Πέμπτη, 28 Μάρτιος 2024

Παραδομένοι στα ταξίματα

Είναι η πρώτη φορά που μια χώρα, πάνω από μισή δεκαετία, δείχνει να έχει χάσει κάθε ικανότητα να εσωτερικεύει και να αφομοιώνει κάθε είδος εμπειρίας που θα τροποποιούσε με μικρά, έστω, σταθερά και θετικά βήματα τη ροή των πραγμάτων. Χαμένοι σε μια πολύ πονεμένη ιστορία που έχει τη δική της ένταση και το δικό της βάθος, μετρώντας από το 2007-2008 στις ΗΠΑ και αμέσως μετά στην Ευρώπη, το τοπίο στην ίδια την Ευρώπη και την Ελλάδα έχει αλλάξει ριζικά.

Ανεξάρτητα από τις επιλογές του παρόντος, οι συνέπειες της κρίσης απλώνουν ένα βαρύ σύννεφο για το μέλλον και –το χειρότερο– εμποδίζουν κάθε προσπάθεια να διαγνωστούν οι κοινωνικοπολιτικές παθογένειες, να εντοπιστεί το σωστό «φάρμακο», να μπει ένα τέλος στις πολιτικές που ανακυκλώνουν την ύφεση, την ανασφάλεια, που οδηγούν στην παρακμή. Αλλά σε ποιες πολιτικές;

Το 2016 (σίγουρα θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε και το 2015 με το ελληνικό δημοψήφισμα) χαρακτηρίστηκε έτος της «επανάστασης των ψηφοφόρων», ένα είδος οργίλης και ισοπεδωτικής αντίδρασης εναντίον όλων των mainstream πολιτικών ελίτ που δεν είχαν την τόλμη να πουν αλήθειες και να διαχειριστούν την κρίση.

Ετσι, οι Βρετανοί επέλεξαν τα «ταξίματα της αυτοκρατορίας» και το Brexit που οδηγεί την Αγγλία σε αποχώρηση από την Ε.Ε. με καθαρά αντιευρωπαϊκό και αντιμεταναστευτικό περιεχόμενο. Οι Αμερικανοί επέλεξαν τον απρόβλεπτο Τραμπ που έταξε στην αμερικανική υπο-τάξη και στα συντηρητικά μεσοστρώματα το «πρώτα η Αμερική».

Το ζήτημα είναι ότι οι «σωτήρες» της Αγγλίας, όπως και οι δισεκατομμυριούχοι και πολυεκατομμυριούχοι σωτήρες της Αμερικής –όπως αύριο οι σωτήρες της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας κ.λπ.– δεν έχουν κάποιο σχέδιο. Προβάλλουν αιτήματα «πρωτείων», «ανωτερότητας» και «αναφαίρετα δικαιώματα αυτοεξαίρεσης», καλλιεργούν απομονωτισμούς, ρατσισμούς, μισαλλοδοξίες, αναβιώνουν εθνικισμούς και ρεβανσισμούς.

Αρνούμενοι την παραμικρή ευθύνη για την όποια κακοδαιμονία, για το όποιο ανεπιθύμητο κακό, προσχωρούν σε ένα ατέρμονο παγκόσμιο blame game, σε ένα αλισβερίσι μετάθεσης ευθυνών, εκτοξεύουν κατηγορίες, δείχνουν εχθρούς, ενόχους, κατασκευάζουν εσωτερικές απειλές και έχθρες μεταξύ των λαών.

Η Ελλάδα ακόμα και σε αυτό το πλαίσιο δείχνει την υστέρησή της. Σίγουρα είναι μεθυστικός ο χορός των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων του Αρτέμη Σώρρα που θα βγάλουν τους Ελληνες από το χρέος και το τέλμα.

Δεν έχει καμία σημασία που τα δισεκατομμύρια είναι αόρατα, ούτε φαίνεται να ενοχλεί μερικούς που η ηγεσία της Χρυσής Αυγής χαιρετά φασιστικά. Η «σωτηριολογία» πάντοτε σαγήνευε και αποκοίμιζε πλήθη και συνειδήσεις. Το ζήσαμε. Πάντα καλλιεργούσε την αίσθηση ότι τα χειρότερα έχουν περάσει –ενώ δεν έχει περάσει τίποτα.

Αλλά και ποιος θα μπορούσε να ζητήσει από τους Ελληνες ή και τους Ευρωπαίους, ίσως και από τους Αμερικανούς, να είναι αισιόδοξοι;

Το δίχως άλλο, κάθε γενιά έχει το δικαίωμα να σκέφτεται και να οραματίζεται πώς θα ξαναφτιάξει τον κόσμο. Ομως, για τις παρούσες γενιές αυτή η αποστολή ίσως να είναι δυσκολότερη γιατί θα πρέπει να δουν και να παρακάμψουν, εκτός από τις αρνήσεις, όλα εκείνα τα μαγικά ταξίματα που στερούν από τον βίο –και τον πολιτικό βίο– την αξιοπρέπεια που του αρμόζει.

Οι δύσκολοι καιροί –αξίζει να το θυμόμαστε αυτό– δεν είναι θλιβερό προνόμιο του παρόντος. Η Ευρώπη μετά τον Πόλεμο είχε αρκετά πραγματικά και ηθικά διλήμματα, καθώς ένιωθε να βγαίνει από την Ιστορία. Και τότε, αυτός ο κίνδυνος δεν ήταν υπόθεση εργασίας, σενάριο ή αόριστη απειλή.

Ηταν βεβαιότητα –όπως είναι και τώρα αρκετά πράγματα που προοικονομούν δεινά που αρνούμαστε να δούμε. Ηταν ορίζοντας που φαινόταν μοιραίος και αξεπέραστος. Απλώς, τότε η Ευρώπη και οι πολιτικές ηγεσίες έκαναν αμοιβαίες υποχωρήσεις, φρόντισαν να περιορίσουν τα μαγικά κόλπα κάποιων και τις «σωτηριολογίες» αρκετών άλλων.

Θυμηθείτε τι έλεγε ο Καμί στην απονομή του Νόμπελ, ακριβώς εξήντα χρόνια πίσω: «...Σ' έναν κόσμο που απειλείται με διάλυση, όπου υπάρχει ο κίνδυνος ο μεγάλοι μας ιεροεξεταστές να εγκαταστήσουν για πάντα το βασίλειο του θανάτου, η γενιά μας γνωρίζει πως πρέπει, μετά από μια ξέφρενη κούρσα ενάντια στον χρόνο, να παγιώσει ανάμεσα στα έθνη μια ειρήνη που να μην ταυτίζεται με τη δουλεία, να συμφιλιώσει πάλι την εργασία και την πνευματική καλλιέργεια και να ξαναφτιάξει μ' όλους τους ανθρώπους ένα ενιαίο τόξο».

