e-library

Εβδομαδιαία Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Ιδεών

Το εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο e-library αναρτάται στη σελίδα της Ένωσης Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ στο facebook. Μπορείτε εδώ να κάνετε like ώστε να βλέπετε τις τρέχουσες δημοσιεύσεις και να ενημερώσετε τους φίλους σας. 

Εξαιρετικά κείμενα που πρέπει οπωσδήποτε να διαβαστούν (Remarkable Texts)

Ξεκινάει από σήμερα η στήλη που θα περιλαμβάνει ιδιαίτερα και ξεχωριστά κείμενα που σχετίζονται με τις αξίες, τις αρχές, τις κατευθύνσεις και κυρίως τους προβληματισμούς της Ένωσης Πολιτών για την Παρέμβαση στα 30 χρόνια δράσης της. Ένα από αυτά είναι και το ακόλουθο κείμενο που υπογράφει ο Αντώνης Καραμπατζός, Καθηγητής Νομικής Αθηνών. 

Αντώνης Καραμπατζός: Το Δαχτυλίδι του Γύγη και η αυθαιρεσία της εξουσίας

Στην Πολιτεία του Πλάτωνα ξεχωρίζει, αναμφίβολα, ο μύθος σχετικά με το περίφημο Δαχτυλίδι του Γύγη. Σύμφωνα με τον εν λόγω μύθο, ο Γύγης, βοσκός του βασιλιά της Λυδίας, βλέπει τη ζωή του να αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη, καθώς μια ημέρα ανακαλύπτει ένα χρυσό δαχτυλίδι με μαγικές ιδιότητες, που τον καθιστά παντοδύναμο αλλά και τον διαφθείρει απόλυτα. Στρίβοντας την πέτρα του δαχτυλιδιού, μπορεί να γίνει άφαντος, αόρατος για τους άλλους και έτσι, να καταστεί εντελώς ανεξέλεγκτος. Η απόλυτη αυτή εξουσία θα του ανοίξει διάπλατα τις πόρτες της ανομίας και της ανηθικότητας... Φυσικά, ο πλατωνικός μύθος έχει συμβολικό χαρακτήρα. Δείχνει πόσο επικίνδυνη μπορεί να αποδειχθεί στην πράξη η αδιαφάνεια, η έλλειψη χαλινού. Συναφώς, ότι η ηθική μας δοκιμάζεται πραγματικά εκεί όπου βρισκόμαστε μόνοι με τη συνείδησή μας και κανείς άλλος δεν μπορεί να μας δει, υπό συνθήκες δηλαδή έλλειψης λοδογοσίας και ατιμωρησίας... Τα διδάγματα του μύθου διατηρούν την αξία τους και στις ημέρες μας, και δη και σε συλλογικό-πολιτικό επίπεδο. Ακόμη και υπό καθεστώς σύγχρονης δημοκρατικής εξουσίας, η κυβερνητική αυθαιρεσία μπορεί να προσλάβει διαστάσεις που υπονομεύουν τα θεμέλια του κράτους δικαίου. Ιδίως όταν μειώνονται τα επίπεδα διαφάνειας, λογοδοσίας και σεβασμού προς τη Δικαιοσύνη και τις Ανεξάρτητες Αρχές... Μία τέτοια κατάσταση επικρατεί, δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Ένα καθεστώς μειωμένου ελέγχου και έλλειψης λογοδοσίας, αλλά και ατιμωρησίας, για τα πεπραγμένα της κυβερνητικής εξουσίας... Το Δαχτυλίδι του Γύγη χάνει αρκετή από τη δύναμή του, όταν οι ενοχλητικές για κάθε εξουσία αλογόμυγες συνεχίζουν το έργο τους. Δείτε εδώ το άρθρο ("Νέα", 30/8).

Αντώνης Παπαγιαννίδης: Προετοιμασία για την ΔΕΘ, με την βοήθεια Ροϊδη

Όλοι συμφωνούν ότι η πορεία προς την φετεινή ΔΕΘ έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ίσως μάλιστα φιλοξενεί και στοιχεία εκρηκτικότητας – για παράδειγμα από τοποθετήσεις (και ... μη-τοποθετήσεις!) για την κατάσταση των Ελληνοτουρκικών στην περιοχή Ρόδου-Καρπάθου-Κάσου-Καστελόριζου-Κρήτης μετά τις θέσεις Φιντάν για «τεράστιο γεωστρατηγικό κόστος» από ενδεχόμενες κρίσεις. Όμως παγίως το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στα πεδίο της οικονομικής πολιτικής, οπότε σ’ αυτήν μπορεί να υποθέσει κανείς ότι θα σταθεί η φετεινή αρκετά ιδιότυπη σκηνοθεσία – με προκαταρκτική παρουσία Τσίπρα, κυρίως τοποθέτηση Μητσοτάκη, προγραμματικό πλαίσιο Ανδρουλάκη. Οπότε θα εισφέρουμε στην ψυχολογική προετοιμασία του αναγνώστη κάποια στοιχεία από την σοφία Εμμανουήλ Ροϊδη (Τα οφείλουμε στον βετεράνο αναλυτή Δημήτρη Στεργίου στο SLPress, ο οποίος ήδη από εποχής ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ συχνά-πυκνά επανέφερε Ροϊδη). Πάμε όμως και στην κυβερνητική λειτουργία: «Άπαν το χρήμα του λαού, αντί έργων χρησίμων προς πόλεμον ή προς ειρήνην, εδαπανήθη εις συντήρησιν κοπαδίου κομματικών κηφήνων, χάριν των οποίων [ο λαός] στέργει την πενίαν, την κακοφαγίαν, την ασημότητα και τους εμπαιγμούς του κόσμου όλου». Δείτε εδώ το άρθρο ("Οικονομική Επιθέωρηση", 2/9).

Γιώργος Καραβοκύρης: To 2025 σηματοδοτεί για την Γαλλία και τον κόσμο το τέλος του 1789;

Η Γαλλία ζει το δικό της 2012-2015, αντιμέτωπη με το (αυτο)μνημόνιό της, σε συνθήκες κοινωνικής έντασης (bloquons tout) και κοινοβουλευτικής αστάθειας (τύπου 4ης Γαλλικής Δημοκρατίας). Ο Μακρόν, όπως ο Ντε Γκωλ, δεν ήταν ποτέ της δημοκρατίας των κομμάτων. Ξεκίνησε με τους Γάλλους μαζί και έχει μείνει πια χωρίς αυτούς. Σε ένα πολιτικό σύστημα τριχοτομημένο και ασύνδετο. Η γαλλική κρίση μοιάζει να είναι μια σύνθεση των πολυκρίσεων της εποχής μας, της ενεργειακής, της πληθωριστικής, ευρύτερα του σύγχρονου καπιταλιστικού μοντέλου εντός της (νέας, έχουν αλλάξει οι γεωπολιτικοί συσχετισμοί) παγκοσμιοποίησης, που πλήττει τελικά στον πυρήνα του το κλασικό παροχικό/κοινωνικό (ευρωπαϊκό) Κράτος. Έτσι μεταφράζεται πρακτικά σε μια κρίση δημοσίων δαπανών και σε μια επιτακτική ανάγκη δημοσιονομικής προσαρμογής, όπως η ελληνική. Αυτό το "δωρεάν", το "gratuit" με την καλή έννοια, για τους Γάλλους, η προστασία ως αξία πολιτική και κοινωνική, ως θεμελιώδες περιεχόμενο της fraternité, χλωμιάζει, χάνεται και το τρίπτυχο της νεωτερικότητας αποδομείται, στο τέλος θα (μας) μείνει μόνον η ελευθερία. Όχι των μοντέρνων, ούτε των 30 glorieuses, ούτε του τρίτου δρόμου. Ίσως ακούγεται υπερβολικό, αλλά το 2025 σηματοδοτεί το τέλος του 1789. Δείτε εδώ περισσότερα.

Αλέξης Τσίπρας: «7 χρόνια μετά την Ιθάκη της ελληνικής κρίσης ήρθε η ώρα να πω την αλήθεια μου» (συνέντευξη: Marina Rafenberg, Le Monde, 21/7)

Η Ελλάδα οδηγήθηκε στην κρίση για τρεις βασικούς λόγους: δυσλειτουργικό παραγωγικό μοντέλο, γενικευμένη διαφθορά και πελατειακό κράτος. Η κρίση αυτή ήταν μια σύγχρονη Οδύσσεια για τον ελληνικό λαό. Όπως η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη μετά από ένα μακρύ και δύσκολο ταξίδι, η έξοδος από τα διεθνή οικονομικά προγράμματα το 2018 σηματοδοτεί την είσοδο της Ελλάδας σε μια νέα εποχή. Ωστόσο, η συντηρητική κυβέρνηση δεν εκμεταλλεύτηκε τις ευκαιρίες που προσέφερε το τέλος της χρηματοδοτικής στήριξης της χώρας... Ήρθε η ώρα να αποκαλύψω την αλήθεια και να διορθώσω ορισμένους μύθους που κυκλοφορούν για το 2015.Είναι αλήθεια ότι, σε αντίθεση με πολλούς άλλους, οι οποίοι δεν συμμετείχαν όλοι στις διαπραγματεύσεις, δεν μίλησα για αυτή τη δραματική περίοδο για την Ελλάδα, αν και ήμουν ο κύριος πρωταγωνιστής. Γι’ αυτό και γράφω ένα βιβλίο, το οποίο θα εκδοθεί μέχρι το τέλος του έτους... Έχουμε επιστρέψει σε μία γενικευμένη διαφθορά. Το σκάνδαλο των ευρωπαϊκών γεωργικών επιδοτήσεων που ξέσπασε πρόσφατα είναι αρκετά ενδεικτικό...Το πρόγραμμα που εφάρμοσα μεταξύ 2015 και 2019 οδήγησε σε δημοσιονομικές περικοπές και φόρους ύψους 8,1 δισεκατομμυρίων ευρώ, έναντι 44 δισεκατομμυρίων για τα δύο προηγούμενα. Το 84 % του βάρους της λιτότητας επιβλήθηκε κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων διεθνών οικονομικών προγραμμάτων. Και παρά την πολύ ισχυρή πίεση των πιστωτών, η κυβέρνησή μου επέλεξε να επιβαρύνει τους πλουσιότερους με το βάρος της λιτότητας και μείωσε τις ανισότητες. Υπό την συντηρητική κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2019, οι ανισότητες αυξάνονται. Δείτε εδώ την συνέντευξη.

Ηλίας Μόσιαλος - Ηλίας Κυριόπουλος - Κώστας Αθανασάκης κ.ά: Addressing public health and health system challenges in Greece: reform priorities in a changing landscape  (Department of Health Policy, LSE Health and Hellenic Observatory)

Health systems globally face growing challenges, including ageing populations, increasing prevalence of chronic diseases, and limited resources to fund advances in health care. Emerging issues, such as climate change, infectious disease outbreaks, large-scale migration, and geopolitical instability, are placing additional strain on already burdened health systems. In Greece, many of these stressors have converged in the past 15 years, exposing structural vulnerabilities and testing health system resilience. Against this backdrop, Greece has implemented a series of reforms to improve service delivery and address public health challenges, but their long-term sustainability remains uncertain. The COVID-19 pandemic offered an illustrative example; the initial response was effective and driven by the prompt adoption of public health measures and interministerial coordination. However, as the pandemic progressed, persistent weaknesses and underdeveloped public health infrastructure exposed crucial vulnerabilities, ultimately undermining the health system’s capacity to sustain an effective response. Examining the Greek health system’s adaptive capacity more broadly offers important insights for policy makers, in Greece and in other contexts facing comparable structural and fiscal constraints. This Health Policy paper explores the key and emerging public health and health system challenges in Greece. The paper also provides an overview of recent reform efforts, identifying crucial gaps and opportunities for strengthening the health system to ensure its long-term sustainability. Δείτε εδώ περισσότερα. 

Δράσεις και θέσεις της Κοινωνίας των Πολιτών

• Action Aid: «Η απαξίωση των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών υπονομεύει την ίδια την Κοινωνία» (dnews.gr, 21/8)

Η Action Aid καλεί κυβέρνηση και πολιτικό προσωπικό να σεβαστούν τον σημαντικό ρόλο της Κοινωνίας των Πολιτών. Η οργάνωση αναφέρει πως «οι πρόσφατες δηλώσεις νυν και πρώην κυβερνητικών στελεχών με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς για τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών (ΟΚοιΠ) και την έννοια του εθελοντισμού αποτελούν ουσιαστικά επίθεση στην ίδια την κοινωνία». Η ActionAid συνεχίζει λέγοντας πως «η γενίκευση και η δυσφήμιση απαξιώνουν το πολυετές έργο τους και υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή. Οι ΟΚοιΠ δεν είναι εμπόδιο στη δημοκρατική λειτουργία μιας κοινωνίας – αντίθετα ενισχύουν τα θεμέλιά της και προσφέρουν στήριγμα σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και την ίδια τη χώρα. Η συνεισφορά της Κοινωνίας των Πολιτών στο ΑΕΠ της Ελλάδας υπολογίζεται σε 3 δισεκατομμύρια ευρώ, στηρίζοντας πάνω από 88.400 θέσεις εργασίας, χωρίς να υπολογίζεται η οικονομική αξία του εθελοντισμού που ανέρχεται στα 357 εκατομμύρια ευρώ» σημειώνει η ActionAid. Τονίζει ακόμα ότι «ο ρόλος μας έχει αναγνωριστεί πολλαπλώς, τόσο από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δείτε εδώ περισσότερα. 

• Αχιλλέας Αγγελόπουλος - Γιώργος Μυλωνάς - Αλεξάνδρα Πάλλη: Το ESG (Environment, Society, Governance) σε σταυροδρόμι; Ποια είναι η πραγματικότητα για τις ελληνικές επιχειρήσεις (Συνέντευξη/ επιμέλεια: Στέλιος Μορφίδης, "Οικονομική Επιθεώρηση", 24/7)

Το ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Εταιρική Διακυβέρνηση) αποτέλεσε την τελευταία δεκαετία το κατεξοχήν εργαλείο μετασχηματισμού της επιχειρηματικότητας. Ωστόσο, το 2025 βρίσκει τη διεθνή στρατηγική βιωσιμότητας σε μια νέα, πιο σύνθετη φάση. Η άνοδος συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων, η κούραση των αγορών από την υπερρύθμιση και η πίεση για διατήρηση της ανταγωνιστικότητας έχουν πυροδοτήσει αμφισβητήσεις. Πρώτη ένδειξη: η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ με ρητή αντίθεση προς τις πολιτικές ESG. Δεύτερη: η πολυσυζητημένη έκθεση Ντράγκι, που προειδοποιεί ότι η Ευρώπη χάνει έδαφος διεθνώς και χρειάζεται «επαναφορά στον ρεαλισμό». Σε αυτό το κλίμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί ένα νέο, ευέλικτο ρυθμιστικό πλαίσιο μέσω του λεγόμενου «Omnibus», επιχειρώντας μια εξισορρόπηση ανάμεσα στην επιχειρηματική πραγματικότητα και την κλιματική φιλοδοξία. Αλλά τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα; Ποια είναι η εικόνα για τις ελληνικές επιχειρήσεις; Μήπως και εδώ το ESG απειλείται με υποχώρηση; Η απάντηση είναι πιο σύνθετη. Το ESG στην Ελλάδα δεν υποχωρεί — αλλά δεν έχει και πλήρως παγιωθεί. Όπως δείχνει η πρωτογενής έρευνα της ICAP CRIF (Απρίλιος 2025), οι μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις έχουν ήδη κάνει βήματα. Αντίθετα, οι μικρές —που αποτελούν και τη συντριπτική πλειονότητα— παραμένουν αμήχανες, ανέτοιμες και συχνά… αδιάφορες. Είναι χαρακτηριστικό πως διάφορες έρευνες υπολογίζουν πως πάνω από το 30% των επιχειρήσεων δεν ξέρουν καν τι σημαίνει ESG! Δείτε εδώ περισσότερα. 

Πλάτων Τήνιος: «Το πρότυπο του συνταξιούχου που παίζει πρέφα επί 40 χρόνια τελείωσε» (Συνέντευξη: Γιάννης Πανταζόπουλος, lifo.gr, 28/8)

Τι διδαχτήκαμε και τι ξεχάσαμε από την κρίση του 2008; Είναι εφικτή η 4ήμερη εργασία ή ένα βασικό εισόδημα στην Ελλάδα; Πώς αλλάζουν το ασφαλιστικό και την αγορά εργασίας η μετανάστευση, η γήρανση του πληθυσμού και η τεχνητή νοημοσύνη ελληνική οικονομία βρίσκεται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις: γήρανση του πληθυσμού, μεταναστευτικές ροές, τεχνολογικές αλλαγές και ένα ασφαλιστικό σύστημα που συνεχώς δοκιμάζεται. Τι σημαίνουν όλα αυτά για τις δουλειές του αύριο, για τις συντάξεις των επόμενων δεκαετιών και για τους νέους που αναζητούν προοπτική; Στο σημερινό επεισόδιο της σειράς «Άκου την επιστήμη» ο γνωστός Oικονομολόγος και Oμότιμος Kαθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Πλάτων Τήνιος, μιλά για το πού βρισκόμαστε σήμερα και ποιον δρόμο μπορούμε να ακολουθήσουμε αύριο. Ακούστε εδώ  το podcast.

Αναρτήσεις επικαιρότητας

Γιάννης Τασσόπουλος: Όταν σκίζαμε τα Μνημόνια

Στη χώρα του πρωθυπουργικού ηγεμονισμού το ήθος κάθε πρωθυπουργού διαμορφώνει και το κρατούν πολιτικό ήθος της κυβέρνησής του και κατ' επέκταση και της ίδιας της κοινωνίας. Από τον "καλοπερασάκια" πρωθυπουργό, των ελλειμμάτων του 2009, περάσαμε στο τέλος της μνημονιακής πορείας στον υπερχειλή, στείρο και αυτοαναφορικό συναισθηματισμό του πρωθυπουργού, ο οποίος υποσχόταν ότι θα "σκίσει τα Μνημόνια" μόλις εκλεγεί. Δεν υπάρχει καλύτερο σχόλιο για το σκίσιμο των Μνημονίων, ως απάντηση στα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά αδιέξοδα της χώρας την εποχή της Μεταπολίτευσης, από την εξής παρατήρηση του Ζαν Πωλ Σαρτρ:"Επειδή μέσα σε μια κατάσταση υψηλής έντασης αδυνατούμε να βρούμε την εύστοχη και επακριβή λύση σε ένα πρόβλημα, ενεργούμε πάνω στον εαυτό μας, υποβιβάζουμε τον εαυτό μας και τον μετατρέπουμε σε ένα oν που του αρκούν λύσεις χοντροκομμένες και απρόσφορες (π.χ. σκίζουμε το φύλλο χαρτιού πάνω στο οποίο περιγράφεται το πρόβλημα που έχουμε να λύσουμε). Δείτε εδώ την ανάρτηση (fb, 23/8).

*Επιστροφή στην Αθήνα

Στην Ελλάδα έχουμε μπερδέψει το δημόσιο με το κρατικό και το κρατικό με το κομματικό, γιατί το εκάστοτε κόμμα της πλειοψηφίας που κυβερνά είναι κράτος εν κράτει, εξυπηρετώντας τα (συνασπισμένα ατομικά) συμφέροντα των δικών του, εις βάρος του κοινού, κοινωνικού ή, όπως λέγεται, δημοσίου συμφέροντος. Όσο δεν διαφοροποιείται το δημόσιο από το κρατικό, για να προσεγγίσει το κοινωνικό, σε αντιδιαστολή προς το ανέλεγκτο και απεριόριστο ατομικό συμφέρον (των ημετέρων), τόσο η ζωή στη δημόσια σφαίρα και στο δημόσιο χώρο της πατρίδας μας θα υποβαθμίζεται και θα γίνεται σταδιακά αφόρητη. Τα δημόσια πράγματα (republic) θα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο... Καλή αρχή με αισιοδοξία και δύναμη. Τα ανθρώπινα αλλάζουν, αλλά υπό προϋποθέσεις. Δείτε επίσης εδώ την ανάρτηση του Γιάννη Τασσόπουλου (fb, 28/8). 

Έλσα Νικολαΐδου: Αριστοτέλης: Το συναίσθημα του ελέους

Ο θεατής της Τραγωδίας - γιατί αυτόν έχει ο Αριστοτέλης στον νου του και όχι τον αναγνώστη - συμπάσχει με τον πρωταγωνιστή, συναισθάνεται το δράμα του, ειδάλλως η Τραγωδία δεν έχει εκπληρώσει τον σκοπό της. Τα «παθήματα» του ήρωα πρέπει να δημιουργούν στον θεατή τα συναισθήματα του «ελέους και του φόβου» (επιφέροντας τελικά την πολυπόθητη κάθαρση)... Ο έλεος που δείχνουμε για τη δυστυχία των άλλων δεν σχετίζεται με την ανάληψη δράσης από μέρους μας - στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν υπάρχει τίποτε που να μπορούμε να κάνουμε. Στις τελευταίες σελίδες των Πολιτικών του ο συγγραφέας, συζητώντας αυτή τη φορά τη μουσική παιδεία, επανέρχεται στο θέμα του «ελέους και του φόβου», που μπορεί να αισθανθεί κάποιος ακούγοντας συγκεκριμένες μελωδίες. Ο έλεος επιφέρει κάθαρση· είναι θεραπεία για την ψυχή... Ο έλεος είναι το συναίσθημα της λύπης και της συμπόνοιας για τα δεινά των άλλων. Πέρα από τη ζωή, η Τέχνη, είτε ως θέατρο είτε ως μουσική, δημιουργεί το συναίσθημα του ελέους, ώστε να φέρει την ηδονική κάθαρση, να θεραπεύσει την ψυχή. Και αυτό για τον Αριστοτέλη δεν μπορεί να είναι κακό. Δείτε εδώ το άρθρο (philenews.com, 23/8). 

 Εκδηλώσεις/ Ανακοινώσεις

Ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου (Σ.ΕΚ.Β.) διοργανώνει το 53ο Φεστιβάλ Βιβλίου (5 -21 Σεπτεμβρίου 2025, Πεδίον του Άρεως) υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Αττικής, του Δήμου Αθηναίων, του Ελληνικού Ιδρύματος Βιβλίου και Πολιτισμού και του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη για το κοινό και τα εγκαίνια του Φεστιβάλ θα γίνουν στις 8 Σεπτεμβρίου, στις 20:00. Δείτε εδώ περισσότερα.