e-library

Εβδομαδιαία Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Ιδεών

Το εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο e-library αναρτάται στη σελίδα της Ένωσης Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ στο facebook. Μπορείτε εδώ να κάνετε like ώστε να βλέπετε τις τρέχουσες δημοσιεύσεις και να ενημερώσετε τους φίλους σας. Συντονισμός: Περικλής Βασιλόπουλος.

Εξαιρετικά κείμενα που πρέπει οπωσδήποτε να διαβαστούν (Remarkable Texts)

Η στήλη περιλαμβάνει ιδιαίτερα και ξεχωριστά κείμενα που σχετίζονται με τις αξίες, τις αρχές, τις κατευθύνσεις και κυρίως τους προβληματισμούς της Ένωσης Πολιτών για την Παρέμβαση στα 30 χρόνια δράσης της. Αυτήν την εβδομάδα επιλέγει ο Γιάννης Τασσόπουλος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου, που προτείνει με θερμά λόγια το κείμενο του Τάσου Γιαννίτση, πρ. Υπουργού με τίτλο: "Ελλάδα – Τουρκία: διαφορές και συγκλίσεις" που δημοσιεύτηκε στην "Καθημερινή" (8/9).  

Τάσος Γιαννίτσης: Ελλάδα – Τουρκία: διαφορές και συγκλίσεις

Για δεκαετίες, βασικός άξονας στον οποίο κινείται η εξέλιξη των ελληνοτουρκικών διαφορών είναι η άρνηση της Ελλάδας να αναγνωρίσει και να παραπέμψει άλλες διαφορές πλην της οριοθέτησης της ΑΟΖ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΔΔΧ) και να δεχθεί πολιτική διαπραγμάτευση με την Τουρκία για την επίλυση διαφορών, και η θέση της Τουρκίας ότι υπάρχουν περισσότερες διαφορές, που πρέπει να λυθούν μόνο με διμερείς πολιτικές διαπραγματεύσεις... Τι δυνατότητες υπάρχουν; Κατ’ αρχάς να αποτιμήσουμε τι σήμαιναν οι επιλογές μας, όχι μόνο για σήμερα, αλλά για το μέλλον της χώρας σε βάθος δεκαετιών. Ασήκωτο έργο, καθώς η αποδοχή της αρχής «όλα ανοιχτά» περιλαμβάνει και τον ακραίο μακροχρόνιο κίνδυνο «όλα χαμένα». Πρέπει, επίσης, να ξανασκεφτούμε με ποιον τρόπο η Τουρκία –και άλλες χώρες– μέσα σε δυόμισι δεκαετίες άλλαξαν τόσο έντονα τη θέση τους. Η σημερινή δυναμική δύσκολα ανατρέπεται, και πάντως όχι με μάγκικα πρωτοσέλιδα, μισόλογα, λόγους και άσματα ηρωικά (και πένθιμα) και θεατρικές παραστάσεις. Το ερώτημα δεν είναι πλέον μόνο τι θέλουμε, αλλά και αν έχουμε την πολυτέλεια και με τι συνέπειες να μη θέλουμε τίποτα και να παραμένουμε εγκλωβισμένοι στο σημερινό σκηνικό. Υπάρχουν θέματα στα οποία και οι δύο πλευρές γνωρίζουν τα όρια της άκαμπτης θέσης τους. Υπάρχουν θέματα με προοπτική «lose-lose», άλλα με «win-win» και άλλα με ενδιάμεσα αποτελέσματα. Αν η χώρα μπορεί να κρατήσει με δύναμη κεκτημένα στα οποία έχει άδικο, να τα κρατήσει. Αν δεν μπορεί, να βρει λύσεις διαφυγής – εγκαίρως, όχι όταν η πραγματικότητα γύρω μας θα έχει ανατραπεί. Δείτε εδώ το άρθρο ("Καθημερινή", 8/9). 

Γιάννης Τασσόπουλος: Ένα συγκλονιστικό άρθρο του Τάσου Γιαννίτση για τα ελληνοτουρκικά 

Η τελευταία φράση του άρθρου συνοψίζει με καθαρότητα το δίλημμα που θα αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη ένταση στο μέλλον η Ελληνική κοινωνία και το οποίο όμως αντιμετωπίζει ήδη, με επιτάχυνση που δύσκολα ελέγχεται: "Αν η χώρα μπορεί να κρατήσει με δύναμη κεκτημένα στα οποία έχει άδικο, να τα κρατήσει. Αν δεν μπορεί, να βρει λύσεις διαφυγής - εγκαίρως, όχι όταν η πραγματικότητα γύρω μας θα έχει ανατραπεί". Η αλήθεια είναι ότι η πραγματικότητα γύρω μας ανατρέπεται ραγδαία και ο συσχετισμός δύναμης επιδεινώνεται εις βάρος μας. Όποιος δεν το βλέπει εθελοτυφλεί.  Η απόλυτη αδιαλλαξία και η θέση "δεν διαπραγματεύομαι" οδηγεί επί του πεδίου στην επιλογή της σύγκρουσης ή της αποφυγής της...  Ας προετοιμαστούμε και ας εργαστούμε με θάρρος, τόλμη, ομόνοια, σχέδιο και στοχοπροσήλωση για τη δίκαιη και συμφέρουσα ειρήνη, όχι για τον αδιέξοδο πόλεμο. Ας μην ενδίδουμε στους ακραίους. Δείτε εδώ την σχετική δημοσίευση. 

Αντώνης Παπαγιαννίδης: Σε αναζήτηση της εμπιστοσύνης. Κυριάκος Μητσοτάκης και Αλέξης Τσίπρας

Τόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και ο Αλέξης Τσίπρας φαίνεται πως θεώρησαν ότι, στη φάση απειλούμενης πολυδιάσπασης του πολιτικού σκηνικού, αλλά και εξωτερικών συνθηκών πίεσης και αβεβαιότητας, προτιμότερος τρόπος διεκδίκησης είναι να δοθεί μια αίσθηση καθησυχασμού, να διεκδικηθεί πρώτιστα η εμπιστοσύνη... Μπορεί, ακολουθώντας την παραδοσιακή αναζήτηση «παροχών» στην υπερσκηνοθετημένη παράσταση εξουσίας της ΔΕΘ να δόθηκε η έμφαση των παρατηρητών/σχολιαστών/αναλυτών στο πλέγμα φορολογικών μέτρων που ανακοινώθηκαν από τον πρωθυπουργό, άντε και στα κάποια μεταρρυθμιστικά που εξήγγειλε. Μπορεί πάλι οι περισσότεροι να αναζήτησαν στου Αλέξη Τσίπρα την άνοδο στην Θεσσαλονίκη, σε συνέδριο Economist/PowerGame, την απόδειξη δείγματος επανόδου στην κεντρική πολιτική σκηνή... Έγινε κυρίως φανερό ότι και οι δυο θεώρησαν πως – στη φάση απειλούμενης πολυδιάσπασης του πολιτικού σκηνικού, αλλά και εξωτερικών συνθηκών πίεσης και αβεβαιότητας – προτιμότερος τρόπος διεκδίκησης είναι να δοθεί μια αίσθηση καθησυχασμού, να διεκδικηθεί πρώτιστα η εμπιστοσύνη... Πάντοτε ίσχυε αυτό. Όμως, τώρα – τώρα, είναι φανερό ότι η εκφώνηση προθέσεων σταθερότητας δεν ισχύει. Συνολικά: η αναζήτηση της εμπιστοσύνης, σ’ αυτήν την στροφή των πραγμάτων, δείχνει να διεκδικεί περισσότερο χώρο από την αναρρίπιση οπαδικού ενθουσιασμού. Ενδιαφέρον. Δείτε εδώ το άρθρο ("Οικονομική Επιθεώρηση", 8/9).

Ηλίας Μόσιαλος - Adolfo Rubinstein: Milei’s chainsaw health reforms in Argentina: the libertarian turn in public health

In November, 2023, Argentina elected as President Javier Milei, a libertarian economist and self-described anarchocapitalist, marking a dramatic political shift. Milei won support from over half the population— particularly young, low-income, and marginalized voters—who expressed frustration with economic decline and limited opportunities for individual social progress. Campaigning on the message that “there is no more money”, he pledged sweeping public budget cuts while framing the state as an obstacle and distributive justice as harmful. In his 2025 Davos speech, Milei condemned wokeism as destructive, echoing rhetoric from the administration of US President Donald Trump... Although a comprehensive assessment of Milei’s health policies remains premature, they signal a profound ideological shift that privileges austerity, diminishes federal health responsibilities, and retreats from redistribution, departing from Argentina’s longstanding health-care traditions. These reforms raise concerns about worsening health outcomes and inequalities, particularly for vulnerable populations. The Government’s framing of these measures as defending liberty from state intervention risks undermining public health’s collective foundations. Δείτε εδώ το κείμενο (thelancet.com, 1/9). 

Λίνα Παπαδοπούλου: Δημοκρατική διολίσθηση

Η δημοκρατία δεν είναι απλώς η επικράτηση της πλειοψηφίας, με βάση την οποία αναδεικνύεται η κυβέρνηση, δεν είναι δηλαδή μια τυραννία της πλειοψηφίας· είναι και ο έλεγχος των κυβερνώντων, που έχουν λάβει την πλειοψηφία από δικαστήρια, ανεξάρτητες αρχές, τον Τύπο, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, κάθε πολίτη και κάτοικο της χώρας... Σε άλλο, πρόσφατο παράδειγμα, υπουργοί της κυβέρνησης δεν παραπέμφθηκαν και δεν θα ελεγχθούν από τα αρμόδια ανακριτικά και δικαστικά όργανα για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, καθώς η κυβερνητική πλειοψηφία αγνόησε προκλητικά τα σχετικά αιτήματα της Ευρωπαίας Εισαγγελέως… Τέλος, δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρονται σε αλλαγή του εκλογικού συστήματος με αύξηση του ελάχιστου ποσοστού για είσοδο στη Βουλή στο 5%, χωρίς παράλληλη κατάργηση του μπόνους υπέρ του πρώτου κόμματος. Αν και τα δύο αυτά μέτρα, ξεχωριστά, επιτρέπονται κατ’ αρχήν, ο συνδυασμός τους θα επιφέρει υπερβολική ενίσχυση του πρώτου κόμματος, καθιστώντας το εκλογικό σύστημα αντισυνταγματικό. Σωρευτικά τα επεισόδια αυτά αποκαλύπτουν μία αργή αλλά συνεχή διολίσθηση προς ένα μοντέλο «αντιφιλελεύθερης δημοκρατίας», η οποία, βέβαια, μόνον κατ' όνομα είναι δημοκρατία. Η διολίσθηση αυτή πρέπει να σταματήσει πριν να είναι πολύ αργά!Δείτε εδώ το άρθρο ("Βήμα", 3/9). 

Γεράσιμος Μοσχονάς: Ο Δημαγωγός και ο «Τοίχος»

Το σύνθημα «Make America Great Again» είναι ο κρίσιμος πυλώνας ενός αφηγήματος που στηρίχθηκε στην υπόσχεση μιας μεγάλης αλλαγής για το αμερικανικό έθνος. Η ορκωμοσία του παρουσιάστηκε ως η έναρξη μιας «χρυσής εποχής». Το αφήγημα είναι εθνικιστικό και ταυτόχρονα ειρηνικό: «Δεν υπάρχει έθνος σαν το δικό μας έθνος…Το «εγώ» είναι οξύ και κεντρικό στον λόγο του. Και άκαμπτο. «Εγώ» έχω τη γνώση, την αποφασιστικότητα, τη δύναμη, εγώ και τις λέξεις για να εκφράσω και υλοποιήσω τη μεγάλη αλλαγή. Οι «άλλοι», οι Δημοκρατικοί, οι «άλλοι» άτομα ή κέντρα εξουσίας, είτε είναι δημιουργοί του προβλήματος, άρα τμήμα του, είτε δεν μπορούν. Άρα εγώ θα έχω την εξουσία και η λαϊκή εντολή μού επιτρέπει να την έχω. Όλη την εξουσία. Η αυτονομία των διαφορετικών θεσμικών τάξεων αναγνωρίζεται μόνον κατά περίπτωση ή συγκυρία. Η συμφωνία πάνω στις διαφωνίες και η συνέχεια του κράτους, κεντρικές για τη λειτουργία κάθε πολιτικού συστήματος, έχουν διαρραγεί...  Είναι όμως σχεδόν βέβαιο ότι η ικανότητα «παραγωγής έκπληξης» που διαθέτει θα αποδειχθεί στον μακρύ χρόνο προβληματική, διότι και αυτή εσωτερικεύεται στις προσδοκίες και, κάποια στιγμή, παύει να εκπλήσσει. Η δε πίστη στη μεγάλη δύναμη της επικοινωνίας συνιστά το πιο κλασικό επικοινωνιακό λάθος, και ο Τραμπ, όπως έδειξε η πρώτη θητεία του, είναι εξόχως επιρρεπής σε αυτό. Ο «πιο επιτυχημένος δημαγωγός στην αμερικανική Ιστορία» (Μερσιέκα) κινδυνεύει από τα μεγάλα θέματα που έχει ανοίξει, αλλά και από το «άστρο» του, τον αμετροεπή εαυτό του. Δείτε εδώ το άρθρο ("Καθημερινή", 1/9). 

Αντύπας Καρύπογλου: Το Σύνταγμα ως σαβούρα

Τρεις μήνες μετά την απόφαση του ΑΕΔ για έκπτωση τριών βουλευτών κι ενώ η Βουλή λειτουργεί με 297 έδρες, η κυβέρνηση επιζητά την ερμηνεία αυτής της απόφασης. Για την απόφαση αυτή, τις νομικές τις πλημμέλειες και τις αντιφάσεις της θα συζητήσουμε όταν στον δημόσιο διάλογο για την Δημοκρατία και το Σύνταγμα επανέλθουν η λογική και το θάρρος... Και τέλος, το άρθρο 134 του Ποινικού Κώδικα ορίζει ότι τιμωρείται με ισόβια κάθειρξη όποιος, «με κατάχρηση της ιδιότητάς του ως οργάνου του κράτους», «επιχειρεί να καταλύσει, να μεταβάλει, να αλλοιώσει ή να καταστήσει ανενεργό, διαρκώς ή προσκαίρως, το δημοκρατικό πολίτευμα που στηρίζεται στη λαϊκή κυριαρχία ή θεμελιώδεις αρχές ή θεσμούς του πολιτεύματος αυτού»…Τι ακριβώς δεν καταλαβαίνουν από τις διατάξεις αυτές στην κυβέρνηση και θέλουν ερμηνεία;... Πριν τον Κυριάκο Μητσοτάκη, και μόνο η συζήτηση περί της προκήρυξης ή μη αναπληρωματικής εκλογής στην συγκεκριμένη περίπτωση θα προκαλούσε τα γέλια και του πλέον αμελούς φοιτητή της νομικής. Επί Κυριάκου Μητσοτάκη όμως, καθόμαστε σοβαρά και συζητάμε (και δυστυχώς πολλοί νομικοί, παρά το καθήκον τους, αποφεύγουν και να κάτσουν να το συζητήσουν…) αν ο λαός έχει δικαίωμα να εκλέγει την Βουλή ή αν αυτό το δικαίωμα είναι «περιττό». Το Σύνταγμα ως «περιττό» βάρος της εξουσίας, ως «σαβούρα». Εδώ ακριβώς φτάσαμε, «ανεπαισθήτως», χωρίς τόσο καιρό να ακούμε τον «κρότον κτιστών ή ήχον», παρά την έντασή του. Δείτε εδώ το άρθρο ("Νέα", 6/9). 

Θεόδωρος Τσίκας: Το καλώδιο δεν προχωρά χωρίς οριοθέτηση ή συνεννόηση

Δεν υπάρχει φυσικά κανένα θέμα για την πορεία του έργου στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όμως για το τμήμα του έργου που διέρχεται κάτω από διεθνή ύδατα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι υπάρχουσες συνθήκες... Στην θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Κάσου και της Καρπάθου η σχεδιασμένη πορεία του καλωδίου περνά από διεθνή ύδατα. Για την περιοχή αυτή υπάρχουν δύο αλληλοεπικαλυπτόμενες συμφωνίες, για οικονομική εκμετάλλευση. Το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο και η Συμφωνία τμηματικής οριοθέτησης μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου... Φυσικά, αν η Ελλάδα προχωρήσει σε επίσημη ενημέρωση θα είναι σαν να αναγνωρίζει την αρμοδιότητα της Τουρκίας στην θαλάσσια αυτή περιοχή. Επίσης η Τουρκία θέτει κι ένα άλλο σχετιζόμενο ζήτημα, που αφορά τις έρευνες που πρέπει να προηγηθούν της πόντισης του καλωδίου. Επειδή όμως οι έρευνες αυτές αγγίζουν τον βυθό, δηλαδή την υφαλοκρηπίδα που έχει οριοθετηθεί διαφορετικά από τις δύο Συμφωνίες. Η Τουρκία θεωρεί ότι με μια τέτοια κίνηση η Ελλάδα θα κατοχυρώσει τα δικαιώματα της εκεί. Αυτό πάλι μας γυρνά στην προϋπόθεση της επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών. Δείτε εδώ το άρθρο ("Έθνος", 9/9). 

