Πέμπτη, 28 Μάρτιος 2024

Όταν η κοινωνική συνοχή συμπιέζεται ανάμεσα σε πράσινη μετάβαση και χρηματοδοτική μέριμνα

Στην παρουσίαση των δυνατοτήτων του «Ελλάδα 2.0», με την στήριξη/χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, για να «μετατραπεί η κρίση σε ευκαιρία», όπως παρουσιάστηκε σε διημερίδα που οργάνωσε το ΙΟΒΕ μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο ήταν εκείνο που παρουσίασε την διάσταση των μέτρων ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής τα οποία κρίθηκε αναγκαίο να συνοδεύουν την κυρίως προσέγγιση του Ταμείου Ανάκαμψης. Στον σχεδιασμό της διημερίδας, το τμήμα αυτό βρέθηκε τοποθετημένο ανάμεσα στην ανάλυση του «πράσινου» μετασχηματισμού της οικονομίας και της ενότητας η οποία προσέγγιζε τους διαθέσιμους πόρους που μπορεί να κινητοποιήσει το Ταμείο Ανάκαμψης για την χρηματοδότηση δράσεων του «Ελλάδα 2.0», σε άμεση συνάφεια και με την ενότητα περί επενδύσεων/εξωστρέφειας.

Η τοποθέτηση αυτή ήταν περισσότερο από συμβολική: όποιος παρακολούθησε την ροή των συζητήσεων, θα έβλεπα ευθέως πώς λειτουργούν οι προτεραιότητες. Τα 5 δις των πόρων του Ταμείου (που θα κινητοποιήσουν συνολικά πάνω από 11 δις σε ιδιωτικούς και δημόσιους πόρους για την «πράσινη» μετάβαση, με σωρευτικό μάλιστα μέγεθος επενδύσεων στα 44 δις μέχρι το 2030!), έτσι μάλιστα όπως συνδέθηκε με το σχέδιο «Fit for 55» της ΕΕ, ήταν φανερό ότι αποτελεί σαφή/ «σκληρή» δέσμευση του «Ελλάδα 2.0». Η από πλευράς εκπροσώπων των εναλλακτικών μορφών ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ αλλά και WWF Ελλάς) καθώς και εκπροσώπων διεθνών θεσμών (Πράσινοι της Γερμανίας, Παγκόσμια Τράπεζα) συνηγορία υπήρξε ισχυρή για επιτάχυνση αυτής της κατηγορίας παρεμβάσεων, με επιδαψίλευση επαίνων για την επιτάχυνση της απολιγνητοποίησης.

Στο άλλο άκρο της συζήτησης, δηλαδή στην επισήμανση/αναζήτηση των αναγκαίων πόρων για μια μείζονα παρέμβαση, προβλήθηκε – με παράλληλες παρεμβάσεις από πλευράς Μαξίμου, Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και ΣΕΒ – το στοιχείο της διαθεσιμότητας χρηματοδότησης με φθηνό κόστος (grants και δανεισμός Ταμείου Ανάκαμψης συν επανακινητοποίηση του τραπεζικού συστήματος) ως στοιχείο που θα μπορούσε να εξασφαλίσει πραγματική αλλαγή παραγωγικού μοντέλου και μάλιστα με ένα στοιχείο «βιώσιμης ανάπτυξης» στηριζόμενο προπάντων στην εξωστρέφεια. Οι επισημάνσεις/φιλοδοξίες αυτές – που συνοδεύθηκαν βέβαια από αναφορές στις δεσμεύσεις/αιερεσιμότητες του Ταμείου Ανάκαμψης και στον βραχύ χρονικό ορίζοντά του: υπενθύμιση της ανάγκης ταχύτατης ωρίμανσης των έργων και τήρησης κανόνων και δεσμεύσεων για αποτέλεσμα – έδεσαν εν συνεχεία με τις τοποθετήσεις σχετικά με τομείς επενδύσεων στο άμεσο μέλλον. Και η μεν έμφαση σε εξωστρεφείς κλάδους και βιομηχανία, με αιχμή π.χ. την φαρμακοβιομηχανία, θα θεωρούσε κανείς ότι ήταν αναμενόμενη, ομοίως η προβολή των δυνατοτήτων του venture capital για επιτάχυνση της στροφής στο παραγωγικό μοντέλο. Ωστόσο, η ένταξη στην συζήτηση Ταμείου Ανάκαμψης μιας – αξιόλογης – περιγραφής δυνατοτήτων και προκλήσεων του τουριστικού προϊόντος παραξένεψε κάπως, με χρήσιμες ειν' αλήθεια επισημάνσεις όσον αφορά τις απαιτήσεις σε υποδομές (από λιμάνια μέχρις ανακυκλώσεις ή βιολογικούς καθαρισμούς) αν είναι να αναβαθμιστεί πειστικά το τουριστικό προϊόν. ..

Σφηνωμένα, λοιπόν, ανάμεσα σε αυτής της λογικής προσεγγίσεις, βρέθηκε η αναφορά στα μέτρα ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Η ανάπτυξη των σχετικών προτεραιοτήτων από την αρμόδια διευθύντρια Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων της Επιτροπής Barbara Kaufmann, μάλιστα σε αντιπαραβολή με τα ελλείμματα της Ελληνικής πραγματικότητας ήταν προσγειωτική: οι βασικοί στόχοι της ΕΕ για συγκρατημένη προσέγγιση της κοινωνικής συνοχής, είναι η βελτίωση της εικόνας της απασχόλησης, η στήριξη των δεξιοτήτων και η μείωση της φτώχειας. η εικόνα στην Ελλάδα «δίνει» υψηλή ανεργία (ιδίως των νέων), υστέρηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας των γυναικών ή των ανθρώπων με αναπηρία κυρίως δε συνεχιζόμενη κακή εικόνα από πλευράς δεξιοτήτων. Ακόμη σαφέστερα, δε, προβλήματα φτώχειας και πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας.

Απέναντι σ' αυτό το τείχος προβλημάτων, το δίδυμο πολιτικών εκπροσώπων – η νυν υφυπουργός Εργασίας/Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνα Μιχαηλίδου και η προκάτοχος της και νυν τομεάρχης ΣΥΡΙΖΑ για θέματα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου – μίλησαν για μια εικόνα περιορισμένων παρεμβάσεων. Αφήνοντας κατά μέρος την διάσταση (ήπιας) πολιτικής αντιπαράθεσης, εκείνο που προέκυψε είναι ότι είτε δεχθεί κανείς ότι η συνολική χρηματοδότηση του «Ελλάδα 2.0» για την κοινωνική συνοχή είναι ανεπαρκής, είτε σημειώσει ότι η επιλεξιμότητα δράσεων με μόνιμη δαπάνη (μακροχρόνια φροντίδα, αναμόρφωση καθεστώτος αναπηρίας) είναι περιορισμένη, πάντως η διάσταση της κοινωνικής συνοχής στο Ταμείο Ανάκαμψης είναι περιορισμένη/φιλοξενούμενη/συνοδευτική.

Η ανάπτυξη του γενικού φάσματος αναγκών στην Ελληνική πραγματικότητα με την ματιά του μελετητή των κοινωνικών Μάνου Ματσαγγάνη, με την αναφορά σε «ελέφαντες στο δωμάτιο» όπως η εξαιρετικά περιορισμένη κάλυψη της ανεργίας με επιδόματα, η περιορισμένη πρόσβαση (με εφικτούς όρους) στο σύστημα υγείας, ή η αληθινή αναβάθμιση των δεξιοτήτων έδειξε το ίδιο – με την ακαδημαϊκή πειστικότητα. Άμα δε κανείς πρόσεχε τον τρόπο με τον οποίο ο Μ. Ματσαγγάνης αναφέρθηκε στο πόσο – τα τελευταία χρόνια... – η έμφαση δίνεται και πάλι στο συνταξιοδοτικό, θα νομιμοποιούνταν να φύγει από την διημερίδα με στοιχεία ανησυχίας.

*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr την 1/10/2021. 

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση