Πέμπτη, 18 Απρίλιος 2024
Το ΠΑΣΟΚ στην ιστορική του διαδρομή επικέντρωσε την πολιτική του σε έναν καίριο στόχο. Αυτός συμπυκνώθηκε στο αίτημα για την ενότητα όλης της κοινωνίας, ανεξαρτήτως εισοδηματικού επιπέδου και πολιτικών πεποιθήσεων, γύρω από την προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έριξε τα τείχη που εμπόδιζαν τους έλληνες πολίτες να ενταχθούν στη θεσμική διάσταση του ελληνικού κράτους, έθεσε τα θεμέλια του ελληνικού κράτους πρόνοιας και προετοίμασε τη χώρα για να εισέλθει στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Επί κυβερνήσεων Σημίτη ενισχύθηκαν οι υποδομές της χώρας και ισχυροποιήθηκε η θέση της χώρας στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο διεθνή χώρο. Η ένταξη της Κύπρου ήταν απόρροια αυτής της ισχυροποίησης.
Σήμερα όμως τα πράγματα και οι απαιτήσεις των καιρών - και όχι μόνο λόγω της οικονομικής κρίσης - αλλάζουν συνεχώς. Οι κοινωνίες του 21ου αιώνα είναι κοινωνίες της διακινδύνευσης, του συνεχούς ρίσκου σε αντίθεση με τις κοινωνίες του 20ού αιώνα που ήσαν κοινωνίες της σχετικής βεβαιότητας και των σίγουρων δεδομένων. Σήμερα, όπως υποστηρίζει και ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, οι κοινωνίες περνούν από το στάδιο της «σταθερής» νεωτερικότητας στο στάδιο της «ρευστής» νεωτερικότητας.
Επομένως στην ημερήσια διάταξη ενός σύγχρονου σοσιαλδημοκρατικού κόμματος τίθενται ζητήματα πολύ διαφορετικής φύσεως, πολύ διαφορετικού χαρακτήρα. Πρώτο ζήτημα είναι ότι το ΠΑΣΟΚ καλείται να ασκήσει νέους ρόλους στη σύγχρονη πολύπλοκη πραγματικότητα. Ρόλους που αφορούν την ενίσχυση του σύγχρονου ευρωπαϊσμού και τις απαιτήσεις για την ισότιμη και καίρια παρέμβαση της χώρας στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Το ΠΑΣΟΚ δεν βλέπει τη χώρα μας ως επαίτη στο πλαίσιο της ΕΕ, αλλά ως εταίρο που συμβάλλει με ιδέες, προτάσεις και πρακτικές στη μετάβαση από μια Ευρώπη των διαφορετικών κρατών σε μια ενιαία πολιτικά και οικονομικά Ευρώπη, σε μια Ευρώπη που σταδιακά περνάει από τις διακυβερνητικές αποφάσεις στις ομοσπονδιακές λύσεις.
Δεύτερον, το σύγχρονο ΠΑΣΟΚ δεν παγιδεύεται στο δίλημμα υπέρ ή κατά της ελεύθερης αγοράς. Σαφώς και υποστηρίζουμε την ελεύθερη αλλά όχι την ασύδοτη αγορά. Σε αυτό το πλαίσιο στηρίζουμε κάθε υγιή και ελπιδοφόρα ιδιωτική πρωτοβουλία και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Αυτή μας η πεποίθηση για την ελεύθερη αγορά δεν έχει τίποτα το κοινό με τον νεοφιλελευθερισμό. Γιατί ταυτόχρονα με την αναγνώριση της λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς, εμείς θεωρούμε πως αυτή, από μόνη της, δημιουργεί εισοδηματικές ανισότητες και ανισότητες ευκαιριών. Η σύγχρονη σοσιαλδημοκρατία παρεμβαίνει ώστε να μειώνει τις ανισότητες σε όλα τα επίπεδα. Θα έλεγα μάλιστα πως για αυτήν - επειδή ακριβώς η φτώχεια συνδέεται περισσότερο με τη στέρηση δυνατοτήτων των πολιτών να επιτύχουν τους σκοπούς τους και λιγότερο με την αδυναμία ικανοποίησης βασικών αναγκών - προέχει η δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου, στο οποίο θα μπορούν οι πολίτες να ξεδιπλώνουν όλες τους τις δημιουργικές ικανότητες.
Από την άλλη όμως διαφέρουμε και από εκείνη την Αριστερά η οποία θεωρεί ότι άμβλυνση ανισοτήτων γίνεται μόνο μέσα από τη μεγέθυνση του κράτους και του κρατισμού. Αυτό είναι το μοντέλο που εφαρμόσαμε στη χώρα και απέτυχε. Το πολύ μεγάλο κράτος είναι γραφειοκρατικό, δυσκίνητο και αντιπαραγωγικό. Συνήθως η μεγέθυνση εξυπηρετεί συγκεκριμένα οργανωμένα συμφέροντα και όχι την κοινωνία και τους πολίτες. Στερεί επίσης πόρους από την πραγματική οικονομία μέσω της μεγάλης αύξησης των φόρων. Το κράτος πρέπει να ελέγχει τις λειτουργίες της αγοράς, αλλά ταυτοχρόνως όμως να παρέχει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες παιδείας, πρόνοιας και υγείας, ώστε να υπάρχει ενίσχυση της κοινωνικής κινητικότητας και δυναμικής και μείωση των ανισοτήτων.
Ενισχύει επίσης πολιτικές που δημιουργούν νέες θέσεις απασχόλησης με φορολογικά και άλλα κίνητρα υπέρ του παραγωγικού και εξωστρεφούς ιδιωτικού τομέα, ενώ παράλληλα υποστηρίζει ένα δίκαιο και προοδευτικό φορολογικό σύστημα για αναδιανομή εισοδημάτων και ευκαιριών.
Οδηγούν αυτοί οι ιδεολογικοί προσανατολισμοί σε απώλεια της πολυσυλλεκτικότητας του Κινήματος και επομένως σε μείωση της εκλογικής του δύναμης; Οχι βέβαια. Το ζητούμενο είναι αν θα προωθούνται ατομικά ή συντεχνιακά συμφέροντα, τα οποία αποδιοργανώνουν τη χώρα και την κρατούν δεμένη στο χθες ή αν θα συμβάλλουμε στη συνέργεια εκείνων των ιδεών, που προωθούν το νέο και το προοδευτικό στον δημόσιο χώρο. Θέλουμε τελικά ένα ΠΑΣΟΚ πολυσυλλεκτικό όσον αφορά τις ιδέες, αλλά καθόλου πολυσυλλεκτικό όσον αφορά τα συντεχνιακά συμφέροντα.
Ως κατακλείδα θεωρώ πως η χωρίς έλεγχο αγορά αλλά και το διογκωμένο κράτος αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτών. Επομένως η πρόκληση για τη σοσιαλδημοκρατία είναι να αντιμετωπίσει τις αποτυχίες της αγοράς και του κρατισμού με ρυθμιστικές και κοινωνικές πολιτικές, οι οποίες δημιουργούν προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη και ίσες ευκαιρίες για όλους τους πολίτες.
* Δείτε εδώ το πρωτότυπο.
