Friday, 29 March 2024

«Πολιτικά» τοτέμ και ταμπού, αλουστράριστα

Ας θυμηθούμε λίγο το κοινωνικοπολιτικό αίτημα για την Ευρώπη από το 2008-2009: «Από την κυριαρχία των αγορών στην αναγέννηση της κοινωνίας». Δεν έγινε. Τι έγινε; Βάλτε στη θέση της λέξης «Θεός» τη λέξη «Πολιτική» και ξαναδιαβάστε τον Ουμπέρτο Εκο: «Οταν οι άνθρωποι σταματούν να πιστεύουν στην Πολιτική, δεν είναι ότι δεν πιστεύουν σε τίποτα. Πιστεύουν στα πάντα». Ο χρόνος, αν δεν καίγεται, παγώνει. Πρακτικά θα χρειαστεί χρόνος, ίσως και άλλες εκλογές, πριν σχηματιστεί κυβέρνηση στην Ιταλία.

Ομως είναι έτοιμη η Ε.Ε. για πιθανό πρωθυπουργό τον Ματέο Σαλβίνι, που θεωρούσε το ευρώ «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» και έχει δεσμευτεί για μαζική απέλαση μισού εκατομμυρίου ανθρώπων όταν θα βρεθεί στην εξουσία; Η απάντηση είναι ναι∙ αλλά θα είναι επιστροφή σε σκοτεινούς χρόνους και διόλου αναγέννηση. Κοντολογίς στο «πιστεύουν στα πάντα» περιλαμβάνεται και η επιστροφή του φοροφυγά Bunga Bunga και τα παλιά μελανοχίτωνα τοτέμ και ταμπού, αλουστράριστα.

Ας θυμηθούμε επίσης ότι όταν η κουβέντα γινόταν για την Ελλάδα, είχε συστρατευτεί στην ευρωζώνη και την Ε.Ε. ο γερμανοβαρής συνασπισμός των πειραματιστών-σωτήρων και στο εσωτερικό της χώρας ολόκληρη η πολιτική ανωριμότητα απέναντι στα ογκούμενα προβλήματα. Βλέπετε η σημερινή δυσανεξία έχει και ιδρυτές και δράστες. Αλλά τη διαδρομή της Ελλάδας την παρακολουθούσαν όλοι∙ βρισκόταν στην κοινή θέα των Ιταλών, των Ισπανών, των Πορτογάλων, των Αγγλων των Γάλλων κ.λπ., που ρωτούσαν: «Θέλετε να καταντήσουμε Ελλάδα;»

Στην Ελλάδα η μείωση των δημόσιων δαπανών κατά 1 ευρώ προκάλεσε μείωση του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 2 ευρώ. Η πρόβλεψη για ανεργία στο 14% το 2012-2013 έγινε πραγματοποίηση ανεργίας που έφτασε το 27-28% το 2014, απότομης φτωχοποίησης και εξαφάνισης της μεσαίας τάξης.

Και το σημαντικότερο, δεν έγιναν αισθητές οι θετικές επιδράσεις στο ποσοστό του χρέους επί του ΑΕΠ. Και αυτό ερμηνεύεται από τις αρνητικές πολλαπλασιαστικές επιδράσεις της απότομης μείωσης των δημόσιων δαπανών και την αύξηση της φορολογίας –που συνεχίζονται με τα μπράβο του ευρω-ιερατείου. Η ευρωπαϊκή ακηδία μετά την ύφεση έβλαψε ενεργά την Ευρώπη. Επέφερε αλλοιώσεις αντιστρόφως δυσανάλογες σε σχέση με τα προβλεπόμενα οφέλη.

