Οι επερχόμενες ευρωεκλογές θα αναδείξουν με κάθε βεβαιότητα το βαρύ δίλημμα της Ευρώπης. Είτε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές που σε μια πρώτη φάση θα είναι η πολιτική ένωση του ευρώ με κοινωνικό πρόσωπο, είτε θα μπει σε πορεία επανόδου προς μια χαλαρή ενιαία αγορά με αναδυόμενους νεοεθνικισμούς και κραυγαλέα υποβάθμιση του διεθνούς ρόλου της. Οι μεθεπόμενες ευρωεκλογές τον Ιούνιο του 2019 θα δώσουν την δημοκρατική απάντηση στο δίλημμα και θα είναι οι σημαντικότερες στην πορεία της Ε.Ε. Η πενταετία 2014-2019 θα είναι μία καυτή περίοδος σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και αν δεν υπήρχε η Μεγάλη Κρίση 2008-9 που «διάλυσε» κυριολεκτικά τον ανέτοιμο και υπερχρεωμένο Ευρωπαϊκό Νότο και γονάτισε την Ελλάδα θα μπορούσαμε να πούμε γι 'αυτήν το γνωστό μαοϊκό απόφθεγμα «Μεγάλη Αναταραχή, Θαυμάσια Κατάσταση». Ουσιαστικά αυτό που διακυβεύεται ξεπερνά κατά πολύ το ευρωπαϊκό πλαίσιο και έχει παγκόσμιες διαστάσεις. Θα βρεθεί άραγε μία δημοκρατική νέα ρύθμιση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού που θα εγγυάται τη διατήρηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου ενώ θα απαντά με επιτυχία στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης τιθασεύοντας παράλληλα τις άγριες ανισότητες και την ανεργία; Το «Μανιφέστο για μία πολιτική ένωση του ευρώ» 250 Γάλλων πολιτών και προσωπικοτήτων που δημοσιεύουμε σήμερα από το Athens Review of Books χτυπάει δυνατά την καρδιά του προβλήματος και αποτελεί συνέχεια και επέκταση αντίστοιχης γερμανικής πρωτοβουλίας του Ομίλου Γκλίνικερ. Είναι ένα εξαιρετικό κείμενο άμεσης δράσης. Σε συνδυασμό με την πρόταση του οικονομολόγου Thomas Piketty- που υπογράφει το κείμενο- για την καθιέρωση ενός παγκόσμιου φόρου για το μεγάλο Κεφάλαιο με συμφωνία Ε.Ε. και ΗΠΑ το κείμενο προδιαγράφει έναν από τους δύο ρεαλιστικά δυνατούς δρόμους για την Ε.Ε. την προσεχή πενταετία. Ο άλλος είναι η διατήρηση με μικρές προσαρμογές του σημερινού status quo με την κυριαρχία του «εθνικού» νεοφιλελευθερισμού γερμανικής έμπνευσης που βεβαίως θα οδηγήσει την Ε.Ε. στον τελικό διχασμό με έναν προσωρινά ευημερούντα Βορρά και έναν Νότο με μακρόχρονη στασιμότητα «ιαπωνικού» τύπου, ύφεση, αποπληθωρισμό και την Ελλάδα σε πιθανή κατάρρευση. Βάσιμες ενδείξεις για την ανάδειξη αυτών των δύο κατευθύνσεων που κονταροχτυπιούνται ήδη στην Ευρώπη έχουμε από την σημερινή διαμάχη για τον κίνδυνο του Αποπληθωρισμού (deflation) στην Ευρωζώνη. Ενώ η Eurostat κατέγραψε αρνητικό πληθωρισμό σε 8 χώρες της ευρωζώνης (η Έλλάδα στην δεύτερη θέση) και μέσο πληθωρισμό 0,5% την στιγμή που ο στόχος «λογικού» πληθωρισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας βρίσκεται «περίπου στο 2% ετησίως», τη στιγμή που οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ασφυκτιούν από έλλειψη ρευστότητας- οι ελληνικές «στραγγαλίζονται» καθημερινά- γιατί οι τράπεζες «παρκάρουν» τα διαθέσιμα στην ΕΚΤ παρότι το επιτόκιο είναι μόνον 0,25%, την στιγμή που η ύφεση καραδοκεί ο Jürgen Stark,γερμανός πρώην μέλος της ΕΚΤ σε πρόσφατο άρθρο του «Ο Μάριο Ντράγκι να μην ακούσει τα γεράκια του Αποπληθωρισμού» (Financial Times 14/4/2014) θεωρεί ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, όλα βαδίζουν σύμφωνα με το πρόγραμμα και ότι είμαστε σε μία περίοδο γενικής σταθερότητας των τιμών. Υπάρχει απλά ένας «Ενάρετος Αποπληθωρισμός» στις χώρες της περιφέρειας (Ελλάδα, Πορτογαλία, Κύπρος) που ολοκληρώνει την λογική της «εσωτερικής υποτίμησης» και των διαρθρωτικών αλλαγών, ίσως και η τεχνολογία που μειώνει τις τιμές και αύριο πιθανά να έχουμε στην ευρωζώνη πρόβλημα πληθωρισμού και όχι αποπληθωρισμού. Πολλοί αναλυτές τονίζουν ότι αυτά που λέει ο Jürgen Stark εκπροσωπούν με κρυστάλλινη σαφήνεια τις απόψεις της σημερινής γερμανικής ελίτ και ισχύουν εν μέρει σχεδόν μόνο για την Γερμανία και για κανέναν άλλο στην ευρωζώνη. Σίγουρα όχι για τον ευρωπαϊκό Νότο και απολύτως όχι για την Ελλάδα που δεν έχει απλά ύφεση και αποπληθωρισμό (deflation) αλλά βρίσκεται στα όρια της εξουθενωτικής ύφεσης (depression) με στοιχεία εξόδου από καταστάσεις τύπου Μεγάλης Ύφεσης του 1929, με βαριά σωρευτική πτώση του ΑΕΠ κατά 25%, ανεργία 27%, χρέος 177% του ΑΕΠ, συνεχιζόμενη πτώση της βιομηχανικής παραγωγής και σταμάτημα της προσωρινής ανόδου των εξαγωγών. Το όποιο πρωτογενές πλεόνασμα, η μερική έξοδος στις διεθνείς αγορές με το πενταετές ομόλογο, κάποια στοιχεία προσέλκυσης ιδιωτικών κεφαλαίων στις τράπεζες με προσδοκία βεβαίως θεαματικών αποδόσεων σε προοπτική εξαμήνου (και πιθανή έξοδο μετά;;) αποτελούν κάποια θετικά βήματα αλλά η «μεγάλη εικόνα» για την ελληνική πραγματική οικονομία είναι ότι βρίσκεται ακόμα στο χείλος του γκρεμού.
Η αξία των απόψεων του Jürgen Stark έγκειται στο ότι ξεκαθαρίζει με σαφήνεια τις απόψεις και τις διαθέσεις του σημερινού κυρίαρχου δρόμου στην ευρωζώνη και την Ε.Ε. διευκολύνοντας έτσι και την ανάπτυξη του εναλλακτικού δρόμου που μια εκδοχή του αποτελεί το «Μανιφέστο για την πολιτική ένωση του ευρώ». Δημιουργούνται έτσι εξίσου σταδιακά οι νέες προδιαγραφές για την εναλλαγή της Δεξιάς με την Αριστερά σε ευρωπαϊκό επίπεδο πέρα και πάνω από τα σημερινά πολιτικά κόμματα που είναι σχεδόν στο σύνολό τους ανέτοιμα να συνθέσουν με έναν νέο τρόπο το εθνικό με το ευρωπαϊκό. Η βοή των επερχόμενων γεγονότων στην Ευρώπη την προσεχή πενταετία είναι βέβαια ακόμα ασαφής. Αλλά στο βάθος όλοι το διαισθάνονται και προετοιμάζονται γι αυτό. Αυτό φαίνεται καθαρά στην ελληνική περίπτωση. Στην ουσία σ' αυτές τις ευρωεκλογές μπορεί τα καθαυτό ευρωπαϊκά θέματα να μην φαίνονται με την πρώτη ματιά αλλά υπάρχουν στο βάθος παντού. Μία από τις αιτίες που δεν είναι ορατά βρίσκεται στο ότι η ελληνική κοινωνία με αφορμή τις ευρωεκλογές αναζητά επειγόντως νέα πρόσωπα (όχι αναγκαστικά νεαρά στην ηλικία), νέους σχηματισμούς ή κυρίως νέες συνθέσεις πολιτικών σχηματισμών που θα ανταγωνιστούν για την ψήφο στις αναγκαστικά επερχόμενες εθνικές εκλογές. Με καθυστέρηση έξη ετών μπαίνουμε αργά, σταδιακά, με σύγχυση μέσα από ένα μάλλον «δημιουργικό χάος» σε μια νέα περίοδο. Γι αυτό ας ελπίσουμε ότι θα έχουμε μία διπλή πρώτη Ανάσταση σε Ελλάδα και Ευρώπη. Για την μεγάλη και πραγματική Ανάσταση μάλλον θα περιμένουμε κάποια χρόνια. Η ομάδα ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ 2021 και η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ φιλοδοξούν πέρα και πάνω από τους σημερινούς κομματικούς ανταγωνισμούς να συντελέσουν στην συναινετική επιτάχυνση αυτής της αλλαγής σε Ελλάδα και Ευρώπη. Γι αυτό θα αναλάβουν πρωτοβουλίες μαζί με άλλους ανεξάρτητους φορείς, δίκτυα, περιοδικά και κινήσεις να πλαισιώσουν και να συνεισφέρουν σε μία δυνατή ελληνική συμμετοχή στη λογική του «Μανιφέστου για μια πολιτική ένωση του ευρώ». Τα μέλη της ομάδας Π2021 Θανάση Θεοδωράκης και Αντώνης Παπαγιαννίδης συνεισφέρουν με τα άρθρα τους που ακολουθούν στην ανάπτυξη ενός πρώτου προβληματισμού.
Περικλής Βασιλόπουλος
Συντονιστής ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ 2021
Α/δρος Ένωσης Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Σχόλια