Friday, 29 March 2024

Μια «άλλη» ματιά στην Τουρκία

Nα προτείνουμε σήμερα μια παρέκκλιση από τις θεματολογικές επιλογές της στήλης, που επικεντρώνονται κυρίως στα Ελληνικά – άντε και στα Ευρωπαϊκά και κάποια διεθνή που θεωρούμε ότι μας αγγίζουν περισσότερο – για να στραφούμε λίγο προς μιαν άλλη πλευρά, στα απόνερα της πολύκροτης επίσκεψης Ερντογάν. Η οποία, κατά παγκόσμια πρωτοτυπία, διαδραματίστηκε ήδη προτού ξεκινήσει με την «εισαγωγική συνέντευξη» Ερντογάν προς Αλέξη Παπαχελά/ΣΚΑΙ και ολοκληρώθηκε με την «ανακεφαλαιωτική κατάθεσή» του προς Άγγελο Αθανασόπουλο/ΒΗΜΑ.
Δεν θα ολισθήσουμε στα διεθνοπολιτικά, θα μείνουμε στον χώρο της οικονομίας. Όμως δεν εννοούμε τις κάποιες – αχνές – τοποθετήσεις περί προοπτικών οικονομικής ΕλληνοΤουρκικής συνεργασίας, τις αναφορές σε τουριστικά ή σε επενδυτικά και σε διμερές εμπόριο. Θα θέλαμε να προτείνουμε στον αναγνώστη να δει έστω επιφανειακά τι είναι ως οικονομική παρουσία η Τουρκία. Και που πάει, τώρα.
Λοιπόν: μια πρώτη διαπίστωση που δεν πρέπει να μας φεύγει από τα μάτια είναι ότι η Τουρκική οικονομία – που συνεχίζει να θεωρείται «αναδυόμενη» κατά το ΔΝΤ, αλλά κατατάσσεται στις ανεπτυγμένες σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές – είναι στα 900 δις δολάρια (βέβαια, στα 2,2 τρις δολάρια σε όρους αγοραστικής αξίας), πράγμα που την θέτει άνετα στους G-20, συγκεκριμένα στην 17η θέση των οικονομιών του κόσμου. Ταβάνι έπιασε το 2013, στα 950 δις. Πριν 20 χρόνια – δηλαδή αρκετά πριν την μεγάλη οικονομική της κρίση του 2000/2 – βρισκόταν στα 260 δις δολάρια. Σε όρους κατά κεφαλήν εισοδήματος, αυτό δίνει 9.600 δολάρια σήμερα έναντι 4.200 τότε. Πίσω απ' αυτά, βρίσκει κανείς έναν πληθυσμό που «βλέπει» πλέον τα 80 εκατομμύρια, έναντι 60 εκατ. τότε.
[Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα κάπου στα 195 δις δολάρια, δηλαδή στην 47η θέση παγκοσμίως ή στα 290 δις σε όρους αγοραστικής αξίας. Πριν 20 χρόνια ήταν στα 145 δις δολάρια. Από πλευράς πληθυσμού, είμαστε στα 11 εκατομμύρια, με κατά κεφαλήν εισόδημα πλέον, μετά την κρίση μας, κάπου στις 18.000 δολάρια. Πριν 20 χρόνια είμασταν στις 13.500].
Οι ρυθμοί ανάπτυξης που γνώρισε η Τουρκία έχουν τρέξει γύρω στο 4,5-5% για μεγάλα διαστήματα στην 20ετία – κάπου εκεί φαίνεται ότι θα αποδώσει τελικά και φέτος (κι ας είχε διατυπώσει πρόβλεψη 2,5% το ΔΝΤ για το 2017 στην αρχή της χρονιάς), με τις εξαγωγές να τραβούν την οικονομία μπροστά (10%) και τις επενδύσεις σε ανάλογους ρυθμούς – όμως εδώ τον χορό σέρνουν οι κατασκευές ενώ ο μηχανολογικός εξοπλισμός σημείωνε σημαντική υποχώρηση. Σημειωτέον ότι υπήρξαν χρονιές όπου ξεπεράστηκε ως ρυθμός ανάπτυξης και το 8%. Εδώ χρειάζεται προσοχή όταν κανείς επιχειρεί να προβλέψει προς τα πού (θα) πηγαίνει η Τουρκική οικονομία, μετά την αλματώδη ανάπτυξη των τελευταίων – πολλών – χρόνων που την έκανε εξωστρεφή οικονομία με ισχυρό εξαγωγικό κλάδο και υπολογίσιμη μεταποιητική παραγωγική δομή: στο κλείσιμο του 2016 , και μετά την πολιτική αναταραχή που ακολούθησαν το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016 ο Ντάρον Ατζέμογλου (του ΜΙΤ, συν-συγγραφέας του Why Nations Fail, μαζί με τον Τζέημς Ρόμπινσον του Χάρβαρντ) διετύπωνε δημόσια την πρόβλεψη ότι «η Τουρκική οικονομία μπορεί να καταρρεύσει μέσα στην επόμενη διετία» άμα δεν πείσει την Δύση ότι είναι αξιόπιστη. Εξηγώντας την θέση του με την διαπίστωση ότι την ιδιωτική κατανάλωση (που οδήγησε , σταθερά, την Τουρκική οικονομία) την κινεί ο δανεισμός, και ότι μεγάλο μέρος του δανεισμού είναι εξωτερικός που εισάγει πρόσθετη αβεβαιότητα την στιγμή που νοικοκυριά και επιχειρήσεις διστάζουν πλέον να διακρατούν τουρκικές λίρες, ο Ατζέμογλου διαψεύσθηκε στην πράξη. Όπως άλλωστε και το ΔΝΤ, καθώς είδαμε.
Εισροές «θερμού χρήματος» - με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα – κράτησαν την Τουρκική οικονομία σε ισορροπία. Όμως το χρηματοπιστωτικό της σύστημα «φορτώνει κίνδυνο» καθώς αντλεί κεφάλαια σε συνάλλαγμα για να χρηματοδοτεί σε τοπικό νόμισμα. Οι πιέσεις της Κυβέρνησης – και το να πιέζεσαι από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι απλή ιστορία!... - προς την Κεντρική Τράπεζα να κρατήσει υψηλά την πιστωτική επέκταση, ακριβώς για να μην αποθερμανθεί η οικονομία και να μην ξεφύγει η ανεργία, τροφοδότησαν τον πληθωρισμό (που είχε αποστραγγισθεί από την Τουρκική οικονομία) οπότε τον Νοέμβριο είχε προσπεράσει το 11%. Η Τουρκική λίρα πλησίασε ισοτιμία 4 ανά δολάριο με αφορμή την ΤουρκοΑμερικανική ένταση – όπως είχε συμβεί και στις αρχές του 2017 – έναντι 3 το φθινόπωρο του 2016 (το 2016 το Τουρκικό νόμισμα είχε χάσει 21% έναντι του δολαρίου). Ο διεθνής τραπεζίτης που έλεγε ότι το πώς ισορροπεί η Τουρκική οικονομία «είναι ένα τυλιγμένο σε μυστήριο αίνιγμα») είχε κάποιο δίκιο, διαχρονικά.

*Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 11/12/2017.

Add comment


Security code
Refresh