Μια νέα ΕΡΤ «κρυφός άσσος» για μια νέα Ελλάδα το 2020

Κατηγορία: Βασιλόπουλος Περικλής

Δημιουργηθηκε στις 11 Ιουνίου 2013

Συγγραφέας Άρθρου Περικλής Βασιλόπουλος

Μια οπτική εκ των έσω

Η ΕΡΤ δέχτηκε το 2009 ένα ισχυρό πλήγμα στην αξιοπιστία και την σχέση εμπιστοσύνης με τους έλληνες πολίτες που είναι και οι τελικοί χρηματοδότες της. Τα παράπονα και οι κριτικές ήταν σε μεγάλο βαθμό δίκαια και σωστά αλλά θα πρέπει επιτέλους ως κοινωνία και κοινή γνώμη να πάψουμε να ταυτίζουμε τις Δημόσιες Επιχειρήσεις με τις εκάστοτε Κεντρικές Διοικήσεις τους που έρχονται και φεύγουν μαζί με τις κυβερνήσεις που τις διορίζουν. Αν δεν το κάνουμε, θα οδηγηθούμε σε μια ισοπεδωτική καταστροφή και των τελευταίων δημόσιων επιχειρήσεων που στην περίπτωση της ΕΡΤ θα σημάνει ραγδαία υποβάθμιση του επιπέδου πληροφόρησης και ψυχαγωγίας των ελλήνων πολιτών την ίδια στιγμή που η Ψηφιακή Εποχή του Διαδικτύου ανοίγει απίστευτες δυνατότητες ανάπτυξης. Ιδίως σήμερα σε εποχή κρίσης η ΕΡΤ παρόλα τα βαθιά προβλήματά της κυρίως στον τομέα της αδιαφάνειας και της απόλυτης έλλειψης λογοδοσίας και αξιολόγησης του παραγόμενου έργου και των ανθρώπων της, παραμένει ένα αναξιοποίητο ενεργητικό απόθεμα. Ένας «κρυφός άσσος» που περιμένει, επιτέλους, κάποτε να διοικηθεί με μια σαφή και έξυπνη στρατηγική, ένα γρήγορο και ευέλικτο εσωτερικό management και μια γνώση των ευρωπαϊκών περιορισμών και του κοινοτικού Δικαίου μέσα στην σημερινή ανατρεπτική Ψηφιακή Εποχή του Διαδικτύου και των πολλαπλών Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών. Τι θα μπορούσε λοιπόν να σημαίνει σαφής και έξυπνη στρατηγική στην σημερινή φάση όπου το κύριο καθήκον της χώρας είναι η αποτροπή της χρεοκοπίας και η έξοδος από την κρίση;

Κατ' αρχήν η ΕΡΤ πρέπει να μπει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και σε επικοινωνιακό συναγερμό όπως ακριβώς απαιτεί η κρισιμότητα της κατάστασης. Η λειτουργία με τη λογική "business as usual" με την παραγωγή ειδήσεων και ενημερωτικών ζωνών όπως κάθε χρόνο και την προσθήκη κατακερματισμένων και ασύνδετων μεταξύ τους εκπομπών -με τον γνωστό βέβαια υπεύθυνο και ποιοτικό τρόπο της ΕΡΤ- έχει σημασία αλλά σήμερα δεν αρκεί. Οι Έλληνες πολίτες περιμένουν πλέον πολύ περισσότερα από τη Δημόσια Ραδιοτηλεόραση.

Ένα κεντρικό καθήκον και τέσσερεις πρωτοβουλίες πανεθνικής εμβέλειας που μπορούν να ξεκινήσουν άμεσα με ελάχιστο κόστος προϋποθέτουν απλά μια διαφορετική στρατηγική αντιμετώπιση της ΕΡΤ.

Καταφύγιο Ποιοτικής Δημοσιογραφίας

Σε μια εποχή που η ποιοτική Δημοσιογραφία σε όλες τις μορφές της (γραπτός τύπος, ΜΜΕ, διαδίκτυο) δέχεται πιέσεις από παντού, κεντρικό καθήκον και αποστολή της ΕΡΤ είναι η ανάπτυξη εξισορροπητικών μηχανισμών υπέρ του δημοσίου συμφέροντος με την προοπτική μιας ποιοτικής αμερόληπτης, ψύχραιμης και πολυπρισματικής πληροφόρησης των πολιτών. Η δημόσια Ραδιοτηλεόραση απελευθερωμένη από την ανάγκη της άμεσης κερδοφορίας και την πίεση του ανταγωνισμού των ποσοστών οφείλει σε ανταπόδοση προς την κοινωνία να πραγματοποιήσει επιτέλους ένα ποιοτικό άλμα, στην αμεροληψία και την ποιοτική πλαισίωση των ειδήσεων και της ενημέρωσης. Την ψυχραιμία και την στοιχειώδη ποιότητα η ΕΡΤ την έχει ήδη κατοχυρώσει. Τα υπόλοιπα εκκρεμούν. Μερικές ιδέες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σ' αυτό και μάλιστα χωρίς ιδιαίτερο κόστος είναι οι παρακάτω:

• Α) Πλαισίωση όλων των κεντρικών δελτίων με πάνελ ειδικών που θα εξηγούν συνοπτικά και θα πλαισιώνουν τις ειδήσεις. Στα «παράθυρα» των φωνασκούντων συχνά χωρίς νόημα η ΕΡΤ πρέπει να αντιπαραθέσει μια εκλαϊκευμένη –και τηλεοπτικά βιώσιμη- ποιοτική Δημοσιογραφία του Στοχασμού. Π.χ. έχετε δει ποτέ κάποιον ειδικό να παρουσιάζει με γραφήματα το τί περιλαμβάνει το ελληνικό Δημόσιο Χρέος, πως εξελίχθηκε και σε τι διαφέρει από το ιδιωτικό χρέος ή πως αθροίζεται για να δώσει το συνολικό εξωτερικό χρέος; Μάλλον όχι. Κακώς. Αυτή είναι η δουλειά της ΕΡΤ. Στην France Televisions και το BBC θα το είχατε δει.
• Β) Την θέσπιση στην Δημόσια Τηλεόραση μιας ωριαίας, καθημερινής, βραδινής ή μεσονύκτιας ζώνης με εναλλασσόμενους δημοσιογράφους-παρουσιαστές (και από τον γραπτό τύπο) που θα διασφαλίσουν την ισότιμη συμμετοχή όχι μόνο των πολιτικών κομμάτων αλλά και των ΜΚΟ της κοινωνίας πολιτών και μελών της επιστημονικής κοινότητας. Αποκλειστική αποστολή της ζώνης θα είναι η ανάπτυξη του Πανεθνικού Δημόσιου Διαλόγου σε ζητήματα επικαιρότητας. Θα πρόκειται για ένα οργανωμένο στη βάση αρχών και ειδικών εγγυήσεων ανοικτό «Τηλεοπτικό Κοινοβούλιο» με υποστήριξη από την ΕΡΤ και την Βουλή των Ελλήνων. Οι ιδιωτικές τηλεοράσεις θα πρέπει να έχουν το λιγότερο μια αντίστοιχη εβδομαδιαία, ωριαία εκπομπή στηριγμένη στις ίδιες αρχές.
• Γ) Προκειμένου να συνειδητοποιηθεί ευρύτερα ο ρόλος της κοινωνίας πολιτών, η δημόσια ραδιοτηλεόραση να διαθέτει επαρκή χρόνο, τουλάχιστον 6 ώρες ραδιοφωνικού χρόνου μηνιαίως και 4 ώρες τηλεοπτικού χρόνου κάθε μήνα για την προβολή του έργου των ΜΚΟ- Καθιέρωση και εφαρμογή συστηματικής προβολής κοινωνικών μηνυμάτων εκ μέρους των ΜΚΟ και από τα ιδιωτικά κανάλια μέσα από τις επίσημες άδειες παραχώρησης που θα εγκριθούν (από το ΕΣΡ) –εάν ποτέ εγκριθούν.
• Δ) Υιοθέτηση από την ΕΡΤ ενός Συνηγόρου του Τηλεθεατή και ενός Συνηγόρου της Ενημέρωσης που έχοντας συγκεκριμένες εγγυήσεις ανεξαρτησίας και θητεία θα βοηθήσουν την ΕΡΤ να εξελιχθεί στον κρίσιμο τομέα της ανεξαρτησίας, αμεροληψίας και Διαφάνειας. Εκκρεμεί βεβαίως η αλλαγή και ο εκσυγχρονισμός του πεπαλαιωμένου ιδρυτικού νόμου της ΕΡΤ (1730/87) αλλά η ύπαρξη των Συνηγόρων θα είναι ένα καλό βήμα στην σωστή κατεύθυνση. Οι παραπάνω προτάσεις βέβαια είναι διατυπωμένες τουλάχιστον εδώ και μια δεκαετία (βλέπε Θέσεις της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ για τον εκδημοκρατισμό του Ραδιοτηλεοπτικού Χώρου, Ένωση Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, 1998) αλλά ίσως σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε μια σπάνια ευκαιρία.

Σαφής και έξυπνη στρατηγική

• Εκκίνηση και συντονισμός από την ΕΡΤ ενός πανεθνικού ραδιοτηλεοπτικού και Διαδικτυακού Διαλόγου με θέμα «Ελλάδα- Ευρώπη 2020: Ποια Ελλάδα θέλουμε;»

Σε συνεργασία με το κανάλι της Βουλής, κοινωνικούς εταίρους (ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΟΚΕ), Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, η ΕΡΤ μπορεί να οργανώσει τον Δημόσιο Διάλογο σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο ανοίγοντας τις πόρτες των 15 τηλεοπτικών της στούντιο και των 50 και πλέον ραδιοθαλάμων της σε ολόκληρη την Ελλάδα σε ενεργούς πολίτες, ειδικούς επιστήμονες και κοινωνικούς φορείς στο πλαίσιο μιας μοναδικής προσπάθειας να συζητήσει η κοινωνία με τον εαυτό της μέσα από την ανάδειξη κοινών συναινετικών πεδίων εφαρμογής. Στην προσπάθεια θα πρέπει να συνεισφέρουν με την πολύτιμη εμπειρία τους οι Έλληνες της Διασποράς μέσα από τον ειδικό Διάλογο που θα προωθήσει το δορυφορικό κανάλι της ΕΡΤ World ενώ η πρωτοβουλία μπορεί να αποκτήσει και ευρωπαϊκή διοάσταση σε συνεργασία με την τηλεόραση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και το δημόσιο γαλλογερμανικό κανάλι ποιότητας ARTE (με το οποίο η ΕΡΤ συνεργάζεται για την παραγωγή ντοκυμαντέρ).

• Διοργάνωση και συντονισμός ενός «Πανελληνίου Διαγωνισμού για την Καινοτομία στην Επιχειρηματικότητα και στην Κοινωνία» σε συνεργασία με την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, ερευνητικά ιδρύματα και κοινωνικούς φορείς.

Νέες μορφές δημιουργίας και επιχειρηματικότητας αναδεικνύονται συνεχώς, όπως η κοινωνική επιχειρηματικότητα με τους κοινωνικούς επιχειρηματίες, η επιχειρηματικότητα στο Διαδίκτυο και την κινητή τηλεφωνία, η πράσινη επιχειρηματικότητα των νέων, ενώ νέες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών βγαίνουν στο προσκήνιο. Στον τομέα αυτό θα κριθεί η ουσιαστική έξοδος της οικονομίας από την ύφεση και την κρίση και η ΕΡΤ οφείλει να προωθήσει ενεργητικά τις «νησίδες ποιότητας» και όχι απλά να τις καταγράφει παθητικά στις ειδήσεις και σε ασύνδετες μεταξύ τους εκπομπές. Έτσι χάνεται η κινητοποιός δύναμή τους και υποβαθμίζεται η ουσία της δημιουργίας μέσα από μια συχνά βαρετή τηλεοπτική αφήγηση. Άλλωστε απλή καταγραφή της καινοτομίας κάνουν ήδη αρκετές εφημερίδες του γραπτού τύπου, τμήματα –λίγα- της ιδιωτικής τηλεόρασης και αρκετά blog του Διαδικτύου. Η ΕΡΤ πρέπει να προσφέρει προστιθέμενη αξία με μια ενεργητική στρατηγική παρέμβασης υπέρ του δημοσίου συμφέροντος και είναι η μόνη που μπορεί και οφείλει να το κάνει κινητοποιώντας τον τεράστιο- αλλά και συχνά ράθυμο και αναξιοποίητο- επικοινωνιακό της μηχανισμό που περιλαμβάνει 7 πανελλήνια τηλεοπτικά κανάλια, ένα δορυφορικό κανάλι Παγκόσμιας εμβέλειας, 7 ραδιόφωνα και 19 περιφερειακούς σταθμούς, 3.440 άτομα τακτικό προσωπικό εκ των οποίων 800 δημοσιογράφοι, 1.200 συμβασιούχους (υπό αίρεση) κ.ο.κ.

Άνοιγμα στην Εκπαίδευση, τη σύγχρονη Τέχνη και τον Πολιτισμό

• Επικοινωνική Υποστήριξη σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας του διαγωνισμού «Αριστεία στην Εκπαίδευση" που ξεκίνησε στα τέλη του 2009 με πρωτοβουλία του Υπουργείου και έχει ως στόχο την ανάδειξη συλλογικών πρωτοβουλιών καινοτομίας στους τομείς προστασίας του περιβάλλοντος, ανακύκλωσης, εκπαίδευσης στο Διαδίκτυο, που εντάσσονται στην πολιτική του νέου Ψηφιακού Σχολείου. Η ΕΡΤ θα μπορούσε, κυρίως με τα περιφερειακά της κανάλια, να δημιουργήσει επικοινωνιακό πολλαπλασιασμό των θετικών αυτών πρωτοβουλιών στο σύνολο της επικράτειας.

Στην ίδια κατεύθυνση, ήδη ολοκληρώθηκε με επιτυχία ο πρώτος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Μαθητικού Βίντεο με τίτλο «Ένας Πλανήτης, μία ευκαιρία» με συμμετοχή 54 σχολείων από όλη την Ελλάδα που διοργανώθηκε από την ΕΡΤ στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της εταιρείας με την Διεύθυνση ΣΕΠΕΔ του Υπουργείου Παιδείας. Τα μαθητικά βίντεο θα προβληθούν σε ειδική ζώνη του προγράμματος της ΕΡΤ. Η προσπάθεια εντάσσεται στην πρωτοβουλία «Επικοινωνιακή αγωγή των νέων πολιτών» που αποσκοπεί στην κριτική και υπεύθυνη κατανάλωση των ΜΜΕ αλλά και στην ενεργητική συμμετοχή τους ως παραγωγοί ραδιοτηλεοπτικού περιεχομένου που βλέπουν κριτικά την καθημερινότητά τους. Πολλές δημόσιες Ραδιοτηλεοράσεις στην Ευρώπη με πρωτοπόρους το BBC και την France Televisions έχουν εντάξει στην δράση τους παρόμοια προγράμματα σε συνδυασμό με την εκπαίδευση του κοινού για την ασφαλή χρήση του Διαδικτύου (safeinternet.org) και την προώθηση μέτρων προστασίας της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων.

• Τέλος, σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού η ΕΡΤ θα μπορούσε να συντονίσει και να συνδέσει επικοινωνιακά μεμονωμένες πρωτοβουλίες καλλιτεχνικής έκφρασης των νέων δημιουργών σε μια «Eβδομάδα νέων καλλιτεχνών στις πόλεις».

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κυριολεκτικά έκρηξη καλλιτεχνικής δημιουργίας με όλες τις δυνατές μορφές της. 400 ερασιτεχνικές ομάδες θεάτρου, 70 ομάδες χορού, street art και graffiti στις πόλεις, video art, εικαστικά νέων ζωγράφων και γλυπτών, 14 φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, 6 φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους κ.ο.κ. Η ΕΡΤ έχει τρεις εκπομπές για τις τέχνες, είναι χορηγός επικοινωνίας σε 300 και πλέον πολιτιστικές εκδηλώσεις, τα Μουσικά Σύνολα και η Χορωδία δίνουν δεκάδες κονσέρτα κάθε χρόνο, συνεργάζεται με Φεστιβάλ και προωθεί τη δημιουργική κινηματογραφία και ντοκιμαντέρ. Είναι μια σημαντική συνεισφορά που θα μπορούσε με μια μικρή αλλαγή στρατηγικής οπτικής, έναν διαφορετικό οριζόντιο συντονισμό και ένα άνοιγμα στην κοινωνία να γίνει ένα εγχείρημα πολλαπλάσιας δυναμικότητας. Αυτή είναι η λογική όλων των παραπάνω προτάσεων που είναι ομόρροπες με τις βέλτιστες πρακτικές των Δημοσίων Τηλεοράσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συμβατές με την εξέλιξη της κοινοτικής πολιτικής στην Ψηφιακή Εποχή.

Αποπληρωμή χρέους και στοιχειώδες σύγχρονο management

Όμως το κύριο πρόβλημα της ΕΡΤ σήμερα είναι πιο στοιχειώδες. Είναι η επούλωση του βαθιού τραύματος που ανέδειξε η αποκάλυψη των υπερβολικών αμοιβών των κεντρικών διορισμένων στελεχών, η πλήρης αδιαφάνεια στην λειτουργία της εταιρείας και η έλλειψη στοιχειώδους σύγχρονου management και όσον αφορά στους πόρους, τις διαδικασίες και κυρίως τους εργαζομένους που αποτελούν το πιο πολύτιμο κεφάλαιο της ΕΡΤ. Εκτός των άλλων γιατί το «Αλλάζουμε ή Βουλιάζουμε» δεν αφορά μόνο τη χώρα αλλά ισχύει και για την ΕΡΤ. Και είναι εξαιρετικά θετικό ότι το σημερινό Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας πήρε απόφαση για πρόβλεψη ειδικού αποθεματικού για τη σταδιακή αποπληρωμή του συσσωρευμένου χρέους της ΕΡΤ ύψους 120 εκατ. ευρώ.

Εξίσου θετική είναι η δημοσίευση των αποφάσεων του Δ.Σ. κάθε εβδομάδα, γεγονός μοναδικό στην ιστορία της ΕΡΤ, που ανοίγει τον δρόμο- μαζί με το διαχωρισμό των θέσεων του Προέδρου και του Διευθύνοντος Συμβούλου- σε μια νέα εποχή διαφάνειας και πιθανά πιο σύγχρονης Εταιρικής Διακυβέρνησης. Βέβαια η ΕΡΤ δεν έχει αυτή τη στιγμή Διευθύνοντα Σύμβουλο και με δεδομένη την έλλειψη αυτόνομης συλλογικής λειτουργίας στο εσωτερικό της, ουσιαστικά υπολειτουργεί από το Μάρτιο του 2009. Ίσως και γι' αυτό το λόγο βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεγάλη ευκαιρία. Να συμφωνήσουμε όλοι μαζί- Πολιτεία, Κυβέρνηση, κόμματα, κοινωνικοί φορείς, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και ενεργοί πολίτες να φτιάξουμε μια νέα ΕΡΤ, «κρυμμένο άσσο» για μια νέα Ελλάδα προς το 2020.