Πέμπτη, 28 Μάρτιος 2024

Μύθοι και πραγματικότητες στη σημερινή Ευρώπη

Το ότι η ΕΕ αντιμετωπιζει μια σοβαρη κριση εινα αδιαμφισβητητο.Μενει να δουμε όμως ποια είναι η φυση της κρισης αυτης και τι επιδιωκουν αυτοι που καταστροφολογουν.

Ώστε η Ευρώπη δεν συγκινεί πλέον τους λαούς της, μάς λένε. Το ευρωπαϊκό όραμα έχει ξεθωριάσει. Η Ένωση βρίσκεται σε παρακμή και οδεύει προς την διάλυσή της, αλλαλάζουν ευρωπαϊκά και μη μέσα μαζικής ενημερώσεως. Η ευρωζώνη καταστρέφεται, διαλαλεί ο αγγλοσαξωνικός Τύπος. Υπάρχει έλλειμμα ηγεσίας στην Ευρώπη, γράφουν έγκυροι αναλυτές και προσθέτουν ότι οι σημερινές πολιτικές ελίτ δεν έχουν κανένα όραμα. Σε αυτή δε την έλλειψη οράματος αποδίδονται και τα περισσότερα δεινά της Γηραιάς Ηπείρου, η οποία εμφανίζεται να βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Και επειδή για τα δεινά που επισυμβαίνουν κάποιος πρέπει να φταίει, αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από την Γερμανία, με συμπλήρωμα φιλικές προς αυτήν χώρες όπως για παράδειγμα η Αυστρία, η Ολλανδία, η Φινλανδία.

Έτσι, ο κύκλος κλείνει –χωρίς, ωστόσο, οι μεγάλοι εγκέφαλοι του σήμερα και του αύριο να μάς λένε πώς θα βρεθούν δουλειές για τους νέους, οι οποίοι καθημερινά βομβαρδίζονται με την μαζικότερη ψευδολογία που αναπτύσσεται στην εποχή της ψηφιακής επικοινωνίας. Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό φαινόμενο παραπληροφορήσεως και σκοταδισμού, το οποίο βρίσκεται μόνον στην αρχή του. Ας δούμε, όμως, κατά πόσον ευσταθούν τα αντιευρωπαϊκά ξόρκια και ποιες πραγματικότητες συσκοτίζουν αυτοί που τα εκτοξεύουν.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε παρακμή, μάς λένε. Σοβαρολογούν; Μία οικονομική οντότητα όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, που είναι η πρώτη εμπορική δύναμη στον κόσμο, με το 22% του παγκόσμιου εμπορίου υπό τον έλεγχό της, σε καμμία παρακμή δεν βρίσκεται. Απλώς χάνει ποσοστά συμμετοχής στην παγκόσμια αγορά, γιατί κάποιοι ανταγωνιστές της δεν δαπανούν το 36% του ΑΕΠ τους σε υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας, δεν έχουν διακοπές πέντε εβδομάδες τον χρόνο και δεν επιδοτούν –εφ' όρου ζωής, ενίοτε– την ανεργία. Κινέζοι, Βραζιλιάνοι και Ινδοί έχουν κατά μέσον όρο έξι φορές χαμηλότερη αγοραστική δύναμη από τον μέσο Ευρωπαίο, ο δε μέσος μισθός στις χώρες αυτές είναι το 40% του μέσου επιδόματος ανεργίας στην Γερμανία, στο Μπενελούξ, στην Σκανδιναβία.

Ακόμα, με 66.000 στρατιώτες που βρίσκονται στην Αφρική και στην Ασία και με 57.000 διπλωμάτες ανά τον κόσμο (έναντι 3.600 Κινέζων και Ινδών), η Ένωση είναι και η δεύτερη παγκόσμια στρατιωτική δύναμη, με αμυντικές δαπάνες υπερτριπλάσιες των αντίστοιχων της Κίνας, λόγου χάρη. Επίσης, τα πέντε τελευταία χρόνια η Ένωση έδωσε 76 δισεκατ. ευρώ ανθρωπιστική βοήθεια και με 36.000 γιατρούς και τεχνικούς καλύπτει σε ανθρώπινη/τεχνική βοήθεια τις ανάγκες 22 χωρών.

Αν όλα αυτά είναι δείγματα παρακμής, τότε ας μάς πουν οι «ειδήμονες» σε τί συνίσταται η ακμή! Βέβαια, αν παρακμή θεωρείται η απώλεια εδάφους σε αρκετούς τεχνολογικούς και οικονομικούς τομείς, αυτό είναι ένα θέμα που μάλλον οφείλεται στην έλλειψη περισσότερης Ευρώπης παρά στην ύπαρξη της Ενώσεως.