Σίγουρα πλέον το πρόβλημα της Ευρώπης δεν ήταν αποκλειστικά η Ελλάδα. Ηταν από καιρό και η Ιταλία∙ ροζ ελέφαντας με βαρύ φορτίο χρέους. Και αίφνης (;) το πολιτικό πεπρωμένο της Ιταλίας -της μήτρας της ευρωπαϊκής Αναγέννησης, της χώρας που για την παράδοση της Αριστεράς είχε δώσει κάποιον ρυθμό στην Ευρώπη- βρίσκεται τώρα στα χέρια του Κινήματος Πέντε Αστέρων, της ακροδεξιάς Λέγκας του Βορρά και του Σίλβιο.

Τα ερωτήματα -αν τα αποτελέσματα των ιταλικών εκλογών είναι καταστροφή για την Ευρώπη ή αν η Ιταλία θα διεξαγάγει νέες εκλογές ή αν μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση- μέλλει να τα δούμε. Ομως αυτό που θα έπρεπε να γνωρίζουμε είναι ότι η κρίση δεν ήταν μόνο μια «βλάβη» του καπιταλισμού, αλλά ότι ιστορικά, όπου και όπως ξέσπασε, αποδυνάμωσε πρώτα την κοινωνία και μετά αποκρυστάλλωσε τα γκρίζα έως φαιόχρωμα της πολιτικής ως μετακοινωνική κατάσταση.

Δηλαδή, να δούμε όχι απλά την κατάντια της κοινωνίας που διέπεται από το χάσμα το οποίο χωρίζει την παγκοσμιοποιημένη χρηματιστική ελίτ από τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά κυρίως το χάσμα που χωρίζει τον κόσμο από την πολιτική και τις μνήμες της.

Θα έπρεπε επίσης να γνωρίζουμε ότι στη μεταπολεμική Ιταλία των δεκαετιών του 1940 και του 1950 -όταν το '57 στηνόταν στη Ρώμη πανηγυρικά η Ενωμένη Ευρώπη- οι περισσότεροι Ιταλοί ενήλικοι θεωρούσαν πως ο φασισμός, εκτός από τη Μαφία και τον Παπισμό, ήταν μια κανονική πολιτική κατάσταση, διαχωρίζοντας τον εαυτό τους από τον Χίτλερ.

Αυτό μας λέει επίσης ότι η κουβέντα θα πρέπει να στραφεί, ξανά και ξανά, στην απουσία των mainstream προτάσεων αντιμετώπισης της κρίσης και -στον βαθμό που μας ενδιαφέρει- στην απουσία της Αριστεράς, και όχι μόνο στην Ιταλία.

Πλέον το πόρισμα μιλάει για πλήρη διαχωρισμό των κοινωνικών παραγόντων από το κοινωνικό σύστημα, σαν να έχουν διαρραγεί όλοι οι δεσμοί που ένωναν την οικονομική με την κοινωνική ιστορία, την πραγματική παραγωγή με την κοινωνία και τις κοινωνικές ομάδες με την παραγωγή πολιτισμού.

Το θέμα είναι επιτακτικό στον βαθμό που πικρές αλήθειες εισάγονται με βίαιο τρόπο στις πραγματικές πολιτικές -εξίσου εκρηκτικές για το πολιτικό όσο και το κοινωνικό πεδίο.

Αλλά για μια ειλικρινή αποτίμηση του πολιτικού τοπίου όπως διαμοφώθηκε στην Ιταλία πεντάστερο, τοτεμικό, μεταπολιτικό, ενάντια στην ιδέα της Πολιτικής, θα κλείσω όπως άρχισα, με τον αφορισμό του Εκο -τιμής ένεκεν στον Γκράμσι, τον Τολιάτι, τον Μπερλινγκουέρ, τον Ντάριο Φο, τον Παζολίνι, τον Μπερτολούτσι ή τον Φελίνι: «Φοβού τους προφήτες κι αυτούς που είναι έτοιμοι να πεθάνουν για την αλήθεια, επειδή κατά κανόνα κάνουν και άλλους να πεθάνουν μαζί τους, μερικές φορές πριν από αυτούς και συνήθως αντί για αυτούς».

*Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 9/3/2018. 

Add comment


Security code
Refresh