Θεόδωρος Τσέκος: Η αποτυχία του αντι-κρατισμού

Η διακυβέρνηση γίνεται όλο και περισσότερο πολύπλοκη και εξειδικευμένη, άρα η απίσχναση του κράτους που προέβλεπαν οι ελευθεριακοί και ο Μαρξ δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα... Η πρακτική διακυβέρνηση σε επίπεδο τεχνικού σχεδιασμού και εφαρμογής θα παραμείνει υπόθεση των ειδικών του κάθε πεδίου πολιτικής. Ο έλεγχός τους μπορεί να γίνει με ενίσχυση της διαφάνειας, με απλουστευμένη ανάδειξη των πολιτικών διακυβευμάτων και με διαβούλευση αλλά και υπό προϋποθέσεις – συναπόφαση επ’ αυτών π.χ. μέσω ηλεκτρονικών δημοψηφισμάτων... Το κράτος για να προλάβει και να προστατεύσει δεν χρειάζεται να είναι «μεγάλο», όπως ισχυρίζονται οι πολιτικοί απολογητές όσων δεν χρειάζονται προστασία. Χρειάζεται να είναι αποτελεσματικό και αποδοτικό, δηλαδή «ικανό», για να στηρίξει όσους στερούνται των αναγκαίων μέσων, επειδή η αγορά δεν τους τα προσφέρει. Κράτος «ικανό» λοιπόν και σε μέγεθος κατάλληλο για τον εκάστοτε ρόλο του με βασικά εργαλεία την ρύθμιση και την αναδιανομή. Διορθώνοντας τις ιστορικές τους ατέλειες με ένα σύστημα ορθολογικής οργάνωσης και λειτουργίας, με ένα σφαιρικό -και συμμετοχικό- κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό και με ένα δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα, τo κράτος - αλλά και οι διεθνείς και περιφερειακοί οργανισμοί διακρατικού συντονισμού - πρέπει να επανέλθουν στο επίκεντρο των οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων. Δείτε εδώ το άρθρο (protovouliagiatoprogramma.substack.com, 1/9). 

Αναρτήσεις επικαιρότητας

United Nations - 60th Session of the UN Human Rights Council

“There are coordinated efforts to undermine human rights and the rule of law around the world,” United Nations Human Rights chief Volker Türk warns, in the face of crises and growing global challenges. Speaking at the 60th session of the UN Human Rights Council in Geneva on Monday, he stressed: “History has shown time and again that no one is safe when human rights are under attack,” and called for safeguarding eighty years of progress on freedom, equality and justice. “Human rights — all human rights — are the solid foundations of flourishing societies. They are the bonds of trust between people and their governments. They are a beacon of hope in the search for a better world that rejects violent conflict, brutality and injustice.” Δείτε εδώ περισσότερα.

Κώστας Μαχαίρας: Η Διεύθυνση Απόδημου Ελληνισμού της ΕΡΤ. Ένας μικρός απολογισμός

Η Διοίκηση της ΕΡΤ μου ανακοίνωσε ότι δεν θα συνεχίσω ως επικεφαλής στη Διεύθυνση Απόδημου Ελληνισμού. Όπως μου επισημάνθηκε, η αντίληψή μου είναι "πολύ Ομογενειακή"! Άραγε τι θα έπρεπε να είναι; Η Διεύθυνση Απόδημου Ελληνισμού δημιουργήθηκε κυρίως για να επανασυνδεθεί η ΕΡΤ με τους Έλληνες της Διασποράς, που μετά την περιπέτεια του "μαύρου" είχε χαθεί η επαφή και η επικοινωνία μαζί τους... Έγιναν πολλά τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν θέλω να σας κουράσω. Οι Έλληνες του Κόσμου το έχουν αναγνωρίσει και αυτό είναι το πιο σημαντικό... Προφανώς και δεν τα έκανα όλα αυτά μόνος μου, βοήθησαν πολύ οι συνεργάτες μου, υπήρξε αρωγή από άλλες Διευθύνσεις και στήριξη και από τις τρεις προηγούμενες Διοικήσεις της ΕΡΤ. Ένας πρώτος μικρός απολογισμός... Δεν ξέρω αν η αντίληψή μου είναι..."πολύ Ομογενειακή", ξέρω ότι είναι πολύ σημαντικά για μένα η εκτίμηση των ανθρώπων, η ειλικρίνεια και κυρίως η αξιοπρέπεια. Δείτε εδώ την ανάρτηση (fb, 3/9). 

Εκδηλώσεις/ Ανακοινώσεις

Δείτε εδώ το πλήρες πρόγραμμα του Athens Democracy Forum το οποίο διοργανώνει το Democracy & Culture Foundation σε συνεργασία με τους New York Times που θα διεξαχθεί στις 30 Σεπτεμβρίου – 3 Οκτωβρίου 2025 (Ωδείο Αθηνών). Θεματικές που θα συμπεριληφθούν στις Συνεδρίες είναι: Λαϊκισμός, Εμπόριο, Παγκόσμια Τάξη κ.ά. Στο πλαίσιο του Forum θα παρουσιαστούν, εκτός των άλλων, παραδείγματα δημοκρατικής ανανέωσης από όλο τον κόσμο με σκοπό την αξιοποίηση της δύναμης των πολιτών για τη διαμόρφωση πολιτικών αποφάσεων.