Γιατί τα έλεγε αυτά που, ενώ διαβάζονται τόσο απλά, είναι τόσο δύσκολο να γίνουν πράξη; Γιατί είχε βιώσει στο πετσί του –μαζί με τα εκατομμύρια των Ευρωπαίων– την καταστροφή, τον φασισμό, τον πόλεμο∙ τα έλεγε γιατί είχε γράψει την «Πανούκλα».

Και ήξερε πολύ καλά –όπως και ο ήρωάς του, ο γιατρός Ρίε– αυτό που αγνοούσε το σαγηνεμένο πλήθος:

... ότι, δηλαδή, ο βάκιλος της πανούκλας δεν πεθαίνει ούτε εξαφανίζεται∙ ότι μπορεί να κοιμάται δεκάδες χρόνια στα έπιπλα και στα ρούχα, να καιροφυλακτεί υπομονετικά στα δωμάτια και στα υπόγεια και ότι, ίσως, θα ερχόταν μια μέρα που, προς γνώση και συμμόρφωση των ανθρώπων, η πανούκλα θα ξυπνούσε τα ποντίκια της και θα τα έστελνε να πεθάνουν σε μια ευτυχισμένη πολιτεία

Ο,τι γίνεται σήμερα: κεφάλαια σταθεροποίησης και συναντήσεις κορυφής απλώς διασκεδάζουν λίγο την κατάσταση και δίνουν την ψευδαίσθηση μιας κανονικότητας που δεν αρέσει σε κανέναν –παρά μόνο σε όσους τάζουν σωτηρία εφ' όλης της ύλης.

Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 13/1/2017.

Ρατσισμός και μετα-αλήθεια

Διάβασα το κυριακάτικο άρθρο του Τάκη Θεοδωρόπουλου, στο οποίο αποφαίνεται ότι «η Αθήνα δεν είναι πολυπολιτισμική». Το βασικό επιχείρημά του είναι πως η Ελλάδα δεν διέθετε αποικίες, όπως η Γαλλία, και γι' αυτό οι δικοί μας μετανάστες είναι αδύνατο να ενταχθούν στις χαλαρές δομές της χώρας. Είναι άλλωστε χειρότεροι μετανάστες από τους άλλους, γιατί είναι αδέσποτοι (έτσι τους αποκαλεί) και «παρ-άτυποι» (δεν του αρέσει του Τάκη Θεοδωρόπουλου η πολιτική ορθότητα και γι' αυτό προβαίνει σε έναν ατυχή και κάπως ανατριχιαστικό παραλληλισμό με τα άτυπα κύτταρα και τον καρκίνο). Γράφει μάλιστα περίπου ως αξίωμα ότι οι Αφρικανοί μετανάστες της πόλης ασχολούνται (όλοι;) με την πορνεία και τα ναρκωτικά. Αντίθετα, είναι πολύ γλυκός και επιεικής με τους Αλβανούς, επειδή στη δεκαετία του '90 είχε γνωρίσει τη δεκαεξάχρονη τότε Ντίνα, η οποία ήθελε να σπουδάσει φυσικομαθηματική και της άρεσε η ποίηση του Καββαδία. Τη δεκαετία του '90 δεν υπήρχε, όμως, αυτή η εξιδανικευμένη εικόνα για τους Αλβανούς. «Δεν θα γίνεις Ελληνας ποτέ, Αλβανέ», ήταν ένα από τα δημοφιλή συνθήματα και όχι μόνο σε ακροδεξιούς κύκλους, αλλά και σε πιο μετριοπαθή περιβάλλοντα. Την πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας, όχι πολύ παλιά δηλαδή, Αλβανοί σημαιοφόροι μαθητές, όπως ο Οδυσσέας Τσενάι, δέχονταν επιθέσεις επειδή τολμούσαν να ακουμπήσουν την ελληνική σημαία. Δόθηκαν μάχες τότε όχι μόνο για τέτοιου είδους επουσιώδη, συμβολικά ζητήματα, αλλά και για τον νόμο περί ιθαγενείας, ώστε να μπορούν τα παιδιά μεταναστών που μετέχουν της ελληνικής παιδείας να μην αισθάνονται μονίμως ξένα στη χώρα όπου μεγαλώνουν. Τα προσφυγόπουλα που επισκέπτονται από φέτος τα ελληνικά σχολεία, στο πλαίσιο της προσπάθειας να μην ιδρυματοποιηθούν σε κάποιον απομακρυσμένο καταυλισμό, θα μάθουν γρήγορα την ελληνική γλώσσα, θα μεγαλώσουν εδώ, θα ερωτευτούν, θα κάνουν παιδιά με τη σειρά τους, θα γίνουν Ελληνες φορολογούμενοι πολίτες, θα βοηθήσουν το ασφαλιστικό σύστημα να μην καταρρεύσει, θα συνδράμουν στην αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας. Κάποιοι θα γίνουν αθλητές, επιστήμονες και πολιτικοί. Κάποιοι θα γίνουν εγκληματίες, συνάδελφοι ανθρώπων που είχαν Ελληνες γονείς και προγόνους. Αυτή είναι η έννοια της πολυπολιτισμικής κοινωνίας.

Η αρχή του ρατσισμού είναι οι γενικεύσεις και υπεραπλουστεύσεις. Βασίζονται σε εμπειρικές παρατηρήσεις (η 16χρονη Ντίνα, «πορνεία και ναρκωτικά, σου λένε οι κάτοικοι») και όχι σε στοιχεία. Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος βδελύσσεται την πολιτική ορθότητα, αλλά διολισθαίνει στο άλλο άκρο. Την αυθαιρεσία της μετα-αλήθειας, που βασίζεται στον ανεξήγητο φόβο και αψηφά τα στατιστικά στοιχεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αστυνομίας, το πρώτο εξάμηνο του 2016 τα αδικήματα που αφορούν σεξουαλική εκμετάλλευση μειώθηκαν σημαντικά σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015, του 2014 και του 2013, ενώ στον τομέα της διακίνησης ναρκωτικών ο αριθμός των δραστών που είναι ημεδαποί είναι συστηματικά πενταπλάσιος σε σύγκριση με τους αλλοδαπούς.

Δημοσιεύτηκε στην "Καθημερινή" στις 29/12/2016. 

 

Συνέντευξη Γενικού Γραμματέα Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων Βασίλη Μαγκλάρα στη ρ/δ «Athens Calling»

Συνέντευξη του Γενικού Γραμματέα Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων, κ. Βασίλη Μαγκλάρα για την ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας υψηλού εύρους 100 Mbps και την ευρωπαϊκή πολιτική, στην εκπομπή του Πρώτου Προγράμματος «Athens Calling» (Δευτέρα 28/11/16), στον δημοσιογράφο Περικλή Βασιλόπουλο.

Καλώς ήρθατε και πάλι στο AthensCalling.  Η Αθήνα καλεί εντός και εκτός συνόρων.  Όσοι είναι εκτός συνόρων που και οι πιο πολλοί εδώ πέρα στην Ευρώπη θα’ ναι και μια δύο ώρες πίσω, είμαστε μια χαρά.  Εντός τώρα συνόρων είναι λίγο αργούτσικα, είναι 23:17 και όπως σας είπαμε έχουμε στην τηλεφωνική μας γραμμή τον κ. Βασίλη Μαγκλάρα, ο οποίος είναι Γενικός Γραμματέας Τηλεπικοινωνιών στο καινούριο ενιαίο Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης.

Β: Κύριε Μαγκλάρα χαίρετε.

Μ: Καλησπέρα, καλησπέρα και στους ακροατές σας.

Β: Εδώ έχουμε και τον κ. Κανούτα, τον καθηγητή του πανεπιστημίου

Μ: Καλησπέρα κ. Κανούτα

Β: και τον κ. Μιχαλίτση

Μ: Καλησπέρα

Β: Και έχουμε ήδη μπει μέσα έχουμε συζητήσει για το 5G ότι και ο Junker  λέει ότι μέχρι το 2020  πρέπει να έχουμε πολλές πόλεις στην Ευρώπη που να έχουν δίκτυα και 5G και υψηλές ταχύτητες στην ευρυζωνικότητα, στα δίκτυα, τα επίγεια δίκτυα κε Μαγκλάρα

Μ: Δυστυχώς δεν σας άκουσα ήμουν στον Moscovici

Β:  Α στον Moscovici

Μ: Εσείς έχετε πιάσει τον Junker, εγώ είχα τον Moscovici, οπότε…

Β:  Τι είπε ο κ. Moscovici, στο Μέγαρο ήταν, έτσι δεν είναι?

Μ: Όχι ήταν στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο

Β: Ελληνοαμερικάνικο Επιμελητήριο μάλιστα

Μ: Δεξίωση στο Intercontinental… είπε αυτά που λέει ο κος Moscovici (γέλιο)

Β: Θα βοηθήσει, ότι πια έρχεται, έρχεται γίνεται τη Δευτέρα, αλλά από εκεί και πέρα   μετά τηλεφωνεί ένας άλλος Υπουργός, που δεν είναι ο κος Moscovici, μεγάλης  χώρας και του λέει απ είναι νωρίς.

Μ: Θα βοηθήσει αν κάνουμε ρυθμίσεις   

Μ: Κοιτάξτε κ. Βασιλόπουλε ξέρετε η Ευρώπη δε βρίσκεται σ’ αυτή την κατάσταση     

που βρίσκεται τυχαία. Υπάρχουν συγκεκριμένες ιδέες και συγκεκριμένοι άνθρωποι     που τρέχουν όλο το Project το ευρωπαϊκό. Γι’ αυτό άκουγα και πριν λίγο, πριν  ξεκινήσει και βγω στον αέρα, άκουγα και την συζήτηση σας στο τέλος δηλαδή για     τον κοινό φορέα, για τη ρυθμιστική αρχή.

Και θέλω απλώς να δηλώσω ότι δεν είναι έτσι απλό και αγαθό που φαίνεται, υπάρχουν πολλά πράγματα από κάτω, όπως ποιος θα κάνει τους διαγωνισμούς, προς όφελος ποιανού, ποιος θα κρατάει επίσης τα χρήματα που είναι πάρα πολλά από τους διαγωνισμούς γιατί υπάρχουν και αυτές οι ιδέες.  Κι όλα αυτά βρίσκονται σε ένταση και με την Ευρώπη να μην έχει αυτές τις…. πώς να το πω, να μην είναι στο pick  της ηθικότητας και της αγαθότητας της, όπως θα ήταν ας πούμε 20 χρόνια πριν. Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε λίγο επιφυλακτικοί στις νέες ευρωπαϊκές ιδέες και στην ευρωπαϊκή γραφειοκρατία, όχι ότι δεν είμαστε ευρωπαϊστές ή δεν την αγαπάμε την Ευρώπη απλώς βρισκόμαστε σε μια κρίση.

Β:Το προτείνει πάντως η επιτροπή αυτό, προτείνει  να φτιαχτεί μια ενιαία Ευρωπαϊκή Επιτροπή  αλλά αν είναι αλήθεια αυτό που λέτε με τι εμπιστοσύνη μπορεί να έχουν επομένως οι χώρες, διότι σε πολλά θέματα είτε οικονομικής πολιτικής είτε θεσμικής πολιτικής.

Μ: Κυριαρχούν ομάδες κρατών που επιβάλλουν απόψεις  πάνω σε άλλες, άρα δεν υπάρχει εμπιστοσύνη απ’ όλους.

Β: Είναι άλλο με το νόμισμα, το νόμισμα….

Μ: Κι εδώ υπάρχουν και στο νόμισμα δε νομίζω ότι τα έχουν πάει και ιδιαίτερα καλά

Β: Και στο νόμισμα τώρα πια…. τώρα πια έχουμε δυσκολίες ως Ευρώπη γενικά και με  το νόμισμα

Μ: Κι εδώ υπάρχουν κε Βασιλόπουλε, επίσης στο φάσμα υπάρχουν διαφορετικά συμφέροντα, υπάρχουν διαφορετικές εντάσεις, διαφορετικές ανάγκες από χώρα σε χώρα, είναι άλλα τα συμφέροντα της τηλεόρασης, άλλα τα συμφέροντα των δημόσιων οργανισμών που χρησιμοποιούνε φάσμα, άλλα τα συμφέροντα της κινητής τηλεφωνίας.  Όλα αυτά δεν είναι τα ίδια.  Όπως ας πούμε….

Β: Βεβαίως θα μπορούσε να πει κάποιος κε Μαγκλάρα, εάν ήταν η Ευρώπη σε μια άλλη φάση πιο ισορροπημένη, πιο δυναμική αυτά όλα τα συμφέροντα θα μπορούσαν να λυθούν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο με ένα συντονισμένο τρόπο αλλά στη σημερινή κατάσταση είναι η αλήθεια που υπάρχει φάσμα και αντίθεση Βορρά – Νότου, Ανατολής – Δύσης με την ΕΕ μου φαίνεται δύσκολο

Μ: Θα σας δώσω τώρα έτσι ας πούμε και μια πληροφορία να σας βγάλω και από τη συνηθισμένη σας ροή, ή σκέψη, να σας πω ας πούμε για παράδειγμα στο θέμα του Roaming υπάρχουν πολύ μεγάλες εντάσεις σήμερα μεταξύ των νότιων και των βόρειων χωρών.  Οι  νότιες χώρες οι οποίες είναι χώρες υποδοχής τουριστών έχουν, κερδίζουν χρήματα και το κράτος και οι εταιρείες, σημαντικά χρήματα από το Roaming. Οι βόρειες χώρες που είναι χώρες εξαγωγής τουριστών θα θέλουνε να μην χάνουν, να μην πληρώνουν οι πολίτες τους χρήματα σε εταιρείες οι οποίες, τις εγχώριες, τις ντόπιες εδώ που βρίσκονται.

Β: Roaming είναι η περιαγωγή να πούμε στους ακροατές μας

Μ: Η περιαγωγή ναι και θέλουν να καταργήσουν.  Αυτό σημαίνει πολύ μεγάλα προβλήματα για πολλές εταιρίες κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα.  Σημαίνει επίσης πολύ μεγάλη απώλεια εσόδων για το κράτος γιατί υπάρχουν διάφοροι φόροι που προστίθενται στους λογαριασμούς των κινητών και στα κέρδη των εταιριών κινητής τηλεφωνίας.  Άρα λοιπόν ένα ενιαίο κανονιστικό πρότυπο για την Ευρώπη, δε συμφέρει την Ελλάδα, δημιουργεί μεγάλα προβλήματα και δημιουργεί μεγάλες εντάσεις  και άδικες κιόλας, έτσι;  Σκεφτείτε επίσης τι θα συμβεί εάν υπάρξει απεριόριστο roaming, εάν κάποιος με σχεδόν μηδενική χρέωση αγοράζει ένα κινητό από τη Βουλγαρία και το χρησιμοποιεί συνεχώς στην Ελλάδα.  Υπάρχει και αυτό το ζήτημα επίσης.

Β: Δηλαδή να πηγαίνουν Έλληνες να παίρνουν το κινητό από τη Βουλγαρία

Μ: Όχι Έλληνες μόνο, οποιοσδήποτε, από την Πολωνία, από οπουδήποτε. Να υπάρχει ένα μαγαζί που εισάγει εδώ πέρα από οποιοδήποτε μέρος της Ευρώπης, από μια Χ εταιρεία, που χωρίς κόστος και χωρίς επενδύσεις, χωρίς να πληρώνει κεραιοσυστήματα , χωρίς να κάνει απολύτως τίποτα.  Μια μικρή εταιρεία πουλάει εδώ πέρα, εισπράττει ένα ελάχιστο κόστος, γιατί δεν έχει η ίδια κόστος, εισπράττει ένα πολύ ελάχιστο τίμημα γιατί δεν έχει η ίδια κόστος συντήρησης μιας μεγάλης εταιρείας με κεραιοσυστήματα, με χιλιάδες κεραίες με άλλες υποδομές και χρησιμοποιείται αυτό το κινητό στη χώρα υποδοχής χωρίς όφελος.  Δηλαδή αυτό θα μπορούσε για παράδειγμα να δημιουργήσει, να καταστρέψει εταιρίες κινητής τηλεφωνίας, την επόμενη 15ετία.

Β: Είναι ένα είδος αθέμιτου ανταγωνισμού αυτό!

Μ: Είναι μεγάλα τα προβλήματα. Όταν σκεπτόμαστε λοιπόν ευρωπαϊκά δεν σημαίνει πάντα καλά, πολλές φορές είναι και άσχημα.

Β: Καλά υπάρχουν πολλοί τρόποι που εφαρμόζεται η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση σίγουρα όπως είπατε, πριν το είπατε κι εσείς στη σημερινή φάση θέλει μεγάλη προσοχή διότι οι εντάσεις αυτές όπως και με το νόμισμα όπως και με τη δημοσιονομική πολιτική μπορεί να κάνουν κακό.  Από την άλλη πρέπει να μένουμε στο ευρύτερο στις οικονομικές κλίμακες  που κάνει η Ευρώπη γιατί μερικές από αυτές μας ωφελούν.  Για πείτε μας λοιπόν κε Μαγκλάρα και ως αρμόδιος Γενικός Γραμματέας πως πάει το θέμα της Ευρυζωνικότητας στην Ελλάδα και σχετικά με αυτούς τους μεγάλους στόχους που έχει η Ευρώπη για τον τόπο.

Μ: Κοιτάξτε μια και είναι αργά θα το περιγράψω έτσι πολύ απλά.  Η Ελλάδα σήμερα είναι στον πάτο της Ευρώπης, είμαστε στην 28η θέση και δεν είναι σήμερα, στον πάτο βρισκόμαστε από το 2014, για να μην έχουμε παράξενες ιδέες για κάποιους που θεωρούν ότι είναι αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης πολιτικής τελευταίου χρόνου και για να ξεφύγουμε από αυτό τον πάτο θα χρειαστούν αρκετή προσπάθεια, αρκετά χρήματα και αρκετός χρόνος γιατί οι υποδομές δεν είναι κάτι που φτιάχνεται από τη μια μέρα στην άλλη.  Άρα λοιπόν σκεφτείτε την Ελλάδα στην 28η θέση με τη Μάλτα στην 1η θέση της Ευρώπης, τη Βουλγαρία οκτώ θέσεις πάνω από εμάς, την Κύπρο στη μέση περίπου και εμείς σταθερά σε θέματα που έχουν αξία για την οικονομία και για τη ζωή των πολιτών και για τις υπηρεσίες που δέχονται.

Β: Είμαστε 28οι στην ταχύτητα, στη χωρητικότητα;

Μ: Είμαστε 28οι στα δίκτυα και είμαστε 28οι σε διείσδυση των υποδομών, είμαστε και στον πάτο στο δείκτη DESI, το λεγόμενο Digital, Economy& SocietyIndex.  Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σκεφτούμε ριζοσπαστικά σε αυτό το κομμάτι.

Β: Και τι έχετε σκεφτεί τώρα;

Μ: Κοιτάξτε εδώ πέρα αυτό που πρέπει να γίνει είναι να πάμε γρήγορα και με σεβασμό στις ιδιωτικές επενδύσεις που έχουν συμβεί έως τώρα και βέβαια έχοντας πάντα κατά νου την ιδιωτική αγορά και τις εταιρίες που μπορούν να επενδύσουν εκεί, να πάμε γρήγορα σε ένα δίκτυο οπτικής ίνας όσο πιο γρήγορα μπορούμε. Να πάμε σε αυτό το δίκτυο που θα δώσει μια νέα δυνατότητα στην οικονομία να αναπτυχθεί στην ψηφιακή εποχή πλέον και όχι με τις παλιές παραδοσιακές μεθόδους.

Β:Η οπτική ίνα όμως, αυτό που λένε το fibertothehome κι όλα αυτά είναι ακριβά συστήματα.

Μ: Ακριβό σπορ, έτσι να το πούμε (γέλιο)

Β: Έχετε κάποιο ιδιαίτερο πρόγραμμα;

Μ: Κοιτάξτε, έχουμε 400 εκατ. από την ΕΕ που μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε, έχουμε πολλούς ιδιώτες που θα θέλανε να επενδύσουν….

Β: Κάτι για 2,5 δις είχα ακούσει για το fiber

Μ: Ίσως ενδεχομένως να είναι και παραπάνω. Ο ΟΤΕ έχει εξαγγείλει άλλωστε επενδύσεις πολύ μεγάλες εδώ πέρα χρειάζεται ο ρυθμιστικός ρόλος του κράτους να κατευθύνει και εταιρίες.  Και η Vodafone και η Wind από κοινού έχουν εξαγγείλει επενδύσεις, η Forthnet βρίσκεται στη διαδικασία αναζήτησης επενδυτών για τις επενδύσεις και βέβαια θα έχουν όπως σας είπα και πολλοί ακόμα παίκτες που θα θέλανε μέσα σε ένα διαυγές και ξεκάθαρο σχέδιο και με βάση το ρυθμιστή, την ΕΕΤΤ να παίζει το ρόλο που της έχει ανατεθεί από την πολιτεία, να ρυθμίζει σωστά…

Β: Του ανεξάρτητου ρυθμιστή

Μ: Βέβαια, και το κάνει αυτό νομίζω με την καινούρια διοίκηση και τον κο Τσαμάκη, έχει έναν εξαιρετικό…

Β: Γιατί με την προηγούμενη διοίκηση ο κος Μιχαλίτσης είχε πρόβλημα;

Μ: Κοιτάξτε, δεν είναι σε εμάς, εγώ νομίζω

Β: Το είχαμε κάνει σε άλλες φορές, είχε πρόβλημα γιατί συνδυάζεται και με το κλείσιμο της ΕΡΤ, έτσι μερικά άτομα

Μ: Κοιτάξτε αυτές είναι πολιτικές που δε έγιναν από πρόσωπα, αυτό ήθελα να πω  εγώ τώρα για να είμαι δίκαιος από ένα, δύο πρόσωπα.

Β: Γίνανε από πολιτική κατεύθυνση

Μ: Ήτανε μια πολιτική κατεύθυνση και  πολιτική βούληση. Εδώ λοιπόν το πρόβλημα ήταν διπλό,  αφενός ποια είναι η πολιτική κατεύθυνση και αφετέρου αν αφήνεις όντως το ρυθμιστή ανεξάρτητο να παίξει το ρόλο που του αναλογεί και που πρέπει να παίξει.  Νομίζω ότι στην παρούσα φάση τα έχουμε και τα δύο στη σωστή σειρά και βούληση έχουμε να πάνε καλά τα πράγματα και να είναι το παιχνίδι ανοικτό και ξεκάθαρο

Β: Άλλωστε και η δημιουργία ενός ενιαίου Υπουργείου, υπερυπουργείου θα έλεγε κάποιος, άλλωστε είναι το τρίτο στη σειρά των υπουργείων που είναι το καινούριο υπουργείο που είστε κι εσείς Γενικός Γραμματέας, το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών & Ενημέρωσης, δίνει αυτό κοινό πλαίσιο για τη συνδυασμένη πολιτική οικονομιών κλίμακος και για τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών  και για τα δίκτυα τηλεοράσεως και για τη γενική ψηφιακή στροφή της Ελλάδος προς το 2020

Μ: Κοιτάξτε είναι σίγουρα μια πολύ μεγάλη μεταρρύθμιση από μόνη της η ίδρυση του Υπουργείου αυτού, συνενώνει πολλές ..

Β: Αλλά πρέπει να παράξει έργο βεβαίως, γι’ αυτό το έχουμε πει, υπουργεία μπορεί να κάνουμε…

Μ: Κοιτάξτε η Γενική Γραμματεία παράγει έργο, η Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Πολιτικής παράγει έργο ήδη.

Β: Και η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης ήδη μετά….

Μ: Η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης είχε μια πολύ μεγάλη παραγωγή, όλα αυτά τα διαφορετικά αφηγήματα τώρα θα ενωθούνε

Β: Ιδίως η Τρίτη Γραμματεία ήτανε στην καρδιά των πολιτικών εξελίξεων τους τελευταίους τέσσερις μήνες.  Λοιπόν τα είπαμε αυτά, είχαμε και τον κύριο Πλειόαπό το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, έχουμε μιλήσει για τις τεχνολογίες δικτύων περιεχομένου τηλεόρασης, λοιπόν να ολοκληρώσουμε τις τηλεπικοινωνίες που είναι ο διπλανός χώρος κ. Μαγκλάρα.  Άρα σχεδιάζετε να κάνετε γρήγορες κατευθύνσεις να καλύψουμε το κενό που έχουμε.

Μ: Κοιτάξτε θέλουμε να έχουμε ένα σχέδιο συνολικό.  Ως τώρα υπάρχουν διαφορετικά αφηγήματα ο καθένας το προηγούμενο διάστημα αυτά τα αφηγήματα έκλεισαν εταιρίες, διέλυσαν εταιρίες, ο καθένας άνοιγε μια τρύπα στο υπέδαφος και έβαζε ένα καλώδιο.  Νομίζω ότι αυτό δεν είναι ένα συνολικό σχέδιο σωστό που έχει προσφέρει προστιθέμενη αξία ούτε για την οικονομία αλλά ούτε βοηθάει και τις εταιρίες.  Άρα νομίζω ότι αν καταφέρουμε να συνενώσουμε εκεί πέρα τις διαφορετικές βουλήσεις και να βγάλουμε μια κοινή συνιστώσα για το πώς θα πάμε στο μέλλον και να το σχεδιάσουμε αυτό, το αποδεχτούμε όλοι και βάλουμε και τη δημόσια συνεισφορά σε αυτό που είναι 400 εκατ. και βέβαια να έχει και δίκτυο προς όλους, το οποίο θέλει να προσφέρει υπηρεσία, νομίζω ότι μπορούμε γρήγορα να πάμε. Είναι φιλόδοξο βέβαια αυτό πρέπει να σας πω, η αλήθεια είναι αλλά η φιλοδοξία δε μας λείπει και ούτε η ικανότητα να οργανώνουμε.

Β: Πάντως λοιπόν μια ερώτηση και ο κ. Κανουτάς και να τελειώνουμε.

Καν: -κ. Μαγκλάρα ήθελα να ρωτήσω το εξής, στις 2 Δεκεμβρίου νομίζω είναι το Συμβούλιο Υπουργών όπου θα συζητηθεί αυτή η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.  Είμαστε καλά προετοιμασμένοι γι αυτό?

Β: Δεν ακούσατε? Θα δώσει μάχη ο κος Μαγκλάρας γι’ αυτό, και ο Υπουργός

Μ: Είμαστε πολύ καλά και ο Υπουργός πολύ καλά προετοιμασμένος .  Έχουμε ένα τεράστιο ντοσιέ το οποίο το διαβάζουμε στην κάθε λεπτομέρεια του, έχει 14 παρεμβάσεις το  Συμβούλιο.  Είναι κάποιες τις οποίες πρέπει να μιλήσουμε, σε κάποιες άλλες απλώς να τις ακούσουμε, κάποιες έχουν νομοθετική πρωτοβουλία.  Είναι έτσι ένα πολύ πολύπλοκο ζήτημα, υπάρχει μετά και το δείπνο των Υπουργών όπου και εκεί θα γίνουν παρεμβάσεις, είμαστε ιδιαίτερα καλά προετοιμασμένοι και έτσι θέλουμε γιατί είναι και τεχνικό το ζήτημα, δεν πρέπει

Β: Άλλωστε ο κος Παππάς είναι συνηθισμένος από μάχες … (γέλιο) χοντρές στην Ελλάδα, άλλου τύπου, οπότε θα είναι…

Λοιπόν πάντως ο τομέας γενικά ψηφιακής θεματολογίας, ψηφιακή στρατηγική 2020 θα είναι κρίσιμο και για την Ελλάδα και για την ανάπτυξη και για τις τηλεπικοινωνίες και για την τηλεόραση, που όπως λέει και ο κ. Κανουτάς σε λίγο θα γίνουν merge διότι σε λίγο θα βλέπουμε την τηλεόραση από 5G

Μ: Να κάνω και μια παρατήρηση εδώ πέρα από το 5G είναι ότι υπήρχε ένα σχέδιο για την Ευρώπη το 2020 όπου εκεί ήταν προσανατολισμένα και τα χρήματα της ΕΕ, τέλος πάντων υπήρχε και συνεννόηση για το πώς θα αξιοποιηθούνε ήδη αυτό το όραμα που στην Ελλάδα δεν έχουμε καν ξεκινήσει να το εφαρμόζουμε είναι παρωχημένο πλέον, ήδη ο Πρόεδρος Γιούνγκερ ανακοίνωσε το GigabitSociety, το νέο όραμα για την Ευρώπη, αδιάλειπτες ταχύτητες του GDDS, συνεπώς πρέπει κι εμείς να ανασχεδιάσουμε το δικό μας όραμα πάρα πολύ γρήγορα και να αρχίσουμε να το εφαρμόζουμε να μη μείνουμε δηλαδή απλώς……..

Β: Ωραία σε κανένα εξάμηνο που θα έχετε μπει και θα έχετε εφαρμόσει μερικά από αυτά που είπαμε τώρα θα σας καλέσουμε εδώ στο στούντιο θα φωνάξουμε και τον κ. Κανουτά και τον κ. Μιχαλίτση, θα χουμε και το ηχητικό, θα λέμε κ. Μαγκλάρα……..

Μ: (Γέλιο) Για να κάνετε αντιπαραβολή λόγων και πράξεων

Β: Όχι θα λέμε τι έγινε βρε παιδί μου. Αλλά φαίνεστε ότι είστε πολύ δυναμικός και πραγματιστής εκτός από ιδεολόγος οπότε θα βγάλετε δουλειά.

Μ: Με μεγάλη μου χαρά. Μ’ αρέσει να προχωράνε τα πράγματα.  Λοιπόν καλό βράδυ και στους ακροατές σας κε Βασιλόπουλε, στον κ. Κανουτά και στον κ. Μιχαλίτση.  Καλό βράδυ.

Β: Σας ευχαριστούμε πολύ. Γεια σας.

Η πρόκληση της ανάπτυξης – Αρχές και ερωτήματα

Στον κόσμο των μεταμορφώσεων, μερικές είναι ορατές∙ άλλες πάλι, όχι. Κάποιες φορές λύνουμε τα προβλήματα αφήνοντάς τα να μας καταβροχθίζουν –με τρόπο που θα ταίριαζε καλύτερα στον Κάφκα... ή στην Ελλάδα.

Ομως, οι ορατοί μετασχηματισμοί, έστω ό,τι βλέπουμε, μας υποχρεώνουν να σκεφτούμε σοβαρά το μέλλον, το ποιοι είμαστε, τις χαμένες ευκαιρίες, τα λάθη μας, το τι θα θέλαμε.

Καθώς το 2016 έφτανε στο τέλος του, ο Σουηδικός Οργανισμός Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (SIDA) κάλεσε δεκατρείς διακεκριμένους οικονομολόγους –μεταξύ των οποίων ο νομπελίστας Τζόζεφ Στίγκλιτζ και άλλοι τρεις πρώην επικεφαλής οικονομολόγοι της Παγκόσμιας Τράπεζας– να δώσουν ένα γενικό περίγραμμα στο θέμα της ανάπτυξης και των προκλήσεών της.

Οι επιφανείς οικονομολόγοι, πράγματι, συνυπέγραψαν τη «Συναίνεση αρχών για τον σχεδιασμό της πολιτικής στον σύγχρονο κόσμο» –γνωστή και ως Εκθεση της Στοκχόλμης (http://www.sida.se/globalassets/sida/eng/press/stockholm-statement.pdf).

Οι βασικές κατευθυντήριες αρχές στις οποίες κατέληξαν είναι οι παρακάτω:

Πρώτον, η ανάπτυξη, αλλιώς η αύξηση του ΑΕΠ, οφείλει να είναι μοχλός συλλογικής ευημερίας, ήτοι μέσον και όχι αυτοσκοπός.

Δεύτερον, η αναπτυξιακή πολιτική δεν θα πρέπει να γίνεται με αποκλεισμούς και ανισότητες –αυτό ως απάντηση στο Brexit και τη νίκη Τραμπ που συντελέστηκαν, εν μέρει, εξαιτίας φαινομένων υπερβολικής ανισότητας.

Τρίτον, η προστασία του περιβάλλοντος και η βιωσιμότητά του θα πρέπει να είναι μονόδρομος και όχι συμπλήρωμα των αναπτυξιακών πολιτικών, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Τέταρτον, θα πρέπει να εξασφαλίζεται ισορροπία μεταξύ αγοράς, κράτους και κοινωνίας κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι κρατικές λειτουργίες και οι όποιες παρεμβάσεις να είναι συλλογικά αποδεκτές, δίκαιες και αποτελεσματικές.

Πέμπτον, θα πρέπει να εφαρμόζονται ευέλικτες πολιτικές για την επίτευξη της μακροοικονομικής σταθερότητας και όχι άκαμπτες και δογματικές πολιτικές που πολλές φορές λειτουργούν εις βάρος της μακροοικονομικής σταθερότητας (βλέπε Ε.Ε.).

Εκτον, σε σχέση με τις ογκούμενες ανισότητες και την πτώση της διαπραγματευτικής δύναμης της εργασίας τονίζεται η προσοχή στις τεχνολογικές εξελίξεις και στην επίδρασή τους στην αύξηση των ανισοτήτων, καθώς και η ανάγκη να αυξηθούν οι δράσεις για την ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου.

Στον βαθμό που οι τεχνολογικές εξελίξεις, π.χ. η ρομποτική, εκτοπίζουν την εργασία, το πρόβλημα της εργασίας έναντι του κεφαλαίου δεν πρέπει να μετατρέπεται σε διεθνές πρόβλημα εργασίας έναντι της εργασίας.

Εβδομον, στον βαθμό που μια οικονομία λειτουργεί καλύτερα όταν υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων, ψηλά στην ημερήσια ατζέντα οφείλουν να βρίσκονται οι κανόνες, οι αξίες και οι νοοτροπίες που επηρεάζουν θετικά τις οικονομικές επιδόσεις (π.χ. η καταπολέμηση της διαφθοράς, της φοροδιαφυγής, η επιβράβευση των ορθών πρακτικών κ.λπ.).

Ογδοον, ο ρόλος της διεθνούς κοινότητας είναι σημαντικός στις διάφορες επιλογές των εθνικών πολιτικών, τις ροές κεφαλαίων από και προς τις αναδυόμενες οικονομίες, τις μεταναστευτικές πολιτικές, τις εμπορικές πολιτικές, τους φορολογικούς παραδείσους, τη διεθνή ασφάλεια, την τρομοκρατία κ.ά.

Looking forward (κοιτάζοντας το μέλλον), η εξασέλιδη έκθεση κλείνει συμπερασματικά: «Αν οι χώρες ακολουθήσουν πιο ρεαλιστική πολιτική εξισορρόπησης της αγοράς, του κράτους και της κοινωνίας για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ανάπτυξης, αν η διεθνής κοινότητα συνεργαστεί για να περιορίσει τις απειλές των παγκόσμιων δυνάμεων και επωφεληθεί από τις νέες ευκαιρίες που παρέχει η τεχνολογική πρόοδος, τότε μπορεί να μεταφράσει την πρόοδο σε συλλογική ευημερία που θα συμπεριλάβει και τους πιο αδικημένους.

Μπορούμε να έχουμε έναν κόσμο με κοινή ευημερία. Τα λάθη και οι επιτυχίες του παρελθόντος μάς δείχνουν ένα σύνολο αρχών γύρω από τις οποίες οι πολιτικές αυτές θα μπορούσαν να κωδικοποιηθούν σε εθνικά συγκείμενα αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι πλέον καιρός να εφαρμοστούν συστηματικά αυτές οι αρχές για τον σχεδιασμό των αναπτυξιακών οικονομικών πολιτικών».

Στο κείμενο των δεκατριών οικονομολόγων υπάρχει η παραδοχή ότι αρκετές από τις παραδοσιακές συστάσεις οικονομικής ορθοδοξίας υπήρξαν εσφαλμένες και καταστροφικές.

Οτι η ασκούμενη πολιτική, κακώς, βασίστηκε σε έναν κόσμο υποδειγμάτων, σε απλές ασκήσεις ή σε παλιομοδίτικες εμμονές ελέγχου της δημοσιονομικής αρετής, του πληθωρισμού, σε προβολές μακροοικονομικής σταθερότητας κ.λπ., αφήνοντας την αγορά στη συνέχεια να κάνει τα υπόλοιπα.

Δεν υπάρχει, όμως, ούτε μία φορά η λέξη δημοκρατία. Σίγουρα υπονοείται. Αλλά θα ήταν προτιμότερο, σε όλες τις μεταβλητές που περιγράφει η Εκθεση να υπήρχε μία σαφής αρχή που να συνδέει την ανάπτυξη της οικονομίας με την ανάπτυξη της δημοκρατίας.

Γιατί αν οι πολίτες εισακούονται από τις κυβερνήσεις τους και αισθάνονται ότι αντιμετωπίζονται με δίκαιο τρόπο, αντλούν μεγαλύτερη ικανοποίηση από την πολιτική και είναι περισσότερο διατεθειμένοι να σηκώσουν βάρη για το κοινό καλό.

Σε απλοποιημένη εκδοχή, θεωρούμε δημοκρατικές τις σχέσεις ανάμεσα στην Πολιτεία και τους πολίτες αν διέπονται από ευρεία, ισότιμη, ασφαλή και αμοιβαίως δεσμευτική διαβούλευση. Το αντίθετο θα ήταν αυτό που ξέρουμε: μια στενότερη, περισσότερο άνιση, λιγότερο προστατευμένη και λιγότερο δεσμευτική διαβούλευση.

Τότε το θέμα της ανάπτυξης και της συλλογικής ευημερίας θα εξέπιπτε εύκολα σε διαχείριση πολιτικής ψευδολογίας –κάτι που έγινε με το Brexit και θα γίνει με τους δισεκατομμυριούχους του Τραμπ.

Με τι κόστος; Να συνεχίζεται η ακατανοησία μας για τα πράγματα, προοικονομώντας μαζική απέχθεια για την πολιτική, μαζί με την απομείωση των πιθανοτήτων για βελτίωση της ζωής στον πλανήτη το 2017.

Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 7/1/2017.

Ετεροχρονισμένο αφήγημα για την Ευρώπη

«Ποιον καλώ όταν θέλω να μιλήσω με Ευρώπη;». Ηταν μια προβοκατόρικη ερώτηση, η πατρότητα της οποίας αποδίδεται στον Χένρι Κίσινγκερ. Και λέει πολλά. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως, έχει η απάντηση. Ο Γάλλος οικονομολόγος Ζαν Πισανί-Φερί έκανε την ανάλυση των τηλεφωνικών κλήσεων του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών, Τίμοθι Γκάιτνερ, μεταξύ Ιανουαρίου του 2010 και Ιουνίου του 2012 (http://bruegel.org/2013/02/tim-geithner-and-europes-phone-number/).

Από τη μελέτη προέκυψε, με βάση τις τηλεφωνικές κλήσεις στην περίοδο κλιμάκωσης της ελληνικής κρίσης, ότι ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών συνομιλούσε για τα ευρωπαϊκά θέματα, πρώτον, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (114 κλήσεις), δεύτερον, με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (58 κλήσεις), τρίτον, με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε (36 κλήσεις)· η τέταρτη κατά σειρά επαφή ήταν με τον Γάλλο υπουργό Οικονομικών.

Τι δείχνει αυτή η ιστορία; Δείχνει ότι το ΔΝΤ απαντούσε στα ευρωπαϊκά θέματα. Εδειξε ότι η Ε.Ε. απαντούσε μέσω των τεχνοκρατών της ΕΚΤ· ότι η Ευρώπη, αντί να έχει μέλημα τη φροντίδα των πολιτών της, ενδιαφερόταν για την κατάσταση των τραπεζών και των αγορών της.

Εδειξε ότι η Ευρώπη στηριζόταν στον γαλλογερμανικό άξονα, δηλαδή, στις δύο χώρες που, προς στιγμήν, είχαν ξεχάσει τα δικά τους δεινά του 1945 και την αδυναμία τους να εξοφλήσουν τα χρέη τους.

Επιπλέον, αυτή η ιστορία έδειξε ότι ο ευρωπαϊκός πυρήνας πίεσε τον ευρωπαϊκό Νότο με ιδιοτέλεια, επέβαλε μνημόνια λιτότητας, εντός του ευρώ, με ιστορική αμνησία αλλά και με ολέθριες συνέπειες. Δείχνει, τέλος, τη δημιουργία ενός υφιστάμενου αυτοκαταστροφικού ευρωπαϊκού μοντέλου πραγματικής συλλογικής τιμωρίας. Τιμωρίας, μάλιστα, διαγενεακού τύπου: τους Baby Boomers να φτύνουν κατάμουτρα τους Millennials.

Στο σημείο αυτό, και σε σχέση με τους τεχνοκράτες που δίνουν λύσεις σε καθαρά πολιτικά και οικονομικά προβλήματα, ο Γιούργκεν Χάμπερμας -ένας από τους πιο σημαντικούς κοινωνικούς και πολιτικούς στοχαστές στον κόσμο σήμερα- έκανε τη δημόσια παρέμβασή του. Στο βιβλίο του με τίτλο «The Lure of Technocracy» («Το θέλγητρο της τεχνοκρατίας», 2013) παρουσιάζει μια συνεκτική, ευρεία υπεράσπιση του σχεδίου της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Εξηγεί τα αδέξια βήματα που έγιναν για τη διεθνοποίηση της δημοκρατίας και τη συνταγματοποίηση του διεθνούς δικαίου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 25 ετών και προτείνει στους βασικούς συντελεστές της Ευρωπαϊκής Ενωσης (πολιτικούς, κόμματα και κράτη-μέλη) μια διέξοδο στην τρέχουσα οικονομικο-πολιτική κρίση.

Ομως, ενάντια στις τεχνοκρατικές πολιτικές που υποστηρίζει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και το Βερολίνο. Τα μέτρα που επιβάλλονται εις βάρος των οικονομικά ασθενέστερων χωρών, λέει, υπονομεύουν την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών και εγκαταλείπουν την ευημερία στις ιδιοτροπίες των αγορών.

«Μόνο εάν η τεχνοκρατική προσέγγιση αντικατασταθεί από τον βαθύτερο εκδημοκρατισμό των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, μόνον τότε η Ε.Ε. θα μπορεί και πάλι να θέσει υπό πολιτικό έλεγχο, σε υπερεθνικό επίπεδο, τον ανεξέλεγκτο καπιταλισμό της αγοράς και να εκπληρώσει την υπόσχεσή της ως υπόδειγμα κοινωνίας».

Προφανώς, λίγο ενδιαφέρει αν ο Χάμπερμας θα μείνει στην ιστορία ως ο ασπρομάλλης προφήτης της νέας δημοκρατικής Ευρώπης και μιας ευρωζώνης χειραφετημένης από εθνικά μίση. Το θέμα είναι ότι οι ελίτ της Ε.Ε. έχουν πρόθεση να συνεχίσουν να διαδραματίζουν –μέσω των τεχνοκρατών– ένα παιχνίδι μικροπολιτικής για πολλά ανοιχτά θέματα: Brexit, ευρωατλαντικές σχέσεις, σχέσεις με Ρωσία, εκλογές στη Γαλλία, στη Γερμανία, προσφυγικό-μεταναστευτικό, πόλεμος, τρομοκρατία κ.ά.

Το ίδιο κάνουν και με την ελληνική κυβέρνηση. Από το 2010 είχαν υποτιμηθεί τελείως οι μακροοικονομικές συνέπειες του προγράμματος που επιβλήθηκε στην Ελλάδα.

Οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ και η Λέσχη του Βερολίνου πίστευαν ότι με την περικοπή των μισθών και την αποδοχή πρόσθετων μέτρων λιτότητας, οι ελληνικές εξαγωγές θα αυξηθούν και η οικονομία θα επιστρέψει σύντομα στην ανάπτυξη. Πίστευαν, επίσης, ότι η πρώτη αναδιάρθρωση του χρέους θα οδηγούσε στη διαχειρισιμότητα του χρέους.

Επειδή η αποτυχία φανερώνει περισσότερα από όσα κουκουλώνει η επιτυχία, σε ένα τέτοιο κλίμα, η Ελλάδα δεν έχει να περιμένει πολλά. Το βασικό σήμερα στην Ε.Ε. δεν είναι η περαιτέρω ολοκλήρωση. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι χθεσινή∙ αυτό που κινδυνεύει, αύριο, είναι η δημοκρατία στην Ευρώπη.

Και (με τα λόγια του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη) πριν «πάσαι σχεδόν αι νήσοι του Αιγαίου υποταχθούν», θα πρέπει εμείς οι ίδιοι να σοβαρευτούμε. Και πρώτο -αν πιστεύει στη δημοκρατία- θα πρέπει σοβαρευτεί το «κόμμα Σόιμπλε», μαζί με όποιον έχει απομείνει να σκέφτεται χωρίς αντικαταθλιπτικά.

«Αλλως δε, ουδέν καλύτερον εζήτουν ή να εύρωσίν τινα, εις ον να υποταχθώσιν. Ως φαίνεται η δουλεία είναι πάντοτε προτιμοτέρα της αναρχίας, όπως η λέπρα είναι προτιμοτέρα της πανώλους... Διότι πάσα χώρα εν τη Ανατολή είχε πέσει εις τας χείρας του τυχόντος». Ούτε καν στο «αόρατο χέρι», αλλά «εις τας χείρας του τυχόντος»...

Εδώ, στην κουβέντα περί δημοκρατίας στην Ευρώπη, θα ήταν ίσως χρήσιμο να θυμηθούμε τον Αϊνστάιν: «Αν, από την αρχή, μια ιδέα δεν φαντάζει τρελή, τότε δεν υπάρχει καμιά ελπίδα γι' αυτή την ιδέα».

Ο καθένας ας διαβάσει όπως θέλει αυτά τα λόγια∙ αλλά, μάλλον, αυτό που θα ήθελε να μας πει είναι ότι το δικαίωμα σ' ένα δύσκολο -ετεροχρονισμένο για την εποχή μας- ιδανικό θα παραμένει σταθερά ένα ανθρώπινο δικαίωμα. Και η Ευρώπη το έχει ανάγκη όσο ποτέ άλλοτε.

Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 29/12/2016.