Αν στενόκαρδες εθνικές πολιτικές εμποδίζουν την δημιουργία μιας αξιόπιστης Ευρώπης της έρευνας, της τεχνολογίας και της επιστήμης, γι αυτό δεν ευθύνονται ούτε ο Ρομπέρ Σουμάν, ούτε ο Ζαν Μονέ, ούτε οι υπογράψαντες την Συνθήκη της Ρώμης. Αν γελοίες εθνικές κορώνες και ρητορείες εμποδίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, εμπορευμάτων και γνώσεων, το πρόβλημα δεν είναι ευρωπαϊκό, αλλά εθνικό. Ο Πωλ-Ανρί Σπάακ, κορυφαίος Βέλγος πολιτικός, ήταν αυτός που έλεγε το 1960 ότι «η Ευρώπη είναι το άθροισμα εθνικών δράσεων που πρέπει να υπακούουν σε κανόνες και υποχρεώσεις, με στόχο την υλοποίηση μιας συλλογικής φιλοδοξίας. Θλίβομαι, όμως, όταν βλέπω πολιτικούς άνδρες να δαπανούν αλόγιστα το αναμφισβήτητο ταλέντο τους όχι για να δημιουργήσουν κάτι καινούργιο, αλλά για να διαιωνίσουν ένα πολύ φθαρμένο παρελθόν».

Η παρατήρηση αυτή του Πωλ-Ανρί Σπάακ είναι εξαιρετικά επίκαιρη σήμερα. Διότι, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, όπως συνέλαβαν την δημιουργία του οι πρωτεργάτες του εγχειρήματος, συνεπάγεται ότι οι χώρες που συμμετέχουν στην προσπάθεια απορρίπτουν τον εθνικισμό ως ιδεολογία. Όπως θα έλεγε και ο Α. Τόϊνμπη, «δεν χρειάζεται η εθνική κυριαρχία να αποτελεί αντικείμενο ειδωλολατρείας». Όραμα του Ζαν Μονέ ήταν να πεισθούν οι χώρες της Ευρώπης να προσδιορίσουν τα εθνικά τους συμφέροντα όχι με βάση την εθνικιστική ιδεολογία, αλλά με κριτήριο το συλλογικό καλό εν ειρήνη και δημοκρατία. «Ο εθνικισμός είναι πόλεμος», είχε πει ο Φρανσουά Μιττεράν στην τελευταία του ομιλία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Λίγες μέρες αργότερα, ο Γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Κολ τόνιζε ότι «η πολιτική της ευρωπαϊκής ολοκληρώσεως στην πραγματικότητα συνοψίζεται σε ένα θέμα πολέμου ή ειρήνης για τον 21ο αιώνα».

Στο επίπεδο αυτό εδράζεται σήμερα το πραγματικό πρόβλημα της Ευρώπης. Ενώ η οικονομία της Ευρωπαϊκής Ενώσεως πρέπει να λειτουργήσει συλλογικά και σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ηγέτες της ΕΕ σκέπτονται και λειτουργούν με στενά εθνικά κριτήρια. Έτσι, ενώ η ευρωζώνη είναι από μακροοικονομικής πλευράς υγιέστερη από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία, εν τούτοις δίνει προς τα έξω την εντύπωση μιας κινούμενης άμμου. Τής λείπει η πειθαρχία, που είναι απαραίτητη για την συνοχή μιας οικονομικής και νομισματικής ενώσεως, βασική δε προϋπόθεση για να επιτευχθεί είναι η ύπαρξη αξιόπιστου κοινού προϋπολογισμού –ο οποίος, όμως, για μιαν ακόμη φορά «σκοντάφτει» στις εθνικές σκοπιμότητες των πολιτικών ηγεσιών, τα «οράματα» των οποίων δεν πάνε πιο μακρυά από την προσεχή εκλογική αναμέτρηση.

Το δράμα, συνεπώς, της σημερινής Ευρώπης έγκειται στην αυτοπαγίδευσή της σε θεσμούς και μεθόδους που, μπορεί να λειτουργούσαν τα 56 χρόνια που ακολούθησαν την Συνθήκη της Ρώμης, σήμερα όμως χρήζουν επείγουσας προσαρμογής σε νέες και πολύπλοκες πραγματικότητες ταχύτατα μεταβαλλόμενες. Και η προσαρμογή αυτή δεν μπορεί να γίνει ούτε με πείσματα, ούτε με ανταλλαγές θέσεων και απόψεων που στην καλύτερη περίπτωση πάσχουν από αθεράπευτο παιδισμό –αυτόν που η Ευρώπη πρέπει να εγκαταλείψει, για να πάει μπροστά. Γιατί το μπορεί.

Δημοσιεύτηκε στην Εστία στις 12-05-2013.

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση