Παρασκευή, 29 Μάρτιος 2024

Η επανίδρυση του κράτους

 B08770E07B6CCE4DB6212631D4072A1CΧωρίς βαθιά διοικητική μεταρρύθμιση η ανάπτυξη θα είναι εφήμερη

Αν έδειξε κάτι η τελευταία συνάντηση κορυφής είναι ότι η ΕΕ εξελίσσεται με συμβιβασμούς και δημιουργεί νέους θεσμούς και πολιτικές για να αποκαταστήσει την αυτονομία της πολιτικής έναντι των αγορών και να επαναφέρει τις οικονομίες σε τροχιά ανάπτυξης. Η χώρα κινδύνευσε στις προηγούμενες εκλογές να χάσει τις ευκαιρίες που της δίνει το ευρωπαϊκό σύστημα συνεργασίας. Μένει βέβαια η «εσωτερική ατζέντα»: Τι θα κάνουμε με τις δικές μας δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις;

Σημειώνω ότι πέρα από την προεκλογική ρητορική, η νέα σοσιαλιστική κυβέρνηση στη Γαλλία δεσμεύθηκε να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα και ζήτησε από τα υπουργεία να μειώσουν σταδιακά το προσωπικό και το λειτουργικό τους κόστος! Eτσι γίνεται φανερό ότι επιχειρείται να συνδυασθεί η επιθυμητή ανάπτυξη με το νοικοκύρεμα της δημόσιας οικονομίας.

 Στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει παρόμοια επώδυνη διαδικασία ήδη από το πρώτο Μνημόνιο. Το νομοθετικό πλαίσιο είναι στη θέση του για την κατάργηση ή τη συγχώνευση οργανισμών που ελέγχονται από το Δημόσιο με φιλόδοξο στόχο τη μείωση του προσωπικού (νόμος 4020/2011 κ.λπ.). Σύμφωνα με εκτιμήσεις της τρόικας, επίσης, ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων μειώθηκε πραγματικά κατά περίπου 100.000 άτομα από το 2009 ώς σήμερα και προβλέπεται περαιτέρω μείωση ώς το 2015.

 Αλλά στην Ελλάδα πρέπει να πάμε πέρα από το απλό δημοσιονομικό νοικοκύρεμα και να πραγματοποιήσουμε μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση της Δημόσιας Διοίκησης. Οι σχετικές προετοιμασίες έχουν ήδη ξεκινήσει. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι πλέον το μεγάλο στοίχημα, που μάλιστα πρέπει να κερδηθεί σε ομολογουμένως δυσμενείς συνθήκες: Η διοίκηση αδυνατεί να ανανεωθεί λόγω των δημοσιονομικών περιορισμών («λεφτά... δεν υπάρχουν») και οι περικοπές μισθών έχουν αποθαρρύνει τους δημόσιους υπαλλήλους. Εκτός τούτου οι αναποτελεσματικές διοικητικές δομές έχουν τους δικούς τους υποστηρικτές και προσοδούχους (βλ. «εθνικό» σύστημα υγείας) και τείνουν να αναπαράγονται. Υπό τις συνθήκες αυτές, το βάρος πέφτει στην ηγεσία και στην ικανότητά της να επινοήσει έξυπνα κίνητρα.

 Ολες οι αναλύσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η διοικητική μεταρρύθμιση επείγει. Διότι η Δημόσια Διοίκηση (ΔΔ) δεν (πρέπει να) είναι ένα αυτοαναφερόμενο σύστημα. Η ποιότητα των δομών και των συμπεριφορών εκεί επηρεάζουν σημαντικά τις οικονομικές και κοινωνικές επιδόσεις. Η Ελλάδα χρειάζεται μια ΔΔ με αποτελεσματικούς μηχανισμούς διυπουργικού συντονισμού, άντλησης γνώσης, επικοινωνίας με τον κοινωνικό περίγυρο, αξιολόγησης και λογοδοσίας, διάρθρωσης των υπηρεσιών και, για να μην ξεχνιόμαστε, αυτονομίας έναντι της πολιτικής.

 Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, η ΔΔ πρέπει π.χ. να είναι σε θέση να αναλύει τις συνέπειες κάθε προτεινόμενης παρέμβασης ή ρύθμισης (regulatory impact assessment) και να μην εξαντλείται σε ορθές νομικές διατυπώσεις ή ηθικολογικού τύπου αιτιολογήσεις! Ενα άλλο παράδειγμα: πρέπει να τελειώνει η ιστορία με προϊσταμένους χωρίς... υφισταμένους, ή με τις πολυδαίδαλες συναρμοδιότητες που υποκρύπτουν διαβλητές πρακτικές ή, στην καλύτερη περίπτωση, υπαλληλικά άγχη. Σημασία έχει ακόμα οι όποιες αλλαγές να προβλέπουν τον έλεγχο των αποτελεσμάτων: Αν δεχθούμε ότι πρέπει να εκλογικευθούν οι διοικητικές παρεμβάσεις (και διαδικασίες), δεν θα πρέπει να ερωτώνται κατά διαστήματα οι ενδιαφερόμενοι πολίτες (π.χ. επιχειρηματίες) αν... αισθάνονται τη διαφορά;

 Τέλος, πρέπει να τελειώνουμε με τον μύθο ότι όσο περισσότεροι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι διατίθενται σε ένα τμήμα της ΔΔ ή σε ολόκληρη τη Διοίκηση τόσο καλύτερα θα είναι τα αποτελέσματα. Π.χ., δεν αληθεύει ότι αυξάνοντας τον αριθμό των καθηγητών ανά φοιτητή αυτόματα βελτιώνεις την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για άλλες περιοχές πολιτικής.

 Για να επιταχυνθούν οι μεταρρυθμιστικές διαδικασίες θα πρέπει να ξεκαθαρισθούν το συντομότερο δυνατόν τα ζητήματα πολιτικών αρμοδιοτήτων. Ειδικά στην περίπτωσή μας θα πρέπει τον συντονισμό των εμπλεκόμενων υπηρεσιών να αναλάβει ή το υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, κατάλληλα αναβαθμιζόμενο, ή κάποια υπηρεσία που θα υπάγεται στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Με τα σημερινά δεδομένα καλύτερη είναι η πρώτη λύση: του υπουργείου προΐσταται ένας δεδηλωμένος μεταρρυθμιστής, ο Αντώνης Μανιτάκης, ο οποίος έχει τα πρόσθετα πλεονεκτήματα ότι έχει δοκιμασθεί στο καμίνι της νομοθεσίας για τα ΑΕΙ εναντίον του λαϊκισμού, είναι αποδεκτός και από τα τρία κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση και έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ των μεταρρυθμίσεων σε ΔΔ, Δικαιοσύνη και πολιτική «για να παταχθούν η γραφειοκρατία και η φοροδιαφυγή, να επιταχυνθεί η απόδοση της Δικαιοσύνης και να αποκτήσουμε Διοίκηση αποτελεσματική, σεβαστή από τον πολίτη, που δεν θα χαρίζεται ούτε θα λαδώνεται».

*Δείτε εδώ το άρθρο όπως δημοσιεύτηκε στα Νέα στις 04-07-2012.

 

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση