Saturday, 20 April 2024
Γενικά ένα δημοψήφισμα μπορεί να έχει και δημοκρατικό αλλά και αυταρχικό/βοναπαρτικό χαρακτήρα. Αν η ερώτηση που τίθεται είναι έτσι διαμορφωμένη που, έμμεσα, ενισχύει τη μια πλευρά των ανταγωνιστών, τότε ο αντιδημοκρατικός υπερισχύει του δημοκρατικού. Το ίδιο ισχύει αν δεν δίνεται αρκετός χρόνος στις δύο παρατάξεις να αναπτύξουν ξεκάθαρα τα επιχειρήματά τους, βοηθώντας έτσι τους ψηφοφόρους να αποφασίσουν ποια πλευρά να υποστηρίξουν.
Και σε ό,τι αφορά τη σαφήνεια της ερώτησης και σε ό,τι αφορά τον εξαιρετικά περιορισμένο χρόνο, το σχεδιαζόμενο δημοψήφισμα της Κυριακής είναι αντιδημοκρατικό. Δίνει την ευκαιρία σε μια μειοψηφία που είναι υπέρ της δραχμής να επιβάλλει τη βούλησή της σε μια πλειοψηφία που είναι υπέρ του ευρώ και της Ευρώπης.
Εξηγούμε: Σε ό,τι αφορά τον περιορισμένο χρόνο, δεν χρειάζεται να ειπωθεί τίποτα παραπάνω. Είναι προφανές πως χρειαζόταν περισσότερος χρόνος για να διευκρινιστεί τί ακριβώς θέλει και υποστηρίζει η κάθε πλευρά.
Σε ό,τι αφορά τον παραπλανητικό χαρακτήρα της ερώτησης, αυτό φαίνεται αμέσως αν τεθεί το εξής ερώτημα: Αν ένας ψηφοφόρος δεν συμφωνεί με τον απαράδεκτο τρόπο που οι θεσμοί χειρίστηκαν την όλη διαπραγμάτευση, αλλά πιστεύει πως πρέπει να εξακολουθήσουμε τη διαπραγμάτευση αφού ο κύριος στόχος είναι, πάση θυσία, να παραμείνουμε στην ευρωζώνη - πώς ψηφίζει αυτό το άτομο; Αυτή η παραπλανητική ασάφεια σίγουρα προβληματίζει μια μεγάλη μερίδα ψηφοφόρων που αποδοκιμάζουν μεν τους χειρισμούς των θεσμών στη διαπραγμάτευση, αλλά διαφωνούν με την αντίδραση του πρωθυπουργού να την σταματήσει απότομα - ενώ είχε την ευκαιρία (που την έχει και σήμερα) να την συνεχίσει.
Πολλοί έχουν τη συνομωσιολογική αντίληψη πως οι διαπραγματεύσεις σταμάτησαν γιατί από την αρχή και οι δύο πλευρές δεν ήθελαν μια συμφωνία. Οι θεσμοί ήθελαν το grexit, καθώς και η ελληνική κυβέρνηση. Νομίζω πως αυτό είναι λάθος. Νομίζω πως και οι δύο πλευρές δεν παίζουν όλους αυτούς τους μήνες θέατρο. Προσπαθούσαν να τα βρούνε και μάλιστα έφτασαν πολύ κοντά. Αυτό πριν από την επέμβαση της κυρίας Λαγκάρντ που φαίνεται τελείως ανίκανη να ξεχωρίσει το δέντρο από το δάσος. Αγνόησε τις καταστροφικές επιπτώσεις μιας αποτυχίας - για την Ελλάδα (απόλυτη εξαθλίωση), για την Ευρώπη (το πρώτο βήμα προς μια πιθανή διάλυση) και για την παγκόσμια οικονομία (αν το grexit λειτουργήσει όπως η Τράπεζα Lehman Brothers). Είναι κρίμα που η αντικαταστάτρια του Στρος Καν στο ΔΝΤ δεν έχει τίποτα από το ανοικτό πνεύμα και τη διορατικότητα του προκατόχου της. Λειτούργησε τελείως στενόμυαλα, γραφειοκρατικά και ανεύθυνα.
Συμπέρασμα: Το δημοψήφισμα δεν ήταν καλή ιδέα. Είναι παραπλανητικό ως προς τον τρόπο διαμόρφωσης της ερώτησης και δείχνει μια απότομη στροφή του πρωθυπουργού που μάλλον έχει πάψει να πιστεύει στην ανάγκη παραμονής μας στην ευρωζώνη. Δεν πιστεύω πως ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ ήταν εξαρχής υπέρ της δραχμής. Δεν ξέρω όμως γιατί αυτή η απότομη στροφή την στιγμή που οι θεσμοί, μετά και την χθεσινή παρέμβαση Γιούνκερ, δεν φαίνεται να θέλουν ένα grexit. Θέλουν να βρεθεί μια συμφωνία. Μια συμφωνία δεν θα λύσει μαγικά τα προβλήματα της χώρας. Θα είναι όμως ένα πρώτο βήμα για την αποφυγή μιας καταστροφικής πτώσης στο κενό.
