Πέμπτη, 28 Μάρτιος 2024

Επαναγοράζοντας τον χαμένο χρόνο

3203587360 ce78970d19 oΔύο θεωρήσεις συγκρούονται λυσσωδώς από το 2010. Η πρώτη λέει: να παραμείνουμε στο υπάρχον ευρω-πλαίσιο σφίγγοντας τα δόντια μέχρι να βελτιωθούν οι συσχετισμοί. Να αγοράσουμε «ασφάλειες» απέναντι σε όσους μας θέλουν εκτός, αποκαθιστώντας ηθικο-πολιτικό κεφάλαιο, με τη μέγιστη δυνατή οικονομική προσαρμογή. Για να μπορέσουμε, μόλις η Ευρωζώνη είναι έτοιμη, να είμαστε μέρος της συνολικής λύσης, που θα επιτρέψει τη βιώσιμη ανάκαμψη.

Η αντίπαλη θεώρηση (σε ελεύθερη απόδοση) λέει: να συγκρουστούμε απαιτώντας άμεση αλλαγή του πλαισίου. Να αρνηθούμε την προσαρμογή, να απειλήσουμε ότι θα τους τινάξουμε στον αέρα μαζί μας, κάνοντας την προσευχή μας ότι θα υποκύψουν στον εκβιασμό και δεν θα μας πετάξουν έξω.

Η πρώτη είναι στρατηγική κυβέρνησης, που αντιμετωπίζει την ασφυκτική εξωτερική πίεση. Αυτή μετέτρεψε το κόμμα του «λεφτά υπάρχουν» στο ΠΑΣΟΚ των τριών Μνημονίων, τη Ν.Δ. του αντιμνημονιακού αγώνα σε υπέρμαχο της αναγκαίας προσαρμογής, και τη ΔΗΜΑΡ της ανώδυνης κριτικής σε συγκυβερνώσα Αριστερά που καίγεται στο μηχανοστάσιο της εθνικής ευθύνης.

Η δεύτερη είναι μια τυπική στρατηγική αντιπολίτευσης. Ο λεκτικός τυχοδιωκτισμός πουλάει. Εξασφαλίζει δημοφιλία, τοκίζει στη δυστυχία της κοινωνίας, υπόσχεται λύσεις χωρίς θυσίες και προσαρμογή χωρίς πόνο.

Η πρώτη στρατηγική χρεώνεται τη δυστυχία της κοινωνίας, αλλά κρατά ακόμα τη χώρα όρθια. Βαρύνεται με τρομακτική ύφεση και ανεργία, αλλά και την ταχύτερη δημοσιονομική προσαρμογή στην Ευρώπη, και κλείσιμο της απόκλισης από την Ευρωζώνη. Μια Ευρωζώνη που θα βοηθά την Ελλάδα όσο κι αυτή δείχνει αποφασισμένη να βοηθήσει τον εαυτό της.

Η απόφαση του Eurogroup της 27/11 είναι σημαντικό βήμα στην επώδυνη πορεία προσαρμογής. Η απόφαση εκταμίευσης των 44 δισ. και ελάφρυνσης του χρέους είναι εκδήλωση αλληλεγγύης, αλλά προϋποθέτει συνέχιση της προσπάθειας. Μας δίνει χρόνο, στον οποίο πρέπει να κάνουμε πάρα πολλά. Προσφέρει ανακούφιση, όχι οριστική θεραπεία. Ηρεμεί το κλίμα χωρίς να τερματίζει την αγωνία. Απλώνει το χέρι να στηριχτούμε, αλλά πρέπει να περπατήσουμε με τις δικές μας δυνάμεις.

Τι εκφράζει η απόφαση; Πρώτον, μια σαφή κατεύθυνση ελάφρυνσης του χρέους, που αποτυπώνει την εξελικτικότητα. Θυμίζω ότι περάσαμε από την αρχική άρνηση δανεισμού στο δάνειο για την Ελλάδα και τον ευρωπαϊκό μηχανισμό διάσωσης κρατών (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ελλάδα - προσεχώς Κύπρος και Ισπανία). Από την απόρριψη αναδιάρθρωσης περάσαμε στο «κούρεμα» του ιδιωτικού τομέα, από το ταμπού του OSI στην ευρεία μείωση τόκων και βελτίωση των όρων αποπληρωμής. Και πλέον, ρητά, στην προοπτική περαιτέρω «κουρέματος» του επίσημου τομέα, κι ίσως πέραν της Ελλάδας, για να καταστεί το χρέος βιώσιμο σε ορίζοντα δεκαετίας.

Δεύτερον, μαζί με τη λύση, η Ευρωζώνη υποδεικνύει ότι δεν είναι ακόμα έτοιμη γι' αυτήν. Η απόφαση αγοράζει χρόνο. Οι εταίροι δεν εμπιστεύονται το ελληνικό πολιτικό σύστημα, και ιδίως τη μείζονα αντιπολίτευση. Το πολιτικό ρίσκο, η αγωνία για την επόμενη μέρα των επόμενων εκλογών, αναστέλλει επενδυτικές αποφάσεις, φρενάρει τη διάθεση ελάφρυνσης χρέους. Οι εταίροι επιδιώκουν εμπροσθοβαρή προσαρμογή, αναζητώντας εγγυήσεις συνέχειας. Θέλουν να έχουν την απομείωση χρέους ως ανταμοιβή προσαρμογής, κι όχι ως κίνητρο εγκατάλειψης της προσπάθειας. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Μέρκελ δεν μπορεί να δεχτεί μια άμεση μεταφορά πόρων («no transfers») πριν από τις εκλογές του φθινοπώρου 2013.

Αυτός ο χρόνος πρέπει να αξιοποιηθεί υπέρ μας. Μια μελλοντική αναδιάρθρωση επίσημου χρέους θα συνεπάγεται ανάληψη ζημιών για τους εταίρους. Για να δεχτούν κάτι τέτοιο, θα χρειάζονται τουλάχιστον:

α) Να είναι η έσχατη λύση αποτροπής μιας ευρείας χρεοκοπίας, ως αποτέλεσμα της οποίας θα κινδύνευαν να χάσουν τα δάνειά τους.

β) Να ξέρουν ότι μετά το «κούρεμα» θα έχουν λύσει το πρόβλημα ελληνική οικονομία. Θα πρέπει ήδη μέχρι τότε να παράγει σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα, να είναι βιώσιμα ανταγωνιστική στο ευρώ, για να μπορεί να επιστρέψει στην ανάπτυξη.

Δύο χρόνια τώρα, η Ευρωζώνη παράγει ημίμετρα σε μια ζοφερή κρίση που απαιτούσε μεγάλες λύσεις. Το φως στο βάθος διαφαίνεται, το θέμα είναι να κρατήσουμε το κεφάλι έξω από το νερό.

* O κ. Παγουλάτος είναι καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

**Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή στη 01-12-2012.

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση