Thursday, 28 March 2024

Το μέλλον του κομματικού συστήματος

Με το ξεπέρασμα του κάβου της αξιολόγησης, η κυβέρνηση παίρνει μια ανάσα - τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Σε αυτή τη συγκυρία είναι χρήσιμο, αν και παρακινδυνευμένο, να εξετάσουμε ποιο θα είναι το μέλλον του κομματικού συστήματος στη χώρα μας. Ποια θα είναι η μελλοντική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ; Πιο γενικά, ποια θα είναι η γενική δομή της κομματικής αρένας;

Οι ευθύνες

Ξεκινώ με τη γενική παρατήρηση πως η συλλογική μνήμη ξεχνά γρήγορα [είναι εξαιρετικά ασθενής]. Ξεχνάμε γρήγορα τα κακά των προηγούμενων κυβερνήσεων και επικεντρωνόμαστε σε αυτά της τωρινής διακυβέρνησης. Πιο συγκεκριμένα, ποιος αναφέρεται σήμερα στις ευθύνες των προηγούμενων κυβερνήσεων σε ό,τι αφορά το ασφαλιστικό σύστημα. Σίγουρα ούτε η αντιπολίτευση αλλά ούτε και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, μερικές από τις οποίες έχουν ένα μέρος ευθύνης για τις αδικίες και τη γενική κατάντια του συστήματος. Ξεχνάμε πως όλες οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης αρνήθηκαν να ασχοληθούν σοβαρά με τις σαθρές βάσεις του. Πέταγαν συστηματικά το μπαλάκι στην επόμενη κυβέρνηση μέχρι που η βόμβα έσκασε στα χέρια του Τσίπρα. Όσο για το πρόβλημα του χρέους, ποιος αναφέρει πως ο Καραμανλής ο νεότερος, με την περίφημη στρατηγική της «επανίδρυσης του κράτους» έκανε τη δημόσια διοίκηση τόσο «γαλάζια» που διπλασίασε το δημόσιο χρέος; Και πω, μετά από μια παρατεταμένη σιωπή, θεωρείται σήμερα από πολλούς σοσιαλδημοκράτες «εθνικό» κεφάλαιο!
Με τα παραπάνω δεν επιχειρώ να δικαιολογήσω τα πάμπολλα σφάλματα της σημερινής κυβέρνησης: τις αλλεπάλληλες κωλοτούμπες, την αρχική άγνοια του πώς λειτουργεί η ευρωζώνη, την αφελή υπερτίμηση της δύναμης της κυβέρνηση έναντι των εταίρων, τις λανθασμένες κινήσεις στις διαπραγματεύσεις που επιδείνωσαν το χρέος, την γκάφα των wikileaks κτλ. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει αμφιβολία πως την ευθύνη για τη σημερινή κατάντια της χώρας την έχουν περισσότερο οι προηγούμενες κυβερνήσεις και λιγότερο η σημερινή.

Το μέλλον

Όσο για το τί θα συμβεί από εδώ και πέρα, είναι σίγουρο πως αντίθετα με τις πολυάριθμες Κασσάνδρες, κατά την γνώμη μου, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται να καταρρεύσει και να ξαναγίνει ένα κομματίδιο του 4%. Ούτε πρόκειται να επιβάλλει ένα αυταρχικό καθεστώς τσαβικού τύπου. Από την στιγμή που ο πρωθυπουργός απέρριψε τη λαφαζανική στρατηγική της δραχμής, από την στιγμή που επέλεξε τον ευρυζωνικό δρόμο που η πλειοψηφία του ελληνικού λαού επιθυμεί, ούτε ο τσαβισμός ούτε άλλου είδους βίαιη «ανατροπή» είναι δυνατή - και αυτό παρ' όλη την κρατικίστικη ιδεολογία του. Λόγω των πιέσεων που υφίσταται από τους ισχυρούς παίκτες της ευρωζώνης, θα αναγκαστεί να συνεχίσει τις αποκρατικοποίησεις και τη μερκελική στρατηγική της λιτότητας. Με άλλα λόγια, η προσγείωση του πρωθυπουργού στην σκληρή πραγματικότητα δεν μπορεί παρά να συνεχίσει. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα αγωνιστεί, μαζί με άλλες προοδευτικές δυνάμεις, να αλλάξει την πολιτική της λιτότητας που οι γερμανικές ελίτ έχουν επιβάλλει. Δεν σημαίνει πως δεν στοχεύει στο πέρασμα από το νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό-καζίνο σε ένα δεύτερο εξανθρωπισμό του καπιταλισμού (ο πρώτος επιτεύχθηκε στην «χρυσή εποχή» της βορειοδυτικής ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας στην πρώιμη μεταπολεμική περίοδο). Βέβαια σήμερα, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, απαιτούνται νέες στρατηγικές σε μεταεθνικό επίπεδο.
Αν η παραπάνω πρόβλεψη είναι σωστή, μεσοπρόθεσμα, στον πολιτικοκομματικό χώρο θα έχουμε ένα διπολικό σύστημα με τον ΣΥΡΙΖΑ να αποτελεί τον αριστερό πόλο και την ΝΔ το δεξιό. Και στο μέσον, διάφορους κομματικούς σχηματισμούς που για διάφορους λόγους αρνούνται και την ενοποίηση και την ουσιαστική συνεργασία. Εκτός από αυτό τον διπολικό δημοκρατικό χώρο θα εξακολουθούν να λειτουργούν με σχετική επιτυχία τα δύο κόμματα που έχουν σαν στόχο την κατάργηση της «αστικής» αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας: το ΚΚΕ και η Χρυσή Αυγή. Το μεν πρώτο δεν φαίνεται να θέλει να ξεπεράσει την απομόνωσή του και το όνειρο ενός νέο-σοβιετικού παραδείσου. Το δεύτερο πιστεύω, πως λόγω του νεοναζιστικού προσανατολισμού του, δεν θα καταρρεύσει να αυξήσει σημαντικά τα ήδη υψηλά ποσοστά του.
Τέλος, δυο λόγια για την ΝΔ. Από τη μια μεριά ο νέος αρχηγός κατόρθωσε να προσελκύσει νέους ψηφοφόρους έχοντας σαν στόχο τον εκσυγχρονισμό της οργανωτικής δομής και την άμβλυνση της δύναμης του παλαιοκομματικού κατεστημένου. Από την άλλη μεριά όμως η βιασύνη του να πάρει την εξουσία εδώ και τώρα δείχνει πολιτική ανωριμότητα. Την στιγμή που η αξιολόγηση έκλεισε, την στιγμή που ούτε οι εταίροι μας, ούτε η πλειοψηφία του ελληνικού λαού θέλει ακόμα μια φορά εκλογές, σημαίνει πως η εμμονή του Κυριάκου Μητσοτάκη να καθίσει αμέσως στην πρωθυπουργική «ηλεκτρική» καρέκλα σημαίνει πως είτε δεν μπορεί να αντισταθεί στις πιέσεις είτε δεν έχει εμπιστοσύνη στις μελλοντικές εξελίξεις.

Συμπέρασμα

Το δίπολο ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ είναι πολύ πιθανό να αντικαταστήσει αυτό του ΠΑΣΟΚ-ΝΔ. Θα υπάρξουν βέβαια πιθανές συνεργασίες μεταξύ των δύο ισχυρών και των αδύνατων κομμάτων του κέντρου. Νομίζω όμως πως ο πιθανός νέος διπολισμός δεν θα καταρρεύσει σύντομα.

Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" στις 28/5/2016.

Add comment


Security code
Refresh