Παρασκευή, 29 Μάρτιος 2024

Ζητείται ψυχραιμία

Αφ' ότου - το 1954, μια δεκαετία και κάτι πριν "Το Λάθος" - κυκλοφόρησε το "Ζητείται ελπίς' του Αντώνη Σαμαράκη, συνεχώς προέκυπτε ο πειρασμός να τιτλοφορεί κανείς φάσεις της δημόσιας ζωής ή κοινωνικές καταστάσεις με βάση το "Ζητείται". Ειλικρινά πιστεύουμε ότι, στην τωρινή στροφή της Ελληνικής δημόσιας ζωής, το πιο δόκιμο είναι το "Ζητείται ψυχραιμία": μόνο που απ' αυτό το αγαθό δεν δείχνει να υπάρχει διαθέσιμο πολύ....

Περισσότερα...

Διαχείριση ΥΕΝΕΔ

Είναι σημαντική και πέρα από το περιεχόμενό της -ακόμη περισσότερο, είναι ενδεικτική μέλλοντος- η «διαχείριση ΥΕΝΕΔ» που έκανε στην περίπτωση της τηλεοπτικής κάλυψης Τσίπρα στην ΔΕΘ η κυβέρνηση. (Η δικαιολόγηση ότι ουδέποτε υπήρξε κυβερνητική επέμβαση προς τη ΝΕΡΙΤ Θωμόπουλου να δώσει μόνον μια ημέρα κάλυψη στην Αξιωματική Αντιπολίτευση για «λόγους ίσης μεταχείρισης», σπαρακτικά κωμική. Όλοι ζούμε τους πόνους του δικέφαλου μορφώματος Σαμαρά-Βενιζέλου που έκανε αναγκαίο να έχει από μία κάλυψη ο καθένας τους, αντί για διπλή η κυβέρνηση. Τουλάχιστον έδωσε την ευκαιρία σε δύο ευπρεπείς ανθρώπους, τον Ροδόλφο Μορώνη και τον Αντώνη Μακρυδημήτρη, να προφυλάξουν τον εαυτό τους. Μαζί και κάτι παλιοκαιρινό που λέγεται «αξίες»). Δείχνει πώς στην Ελλάδα μας η νεύρωση αποτελεί κυρίαρχη διαχειριστική πρακτική σ' εκείνο που λέγεται «πολιτική»: όταν εκλαμβάνει διαστάσεις πανικού, τότε αναμένεται αλλαγή βάρδιας. Και πάλι από την αρχή.

Δείχνει ακόμη βαθύτερα το ιδιοκτησιακό αντανακλαστικό που διακατέχει ως προς την «ενημέρωση» τις εξουσίες. Κουβεντιάζαμε, τις μέρες του πολιτικά μεσαιωνικού «μαύρου στην ΕΡΤ», με άνθρωπο που είχε μακρά τηλεοπτική διαδρομή και μας εξηγούσε πώς πριν 4 δεκαετίες η ίδια η Καραμανλική εποχή, που προσπαθούσε με Sir Hugh Green και όνειρα BBC να δώσει μιαν άλλη εικόνα, ταχύτατα ολίσθησε στη λογική «δικό μας το μαγαζί, δικές μας επιλογές»: καρατόμηση Μπακογιάννη, παραίτηση Χορν... Ενώ, για την επόμενη ένδοξη περίοδο, αξίζει να ακούσει κανείς τον Βασίλη Βασιλικό -που τον είχε στρατολογήσει ο ίδιος ο Ανδρέας για ένα αλλιώτικο προφίλ- να αφηγείται το πώς εγκαταστάθηκε η νοοτροπία του meum est.

Ας είναι: οι εξουσίες πάντα τιμωρούνται από τον εαυτό τους, από την απολυτότητά τους. Η προσπάθεια -στην εποχή της ιντερνετικής μετάδοσης!- να μην διαχυθεί η τοποθέτηση Τσίπρα, προσπάθεια που χάρισε στον ΣΥΡΙΖΑ την μαγική ευκαιρία να προβληθεί ο λόγος του στις πλατείες και τα πλατάνια ανά την Ελλάδα ως φιμωμένο μήνυμα, είναι από μόνη της ένα έργο τέχνης επικοινωνιακού αυτοτραυματισμού. Όμως, την επόμενη μέρα της ΔΕΘ θα μένει ένα ζήτημα: την ραδιοτηλεόραση την κάνουν άνθρωποι, δημοσιογράφοι και τεχνικοί, κι αυτούς τους ανθρώπους τα τερτίπια αυτού του είδους κυριολεκτικά τους διαλύουν. Και μάλιστα -ας μας επιτραπεί η επισήμανση- και στις δυο πλευρές της Μεσογείων.

Τι εννοούμε; Στη ΝΕΡΙΤ, υπό συνθήκες ανησυχίας και εργασιακής ανασφάλειας πορεύονταν ούτως ή άλλως όσοι πήγαιναν να βγάλουν, με πυροβολημένο ηθικό, κάτι σαν τηλεοπτικό πρόγραμμα. Μετά και απ' αυτήν τη στροφή, πώς να περιμένει κανείς να «δώσουν τηλεόραση»; Απέναντι, στην ΕRTOPEN, με πρωτόγονα τεχνικά μέσα, με πικρία και... χωρίς αμοιβές, όσοι δεν πέρασαν υπό τα Καυδιανά δίκρανα είχαν ούτως ή άλλως αντανακλαστικά ρεβανσισμού, «θα ξανάρθει η ώρα μας». Τώρα...

Όταν λοιπόν παιχτεί και η τελευταία πράξη του δράματος, εκείνο που μεγαλόστομα αναφέρεται ως «Δημόσια Ραδιοτηλεόραση» (και στήνονται διάφορα αντίστοιχα μεγαλοπρεπή θεσμικά σχήματα, νομοθετήματα Αλιβιζάτου και Μόσιαλου κ.ο.κ, Εποπτικά Συμβούλια, Επιτροπές της Βουλής με αυξημένες πλειοψηφίες) και που επί χρόνια και χρόνια δεν υπήρξε απλώς κρατική, αλλά παρεΐστικη, κινδυνεύει να γυρίσει σε ακόμη μεσαιωνικότερα αντανακλαστικά. Κατά τραγική ειρωνεία, μάλιστα, αποτελεί αντεστραμμένο είδωλο της ολόιδιας κατάστασης -που οδηγεί σε ανάλογο αποτέλεσμα- όπως πάει να κυριαρχήσει και στα ιδιωτικά κανάλια. Το homo homini lupus κυριαρχεί.

Δημοσιεύτηκε στο protagon στις 13/9/2014

Το πειραματόζωο "Ελλάς" σε νέες περιπλανήσεις

Με ελαφρότατα χειρότερα από την αρχική εκτίμηση στοιχεία για την εξέλιξη του ΑΕΠ το β΄ 3μηνο της χρονιάς (-0,3% έναντι της ίδιας περιόδου του καταβυθισμένου 2013, ενώ τον Αύγουστο υπολογιζόταν /flash estimate σε -0,2%) ανέβηκε στην ΔΕΘ ο Αντώνης Σαμαράς. Αλλά και από το Παρίσι, η επιστροφή της αποστολής Χαρδούβελη - Λαζαρίδη - Παπασταύρου (από δίπλα και Πρωτόπαπας - Πιερρακάκης ως "κοινωνική συνείδηση του ΠΑΣΟΚ") δεν συνοδεύτηκε με τα καλούδια που μέχρι και πριν λίγο το πρόθυμο μηντιακό μας σύστημα προεξοφλούσε, από μπαράζ φοροελαφρύνσεων μέχρις άνοιγμα της "μεγάλης διαπραγμάτευσης" για την ελάφρυνση του χρέους - ευτυχώς που είχε φροντίσει ο Γκίκας Χαρδούβελης να προσγειώσει την συζήτηση προς μικρό καλάθι.

Με σχετική, λοιπόν, συμπάθεια προς την σταθερά αυτοτραυματιζόμενη Κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου (γιατί συμπάθεια; διότι λακίζουν από κοντά της οι υποστηρικτές της, ξένοι και εγχώριοι, ακριβώς την στιγμή που εκείνη κάνει τα πιο επικίνδυνα βήματα στα οποία την έσπρωξαν...) θα πούμε ότι αυτή η συγκυρία που επέβαλε αυτοσυγκράτηση ήταν κάτι το θετικό. Βλέπετε, με αναμενόμενη ούτως ή άλλως μεταβολή του τρόπου υπολογισμού του ΑΕΠ φέτος το φθινόπωρο, όλα τα στοιχεία που η Κυβέρνηση στρατολογούσε - βέβαια με την ενθάρρυνση των μελετητικών τμημάτων των Τραπεζών, βέβαια με την πάγια μηντιακή παρότρυνση - προκειμένου να διακηρύξει ότι "βρισκόμαστε πλέον στην φάση ανάκαμψης" και ότι "η οικονομία τραβάει μπρος" (την στιγμή που και οι εξαγωγές πάνε πίσω, και η δημόσια κατανάλωση υποχωρεί, και τα εισοδήματα των νοικοκυριών μπουσουλάνε, και οι επενδύσεις αγκομαχάνε: περίεργη ανάκαμψη!) κινδυνεύουν να την αδειάσουν στην επόμενη στροφή.

Παράλληλα, το ποντάρισμα στο εύρημα "τελειώνει το Μνημόνιο" και συνεπώς "θα υποχρεωθεί η Τρόικα να δει την λογική μας" σε μια πελώρια σειρά ταξιμάτων που σωρεύονταν τον τελευταίο καιρό - ειδάλλως "θα τα περάσουμε μονομερώς, εμείς!" - από τις ρυθμίσεις οφειλών σε 100 δόσεις μέχρι το ευρύτατο φάσμα φοροελαφρύνσεων, από το ξαναγράψιμο του ΕΝΦΙΑ μέχρι το σβήσιμο των κόκκινων δανείων, από το διώξιμο κάθε συζήτησης για το Ασφαλιστικό μέχρι την απόκρουση κάθε νέας μείωσης του Δημοσίου, από την άρνηση των ομαδικών απολύσεων σε επιχειρήσεις που σβήνουν μέχρι την υπαναχώρηση σε πλείστα ζητήματα της (εφαρμοζόμενης, υποτίθεται) εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ, κινδύνευε κι αυτό το εύρημα να γυρίσει μπούμερανγκ. Όχι δε απλώς για τον Αντώνη Σαμαρά ή για τον Βαγγέλη Βενιζέλο (ο οποίος και αυτοτελώς εξελίσσεται σε ισχυρή νάρκη για την Κυβέρνηση...), αλλά και για τις σχέσεις της Ελλάδας με τους "εταίρους" της.

H Ελλάδα ως αντικείμενο ή

ως υποκείμενο των διεθνών σχέσεων

Ολα αυτά, δε, έτρεχαν την ίδια στιγμή που σχεδιάζεται ένα ενδεχόμενο πρωτο βήμα προς σημαντική κατεύθυνση. Άμα επιβεβαιωθούν - ασφαλώς η μόνη επιβεβαίωση που μετράει είναι εκείνη που γίνεται στην πράξη! - οι πληροφορίες που θέλουν διεθνή συνάντηση να οργανώνεται τον Νοέμβριο για το χρέος στην Ουάσιγκτων με "εποικοδομητική αντιπαράθεση" των απόψεων ΔΝΤ και Ευρώπης (=Γερμανών) για το Ελληνικό χρέος, και άμα σ' αυτήν μετάσχει όντως η Ελλάδα ως υποκείμενο και όχι ως αντικείμενο - μόνο! - των διεθνών σχέσεων, τότε το πράγμα αποκτά ενδιαφέρον. Δεν πρόκειται ακριβώς για εκείνο που, π.χ. οι Συριζαίοι εννοούσαν όταν ήθελαν Συνδιάσκεψη για το Ελληνικό Χρέος , όμως είναι κάτι που ξεφεύγει από την απλοϊκή έως τώρα άρνηση της μη-βιωσιμότητας του χρέους. Και πρόκειται - ακόμη πιο σημαντικό - για επανατοποθέτηση του Ελληνικού ζητήματος σε γνήσια διεθνές φόντο.

Ας μας επιτραπεί εδώ να πούμε ότι ενώ ο Αντώνης Σαμαράς (ναι, ναι, και ο Βαγγέλης Βενιζέλος) έγραφαν τις τελευταίες σελίδες τους για ΔΕΘ, το γεγονός ότι στο Forum της Villa d' Este, στο Cernobbio δίπλα στην Λίμνη του Κόμο, και με συνδαιτημόνες Μάριο Μόντι και Γιοργκ Άσμουσσεν, Ζαν-Κλωντ Τρισέ και Μισέλ Μπαρνιέ ο Αλέξης Τσίπρας επιχειρούσε να παρέμβει στην "Ατζέντα για να αλλάξει η Ευρώπη" (η δική του προσέγγιση: "Ο συσχετισμός δυνάμεων στην Νέα Ευρώπη"), ήταν μια ακόμη προσπάθεια να τεθεί το Ελληνικό ζήτημα σε κάτι σαν ευρύτερη προοπτική. Γι αυτό και ήταν μάλλον επαρχιώτικο που τόσο η ενδο-Συριζείϊκη αποστορφή προς τον συναγελασμό Τσίπρα με εκπροσώπους της πλουτοκρατίας, όσο και η αντι-Συριζείϊκη κακεντρέχεια έμεινε στο πόσων αστέρων ήταν το ξενοδοχείο που φιλοξενεί το Ambrosetti Forum (κλείνει 40 χρόνια η διοργάνωση, Ιταλοκεντρική αλλα και "Ευρωπαϊκή") και δεν κατέγραψε π.χ. ότι δίπλα στον Μπερλουσκόνι ή τον Πρόντι, θα συναντούσε εκεί τα τελευταία χρόνια από Χέλμουτ Σμιτ μέχρι Νουριέλ Ρουμπίνι, απο Ζισκάρ Ντ' Εσταιν μέχρι Ερντογάν, απο Καρδινάλιο Ράτσινγκερ (πριν γίνει Πάπας) μέχρι Χένρυ Κίσσινγκερ. Και εδώ, ένα το ζητούμενο: να μην βρεθεί (πάλι) το συμπαθές πειραματόζωο απλό αντικείμενο των συζητήσεων, αλλά να προσέλθει (και να μετάσχει!) ως υποκείμενο των διεθνών σχέσεων. 'Ηταν αρκετή η αψιμαχία με Μπαρρόζο για τις επιλογές των Ευρωπαίων για την κρίση και τα αποτελέσματά τους "για τα οποία κανείς δεν μπορεί να χαίρεται" (Τσίπρας);

Aπο "το μέλλον έχει αργήσει" Σαμαρά

στην ΔΕΘ μέχρι τα βήματα της ΕΚΤ

Σ' αυτό το φόντο, ήταν θετική η επιλογή Σαμαρά στην ΔΕΘ να συγκρατηθεί - πώς; Έθεσε τον εαυτό του - υποθέτει κανείς: και την Κυβέρνηση, αν και άφησε στον Βαγγέλη Βενιζέλο στην συνέντευξη Τύπου την Κυριακής το περιθώριο διαφοροποίησης... - κάτω από την ασπίδα της αλήθειας ("ακατανίκητη για όποιον την τολμάει, ανελέητη για όποιον την αποφεύγει"). Μοίρασε περιορισμένα μόνον απο τα προσδοκώμενα/υπεσχημένα: μείωση 30% στον ΕΦΚ πετρελαίου θέρμανσης, με διατήρηση των επιδομάτων θέρμανσης. διόρθωση του ΕΝΦΙΑ στην επαρχία (αλλά "πλαίσιο" για τα ξενοίκιαστα διαμερίσματα). με τον προϋπολογισμό οι ρυθμίσεις για τις περισσότερες δόσεις στα ληξιπρόθεσμα και για την μείωση στην εισφορά αλληλεγγύης. Χαρακτηριστική η στροφή προς τους ενστόλους: τους τίμησε για την αυταπάρνηση, ανέφερε και την απόφαση του ΣτΕ, αλλά η επαναφορά στο 2012 θα γίνει στα πλαίσια αντοχών του Προϋπολογισμού.

Απ' εκεί και πέρα, σεμνά και ταπεινά αναπτυξιακά, με σχεδιασμούς μέλλοντος και IfG/Επενδυτικό Ταμείο και ρευστότητα μέσω των τραπεζών - συν, καταγραφή της καλύτερης κατάστασης των Ελληνικών ομολόγων στις αγορές. Συν, υπόσχεση για διεθνή σωφροσύνη και πολιτικής μηδενικής ανοχής στο εσωτερικό.

Αν, και, και η ατάκα των ημερών: "Το μέλλον έχει αργήσει".

Πάντως, είτε θέλουμε, είτε όχι, είτε με εκλογική αναμέτρηση ενδιάμεση είτε όχι, η Ελλάδα θα ξαναδεί στο ερχόμενο χρονικό διάστημα την θέση της σ' ένα ευρύτερο πλαίσιο. Είναι το πλαίσιο αυτό ευνοϊκό/ευνοϊκότερο; Είδαμε ότι το διεθνές σύστημα "καλεί" την Ευρώπη να ξαναδεί τα πράγματα - πάντως για το χρέος. Για την ώρα αυτό που λέγεται "Ευρώπη" ψάχνεται! Όμως η περασμένη βδομάδα έφερε τουλάχιστον κάτι.

Τι; Ένα ακόμη βήμα στην αναγνώριση, απο την ΕΚΤ τουλάχιστον, ότι η Ευρωζώνη βρίσκεται στην σκιά της αυτοτροφοδοτούμενης ύφεσης λόγω αποπληθωρισμού. Το πλέγμα μέτρων για πρόσθετη χαλάρωση της πολιτικής επιτοκίων, για αύξηση της παροχής ρευστότητας με αγορές χρεογράφων του ιδιωτικού τομέα (ABS/Asset-covered securities) ή/και καλυμμένων τραπεζικών ομολόγων (covered bonds), μαζί και με το πρόγραμμα στοχευμένης ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις (TLTRO) οδηγεί σταθερά την ΕΚΤ στην αποδοχή της ανάγκης αντισυμβατικών μέτρων, του τύπου εκείνων της Fed ή της Bank of England.

Είναι περιττό να προσπαθεί κανείς να περιγράψει πώς θα λειτουργήσει στην πράξη το μείγμα αυτό, πώς δηλαδή το βασικό επιτόκιο αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ περικοπτόμενο κατά μιαν ανάσα (από 0,15% σε 0,05%) και το αρνητικό επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων βυθιζόμενο λίγο ακόμη (από -0,10% σε -0,20%) θα συνδυαστεί με τα 400 δις ευρώ τα οποία θα δανείζει φέτος το φθινόπωρο η ΕΚΤ (με επιτόκιο-ανάσα 0,25% και με 4ετή διάρκεια, που δεν είναι λίγη) σε τράπεζες που θα αποδεικνύουν ότι έχουν "κλεισμένους" πελάτες προκειμένου να τα δανείσουν παρακάτω, καθώς και με την επέκταση της αγοράς τραπεζικού χαρτιού και ABS. Όμως ευθέως ο Μάριο Ντράγκι δέχθηκε ότι όλα αυτά "θα έχουν μεγάλη επίδραση στο μέγεθος του ισολογισμού μας". Ταυτόχρονα, έκανε σαφή αναφορά στο πώς - συνειδητά - ο Ευρωπαϊκός πληθωρισμός που βρέθηκε τον Αύγουστο στο 0,3% "πρέπει" να επανέλθει ("το ΔΣ της ΕΚΤ έχει δεσμευθεί ομόφωνα") πλησιέστερα προς τον στόχο του 2%. Ενώ δε είπε όλα τα "σωστά" για την συνέχιση της τήρησης του Συμφώνου Σταθερότητας, αναφέρθηκε και πάλι σε ένα "φιλικότερο προς την ανάπτυξη μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής" (και τούτο παρόλο που η κυρία Μέρκελ του είχε τραβήξει πρόσφατα το αυτί...).

Είναι όλα αυτά ενδεικτικά ενός διαφορετικού κλίματος που ωριμάζει;

Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 11/9/2014

Η περίπτωση Μόσιαλου

Όχι, δεν ενδιαφέρει ιδιαιτέρα το τι διδάσκει η περίπτωση Μόσιαλου για τη λειτουργία (καλά, λέμε!) του ύστερου ΠΑΣΟΚ και των μηχανισμών του: βρήκε παγωμένους τους προσωπικούς του τραπεζικούς λογαριασμούς επειδή είχε οφειλές στο ΙΚΑ το ΙΣΤΑΜΕ, του οποίου υπήρξε ο Μόσιαλος Πρόεδρος το 2010-12. Έκτοτε, επί μήνες και μήνες προσπαθούσε να παραιτηθεί αλλά χωρίς να αντικαθίσταται. Το ΙΣΤΑΜΕ «ανήκε» (ως «αστική, μη-κερδοσκοπική εταιρεία») κατά 90% στον... Ροβέρτο Σπυρόπουλο, όταν (εκείνος) ήταν διευθυντής του ΠΑΣΟΚ. Ναι, τον ίδιο Ροβέρτο Σπυρόπουλο που τώρα βαδίζει τον Γολγοθά ως Διοικητής του ΙΚΑ. Ήδη βγαίνει το ΠΑΣΟΚ με δήλωσή του να «λευκάνει» τον Ηλ. Μόσιαλο, αλλά... η δέσμευση των καταθέσεων παραμένει δέσμευση! Η μπαχαλοποίηση ανήκει στην καθημερινότητά μας, ούτως ή άλλως, τα χρόνια του χαρατσιού Βενιζέλου και του ΕΝΦΙΑ και του Ασφαλιστικού και...

Όμως, εκείνο που σοβαρά θα 'πρεπε να ενδιαφέρει είναι πώς - με αφορμή την περίπτωση Μόσιαλου - αναδεικνύεται η αποθάρρυνση, η ακραία αποθάρρυνση εκείνων των περιπτώσεων ανθρώπινου δυναμικού που κατά τεκμήριο θα είχαν να «δώσουν», να προσέρχονται στην πολιτική. Ψέματα! Ακόμη και να πλησιάσουν στον δημόσιο βίο. Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στο LSE, διοργανωτής/σκηνοθέτης του μεγάλου συνεδρίου για τον Εκσυγχρονισμό στο Λονδίνο αρχές δεκαετίας του΄90 (από εκεί εκπήγασε η θεωρητική νομιμοποίηση των ετών Σημίτη...). Ούτε τηλεφώνημα, όμως, όταν ο Εκσυγχρονισμός κυβερνά! Ύστερα, σύμβουλος στον μεταρρυθμιστή Αλέκο Παπαδόπουλο στο Υγείας, έως ότου και ο Αλέκος και οι μεταρρυθμίσεις του ξηλώνονται. Ύστερα, «ανακάλυψη» Μόσιαλου από τον ΓΑΠ, εκεί μπαίνει στη μέση το ΙΣΤΑΜΕ, καταλήγει υπουργός Επικρατείας και πάει να εκφράσει κάτι διαφορετικό ως ύφος, καταλήγει να διαμορφώσει νομικό πλαίσιο για μια μη-κρατική αλλά και (ίσως, μπορεί, ενδεχομένως...) μη-παρεοκρατική ΕΡΤ, βλέπει τους πάντες να εναντιώνονται.

Δεν βάζει μυαλό. Καθώς διατηρεί μια κάποια στήριξη/εμβέλεια στους μιντιακούς χώρους, δημιουργεί κάτι σαν κίνηση ή πρόπλασμα κόμματος («Δυναμική Ελλάδα» ή κάπως έτσι). Μπαίνει στον πειρασμό συνεργασιών τύπου «ΕΛΙΑΣ» (εκείνο με τα διάφορα σηματάκια, υπό την κυρίαρχη μαγνητική έλξη Βενιζέλου...), αλλά όχι και μέχρι να γίνει «58». Κάποια στιγμή καταλαβαίνει τι παίζεται, αποστασιοποιείται - και προσγειώνεται στη γοητευτική μας βαλκανική πραγματικότητα (στην οποία, μην γκρινιάζουμε, όλοι έχουμε επιλέξει να είμαστε...) με το πάγωμα των λογαριασμών του λόγω ΙΣΤΑΜΕ. Αν αυτή η διαδρομή δεν είναι διδακτική, τότε τι είναι;

Δημοσιεύτηκε στο protagon στις 27/8/2014

Ο δηλητηριώδης κήπος των "κόκκινων δανείων"

Σ' ένα "Οπισθεν ολοταχώς" έχουν αποδυθεί, καλοκαιριάτικα, γύρω από τις ανακοινώσεις και το κουβεντολόϊ - διότι περί αυτού πρόκειται! - για το θέμα των κοκκινων δανείων τόσο ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης όσο και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας. Ο πρώτος, με την ανακοίνωση ότι χρειάζεται "δουλειά ουσίας" πριν τον χορό των ανακοινώσεων γύρω απο τα κόκκινα δάνεια και την όποια αντιμετώπισή τους, έκανε στην πραγματικότητα την πρώτη υπεύθυνη τοποθέτηση σ' ένα θέμα που ταχύτατα ξέφευγε με τις εμβριθείς αναλυσεις και τα κακαρίσματα ανά τον Τύπο και τα τηλεπαράθυρα (η απόσταση μεταξύ εμβριθούς ανάλυσης και κακαρίσματος είναι συχνά πολύ μικρότερη απ' όσο φαίνεται). Ο δεύτερος, ως ΤτΕ, πηρε την πρωτοβουλία να βάλει ένα "στοπ" στην συζήτηση περί ενιαίας Bad Bank όπως εξελισσόταν, ολισθηρά. Πάλι καλά! θα έτεινε να πει κανείς, καθώς η συζήτηση αυτή πήγαινε αληθινά να ξεφύγει, ενώ αφορά την τελευταία (και ως εκ τούτου δυνητικά βαρύτερη) πτυχή του "Ελληνικού δράματος".
Στην συζήτηση αυτή, και τον τρόπο που εξελίσσεται, αθώοι δεν υπάρχουν! Η ίδια η Τράπεζα της Ελλάδος, όχι τόσο με την διοργάνωση workshop στα πλαίσια του οποίου συζητήθηκε εκτενώς (και) το ενδεχόμενο ενιαίας Bad Bank όσο με την δια διαρροών διακίνηση του έντονου ενδιαφέροντός της να ενορχηστρώσει η ίδια την αντιμετώπιση του αδιεξόδου των NPLs/των μη-εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών, ολοκληρώνει την κίνηση δημοσιότητας που ξεκίνησε πριν ένα 6μηνο - τότε που επί Προβόπουλου (σοφά επέλεξε να μην ανακηρυχθεί Επιτιμος Διοικητής της ΤτΕ, εγκαθιστάμενος έτσι "έξω από το στόχαστρο" όσων θα ακολουθήσουν) και ΣΕΒ/Δημήτρη Δασκαλόπουλου, είχε συζητηθεί διεξοδικά σε μεγάλο συνέδριο στο Μέγαρο Μουσικής το ζήτημα των "κόκκινων δανείων".

Τρόικα, ΤΧΣ και Τράπεζα της Ελλάδος
σε ρόλο Μέρκελ - Σαρκοζί στην Ντωβίλ
Συνεχίστηκε η συζήτηση αυτή σε πλήθος διοργανώσεις - απ' αυτές άλλο τίποτε! - όμως ήδη τότε η Κεντρική Τράπεζα σφράγισε την προσέγγιση ότι οι τράπεζες θάπρεπε να σταματήσουν την χρηματοδότηση όσων επιχειρήσεων δεν προκύπτουν βιώσιμες, ώστε να "ελευθερωθούν" και στοιχεία ενεργητικού τους (που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν παραγωγικότερα στην οικονομία...) αλλά και χρηματοδοτικοί ποροι για άλλες, υγιέστερες επιχειρήσεις και νέα ξεκινήματα. Ενώ, επισης ήδη απο τότε ο Μιχάλης Σάλλας, κάπως αμήχανος στον ρόλο του επικεφαλής του μεγαλυτερου και ταχύτερα αναπτυσσόμενου πιστωτιού ιδρύματος της χώρας, και με επίγνωση του τι σήμαινε η χαλαρή ποινικοποίηση της ρύθμισης δανείων που βρίσκονται σε καθυστέρηση ("υπόθεση ΤΤ", όπου η ομόφωνη άποψη της ιεραρχίας και της επιτροπής πιστώσεων δεν "προστάτευσε" το ΔΣ απο την ποινική εξέταση ρυθμίσεων τις οποίες ενέκρινε και κατέρρευσαν με την κρίση) είχε επισημάνει ότι είναι επείγουσα μια συγκροτημένη αντιμετώπιση των "κόκκινων δανείων".
Όπως έγινε και με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η οποία σερνόταν επι μήνες και μήνες μετά το δίδυμο PSI και την εξόντωση των τραπεζικών ισολογισμών, έτσι και η υπόθεση των κόκκινων δανείων αφέθηκε να συζητείται και να σαπιζει επί μήνες. Να σαπιζει επειδή η δημόσια συζητηση, όπως παραδοσιακά συμβαίνει στην Ελλάδα με τα υπερπρόθυμα για απλουστευτικές "λύσεις" μέσα ενημέρωσης και τους ακόμη πιο πρόθυμους για τάξιμο αδάπανων φιλολαϊκών προσεγγίσεων πολιτικούς, διαμόρφωσε σταδιακά την αντίληψη ότι είτε με "κούρεμα" είτε με ρύθμιση/ριζική αλλαγή των όρων των μη-εξυπηρετούμενων δανείων "θα δοθεί λύση, να μην χαθούν θέσεις εργασιας και μειωθεί και άλλο η παραγωγή μέσα στην κρίση". Απόλυτα λογική και σωστή η προσέγγιση αυτή, όμως απόλυτα καταστροφική όταν αφήνεται - επιδεξίως - να θεωρείται ότι μπορεί να αφορά το σύνολο των κάπου 70 δις δανείων, πάντως καπου 45 επιχειρηματικών, που επισήμως βρίσκονται σε καθυστέρηση.
Απ' εκεί και πέρα, αρχίζει ο ανταγωνισμός για το ποιος θα βρεθεί στον ρόλο του "καλού" - αλλά χωρίς οποιοσδήποτε να κρατήσει την καυτή πατάτα του κόστους. Έτσι αναδύθηκε και η λογική της Bad Bank, και μάλιστα ενιαίας (ώστε να μην υπάρχει ανάμεσα στις τράπεζες "ανταγωνισμός ρυθμίσεων": γιατί, ως μέθοδος η ΒΒ ήδη απο καιρό εφαρμόζεται εσωτερικά απο την Πειραιώς, ήδη και την Εθνική) και μάλιστα "δημοσίου συμφέροντος" (εδώ μπαίνει στην μέση και ολίγος ΣΥΡΙΖΑ, συν λίγη προεκλογική υπαινικτική υπόσχεση "εμείς θα σας τα ρυθμίσουμε") με αναγωγές μάλιστα στην Ιρλανδική περίπτωση. Επιδέξια όμως παραβλέφθηκε ότι κάποιος/κάποιοι/κάπως θα κουβαλήσει το κόστος των "κόκκινων δανείων" τα οποία θα γραφτούν οριστικώς - και πέρα απο τις συσσωρευμένες προβλέψεις που χτίζουν, επώδυνα για τους μετόχους τους, οι τράπεζες μέσα στα χρόνια της κρίσης - σαν ζημιές.
Στην Ιρλανδία, πατρίδα/πρότυπο της Bad Bank, το κόστος το σήκωσε το Δημόσιο, το οποίο όμως δεν ήταν στο ξεκίνημα υπερδανεισμένο. Σ' εμάς, το ερώτημα "ποιος θα πληρώσει" αφήνεται σ' ένα flou artistique.
Όμως, όταν απο τον Πρόεδρο του ΤΧΣ Χρήστο Σκλαβούνη μέχρι τους κατά καιρούς απο καθέδρας /pontificating Τροϊκανούς ή/και τις τοποθετήσεις των Γενικών Διευθύνσεων των Βρυξελλών (ιδίως της DG Comp, που έχει "πάρει ύφος" ολιγον τι Σαβοναρόλα), ακούγονται σοφίες του τύπου "επείγει να δοθεί λύση στα NPLs των τραπεζών, αλλα με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο" και την ίδια στιγμή επισείονται πάνω απο την κεφαλή των τραπεζών διάφορα λεπίδια άμα επιχειρούν ρυθμίσεις (οπότε η έλλογη στάση αυτοπροστασίας να είναι η αναβολή και πάλιν αναβολή), είναι ζήτημα χρόνου να αρχίσει να ξηλώνεται ανοιχτά η κατάσταση.
Ο,τι δηλαδή, γιορτάζαμε την με όρους αγοράς ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, και την περαιτέρω αυτόνομη προσφυγή τους στις αγορές για ρευστότητα - την οποία, βέβαια, θυμίζουμε οτι κατά προτεραιότητα ανακατευθύνουν στην Φρανκφούρτη για να επεξαρτηθούν απο την ΕΚΤ!... - αποκτούμε νέο αδιέξοδο στον ορίζοντα.
Στιγμές-στιγμές, οι δημόσιες τοποθετήσεις (με ηθικόν ύφος) για το θέμα των "κόκκινων δανείων" αρχίζουν να θυμίζουν την καταστροφική εκείνη - όχι δε μονο για την Ελλάδα... - τοποθέτηση Μέρκελ-Σαρκοζί στην Ντωβίλ για την συμμετοχή των ιδιωτών δανειστών-ομολογιούχων στο κοστος διάσωσης των χωρών της περιφέρειας. Η τοποθέτηση εκείνη (που ex post περιγράφεται ως ηλίθια και καταστροφική) τάραξε συθέμελα τις αγορές. Η αντίστοιχη τοποθέτηση Ντάϊσσελμπλουμ, μετά την Κυπριακή καταβύθιση, για την γενίκευση του bail-in ακόμη βλέπουμε πώς θα επηρεάσει την διακρατούμενη εντός Ευρωζώνης αποταμίεσυη. Ε, σ' εμάς, ειναι ενδιαφέρον να δούμε πώς οι από άμβωνος και "εύκολες" τοποθετήσεις για την ρύθμιση των "κόκκινων δανείων" θα επηρεάσουν την εναπομένουσα εντός των τειχών αποταμίευση των 160-165 δις, ήδη σε σταθερή αφαίμαξη απο το φορολογικό τσουνάμι...
Αμα αρχίσει αυτός ο κόσμος να αισθάνεται ότι το "ποιος θα πληρώσει" για το κοστος της ρύθμισης των "κόκκινων δανείων" αφορά... τον ίδιο, τότε θα περιέλθουμε στην τελική - όντως - πράξη του Ελληνικού δράματος.

Τα στοιχήματα για κεφαλαιακές ανάγκες
5 έως 8 δις ευρώ - και "ούτε ο Θεός ο ίδιος ξέρει"
Σ' αυτό, λοιπόν, το φόντο και ενώ ξετυλίγεται ήδη η άλλη υπόθεση - εκείνη των "Ευρωπαϊκών" stress tests , μετά απο της Τράπεζας της Ελλάδος/BlackRock - για την οποία είχαμε την διαβεβαίωση (έτσι δεν είναι;) ότι δεν θα επιφύλασσε δυσάρεστες εκπλήξεις, άρχισαν να μπαίνουν εκ νέου τα στοιχήματα για το πόσο θα είναι το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών των συστημικών τραπεζών που θα μας προκύψουν. Απο το "μηδέν ή περίπου εκεί", βρεθήκαμε αισίως στα 2-2,5 δις ευρώ (ποσό που, αληθινά, θα μπορούσε να καλυφθεί με όρους αγοράς). Ήδη όμως, με το πέρασμα του χρόνου - και περνάει γρήγορα σε τέτοια ζητήματα, ο αναθεματισμένος! - έχουμε πάλι το φαινόμενο της κολοκυθιάς σε εξέλιξη. Μιλούν για 5 ή 6 , ακόμη και για 8 δις ευρώ. Εύστοχος εκείνος που είπε "ούτε ο Θεός ο ίδιος ξέρει, ακόμα". Θα παρατηρείς, φίλε αναγνώστη, οτι το άνω άκρο μιας τέτοιας ψαλίδας είναι περίπου ίσο με το υπόλοιπο "μαξιλάρι" του ΤΧΣ, που οι Τροϊκανοί αρνούνται να ελευθερώσουν για μια επιδέξια μείωση του χρηματοδοτικού κενού του 2015-16. Και ξέρουμε, δεν ξέρουμε; ότι όλα τα stress tests , όχι μόνο σ' εμάς αλλά και ανα τας Ευρώπας, υπήρξαν πάντα γυμνάσματα εξόχως πολιτικά...
Μολονότι, λοιπόν η υπόθεση των κόκκινων δανείων και της προώθησης - όχι συζήτησης, όχι άλλης συζήτησης! - ρυθμίσεών τους δεν μεταφράζεται άμεσα και αυτόματα σε κεφαλαιακές ανάγκες, ε, όσο και να το κάνουμε, κάποια σχέση έχει! Γι αυτό, ο περίπατος στον δηλητηριώδη κήπο των κόκκινων δανείων καλό είναι (α) να γίνεται με μεγαλύτερη περίσκεψη και (β) κάποτε να τελειώνει.

Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 24/7/2014

Η Γιάννα και το δικαίωμα στον λόγο

Υπάρχει ένα διήγημα του σερ Κόναν Ντόυλ, που όλη του η πλοκή στήνεται -και η λύση προκύπτει- γύρω από τον σκύλο που δεν γάβγισε. Φέτος, μέσα στο μεγάλο ελληνικό καλοκαίρι όπου τα πράγματα δεν λένε να ησυχάσουν, ένα μικρό μυστήριο συζητιέται γύρω από... μια συνέντευξη που δεν δημοσιεύτηκε.

Ο λόγος για τη συνέντευξη που ζήτησε «ΤΟ ΒΗΜΑ» από την Γιάννα Αγγελοπούλου, αφού πριν μια βδομάδα δημοσιεύθηκε μια εκτεταμένη αναφορά στο «ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ» βασισμένη σε κουβέντα που είχε η, επανελθούσα με ιδιότυπους τρόπους στη δημόσια συζήτηση, Γιάννα με δημοσιογράφους (για να μιλήσει σχετικά με την πρωτοβουλία της να επανακυκλοφορήσει ένα βιβλίο/συλλογικό τόμο -το «Ελληνικό Παράδοξο», το οποιο ασχολείται με το γιατί οι Έλληνες όταν βρεθούμε στο εξωτερικό διαπρέπουμε με κάθε τρόπο και σε κάθε τομέα, ενώ πίσω στην Ελλάδα βράζουμε στο ζουμί μας...). Η δημοσιογραφική κουβέντα πήγε σε διάφορα, ανόμοια θέματα απ' εκείνα που λέμε «της επικαιρότητας», από την Προεδρία της Δημοκρατίας όπου παίζεται η κολοκυθιά με το ποιος θα προταθεί -και όπου η Γιάννα διετύπωσε την άποψη ότι οι φήμες πως η ίδια θα προτεινόταν δεν ευσταθούν καθώς το πολιτικό σύστημα δεν αισθάνθηκε ποτέ ότι του ανήκει- μέχρι το τι το νέο εκφράζεται από τον ανερχόμενο ΣΥΡΙΖΑ ή το νεόκοπο ΠΟΤΑΜΙ -όπου είχε την ατάκα ότι όταν πολιτικοί χώροι συγκεντρώνουν αιφνίδια την ψήφο πολλών, δεν γίνεται, όλο και κάτι νέο θα εκφράζουν. Ύστερα, η δοκιμασία στην πράξη θα δείξει τι εκφράζουν...

Αυτά, καθώς η κουβέντα δεν ήταν off-the-record, αποτύπωσε στο «ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ» ο Γ. Μακρυγιάννης· ανάλογα μπορεί να εικάσει κανείς συζητήθηκαν και με «ΤΟ ΒΗΜΑ». Καθώς στον μικρό μας δημοσιογραφικό κόσμο όλα κυκλοφορούν με ταχύτητα αστραπής (άλλοτε, βέβαια, με ταχύτητα χελώνας) η μη-δημοσίευση της συνέντευξης έγινε αφ' εαυτής είδηση, άναψαν Κυριακάτικα τα sites και τα blogs, μέχρι και το κέντρο της εξουσίας ως φαίνεται ενδιεφέρθη, όχι τόσο για το περιεχόμενο όσο για τον λόγο της μη-δημοσίευσης. Ακόμη και συσκέψεις χρειάστηκαν για να προσδιοριστεί το «γιατί»: από το ότι η δεύτερη κουβέντα δεν είχε καινοτομικά στοιχεία σε σχέση με την πρώτη (πράγμα που, για όποιον μελετά με κάποια επιμέλεια τον σημερινό Τύπο, ακόμη και τη ναυαρχίδα της κατά δήλωσιν δημοκρατικής παράταξης, φέρνει χαμόγελο με την μικρή τραγωδία της επανάληψης και έλλειψης πρωτοτυπίας των καιρών) και έως την πολιτική ενόχληση, ακριβώς, από την αναζήτηση του «νέου» από μια φιγούρα σαν της Γιάννας.

Δημοσιεύτηκε στο Protagon στις 14/7/2014

Αν ζούσαμε στην Αμερική, θα είχαν ξαμολυθεί -αντιδεοντολογικά- να εξασφαλίσουν αντίγραφο της συνέντευξης-που-δεν-δημοσιεύθηκε, προκειμένου να αναλωθούν ύστερα σε αναλυσεις και αναζητήσεις, ακριβώς της ερμηνείας της μη δημοσίευσης. Ζούμε όμως στην γλυκιά Ελλάδα -και μάλιστα του προεκλογικού 2014- οπότε, χωρίς να έχουμε ζηλώσει τη δόξα του Σέρλοκ Χολμς, θα στοιχηματίζαμε ότι εκείνο που «χτύπησε» η Γιάννα (πάλι) είναι με την επιμονή του «μιλάω και θα μιλάω, γράφω και θα γράφω». Ακούγεται ωραία αλλά, τότε, ποια θα ήταν η ευχαρίστηση, ποιος εν τέλει ο ρόλος, των πυλωρών/των gatekeepers της δημοσιότητας; Για μιαν ακόμη φορά, ο καβγάς είναι για το ποιος έχει το δικαίωμα στον λόγο. Που είναι, εν τέλει, το κεντρικό ερώτημα της πολιτικής.

 

Παλιά αντανακλαστικά σε (εντελώς) νέες συνθήκες

Με την δημόσια συζήτηση να πορεύεται προς την καρδιά του πελώριου Ελληνικού καλοκαιριού, το πολιτικό σύστημα πασχίζει να σεβασθεί (κατ' επιταγήν του - αποδεικνύεται - γενάρχη ολόκληρης της πολιτικής τάξης της Μεταπολίτευσης, του Ανδρέα Παπανδρέου) "τα μπάνια του λαού". Πλην όμως, να, η πραγματικότητα της οικονομίας δεν τους αφήνει ν' αγιάσουν!
Εμείς πάντως, προσπαθώντας να συμμορφωθούμε μ' αυτήν την λογική, δεσμευόμαστε να ... μην χρησιμοποιήσουμε νούμερα, αριθμούς, ποσοστικές ενδείξεις σ' αυτό το σημείωμα. Κι ας ξανασκύβουν πάνω στα στοιχεία των δημοσιονομικών και των εξωτερικών συναλλαγών (αλλά και των κεφαλαιακών αναγκών) της Ελλάδας του δεύτερου 6μήνου του 2014 απο τους Τροϊκανούς και τους μεταμελημένους του ΔΝΤ μέχρι τους ανθρώπους "της εποχής Χαρδούβελη" στο ΥΠΟΙΚ ή τους συμμετέχοντες του brainstorming του Economist που (μεσοκαλόκαιρα!) καλούν να αναζητήσουμε "το μεγάλο σημείο καμπής (big turning point) για την Ελλάδα στο μεγάλο νέο αναστοχασμό (big rethink) για την Ευρώπη".

Από την αυτοδικαίωση των δικαστικών
στην κατάληξη του ΕΜΠ και το σώου της ΔΕΗ
Λοιπόν: ζώντας κάτω από τον ήπιο εκτροχιασμό των δημοσιονομικών απαιτήσεων όπως προκύπτουν απο τις δικαστικές αποφάσεις οι οποίες - για να δικαιολογήσουν την άποψη του Μισθοδικείου περί "ευπρεπούς επιπέδου διαβίωσης", το οποίο αποτελεί δικαίωμα των δικαστών μας - επαναφέρουν στο 2012 τα εισοδήματα όλου του "σκληρού πυρήνα" του Δημοσίου, έχοντας να κάνουν και με την πολύ πιο ουσιαστική κατολίσθηση που υπόσχεται/απειλεί να ρθει το φθινόπωρο με το Ασφαλιστικό, η Κυβέρνηση Σαμαρά/Βενιζέλου χρειαζόταν έναν αντιπερισπασμό. Τον βρήκε - σχεδόν ιδεώδη! - με τις κινήσεις ανοίγματος μετώπων απο "αιχμηρές" συνδικαλιστές ομάδες, τις οποίες έκρινε πολιτικά επωφελές να στηρίξει ο ΣΥΡΙΖΑ. Όμως... να, οι πραγματικές συνθήκες έχουν αλλάξει, έχουν μετακινηθεί.
Τι θα πει αυτό; Με την γνώριμη λογική του meum est, της ιδιοκτησίας επί των θεσμών στους οποίους (υποτίθεται) εργάζονται, οι απειλούμενοι με διαθεσιμότητα διοικητικοί υπάλληλοι του ΕΜΠ σήκωσαν ψηλά το μπαϊράκι της κατάληψης του Ιδρύματος. Έχοντας, όπως ακριβώς οι δικαστικοί, την βαθιά πεποίθηση ότι είναι "διαφορετικοί" απο τον όχλο, απο το vulgum pecus ανέργων, απροστάτευτων εργαζόμενων του ιδιωτικού τομέα, ακόμη-ακόμη "άλλων" απειλούμενων του δημοσίου τομέα (σχολικοί φύλακες, καθαρίστριες, δημοτικοί αστυνομικοί: δηλαδή... λαουτζίκος!), οι άνθρωποι του ΕΜΠ κράτησαν ομήρους τους φοιτητές προκειμένου να επωφεληθούν της εσωτερικής αμφιθυμίας της Κυβέρνησης - Λοβέρδος έναντι Αρβανιτόπουλου, "προοδευτικό πρόσημο" ΠΑΣΟΚ έναντι ΝΔ - και να κερδίσουν ό,τι μπορούν. Πέτυχαν το στοιχείο εκείνο ειδικής μεταχείρισης που "δικαιούνται". πάντως ήθελαν/απαιτούσαν/χρειάζονταν ευθύτερη υποχώρηση των "απέναντι": πλην όμως, ευθύς ως ενεφανίσθη εισαγγελική έρευνα για τις πρακτικές καταλήψεις στο ΕΜΠ, έκαναν πίσω και οι ίδιοι και όσοι φοιτητές υλοποιούσαν την κατάληψη. "Το εξάμηνο δεν θα χαθεί".
Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα η κατάσταση με την "μικρή ΔΕΗ", όπου με την θεωρία περί ηλεκτρισμού ως κοινωνικού αγαθού άνθισε η γνώριμη βαθιά αντικοινωνική πρακτική της απεργίας που οδηγεί σε διακοπές ρεύματος μέσα στο καλοκαίρι, την τουριστική σαιζόν, τα γνωστά και καθιερωμένα. Για να ανοίξει η πόρτα στην επιστράτευση/επίταξη: γνώριμο το αντανακλαστικό. Βέβαια έλλειψε η γραφική και μηντιακά πολύτιμη επιθετικότητα ενός Νίκου Φωτόπουλου (των ημερών ομηρίας Τάκη Αθανασόπουλου, όταν όλα ήταν πολύ πιο μελετημένα και σταδιακά), όμως και πάλι ξεθάφτηκαν τα τσεκούρια του πολέμου. Εδώ η στήριξη ΣΥΡΙΖΑ ήταν πιο άμεση, καθώς "έπαιξε" ο χειρισμός του δημοψηφίσματος υπέρ ή κατά της περαιτέρω ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ, με τον πρόσθετο χειρισμό ΚΚΕ για δημοψήφισμα υπέρ ή κατά του συνολικού πλαισίου της ενεργειακής οικονομίας να ανοίγει προοπτικές συμφωνημένης διαφωνίας στα πλαίσια διακυβέρνησης "για πρώτη φορά Αριστερά" - χειρισμοί που σε κάνουν να ρεμβάζεις - όμως και πάλιν η μαχητικότητα υπήρξε πολύ πολύ πιο χαμηλότονη απ' όσο θυμόμασταν. Χαρακτηριστικά, όταν κρίνονταν τα ασφαλιστικά μέτρα για την κήρυξη της απεργίας ως παρανόμου/καταχρηστικής (ως γνωστόν μια απεργία ελάχιστα ενδιαφέρει αν είναι νόμιμη ή παράνομη "υπό Ελληνικές συνθήκες": ενδιαφέρει αν θα είναι επιτυχημένη ή αποτυχημένη) οι ίδιοι οι συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι των εργαζόμενων βρέθηκαν να υποστηρίζουν ότι με τίποτε η απεργία δεν θα οδηγούσε σε περικοπές ηλεκτροδότησης! Ενώ άλλοι σχεδίαζαν υψηλότερο προσωπικό ασφαλείας μην και εκτονωθεί η ένταση....

Η νέα ψευδαίσθηση περι χρέους -
Γιάννης Στουρνάρας και Γιάννης Μηλιός
Ενώ έτσι τρέχει η άμεση επικαιρότητα θυλάκων της οικονομίας που οδηγεί την πολιτική αντιπαράθεση , η "μεγάλη λευκή ελπίδα" του φθινοπώρου - που είχε προδιαγαφεί ότι θα ήταν αν όχι η (στην λαϊκή φαντασία) επαναδιαπραγμάτευση του χρέους με τους Ευρωπαίους, με Γιάννη Στουρνάρα σε ρόλο λευκού ιππότη κοκ - πηγαίνει ταυτόχρονα πιο πίσω αλλά και πιο ψηλά. Τι σημαίνει πάλιν αυτό; Με τις αγορές να συνεχίζουν να βλέπουν θετικά την περίπτωση "Ελλάδα" - όθεν και η νέα έκδοση ομολόγων, που επιταχύνεται, με τους διάφορους μεγάλους του διεθνούς τραπεζικού κατεστημένου όλο και να κάνουν μια περατζάδα απο Αθήνα! - οι Ευρωπαίοι "εταίροι" τείνουν να εντάξουν την ιδιαίτερη Ελληνική συζήτηση σε μια σαφώς ευρύτερη Ευρωπαϊκή αναθεώρηση/νέα θεώρηση των πραγμάτων.
Αυτό βοηθάει την Ελλάδα; Ναι και όχι. Ναι, διότι η προσέγγιση του Ελληνικού προβλήματος, απο μόνο του, δεν θα πήγαινε τα πράγματα και πολύ μακριά. Είτε ο λευκός ιππότης ήταν ο Γ. Στουρνάρας, είτε όποιος τυχόν πρόωρες εκλογές θάφερναν στην πρώτη γραμμή απο πλευράς ΣΥΡΙΖΑ. (Πύκνωσαν πάντως πάλιν οι ενδείξεις ότι οι "εταίροι" αποθαρρύνουν το σχήμα Σαμαρά-Βενιζέλου να αυτοφυγαδευθεί όπως ο Κώστας Καραμανλής).
΄Οχι, διότι οι συνολικές συζητήσεις στην "Ευρώπη" - δηλαδή: η ωρίμανση των πραγμάτων στην Γερμανία... - πηγαίνουν προς στιγμήν προς άλλη κατεύθυνση. Πριν απο κάποιους μήνες, μια Ελληνίδα ερευνήτρια - δημοσιογράφος, η Μαριαννα Tόλια, είχε συγκεντρώσει σ' ένα μικρό βιβλίο ("Το ευρώ, ο Νότος και η Ελλάδα - Έρευνες και Προσεγγίσεις για την κρίση στον Ευρωπαϊκό Νότο και ο ρόλος του ευρώ") μια σειρά απο μελέτες - από το ίδιο το ΔΝΤ, απο την Banque de France, από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα... - που έδειχναν πώς το αδιέξοδo του Ευρωπαϊκού Νότου δεν προήλθε απο την αύξηση του εργατικού κόστους όπως έχει περάσει στην κοινή γνώμη του Βορρά η επικρατούσα γερμανική προπαγάνδα. Αντιθέτως, προέκυψε απο το κυριολεκτικό ξεπάτωμα του παραγωγικού μοντέλου του Ευρωπαϊκού Νότου με τον συνδυασμό (α) της έγκαιρης μείωσης του εργατικού κόστους στην ίδια την Γερμανία, (β) της στρεβλής αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης που έχει εγκαταστήσει τον μεν Βορρά σε χαμηλά πραγματικά επιτόκια, τον δε Νότο σε πολύ υψηλότερα και (γ) το πλέγμα εμπορικών και επενδυτικών σχέσεων της "Ευρώπης" με την βαριά παραγωγική μηχανή καταναλωτικών αγαθών της Κίνας.
Ήδη, λοιπόν, μελέτη της Deutsche Bank έρχεται να "αξιοποιήσει" με τον δικό της τρόπο παρόμοιες τοποθετήσεις ερευνητών. Αξιοποιεί το επιχείρημα με τέτοιον τρόπο, ώστε να προκύπτει πώς ο νέος "κακός" μπορεί να μην είναι οι σπατάλες, αναποτελεσματικές, ακριβές στο εργατικό κόστος παραγωγής χώρες του Νότου, αλλά είναι ... η Κίνα. Έχει, βλέπετε, προηγηθεί κάτι που θορύβησε την Γερμανική πλευρά: η απο μέρους της (απερχόμενης) Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανακίνηση θέματος ευθύνης της ίδιας της Γερμανίας για τις μακροοικονομικές ισορροπίες στα πλαίσια της ΕΕ - πώς; Μέσα από τα παραγόμενα υπερβολικά εμπορικά πλεονάσματά της, που φθάνουν αισίως το 7,5% του ΑΕΠ της χώρας. "Φυσικά" η Γερμανία ουδέποτε θα το δεχθεί, αυτό...
Πολύ πιο πρόσφατα, ο Γιάννης Μηλιός ως υπεύθυνος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ, εξηγούσε - πρώτα στα ΝΕΑ, ύστερα πολύ πιο διεξοδικά και θεμελιωμένα στην εκπομπή "Ασκώ τα δικαιώματά μου" στην ERTOPEN - πώς οι συζητήσεις για μείωση του χρέους της Ευρωπαϊκής περιφέρειας (και μπορεί τα 300+ δισ ευρώ "μας" να είναι για μας συνθλιπτικά, όμως τα 2+ τρισ της Ιταλίας είναι το αληθινό βουνό...) δεν αποτελούν για την ¨Ευρώπη" το πραγματικό ενδιαφέρον. Θα μπορούσε - όπως είχε εξηγηθεί και απο τον Νικολα Οικονομίδη προ εβδομάδων, τον ίδιο που κινδύνευσε να "τιμωρηθεί" γι αυτό με το να γίνει... υπουργός Οικονομικών αντί του Γκίκα Χαρδούβελη... - να υπάρξει μια ακραία μακροπροθεσμιοποίηση του χρέους, ένα "θάψιμο του χρέους" στην αγκαλιά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για 5 ή 6 δεκαετίες, χωρίς να θιγεί η θεσμική τιμή της Ευρωζώνης. Όμως, όπως πρόσφατα σημείωνε ευθέως η Έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα πριν λιγότερο απο δυο μήνες "μια μείωση του χρέους στην Ελλάδα θα μπορούσε να κάνει την χώρα να χαλαρώσει τις μεταρρυθμίσεις. Το μεγάλο χρέος θεωρείται μοχλός πίεσης προς την κυβέρνηση, την αναγκάζει να δρα".
Δύσκολη υπόθεση να δρας με παλιά αντανακλαστικά.

Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 8/7/2014

Μια σχετικά ανώμαλη προσγείωση

Υπήρξε αρκετή μια πρώτη επαφή με την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα, για να λειώσει σαν τα χιόνια την άνοιξη η τάση της Κυβέρνησης Σαμαρά/Βενιζέλου - αλλά και οι εσωκομματικές διαθέσεις, σε Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ - να επιχειρηθεί κάτι που στο εσωτερικό μεν θα "πουλούσε" σαν αντάρτικο απέναντι στην Τρόικα, προς τα έξω δε θα ελπιζόταν να λειτουργήσει σαν προσπάθεια επανατοποθέτησης, αν μη μαχητικής επαναδιαπραγμάτευσης, του Μνημονίου/του Προγράμματος Προσαρμογής.
Στην παρθενική του εμφάνιση στο Eurogroup, ο νεόκοπος αλλα συνάμα πολύπειρος υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης το εξέφρασε: "there is no free lunch anymore, for anybody"/ δεν υπάρχει πλέον για κανέναν "δωρεάν γεύμα". Είχε βέβαια φροντίσει ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάϊσσελμπλούμ να το ξεκαθαρίσει: πρώτα θα τηρηθούν από την Ελλάδα τα συμφωνημένα προαπαιτούμενα (απο τα οποία εξαρτώνται οι δυο μίνι-δόσεις 1+1 δις ευρώ, αλλά και η επιστροφή στην Ελλάδα των κερδών κεντρικών τραπεζών/ΕΚΤ απο την αγορά Ελληνικών ομολόγων, άλλων 2,5 δις περίπου), ύστερα θα πάμε στην τελική αξιολόγηση Τρόικας που θα ξεκινήσει το καλοκαίρι, κι έπειτα με το καλό θα ανοίξει η μείζων συζήτηση για την όποια διευθέτηση του χρέους.
Άλλωστε και ο Γκίκας Χαρδούβελης διευκρίνησε ότι τα διαβόητα "θερινά προαπαιτούμενα" προσδοκάται να εκπληρωθούν τώρα, άμεσα - πριν τα μπάνια του λαού - κι ας περιλαμβάνουν ζητήματα σαν την "μικρή ΔΕΗ" και τα χωροταξικά (τα οποία πιάνουν και αιγιαλό), ή πάλι τραυματικές εμπειρίες σαν την χρηματοδότηση των κομμάτων ή το αληθινό "Πόθεν Έσχες". Ενώ οι δυο αρχηγοί του ρεμπετ-ασκεριού της ανασχηματισμένης Κυβέρνησης έσπευδαν να περάσουν το μήνυμα σε υπουργούς και (υποτίθεται) βουλευτές - με βολική την πειθαρχία/υποκρισία των θερινών τμημάτων - ότι τα περιθώρια για διαφοροποιήσεις είναι πολύ, μα πολύ περιορισμένα. Τα συμφωνημένα θα συνεχίσουν να τηρούνται, και μόνο με συνεννόηση με την Τρόικα θα μπορούσαν να υπάρξουν κάποιες παρεκκλίσεις. Συν, να τεθούν τα προσφιλή σε Σαμαρά φορολογικά - αυτά με βάθος χρόνου. (Η ιδέα να δημοσιοποιηθεί "Μαύρη Βίβλος" των αστοχιών της Τρόικας , που θα βοηθούσε σε μια κάπως δημόσια διεκδίκηση αλλαγών απο εδώ και πέρα, δείχνει να πηγαίνει πίσω. Εδώ, για να εξισορροπηθεί η αποπομπή Θεοχάρη, συζητήθηκε στα σοβαρά να είναι Γάλλος ο διάδοχός του - πάντως ήταν ψηλά στην short list για Γ.Γ. Εσόδων!...).

Θα μπορούσε να προωθηθεί
μια διαφορετική αποτύπωση των δημοσιονομικών μας;
Ενώ πάντως αυτά συντελούνταν στον σκληρό κόσμο της άμεσης επαφής με την πραγματικότητα (και την Τρόικα, και τους Ευρωπαίους "εταίρους"), στην Αθήνα - λίγες μέρες πριν την εξαιρετικά σημαντική σύναξη του ανθού της κεντρικοτραπεζικής, με πρωτοβουλία Λουκά Παπαδήμου - πραγματοποιήθηκε μια διήμερη πιο κλειστή συνάντηση. Η οποία αποτελούσε έκκληση να μετακινηθεί η λογιστική αποτύπωση των δημοσιονομικών της χώρας - άρα και του ελλείμματος και του χρέους, με τα οποία μάθαμε να ζούμε τα τελευταία χρόνια - κατά τρόπο που να περιγράφει σωστότερα το πόσο έχει βελτιωθεί η πραγματική κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας (Και, συνεπώς, να βελτιώνεται η διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας και έναντι των αγορών, αλλά και στην μεγάλη συζήτηση με τα θηρία για το χρέος).
Την συνάντηση είχε οργανώσει - όπως και προ καιρού αντίστοιχη, στο Λονδίνο - η γνωστή/άγνωστη στα Ελληνικά πράγματα Japonica του Πωλ Καζαριάν. Μετείχαν άνθρωποι που ασχολούνται διεθνώς με την λογιστική αποτύπωση των δημοσιονομικών μεγεθών, ενώ από την Ελληνική πλευρά η συμμετοχή από Νίκου Νανόπουλου μέχρι Νίκου Καραβίτη, από Δημήτρη Παπαλεξόπουλου μέχρι Νίκου Βέττα , απο Ηλία Λεκκού μέχρις Αρι Συγγρού έδειχνε ότι κάποια συνειδητοποίηση της προβληματικής αυτής βρίσκεται σε εξέλιξη. Αναλύθηκε η λογική μιας μετάβασης σε καθεστώς GAAP,Generally Accepted Accounting Principles/ Γενικώς Αποδεκτών Λογιστικών Αρχών, που δίνουν πληρέστερη και ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης των δημόσιων οικονομικών, τα οποία διαφοροποιούν από την λογιστική των επιχειρήσεων τόσο όσον αφορά την απεικόνιση του ενεργητικού και του παθητικού, όσο και (καθοριστικά) τον χρόνο των λογιστικών εγγραφών. Η μετάβαση σε μια λογική καθαρού χρέους θα είχε ιδιαίτερη σημασία γι την Ελληνική περίπτωση. Η ίδια η έννοια του πλεονάσματος (ή ελλείμματος) διαφοροποιείται.
Όταν μια τέτοια πρόταση, για ριζική αλλαγή λογιστικής αποτύπωσης των δημοσιονομικών, έρχεται στο προσκήνιο - καθώς μάλιστα ακριβώς γύρω από την εικόνα του Ελληνικού ελλείμματος και χρέους είχαμε όλο τον πολιτικά τόσο τραυματιστικό σάλο για τα Greek Statistics... - εύλογο είναι να διερωτηθεί κανείς το γιατί. Γιατί να κάνουμε κάτι άλλο απ' εκείνο που είναι η σύμβαση καταγραφής κατά Eurostat ή/και η αποδοχή καταγραφής από την Τρόικα; Μάλιστα το ερώτημα τέθηκε ευθέως, πώς και γιατί να κάνει η Ελλάδα κάτι που δεν κάνουν "οι άλλοι": όμως η απάντηση είναι ότι ήδη υπάρχει μετακίνηση προς την κατεύθυνση αυτή από, ας πούμε, την Αυστρία και την Γαλλία που έκαναν την μετάβαση (όπως και ο Καναδάς ή το Ισραήλ, εκτός ΕΕ), ενώ Πορτογαλία και Ισπανία ετοιμάζονται για το 2015. Ο καθηγητής Jacob Soll, που στο βιβλίο του "The Reckoning" περιγράφει την ιστορική διαδρομή της δημόσιας λογιστικής και την σημασία που έχει διαχρονικά για την ευημερία των χωρών, θεωρεί πως "Η Ελλάδα θάπρεπε από μια θέση υστέρησης να βρεθεί σε πρωτοπόρα θέση στην δημόσια λογιστική", πράγμα που θα συντελούσε στην επίτευξη συνθηκών διατηρήσιμης ανάπτυξης λόγω καλύτερης διαφάνειας κι αξιοπιστίας στις αγορές.
Με βάση λογιστική απεικόνιση GAAP, η εικόνα του Ελληνικού χρέους θα προέκυπτε ριζικά βελτιωμένη σε σύγκριση με το χρέος συγκρίσιμων χωρών σαν την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιρλανδία ή την Ιταλία. Ενώ έχουμε στον νου μας μιαν εικόνα με Ελλάδα στο 170% του ΑΕΠ, Ιταλία 121% του ΑΕΠ, Πορτογαλία 108% , Ιρλανδία 104% και Ισπανία 70%, μια μετάβαση σε βάση GAAP θα έδινε Ιταλία στο 112%, Ιρλανδία στο 69%, Πορτογαλία στο 65%, Ισπανία 63% - αλλά Ελλάδα γύρω στο 60%.

Πώς το haircut που επιβάλλει η ΕΚΤ
στερεύει την ρευστότητα
Μια τέτοια συνειδητοποίηση (προς την οποία βέβαια θα πρέπει να προσέλθουν και οι Ευρωπαϊκές αρχές. όμως αυτή είναι ακριβώς η αξία του γυμνάσματος : μια ακόμη βάση για την βελτιωμένη συζήτηση γύρω από το Ελληνικό χρέος) θα καταδείκνυε πόσο ιδιαίτερα επιβαρυντικό για την Ελλάδα παραμένει το καθεστώς υπό το οποίο τα Ελληνικά ομόλογα συνεχίζουν να γίνονται αποδεκτά για παροχή ρευστότητας απο την ΕΚΤ.
Από τον Δεκέμβριο του 2012, το Ελληνικό χαρτί γίνεται δεκτό ως προς τις λήξεις 10 ετών και άνω με haircut 57%. Στις λήξεις 3 έως 10 χρόνων τα αντίστοιχα haircuts είναι 45-55%. (Η σχετική κλίμακα, ειδικά για την Ελλάδα, βρίσκεται στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 της Guideline της ECB που δημοσιεύεται στην επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, L95/23, από 5/4/2013). Το βαρύτατο αυτό καθεστώς haircut, που αποστραγγίζει ρευστότητα από την Ελληνική οικονομία, ήταν κανονικά περιορισμένης χρονικής ισχύος κάποιων μηνών - όμως κοντεύει να κλείσει δυο χρόνια πλέον. Ποια είναι τα ανάλογα haircuts για τις άλλες χώρες; Είναι 13% για την Πορτογαλία, ενώ 5% για Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία... Στο ερώτημα "γιατί παραμένουμε εκεί;" μόνη πραγματική απάντηση είναι "επειδή δεν το ζήτησε η Ελλάδα/η Κεντρική της Τράπεζα που μετέχει στις αποφάσεις του Ευρωσυστήματος" , πάντως δεν το ζήτησε με επιτυχία - παρά την(μας λέγουν τακτικά...) αισθητή βελτίωση της κατάστασης της οικονομίας της χώρας.
Αν όμως η αποτύπωση της εικόνας του Ελληνικού χρέους γινόταν με την βάση που είδαμε παραπάνω, δηλαδή με τις συγκρίσεις της θέσης της Ελλάδας πολύ-πολύ πιο ευνοϊκές/κοντά στον μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής περιφέρειας, τότε η δυσμενής διακριτική μεταχείριση θα καθίστατο πρόδηλα μη-δικαιολογημένη. Και μπορεί οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί να εμφορούνται από πνεύμα μη-ίσης μεταχείρισης, αλλά... μέχρις ενός σημείου!
(Μαντεύουμε το εύλογο ερώτημα του αναγνώστη: "Και η διοργάνωση αυτών των συζητήσεων με πρωτοβουλία της Japonica ποιον ωφελεί;" Ασφαλώς την ίδια: έχοντας ολοκληρώσει μια δημόσια προσφορά αγοράς ελληνικών ομολόγων - είχε ξεκινήσει με οροφή τα 3 δις ευρώ, τελικά δεν έγινε γνωστό πόσα σήκωσε... - κι έχοντας φορτώσει Ελληνικό χαρτί απο 13 σεντς στο ευρώ, και σε μεγαλύτερη ποσότητα στην περιοχή των 20-30, όταν το είδε να σκαρφαλώνει στην περιοχή των 70 κατέγραψε πελώριο λογιστικό κέρδος . Οσο όμως το Ελληνικό χαρτί παραμένει ελάχιστα κινούμενο/illiquid, αυτό το κέρδος δεν υλοποιείται! Μια μαζική αλλαγή των συνθηκών, θα ήταν εξαιρετικά ωφέλιμη γι αυτούς).
Πάντως το ερώτημα είναι άλλο: μια προσπάθεια τέτοιας μεταβολής βάσης της συζήτησης, εμάς θα μας βοηθούσε; Αξίζει απάντηση.

Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 24/6/2014

Στα διαλείμματα του Μουντιάλ...

Και ενώ το Μουντιάλ στην Βραζιλία συγκεντρώνει ό,τι υπάρχει πια από γνήσιο ενδιαφέρον στον κόσμο - λειτουργεί το ποδόσφαιρο σήμερα σαν το αντίστοιχο των "ιερών παραστάσεων" του Μεσαίωνα, πάντως σαν το υποκατάστατο των μεγάλων ανοιχτών θεατρικών που επιζητούν να φέρουν μια κάθαρση μετά από την ιεροτελεστία αγώνα και πάλης... -, στον μικρό και αρκούντως μίζερο δημόσιο χώρο μας σκηνοθετείται μια άλλη παράσταση. Άγαρμπη.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, πάντα πρόθυμα να πουν ο,τιδήποτε τα μπουκώνει η κυβερνητική (η εκάστοτε κυβερνητική, να εννοούμεθα!...) αλήθεια, μίλησαν για έναν σαρωτικό, δομικό κλπ. ανασχηματισμό ο όποιος έθεσε ένα καινούργιο σκηνικό, δημιούργησε προϋποθέσεις ενός νέου ξεκινήματος, με νεα πρόσωπα επί σκηνής - τέτοια πράγματα. Στην πραγματικότητα, η βασική μεταβολή του ανασχηματισμού, η αλλαγή στο υπουργείο Οικονομικών με Γιάννη Στουρνάρα στην Τράπεζα της Ελλάδος , άφησε κεντρικό χειριστή ουσιαστικά τον ίδιο, με την πολύτιμη συμπαράσταση του Γκίκα Χαρδούβελη. Το καλοκαίρι 2011 ο Χαρδούβελης έλεγε: "Αφού δεν αναδιαρθρώσαμε το χρέος μας τον Απρίλιο του 2010, έχουμε δεσμευθεί να μην αναδιαρθρώσουμε [καθόλου]". Λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, η αναδιάρθρωση/το ξεθεμελιωτικό PSI γινόταν πραγματικότητα επί Λουκά Παπαδήμου (και με Χαρδούβελη στενά συνεργαζόμενο): άλλωστε και ο Λ. Παπαδήμος μέχρι την τελική ευθεία του PSI ήταν αντίθετος στο "κούρεμα".
Πάντως, η όποια διαπραγμάτευση για το χρέος τελικά προκύψει έτσι θα διεξαχθεί: θα είναι μια διαδικασία τυπικά συναινετικής επιβολής. Αλλά και το συνολικό οικονομικό τημ παρέμεινε το ίδιο: με Σταϊκούρα, Μαυραγάνη, κυρίως όμως με Παπασταύρου και Λαζαρίδη. Οι τελευταίοι, μάλλον θα "τραβήξουν" προς το Μαξίμου θέματα όπως οι ιδιωτικοποιήσεις, η κρατική περιουσία κοκ. μήπως και ξεπαγώσει κάτι - πλην των όσων οδηγούν οι Μιχ. Χρυσοχοϊδης και Γιάννης Μανιάτης σε έργα και ενέργεια.
Από κει και πέρα, όλες οι εμβριθείς αναλύσεις περί "επαναφοράς στο προσκήνιο της λαϊκής Δεξιάς" κοκ δεν έχουν άλλο περιεχόμενο πέρα από το ότι... ανεδείχθη (στην θέση του μηδέποτε υπάρξαντος Σίμου Κεδίκογλου) πολλαπλός κυβερνητικός εκπρόσωπος! Δίπλα στην Σοφία Βούλτεψη, μαχητική (πλην εξόχως τρακαρισμένη στην ανακοίνωση του νέου σχήματος, ακόμη πιο πιεσμένη όταν χρειάστηκε να υπερασπισθεί τις μαζικές απολύσεις στην Χαλυβουργία Μάνεση...) θάχουμε πλέον de facto τον Αργύρη Ντινόπουλο, τον Γεράσιμο Γιακουμάτο αν μη και τον Μάκη Βορίδη να δίνουν τον αγώνα τον καλό στο προσκήνιο της βαβούρας.

Πώς η επικοινωνία
σκοτώνει ήδη κάθε πολιτική
Το πόσο απ' εδώ κι πέρα "όλα θα είναι επικοινωνία" φάνηκε - κυριολεκτικά - απο τις πρώτες ώρες του ανασχηματισμού. Είχαμε την πρωτεϊκή φιγούρα του Γερ. Γιακουμάτου σε ρόλο "υπερ-Κουλούρη" (τον υφυπουργό Εμπορίου επί ύστερου Εκσυγχρονισμού, Κώστα Σημίτη, θυμάστε τις μάχες του με την αγορά;), να εξηγεί ότι οι τιμές θα πέσουν γιατί αυτό είναι εντολή Σαμαρά και να επεξηγεί ότι "όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος". Είχαμε την ίδια την από Μαξίμου διαρροή ότι ο Αντώνης Σαμαράς "προσωπικά επικοινώνησε" με την ηγεσία του ΣΕΤΕ προκειμένου να ζητήσει μετριοπάθεια στις τιμές απο τους ξενοδόχους (κρίθηκε μη-επαρκώς εντυπωσιακή η απόπειρα της Όλγας Κεφαλογιάννης να τους νουθετήσει, να μην εκμεταλλευθούν την καλπάζουσα ζήτηση φέτος το καλοκαίρι για να γδάρουν τον κοσμάκη...). Ενώ ζήσαμε και ως μονομαχία στο Ελ Πάσο, την αντιδικία Κυριάκου Μητσοτάκη - Ανδρέα Λοβέρδου για τους διοικητικούς των Πανεπιστημίων (με τον Αντώνη Σαμαρά να επιχειρεί να στηρίξει Μητσοτάκη, τον Βαγγέλη Βενιζέλο να σπεύσει να συμπαραταχθεί με τα ρεφλέξ Ανδρέα Λοβέρδου), που έλαβε αναστολή... πέντε εργάσιμων ημερών με ειδική τροπολογία προκειμένου "να τα βρουν οι υπουργοί". Ας μας συγχωρηθεί η υποψία ότι το διάστημα αυτό θα επενδυθεί σε εργώδεις διαπραγματεύσεις παρασκηνίου με την Τρόικα: άλλωστε το ΠΑΣΟΚ, στην "μετά-την-ΕΛΙΑ" μετενσάρκωσή του, φαίνεται ότι συνολικά πάει να εναντιωθεί στην έννοια της διαθεσιμότητας...
Α, ναι είχαμε και την εμπειρία των εγκαινίων της παρουσίας του Βασίλη Κικίλια στο Δημοσίας Τάξεως - η επιλογή του εξέπληξε και τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ σε σημείο να ανασυρθεί η παλιά φιλία του με τον εξ απορρήτων του Μπαρακ Ομπάμα και παρολίγον γερουσιαστή/διάδοχό του στο Ιλλινόϊς Αλέξη Γιαννούλια ως ερμηνεία -, που συνοδεύτηκε απο το σκηνικό του ξυλοδαρμού των καθαριστριών του υπουργείου Οικονομικών απο τους φωτογενείς σιδηρόφρακτους των ΜΑΤ. Πρόσθετη "Αμερικανική διάσταση": έτσι η νεόκοπη Κυβέρνηση Σαμαρά βγήκε φωτογραφικά πρωτοσέλιδη στις New York Times. Α, ναι, "διετάχθη ΕΔΕ", συν μια διαθεσιμότητα μέχρι να σβήσουν οι προβολείς).
Μιας και πιάσαμε την άκρια του κουβαριού "λένε για μας οι ξένοι" - κουβάρι βαθιά υποτιμητικό, πλην αξιοποιήσιμο κάποιες φορές - η ολίσθηση της Κυβέρνησης Σαμαρά/Βενιζέλου σε μια ακόμη πίστα λαϊκισμού σαν εκείνη της πρώτης βδομάδας του ανασχηματισμού, αφήνει να σπαταληθεί η ευκαιρία που, λόγω αλλαγής κλίματος, αληθινά της ανοιγόταν. Όχι απλώς για την μεγάλη διαπραγμάτευση ουσιαστικής αναδιάρθρωσης του χρέους αλλά για μια σωστή αναδιάταξη/επανατοποθέτηση του Προγράμματος Προσαρμογής. Όταν έχεις τον Hugo Dixon και την WSJ να διερωτώνται πότε επιτέλους το ΔΝΤ θα ζητήσει συγγνώμη απο την Ελλάδα (όπως ζήτησε απο την Αγγλία: είχε θεωρήσει ότι οι επεκτατικές πολιτικές του Λονδίνου θάφερναν κατάρρευση, ενώ έφεραν αισθητή ανάπτυξη - βέβαια "Όλα τα ζώα είναι ίσα, μόνο που μερικά είναι πιο ίσα απο τα άλλα"), και όταν η ίδια η Κριστίν Λαγκάρντ τραβάει πίσω σημεία της έκθεσης ΔΝΤ για την Ελλάδα, τότε ανοίγει ένα περιθώριο - για τι; Για νέα ματιά στα πράγματα.

Δεν είναι δύσκολο
να ξαναχτυπήσουμε πάλι τοίχο
Το ζήτημα είναι (α) τι επιδιώκεις και (β) πώς το κάνεις. Είδαμε την Πορτογαλία, όταν απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού της εκτροχίασε τις περικοπές συντάξεων που είχαν αποφασισθεί, να αποφασίζει να παραιτηθεί απο την έσχατη δόση 2+ δις ευρώ του δικού της Προγράμματος (καθώς δεν θα πληρούσε ένα βασικό προαπαιτούμενο). Εμείς, έχουμε τώρα φρέσκια-φρέσκια την απόφαση ΣτΕ για τους ενστόλους που - ως "σκληρός πυρήνας του Κράτους" - κρίθηκε ότι δεν μπορούν να υποστούν προσβολή του αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσής τους (και είναι και πολλοί, βλέπετε, ενώ π.χ. οι δικαστικοί είναι τρεις φούχτες κόσμος: άσχετο αυτό!). Οπότε οι αναδρομικές μειώσεις απολαβών τους πάνε πίσω, βρίσκεις και τα αναδρομικά τους μπροστά σου, βρίσκεις και την επίπτωση στις συντάξεις των αποστράτων: σου λείπουν ήδη 350 εκατομμύρια, ή μήπως 500;
Προσέξτε, τώρα: με όλη την φιλολογία περί επανόδου "στις αγορές" με το 5ετές του Απριλίου, έχουμε ήδη την πρόσφατη εμπειρία του 3ετούς της Alpha (η οποία σήκωσε 500 εκατομμύρια με απόδοση 3,5% έναντι 3 δις με 4,5% του Δημοσίου πριν δυο μήνες). Έχουμε και αυτοδέσμευση Σαμαρά και πρώτες τοποθετήσεις Χαρδούβελη να γνέφουν προς την κατεύθυνση μείωσης των φόρων. Ανοιγόταν λοιπόν μια πλατφόρμα συζήτησης - με ένα μίνιμουμ άνεσης λόγω μη-άμεσου χρηματοδοτικού κενού. Παράλληλα λοιπόν με την μείζονα διαπραγμάτευση του χρέους, αυτή η κυλιόμενη διαπραγμάτευση του Προγράμματος, με φόντο και το διατηρούμενο για την ώρα πρωτογενές πλεόνασμα, θα είχε γνήσιο ενδιαφέρον. Αν όμως σπαταληθεί με μια λογική Βενιζέλου 2011 ("να φύγει η Τρόικα") αι διάψευσης των ήδη συμφωνημένων προαπαιτούμενων δεν είναι και τόσο δύσκολο να χτυπήσεις πάλι τοίχο.
Αυτός, λοιπόν, ο μετεκλογικός ανασχηματισμός που ξεκίνησε στην πράξη να λειτουργεί σαν προεκλογικός, χρειάζεται - άμεσα, τώρα - να αποκτήσει στόχευση. Και, πώς το λένε; ειλικρίνεια. Σε επίπεδο καλών προθέσεων, είχαμε π.χ. τον ΣΕΒ να αντιδρά με τον ακόλουθο ενδιαφέροντα τρόπο στην ανακοίνωση του ανασχηματισμού.
"Η χώρα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή [....]. Απαιτείται η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και η δημιουργία ενός περιβάλλοντος φιλικού για την επιχειρηματικότητα και τις ιδιωτικές επενδύσεις. Ο ΣΕΒ εύχεται καλή επιτυχία στο έργο της νέας Κυβέρνησης . Η συνεννόηση, η σύνθεση και συνεργασία όλων μας είναι απαραίτητη για να πάει η Ελλάδα μπροστά".
Κάποιες μέρες νωρίτερα, στην Γενική Συνέλευση του ΣΕΒ είχαμε τις ακολουθες τρεις τοποθετήσεις. "Αυτήν την νέα Ελλάδα χτίζουμε. Σας καλώ να βγείτε μπροστά και να την στηρίξετε. Να την εμπιστευθείτε και να επενδύσετε". "Να συνεργασθούμε με ειλικρίνεια και να αναπτύξουμε μια λειτουργική, θεσμική σχέση με τον Σύνδεσμο". "Να προχωρήσουμε μαζί, με την ίδια αποφασιστικότητα , με ακόμη πιο γρήγορα βήματα στον δρόμο που ήδη έχουμε χαράξει".
Η πρώτη ατάκα είναι Σαμαράς. Η δεύτερη Τσίπρας. Η τρίτη Στουρνάρας. Δεν θέλουμε να πούμε, απλοϊκά, ότι όλα όσα λένε τα εννοούν - όμως το να ξαναχτυπήσουμε τοίχο με τέτοια εξωτερικά και εσωτερικά δείγματα προθέσεων, θάταν πως να το πει κανείς; Κρίμα κι άδικο.

Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 19/6/2014

Τι είναι, τι υπόσχεται η συμβολαιακή γεωργία

Όταν έγινε η απορρόφηση της ΑΤΕ από την Τράπεζα Πειραιώς, πέρα από την (μαθημένα τα βουνά από χιόνια...) αναμενόμενη σειρά αντιδράσεων και τους φόβους για το μέλλον της χρηματοδότησης του πρωτογενούς τομέα -διότι αυτή είναι η ουσία, ήδη από την δεκαετία του΄30 όταν υπό την πίεση της Κοινωνίας των Εθνών (και τη μεταρρυθμιστική λογική Βενιζέλου, Ελευθερίου Βενιζέλου) δημιουργήθηκε από τα σπλάχνα της Εθνικής Τράπεζας, η Αγροτική - είχε τεθεί το ερώτημα αν και πώς η Πειραιώς μπορούσε να «κληρονομήσει» κάτι από τα αντανακλαστικά της Αγροτικής. Πώς, δηλαδή, μια τράπεζα που στρατολόγησε με επιτυχία Άνθιμο Θωμόπουλο ή Νίκο Καραμούζη θα ξανάβρισκε το πνεύμα ενός Στέφανου Δέλτα ή ενός Κωνσταντίνου Γόντικα, ενός Αλέξανδρου Μυλωνά ή ενός Διαμαντή Πεπελάση - σταματούμε εδώ. Ερωτήματα ουσίας αυτά και όχι προσχηματικά.

Ώσπου είδαμε να τρέχει -τις τελευταίες βδομάδες- μια ολόκληρη τηλεοπτική καμπάνια που πρόβαλε την έννοια και τη λογική της συμβολαιακής γεωργίας από την Πειραιώς. Έπεσε, δε, στα χέρια μας και το εφημεριδάκι «Επί Γης», με επιμέλεια Στ. Ζωντού, όπου η Πειραιώς προσπαθεί να δείξει ότι έχει ενσωματώσει μια συνολική -που μάλιστα την προβάλει ως νέα- αντίληψη για τη χρηματοδοτική κάλυψη της γεωργίας (σωστότερα: του αγροτοδιατροφικού τομέα), και μάλιστα με ξεκίνημα την ανάλυση της συμβολαιακής λογικής, με την οποία επιχειρείται να αποκτήσει επιχειρηματική λογική ο αγροτικός τομέας. Ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Πειραιώς, Χρ. Αντωνιάδης, απαντά εκ των προτέρων στην ενδεχόμενη δυσπιστία του ιδιαίτερου πελάτη της ΑΤΕ, του αγρότη που ήδη βρίσκεται στην Πειραιώς, διαβεβαιώνοντας ότι «είναι σε θέση να κατανοεί τις ιδιαίτερες απαιτήσεις των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και τον κυκλικό και πολυλειτουργικό χαρακτήρα της γεωργίας».

Τα διαβάζαμε λοιπόν αυτά και -με τη συνήθεια του δημοσιογραφικού σιναφιού, που γενικώς «διαβάζει»- διαπιστώσαμε ότι συνηχούσαν με παρατηρήσεις τις οποίες πριν μήνες είχαμε συναντήσει για την ίδια αυτή συμβολαιακή λογική σε ένα αναπάντεχο σημείο -το ηλεκτρονικό TVXS του Στέλιου Κούλογου- δια χειρός της Αγγελικής Μυλωνά, από τους «παλιούς» ακριβώς της ΑΤΕ. Εκεί, ξεκινώντας από την περιγραφή των δυνατοτήτων της σημερινής γεωργίας (με παράδειγμα την πεδιάδα των Σερρών και του Στρυμώνα, που «μπορούν να θρέψουν Λουξεμβούργο και Μάλτα και Μονακό μαζί»... αλλά και όπου προωθούνται πρότυπες δραστηριότητες, από βουβαλίσιο κρέας και γάλα μέχρι φάρμα στρουθοκαμήλων, δίπλα σε ρύζι και βιομηχανικη ντομάτα), περνούσε στη διευκρίνιση του ρόλου της συμβολαιακής προσέγγισης. Που σε άλλο σημείο του κειμένου, πιο αυστηρό, εξηγείται πώς μπορεί να μειώσει την αστάθεια των τιμών, να εξασφαλίσει σταθερό περιβάλλον, να λειτουργήσει ως καταλυτης για επενδυτικές πρωτοβουλίες, να στηρίξει χρηματοδοτικά δίκτυα πωλήσεων ή εξαγωγών. «Ο παραγωγός θα έχει όλη την απαιτούμενη ρευστότητα, αποκλειστικά για παραγωγικό σκοπό, τη στιγμή που τη χρειάζεται, αλλά και εγγυημένη πληρωμή της παραγωγής που έχει συμφωνήσει να παραδώσει». Με σημερινούς όρους, αυτή είναι η σύγχρονη εκδοχή του αγροτικού παραδείσου...

Δεν ξέρουμε αν τελικά η Πειραιώς/ΑΤΕ πέτυχε τον στόχο των 30 συμβολαίων, συνολικού ύψους 170 εκατ. ευρώ -με τα 70 απευθείας για παραγωγούς, τα υπόλοιπα για συνεργαζόμενες επιχειρήσεις- όμως είναι ενδιαφέρον να βλέπει κανείς πώς η πείρα της Αγροτικής έρχεται να ενσωματωθεί στη σημερινή λειτουργία του αγροτοδιατροφικού τομέα. Αν πάει κανείς πίσω, κάπου τρία τέταρτα του αιώνα -τότε που η Αγροτική πολεμούσε για τον εκχρηματισμό της ελληνικής γεωργίας- θα βρει παράξενες συνηχήσεις με τις απαιτήσεις του τώρα.

Δημοσιεύτηκε στο protagon στις 9/6

Υποκατηγορίες

  • Ο δρόμος χαράζεται περπατώντας


    Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο.


     

    Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο. Όμως, έτσι, όπως επενδύθηκαν - με πολύ σώου, με πληθωρικές δηλώσεις, με πενιχρό πολιτικό περιεχόμενο πλην της διάθεσης κόντρας και τα κάποια στοιχεία αναδίπλωσης - οι ημέρες μετά το ξεκίνημα των Ευρωπαϊκών περιπλανήσεων Τσίπρα και (κυρίως!) Βαρουφάκη, αληθινά θυμίζουν το Se hace camino al andar/ Ο δρόμος χαράζεται περπατώντας.
    Έτσι, με αναζήτηση ενός κάποιου περιεχομένου για την πληθωρική φόρμα, φθάσαμε στις Προγραμματικές Δηλώσεις, που κινδυνεύουν να είναι το πιο αστραπιαία μεταφραζόμενο κείμενο στην διεθνή σκηνή! Με το καημένο το "Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης" να επιχειρείται να αποκτήσει αποτύπωση που και τους "έξω" να μην συνταράξει περισσότερο, κι εμάς τους "μέσα" να κρατήσει σε ενθουσιασμό.
    Ενώ όμως φαίνεται ότι τελικά θα καταλήξουμε και με Φόρο Επιδεικτικής Κατανάλωσης (αντί του πεζού Φόρου Πολυτελείας: ο Ανδρέας Παπανδρέου θα δάκρυζε, βλέποντας υλοποίηση Thorstein Verblen) και με Ταμείο Εθνικού Πλούτου (αντί για ΤΑΙΠΕΔ: σοφή η ιδέα να συνδυαστεί η εκποίηση/αξιοποίηση με την υπόσχεση για διάσωση του Ασφαλιστικού), συν μια καμπάνια κατά των ολιγαρχών και της ("μεγάλης") φοροδιαφυγής, τα διαβολεμένα τα νούμερα δεν εμφανίζονται στο προσκήνιο. Στο EuroWorkingGroup η εξήγηση ήταν... οι Προγραμματικές που δεν είχαν αναγνωσθεί! Στο δίδυμο Eurogroup της 11ης/16ης Φεβρουαρίου, το ζήτημα κινδυνεύει να είναι σαφώς πιο δυσάρεστο (η Κορυφή της 12ης είναι ούτως ή άλλως "πολιτική"). Στην σταθερή πίεση των "εταίρων" για νούμερα, για ποσοτικοποίηση των πολιτικών όχι απλώς συγκεκριμένη αλλά και πειστική, η Ελληνική στάση είναι Βαρουφακική: "Give us time and give us space". Που στην πραγματικότητα έχει την ακόλουθη απόδοση: "Δώστε μας χρόνο να σκεφθούμε τι θέλουμε/Δώστε μας περιθώρια μέχρις ότου εσείς (οι "εταίροι") σκεφθείτε τι θα μπορούσατε να δώσετε/πού και πώς θα μπορούσατε να χαλαρώσετε ένα κακοσχεδιασμένο και εκ του αποτελέσματος αποτυχημένο Πρόγραμμα, στο οποίο εμείς ζούμε και πνιγόμαστε (και το βλέπετε) εδώ και 5 χρόνια".
    Στην πιεστική απαίτηση των "εταίρων" για νούμερα, για στοιχεία , η Ελληνική πλευρά αντιπαρατάσσει ενδιαφέρουσες διαβεβαιώσεις, όπως για δημοσιονομική ισορροπία, ή πάλι για (ήπιο) πρωτογενές πλεόνασμα. Το πρόβλημα πού είναι; Έρχεται η δική μας διαβεβαίωση, π.χ. του τύπου: "Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα διαρρυθμιστεί χρονικά, αλλά δεν έχει και δημοσιονομική επίπτωση, άσε που θα σημάνει πρόσθετες ασφαλιστικές εισφορές, άρα... μείωση των απαιτήσεων του Ασφαλιστικού από τον Προϋπολογισμό". Η άλλη πλευρά σπεύδει να παρατηρήσει: "Ωραία, όμως έχετε υπολογίσει πόσο η αύξηση κατωτάτων θα σημάνει σε αύξηση π.χ. του επιδόματος ανεργίας; Και πόσο στα επιδόματα μητρότητας; Πόσο και πώς θα "περάσει" στον υπολογισμό των συντάξεων; Α, ναι, και με τις υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές, πώς την βλέπετε την εισπραξιμότητα;"
    Αυτού του είδους την προσέγγιση, πάτε την τώρα και απλώστε την σ' όλο το φάσμα των Προγραμματικών όπως θα μεταφράζονται σε Πρόγραμμα - όχι πλέον "Θεσσαλονίκης", αλλά "ηπίως ψαλιδισμένο" ώστε να φαντάζει συμβατό με μια συζήτηση Eurogroup...
    Ή δείτε πάλι, την προσέγγιση να ζητηθεί η συμβολική αντικατάσταση της Τρόικας - η οποία και μισήθηκε, αλλά και απέτυχε ως "ελεγκτής" - με κάτι "άλλο". Σαν στοιχείο αυτού του "άλλου" κάποια στιγμή συζητήθηκε (όχι δε μόνον στην Αθήνα) και ο ΟΟΣΑ. Τον οποίο, βέβαια, γνώρισε πρόσφατα η ελληνική κοινή γνώμη ως εμπνευστή του διαβόητου toolkit/της εργαλειοθήκης: έκανε περισσότερο κακό η συζήτηση γύρω από το ζήτημα αυτό, έτσι όπως έγινε, παρά ο,τιδήποτε άλλο στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων.
    Ο ΟΟΣΑ, οργανισμός με εγγενώς διακρατική υφή, ενώ έχει και γνώση και λόγο - και δεν διστάζει να εκφραστεί με σαφήνεια και ένταση - δεν έχει συσχετισθεί με την γεύση επιβολής του ΔΝΤ και των Βρυξελλών. Εχει δε πρόσφατα "γνωρίσει" (με αφορμή το toolkit) την Ελληνική πραγματικότητα απο κοντά, έχει παίξει ρόλο υποβοήθησης των συνεννοήσεων ο Γενικός Διευθυντής του Ανχελ Γκουρία, που θάναι (στις 11 Φεβρουαρίου, κι αυτός!) στην Αθήνα.
    Όμως , με εμάς να αναζητούμε τον όποιο δρόμο περπατώντας, χρειάζεται παρόμοιες τομές να τις προωθήσει η "άλλη πλευρά". Καθώς και να παρατείνει (με δική της πρωτοβουλία;) τον χρόνο που τελειώνει.
    Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

     

    Το κείμενο του Α.Δ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗ  δημοσιεύτηκε στη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ 9.2.2015

    Καταμέτρηση Άρθρων:
    0