Σάββατο, 12 Οκτώβριος 2024

H «Δύση» Μάλλον Αλλάζει

Μπορεί να είναι νωρίς να βγάλουμε τελικά συμπεράσματα αλλά υπάρχουν σημάδια που αναγγέλλουν σημαντικές ιστορικές αποφάσεις στον «Δυτικό Κόσμο». Μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας οι καλοπροαίρετες πολιτικές κατευνασμού κατά των αυταρχικών καθεστώτων και η προσήλωση στην ειρήνη με μια αισιόδοξη προσμονή ότι μακροπρόθεσμα αυτή η πολιτική θα αποδώσει δεν αποτελούν πλέον αυτονόητες αρχές.
Σχεδόν σύσσωμος ο Δυτικός Κόσμος τάχθηκε, έμπρακτα πλέον, υπέρ της Ουκρανίας. Το δόγμα ότι μια κατά μέτωπο σύγκρουση με αυταρχικά και αναθεωρητικά καθεστώτα θα είχε μεγάλο οικονομικό κόστος και ότι αυτό δεν θα δικαιολογούσε μια αντιπαράθεση φαίνεται να εγκαταλείπεται. Οι ΗΠΑ, σύσσωμη η ΕΕ αλλά και άλλα κράτη όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς κ.α. προμηθεύουν με όπλα την Ουκρανία. Οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας είναι πρωτόγνωρες. Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι αυτά τα μέτρα πάρθηκαν με γνώση ότι θα έχουν αρνητικές οικονομικές συνέπειες και για τον ίδιο τον Δυτικό Κόσμο.
Δηλαδή η Δύση αποφάσισε να αλλάξει πολιτική γνωρίζοντας ότι αυτή η κίνηση κοστίζει. Οι μνήμες του λάθους (της προδοσίας) που έγινε το 1939 στο Μόναχο τρομάζουν πολλούς. Η Γερμανία με μια στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών στέλνει όπλα σε μια εμπόλεμη χώρα και αποφασίζει για εξοπλισμούς εκατό δισεκατομμυρίων ευρώ. Με μεγάλο οικονομικό κόστος και ρίσκο αποφασίζεται να μην χρησιμοποιηθεί ο αγωγός Nord Stream 2. Αυτά σηματοδοτούν αλλαγή υποδείγματος.
Βλέπουμε μεγάλα συλλαλητήρια κατά της εισβολής των Ρωσικών δυνάμεων σε πολλές χώρες. Στην ίδια την Ρωσία αναφέροντα χιλιάδες συλλήψεις διαδηλωτών που διαμαρτύρονται για την εισβολή. Είναι χαρακτηριστικό ποιες είναι οι χώρες που υποστήριξαν την Ρωσία με δηλώσεις ή με την σιωπή τους: Λευκορωσία, Αζερμπαϊτζάν, Συρία, Κούβα, Βενεζουέλα, Κίνα, Ιράν, Πακιστάν. Όλες χώρες που δεν φημίζονται για την δημοκρατικότητά τους.
Αυτές είναι οι πολιτικές των κρατών. Αλλά μεγάλες μερίδες των λαών μπορεί να διατηρούν τις προκαταλήψεις τους οι οποίες υπαγορεύουν διαφορετικές αναγνώσεις των γεγονότων. Στην γειτονική Τουρκία, η οποία μας ενδιαφέρει να ξέρουμε τι εισπράττει από τις τελευταίες πολιτικές εξελίξεις, η συνωμοσιολογία κατά της Δύσης είναι αισθητή. Πολλοί βλέπουν «τον προκλητικά επεκτατισμό του ΝΑΤΟ» ή μια παγίδα που έστησαν οι ΗΠΑ στην Ρωσία. Τα στερεότυπα προδικάζουν αυτές τις αναγνώσεις. Η κοινή γνώμη στην Τουρκία, γνωστή για την ξενοφοβία και τον αντιδυτικισμό της, σε μεγάλο βαθμό βλέπει «ιμπεριαλιστικά σχέδια» των ΗΠΑ.
Μια δημοσκόπηση μεταξύ 20 χωρών σχετικά με το πώς κρίνεται η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, η Τουρκία κατατάσσεται τέταρτη (με 72%) με αρνητικές κρίσεις μετά από την Ιορδανία (86%), το Πακιστάν (80%) και την Αίγυπτο (79%). (Ακολουθεί η Ελλάδα με 61%) Μια άλλη δημοσκόπηση μεταξύ 38 χωρών σχετικά με την θετική εκτίμηση που εισπράττουν οι ΗΠΑ, η Τουρκία (με 21%) είναι πέμπτη με τις λιγότερες θετικές απόψεις μετά από το Πακιστάν (11%), την Ιορδανία (14%), την Αίγυπτο (16%) και την Παλαιστίνη (16%). (Ακολουθεί η Ελλάδα με 39%).
Έτσι δεν εκπλήσσει ότι η κοινή γνώμη στην Τουρκία διαφοροποιείται από την υπόλοιπη Ευρώπη και δεν βλέπουμε μαζικά συλλαλητήρια κατά της Ρωσίας. Αλλά ειδικά στην Τουρκία οι θέσεις του «κράτους» έχουν βαρύνουσα σημασία. Τι βλέπει και τι εκλαμβάνει η ηγεσία της Τουρκίας;
Η επίσημη Τουρκία προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ δύο κακών: φοβάται ότι θα δυσαρεστήσει τον έναν από τους δύο συμμάχους της, μπορεί και τους δύο, τη Δύση και την Ρωσία. Ταυτόχρονα βλέπει ότι ο κυνικός κόσμος στον οποίο τόσα είχε επενδύσει αλλάζει. Μπορεί και να μην υπάρχει πλέον. Η «Δύση» θέτει κάποιες κόκκινες γραμμές και δεν υποχωρεί με γνώμονα μόνο το οικονομικό της συμφέρον. Αυτό που η Δύση δεν δέχτηκε αυτήν την φορά ήταν ο «συμβιβασμός» για να μην προκληθούν χειρότερες καταστάσεις.
Με γνώμονα τις τελευταίες εξελίξεις ο Ρ.Τ. Ερντογάν θα πρέπει να προσπαθεί να καταλάβει πώς βλέπουν πλέον οι Δυτικοί την Τουρκία η οποία κάποτε απειλεί, άλλοτε κάνει επίδειξη ισχύος ή προβάλλει εδαφικές διεκδικήσεις ή δεν ακολουθεί την κλασσική διπλωματική γλώσσα. Θέλει να δει την εικόνα της στα νέα μάτια του Άλλου. Θα πρέπει να ανησυχεί ότι βλέπουν συμπεριφορές "à la Poutin" και σ'αυτόν. Δεν είναι πλέον το ίδιο το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Θα σκεφτεί δύο φορές όταν θα σκανδαλιστεί να μιμηθεί τον Πούτιν.
Η εισβολή έφερε στην επιφάνεια νέες αξίες πέρα από την «ρεάλ πολιτίκ». Και αυτό εν μέρει είναι απόρροια των εικόνων του πολέμου στην τηλεόραση. Δεν μπορεί να μην συγκινούν τα μωρά και τα γατιά στις αγκαλιές των μανάδων και των παιδιών. Οι ανταποκριτές των TV ακύρωσαν τον κυνισμό.
Βλέπουμε και για πρώτη φορά ότι Τούρκοι αναλυτές χαρακτηρίζουν με τέτοια σαφήνεια την εισβολή της Τουρκίας στην Συρία και στην Κύπρο ως πράξεις όμοιες με αυτό που κάνει σήμερα ο Πούτιν. O Τζενγκήζ Ακτάρ χαρακτηρίζει την τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στην Συρία «μια άδικη και ακριβώς όμοια με αυτήν της Ρωσίας στην Ουκρανία». Και προσθέτει: «Μπορεί πλέον το καθεστώς της Άγκυρας και ο ηγέτης του να μην ευνοηθούν και να μην αντιμετωπιστούν με κατανόηση. Μπορεί [η Δύση] να υποχρεωθεί να τον θυσιάσει.»
Ο Χασάν Καχβετζίογλου γράφει σχετικά με την Κύπρο: «Εισβάλλεις με το έτσι θέλω, καθορίζεις τα νέα σύνορα και φτιάχνεις ένα κράτος με το πρόσχημα μιας δήθεν γενοκτονίας. Ο Πούτιν τα ακύρωσε όλα αυτά. Αυτά πλέον δεν έχουν πέραση.»
Αυτά είναι σημάδια που δείχνουν ότι τα γεγονότα της Ουκρανίας ταρακούνησαν λιμνάζοντα βρόμικα νερά και ότι κάτι μπορεί να αλλάζει. Ανεξάρτητα από την έκβαση αυτής της εισβολής στην Ουκρανία το υπόδειγμα του κατευνασμού, της υπομονής, της δήθεν κατανόησης, του οικονομικού κόστους και της φοβίας της σύγκρουσης αντικαθίσταται με δηλωμένες αλλά ξεχασμένες και παραγόμενες αξίες: Αυτές των Ηνωμένων Εθνών, γνωστά πράγματα, ο σεβασμός της κυριαρχίας των εθνικών κρατών και των συνόρων.
Μπορεί με τα γεγονότα της Ουκρανίας να γεννιέται ένας πιο θαρραλέος κόσμος. Ας ελπίζουμε ότι δεν θα επικρατήσει ξανά το πνεύμα του Μονάχου 1939.

*Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" την 1/3/2022. 

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση