Δευτέρα, 07 Οκτώβριος 2024
Για έναν όχι και τόσο περίεργο λόγο ο καθηγητής Ηλίας Μόσιαλος είναι γνωστός στην Ελλάδα για κάτι που στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ: ως πολιτικός.
Ο παλιός «Ρηγάς» υπέκυψε το 2009 στο φλερτ του Γ. Παπανδρέου -που εντυπωσιάσθηκε από το κολοσσιαίο βιογραφικό του- και μετακόμισε από το LSE στην εγχώρια πολίτική σκηνή ως βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ.
Πρέπει να ήταν η πιο αφελής απόφαση που πήρε ποτέ κάποιος με τη σταδιοδρομία και το δικό του διεθνές επιστημονικό κύρος. Ο Παπανδρέου όταν έγινε Πρωθυπουργός αλλά ξέχασε τον πολυβραβευμένο πανεπιστημιακό. Τελικά του έδωσε το ...ΙΣΤΑΜΕ και τον έκανε υπουργό Επικρατείας και κυβερνητικό εκπρόσωπο. Καμιά σχέση. Για να βάζει τον μακαρίτη τον Χόκινγκ να πουλάει μοτοσυκλέτες.
Το δέχθηκε και με τον λονδρέζικο αέρα του για την ενημέρωση τα πήγε καλά και ως εκπρόσωπος αλλά κυρίως ως πολιτικός προϊστάμενος της ΕΡΤ για την οποία πρότεινε το πιο λειτουργικό πλαίσιο λειτουργίας που είχε ποτέ.
Αλλά το 2011 αυτά τέλειωσαν και ο Μόσιαλος επέστρεψε στη φυσική κοίτη του: ερευνητής και διδάσκων στο πανεπιστήμιο του -στο οποίο κατατάσσεται στους πρώτους 30 από πλευράς απόδοσης. Και παράλληλα σύμβουλος συμβούλου διεθνών οργανισμών και κυβερνήσεων σε πολλές μεγάλες χώρες μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και η Κίνα.
Στην Ελλάδα; Όχι. Η μόνη κρούση που δέχθηκε έκτοτε ήταν από τα σημερινά κυρίαρχα κόμματα να τους δώσει το κύρος του με αντάλλαγμα μια θέση στη... Βουλή. Αλλά όποιος έχει καεί στο χυλό... Πώς θα μπορούσε άλλωστε να δουλέψει είτε με τον Πολάκη, είτε με τον Κικίλια- πέρα από την ζώσα πολιτική του ταυτότητα;
Η τελευταία διεθνής αναγνώριση για τον Έλληνα καθηγητή Πολιτικής της Υγείας και Διευθυντή του LSE Health στο Λονδίνο,- με σημαντικό αριθμό δημοσιεύσεων και βιβλίων, επιμελητή πολλών επιστημονικών εκδόσεων και αρχισυντάκτη επιστημονικού περιοδικού- ήλθε εκείθεν του Ατλαντικού.
Και από κάπου που μάλλον δεν το περίμενε: από το επιτελείο της Προεδρικής καμπάνιας του γερουσιαστή Μπέρνι Σάντερς, υποψηφίου για το χρίσμα των Δημοκρατικών στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2020.
Ο εν δυνάμει αντίπαλος του Τραμπ υποβλήθηκε πρόσφατα σε εγχείρηση τοποθέτησης δύο στεντ. Αυτό του έδωσε τη ευκαιρία να μελετήσει τις τιμές τους στις ΗΠΑ και όταν τις βρήκε υψηλές αναζήτησε αξιόπιστες μελέτες σύγκριση τους με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έτσι βρήκε την, αναγνωρισμένη διεθνώς, μελέτη του Μόσιαλου -και του συναδέλφου του Μάρτιν Βενζλ- που είχε δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό Health Affairs το 2018 και εντυπωσιάσθηκε.
Ο 78χρονος Αμερικάνος πολιτικός υποβλήθηκε στην εγχείρηση μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου και του ήταν αναγκαία για το ιατρικό βιογραφικό στο εν όψει των εκλογών. Κάποιοι μάλιστα ήλπιζαν ότι η επέμβαση θα τον έβγαζε νοκ άουτ.
Συνέβη το αντίθετο, καθώς βγήκε σοφότερος στα θέματα υγείας, χάρη στα ευρήματα της μελέτης του Έλληνα καθηγητή. Τα πρόβαλε ήδη με πρόθεση να κάνει σημαία στον προεκλογικό αγώνα του σε ό,τι αφορά το κόστος υγείας στις ΗΠΑ, όπου κάθε χρόνο γίνονται 1.8 εκατομμύρια επεμβάσεις για τοποθέτηση στεντ.
Μια συνηθισμένη ιατρική επέμβαση τον οδηγεί να την εντάξει στην ατζέντα του για την υγειονομική περίθαλψη με βάση τη μελέτη του Μόσιαλου για το κόστος της. Αυτή η μελέτη έδειξε ότι τα πολύ συνηθισμένα πλέον στεντ- στις Ηνωμένες Πολιτείες κοστίζουν έως και έξι φορές περισσότερο από ό, τι σε άλλες βιομηχανικές χώρες με συστήματα υγειονομικής περίθαλψης που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση.
Π.χ. κοστίζουν 670 δολάρια στις ΗΠΑ, αλλά μόνο 120 δολάρια στη Γερμανία. Η μελέτη εξηγεί τους μηχανισμούς της αγοράς και της φιλολογίας που δημιουργούν αυτό το χάσμα, άρα είναι και πολιτικό εργαλείο.
Για την Ελλάδα δεν ξέρουμε ποια ακριβώς είναι η κοστολόγηση, καθώς μάλλον δεν θα σκεφθεί κανείς από την κυβέρνηση να ρωτήσει τον Μόσιαλο. Άλλωστε και επί ΣΥΡΙΖΑ δεν τον είχαν καλέσει ούτε στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής που ερευνούσε τα κοστολόγια στα φάρμακα. Παρότι, πέραν του ότι είναι από τους κορυφαίους ειδικούς στον πλανήτη, είχε ήδη μιλήσει δημόσιας γι' αυτό το θέμα.
*Δημοσιεύτηκε στο anoixtoparathyro.gr στις 9/10/2019.
Είναι καιρός μερικοί να δούνε ότι, έπειτα από διακόσια τόσα χρόνια νεωτερικότητας ζυμωμένης με επανάσταση, δεν είναι βέβαιο ότι έχουν καταλυθεί οι σχέσεις δουλείας και οι νησίδες ή οι ζώνες φεουδαρχικού τύπου στον κόσμο. Αντίθετα, έχει αυξηθεί η σύγχρονη δουλεία. Η παγκοσμιοποίηση –ένα παλαιό κατά τα άλλα φαινόμενο– έχει εντείνει την παγκόσμια πόλωση. Ταυτόχρονα, όμως, έχει ενταθεί η παγκόσμια αντίδραση στη ρητορική της οικονομικής διάχυσης.
Η ιδέα της διάχυσης, –ότι δηλαδή οι προσδοκώμενοι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι επωφελείς για όλους, για τους λαούς, οδήγησε σε ορισμένα μακροκοινωνικά επιφαινόμενα που ροκανίζουν και ανατρέπουν την ίδια την ιδέα που τα γέννησε: α) σε απορρυθμίσεις αγορών και στην κατίσχυση των χρηματιστικών λογικών πάνω στις «φυσικές»-παραγωγικές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, β) στην καταστροφή του πλανήτη από την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και στην κλιματική αλλαγή, γ) στην ένταση της πόλωσης μεταξύ πλούσιων και φτωχότερων και στην αύξηση της μετανάστευσης του παγκόσμιου πληθυσμού προς τις νοούμενες πλουσιότερες κοινωνίες και, τέλος, δ) στην αύξηση των πολεμικών εντάσεων «δίχως πόλεμο» και των ολοκληρωτικών λογικών που ευνοούν βραχυπρόθεσμα εταιρικά και γεωπολιτικά κέρδη, αλλά έχουν μετατρέψει τη Γη σε χώρα «σύγχρονων μετακινούμενων Βεδουίνων» με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Γιατί, λόγου χάρη, η είσοδος της Ελλάδας στον «σκληρό πυρήνα» της Ε.Ε. δεν ικανοποίησε κοινωνικές και οικονομικές προσδοκίες; Ή μήπως ικανοποίησε ορισμένες πλευρές, αλλά με μεγάλο κόστος για τις υπόλοιπες; Πώς αποκωδικοποιούμε, λ.χ., την επιτυχία της χώρας, η οποία, ωστόσο, μας οδήγησε στην πλήρη χρεοκοπία;
Την τελευταία δεκαετία, οι στόχοι καταπολέμησης της φτώχειας, της μείωσης των ανισοτήτων και της ενίσχυσης της συνοχής κάθε άλλο παρά ορατοί είναι. Μάλλον απομακρύνονται. Και η ελληνική πολιτική παραμένει παθητικά προσηλωμένη στους κανόνες των Βρυξελλών και στην πειθαρχία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στόχος (από το καταστατικό της) της οποίας είναι ο πληθωρισμός και όχι η απασχόληση, η ανάπτυξη και η ανακατανομή. Γιατί επιβραβεύεται ο κύριος Ντράγκι από την ελληνική συντηρητική πλευρά;
Μα γιατί η «νομισματική σταθερότητα» στη χώρα έσωσε τις άλλες χώρες, αλλά μας οδήγησε σε πρωτοφανείς νομισματικές στρεβλώσεις, τις οποίες ουδέποτε αναγνώρισε το πολιτικό σύστημα. Οι επιπτώσεις της απόκλισης της αξίας του κοινού νομίσματος από χώρα σε χώρα ήδη έχουν καταγραφεί στο εξωτερικό εμπόριο με την πριμοδότηση των ξένων προϊόντων (κυρίως των γερμανικών) σε βάρος των εγχώριων. Η αυταπάτη της νομισματικής σταθερότητας, εφόσον παραμένει ονομαστική και όχι πραγματική, αντιβαίνει όλες τις αρχές της πολιτικής οικονομίας και δεν συγκινεί παρά μόνον πιθήκους. Αντί σταθερότητας της οικονομίας, των τιμών και της αγοραστικής δύναμης, το κοινό νόμισμα ενδέχεται να αποβαίνει αιτία της αύξουσας αστάθειας.
Στην Ελλάδα, η εντεινόμενη άνοδος των τιμών και άρα η πτώση της πραγματικής νομισματικής ισοτιμίας επιβραδύνει μοιραία τις συναλλαγές, διώχνει και συρρικνώνει τις άμεσες ξένες επενδύσεις και διογκώνει το ειδικό βάρος των χρεών ως προς το διαθέσιμο πραγματικό εισόδημα.
Η «ισχυρή οικονομία» –όρος που παίχτηκε σαν ύμνος «της ελληνικής εκσυγχρονιστικής νέας ορθοδοξίας»– ενώ συνεισφέρει ένα αμελητέο ποσοστό του ευρωπαϊκού προϊόντος, καταγράφει ήδη το μεγαλύτερο ποσοστό των Ευρωπαίων ανέργων, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί τα πρωτεία στο επίπεδο της ανεργίας των νέων μέχρι 25 ετών. Παρ' όλο που το 92% των Ελλήνων μισθωτών καθηλώνονται σε αμοιβές κάτω των 1.000-1.200 ευρώ μηνιαίως, οι ξένες αλλά και οι ελληνικές επενδύσεις τραβιούνται από τη χώρα. Το Ελληνικό είναι καμπανάτο παράδειγμα στα χέρια της Ν.Δ.
Το αίτημα της κοινωνικής αλλαγής, από καιρό τώρα, όφειλε να εκφραστεί είτε θεσμικά-πολιτικά είτε κοινωνικά. Οπωσδήποτε όχι σαρωτικά όπως εισηγήθηκαν μερικοί θεωρητικοί της επανάστασης: μέσω ενός εργαλειακού λόγου, ο οποίος διακήρυξε ελευθερίες, προνόμια και δικαιώματα χωρίς να μπορεί να τα προασπιστεί και να τα πραγματώσει. Η εργατική αριστοκρατία που κατεβαίνει στους δρόμους οφείλει να εννοήσει πως οι ονειρικοί κόσμοι προηγούμενων αιώνων έχουν θρυμματιστεί. Οφείλει να δει τη μορφή του κοινωνικού κυνισμού που επιβάλλει –αποτέλεσμα της κατίσχυσης υποκριτών, άσχετων και ιδιοτελών– και, αντίθετα, να εργαστεί για ένα είδος κοινωνικής αποκατάστασης.
Αν, πράγματι, βρισκόμαστε στην αρχή της μεταβατικής/τυφλής περιόδου, τότε το ερώτημα είναι: Πώς μπορούμε να επανασυνδεθούμε με τις πολιτικές παραδόσεις που ονειρεύονταν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο – και όχι για τους λίγους; Η παγκόσμια οικονομία, στον βαθμό που πορεύθηκε με τους κακούς της δαίμονες, έχει φτάσει στα όριά της και η ελληνική κοινωνία/οικονομία στον πάτο της.
Αλλά αυτό είναι το δύσκολο της υπόθεσης. Και η Αριστερά σήμερα, έπειτα από τόσα χρόνια στοχασμού και δράσης, δεν βρίσκεται στα καλύτερά της ως προς τη διατύπωση μιας καθολικά αποδεκτής απάντησης σε αυτό το ερώτημα από ό,τι βρισκόταν –πηγαίνοντας από πίσω προς τα μπρος– το 1789, το 1848, το 1870, το 1917, το 1945, το 1968, το 1989, το 2001, το 2008-9, το 2015 κ.ο.κ. Οσοι νόμισαν ότι απάντησαν σε αυτό το ερώτημα είτε εξαπάτησαν είτε αυταπατήθηκαν. Εδώ είναι που είμαστε...
*Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 4/10/2019.
Η απόφαση για τον εορτασμό των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 είναι ορθή, επιβεβλημένη και πολυσήμαντη, υπό τον όρο βέβαια να υπάρχει σαφής στόχευση. Πολλοί λόγοι συναινούν στην ουσιαστική αξιοποίηση αυτής της μοναδικής ιστορικής ευκαιρίας υπό την προϋπόθεση του σεβασμού της ιστορίας και της κατάλληλης προετοιμασίας για την απαραίτητη υπέρβαση. Το σημερινό αδιέξοδο πρέπει να λήξει.
Έτσι στις αρχές του 2021 ο ελληνισμός, απανταχού της γης, θα θυμηθεί, θα συγκινηθεί, θα γιορτάσει την επέτειο αυτή περήφανος και με αυτοπεποίθηση.
Ωστόσο παρελθόν χωρίς μέλλον δεν νοείται και γι αυτό θα πρέπει να προβάλουμε ταυτόχρονα τα οράματά μας για την επόμενη φάση. Ιστορικά ο ελληνισμός λειτούργησε με ισχυρή οικουμενική αποστολή και η μεγάλη συμβολή του στην δημοκρατία, στον πολιτισμό, στην παιδεία και στις τέχνες έχουν σημαδέψει την ανθρωπότητα. Η συνέχεια και η διαχρονικότητα εξάλλου μας χαρακτηρίζει ως ιστορικό έθνος αφού διανύσαμε πολλές χιλιετίες, με διάφορες κρατικές οντότητες και εθνική μας ιδιοπροσωπία έχει αναλυθεί και τεκμηριωθεί σε ικανοποιητικό βαθμό. Γεωγραφία και ιστορία, εθνική θέληση και δημιουργικότητα συνθέτουν την εκπληκτική ιστορία του ελληνισμού. Αν η διχόνοια δεν είχε εμπεδωθεί το έθνος ήταν σε καλύτερη μοίρα.
Για τους αγωνιστές του 1821 το κύριο θέμα ήταν η εθνική απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, η εθνική ανεξαρτησία και η ελευθερία. Σήμερα το ζητούμενο είναι βέβαια άλλο. Η εσωτερική και η διεθνής συγκυρία είναι πρωτόγνωρη. Η βαθιά οικονομική κρίση που περνά η χώρα σε συνδυασμό με την αποδυνάμωση των θεσμών, ο σκληρός ανταγωνισμός της παγκοσμιοποίησης και η αύξηση των ανισοτήτων δημιουργούν αστάθεια, συγκρούσεις, αβεβαιότητα. Επιπλέον οι επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή λόγω του ισχύοντος διεθνώς οικονομικού μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης είναι ορατές. Πώς θα συμβάλουμε ως ιστορικό έθνος στην επίλυση των εσωτερικών, αλλά και των διεθνών προκλήσεων; Ποιές είναι οι επιλογές και ποιοί οι στόχοι;
Σχετικά με την σημαντική απόφαση του εθνικού εορτασμού τίθενται συνεπώς πολλά ερωτήματα. Το θέμα δεν προσφέρεται για πολυδάπανες και ανούσιες φιέστες επικοινωνιακού χαρακτήρα, αντίθετα μάλιστα, με την χρήση των νέων τεχνολογιών η εμβέλεια των μηνυμάτων μπορεί να αυξηθεί, ενώ το κόστος της όποιας διοργάνωσης να ελαχιστοποιηθεί. Τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν είναι πολλά, όπως: Εορτασμός ελλαδικός ή και διεθνής; Μονοθεματικός, τοπικός ή δημιουργία νέων και χρήσιμων θεσμών και πολιτιστικών προϊόντων διαχρονικής αξίας, παιδείας και αισθητικής;
Η Ελλάδα είναι σήμερα μια ευρωπαϊκή ανεξάρτητη χώρα, μέλος ισχυρών διεθνών οργανισμών και παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή. Η χώρα μας με την ιστορική αυτή ευκαιρία αυτή θα κληθεί να δώσει το νέο της στίγμα, τα νέα της μηνύματα προς το εσωτερικό και το εξωτερικό, ενώ η διεθνής κοινότητα και βεβαίως ο άμεσος περίγυρος θα μας παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον. Μετά από μια δεκαετία κρίσης και αρνητικής προβολής έχουμε την ευκαιρία να στραφούμε προς το μέλλον και να προβάλουμε νέες ιδέες, ελπιδοφόρες προτάσεις. Η σύγκριση με την επιτυχή διοργάνωση από την χώρα μας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 είναι αναπόφευκτη, αλλά το ζήτημα τώρα είναι εντελώς διαφορετικό. Δεν πρόκειται για μια διεθνή εκδήλωση, για υποδοχή αθλητικών αντιπροσωπειών, για κατασκευή μεγάλων έργων. Πρόκειται όμως για γεγονός υψηλού συμβολισμού, όπου οι δυνάμεις του πολιτισμού και της δημιουργικότητας καλούνται να αναμετρηθούν με πολλές παθογένειες, την αδράνεια, τα αδιέξοδα, την παρακμή.
Το ζητούμενο είναι η υπέρβαση, γι αυτό και η έννοια της διεθνούς συνεργασίας είναι κρίσιμο στοιχείο, η συνεργασία εξάλλου επιβάλλεται από τη φύση του ελληνισμού, τα ισχυρά του δίκτυα και την παγκόσμια εμβέλειά τους.
Τώρα λοιπόν θα αναμετρηθούμε πρώτα με τον εαυτό μας, δεν γίνεται αλλιώς. "Κι όμως πρέπει να λογαριάσουμε κατά πού προχωρούμε", όπως έγραψε ο νομπελίστας ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης. Ποιοί είμαστε, τί θέλουμε και τί μπορούμε. Με την έννοια αυτή ο εορτασμός αυτός λόγω του χαρακτήρα του είναι διττός: εθνικός και παγκόσμιος, ελληνικός και οικουμενικός. Ο εορτασμός πρέπει να είναι στρατηγικά διττός, δηλαδή άσκηση αυτογνωσίας και εργαλείο σχεδιασμού για ένα φιλόδοξο εθνικό πρόγραμμα στραμμένο στο μέλλον. Πρόγραμμα που αφορά φυσικά τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές.
Γι αυτό ο δημόσιος διάλογος πρέπει να οργανωθεί με συστηματικό τρόπο, ώστε οι καλύτερες προτάσεις να συζητηθούν και να αξιολογηθούν έγκαιρα. Ολοι οι ενδιαφερόμενοι πολίτες, έλληνες και φιλέλληνες, όλοι οι επιστήμονες, καλλιτέχνες, διανοούμενοι θα κληθούν να καταθέσουν τις απόψεις τους. Μια Επιτροπή Εορτασμού με πρόσωπα κύρους θα συνδράμει τον δημόσιο διάλογο και θα συλλέξει τις προτάσεις που άρχισαν ήδη να διατυπώνονται στην Ελλάδα και στις πολλές εστίες του Ελληνισμού. Αντί λοιπόν για βιαστικές κινήσεις εντυπωσιασμού χρειάζεται σχέδιο που να αντανακλά τις φιλοδοξίες της χώρας για το μέλλον, τις προτάσεις της για μια νέα Πολιτεία που να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της εποχής. Αυτή η επεξεργασία του νέου ελληνικού σχεδίου θα αποδώσει το ζητούμενο αν αξιοποιήσει την ιστορική ευκαιρία ενός νέου εθνικού στόχου σε συνθήκες διευρυμένης διεθνοποίησης. Η Ελλάδα με σχέδιο, με θάρρος, με αυτοπεποίθηση, με ελπίδα, με ευθύνη. Γιατί είναι βαριά η ιστορική ευθύνη.
Ο εθνικοαπελευθερωτικός χαρακτήρας της Επανάστασης του 1821 ξεκίνησε μια νέα εποχή στην περιοχή μας και δικαιώθηκε με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους-έθνους. Αυτό που πρέπει να αποφύγουμε τώρα είναι η στείρα αντιπαράθεση σε ζητήματα που άπτονται πλέον της ιστορικής έρευνας και τεκμηρίωσης. Ας σεβαστούμε την Ιστορία, ας διδαχθούμε από τις μεγάλες στιγμές και τα λάθη μας κι ας εστιάσουμε στο μέλλον, αυτό χρειάζεται ο τόπος σήμερα. Αντί για κινήσεις εντυπωσιασμού χρειάζεται σχέδιο που να αντανακλά τις φιλοδοξίες της χώρας για το μέλλον.
Ως επισφράγισμα της προσπάθειας χρειάζεται βεβαίως κάτι ουσιαστικό, κάτι που να δίνει νόημα στη νέα αυτή αφετηρία. Γιατί το 2021 πρέπει να γίνει η αφετηρία μιας νέας εποχής. Η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει στον εαυτό της και να συνεισφέρει στην ανθρωπότητα. Ο πολιτικός κόσμος οφείλει να αξιοποιήσει συναινετικά την εν εξελίξει διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος και στις αρχές του 2021 να οργανωθεί ένα λυτρωτικό δημοψήφισμα. Ετσι θα ξεκινήσει η νέα εποχή, με το νέο Σύνταγμα της Δ′ Ελληνικής Δημοκρατίας και νέο εθνικό συμβόλαιο. Για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος και μια συνειδητή πανεθνική απόφαση αντιμετώπισης των μεγάλων προκλήσεων της εποχής. Βιώσιμη ανάπτυξη, δημογραφικό ζήτημα, παιδεία υψηλού επιπέδου, σύγχρονο κράτος.
Ας εστιάσουμε στον πολιτισμό, εκεί είναι η δύναμή μας, αυτό μας διακρίνει ιστορικά. Το κύριο σύνθημα ας είναι: Ελλάδα σημαίνει πολιτισμός, δημοκρατία, ανθρωπιά.
Έτσι θα τιμήσουμε ουσιαστικά το 1821 και τους αγωνιστές του, την μεγάλη εθνική εξέγερση και το παλλαϊκό αίτημα της ανεξαρτησίας, της δημοκρατίας και της ελευθερίας.
*Δημοσιεύτηκε στην huffingtonpost.gr στις 8/9/2019.
*Απόσπασμα από το βιβλίο «Η ΕΡΤ εν τάφω» του πρώην Εντεταλμένου Σύμβουλου Προγράμματος της ΕΡΤ, Σπύρου Κρίμπαλη, που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες στα βιβλιοπωλεία.
Τα Συμβούλια Κοινωνικού Ελέγχου (ΣΚΕ) είναι ανεξάρτητα συλλογικά όργανα εξωτερικού ελέγχου και λογοδοσίας της ΕΡΤ που απαρτίζονται από ιδιώτες εθελοντές και συλλογικότητες. Η λειτουργία των ΣΚΕ προτάθηκε από τους εργαζόμενους την περίοδο του «μαύρου» και θεσμοθετήθηκε το 2015 με την επαναλειτουργία της ΕΡΤ. Στόχος των ΣΚΕ είναι να διαβουλεύονται και να καταθέτουν πορίσματα στο ΔΣ σχετικά με το περιεχόμενο του προγράμματος και την εύρυθμη λειτουργία της εταιρείας. Πρόκειται για έναν πρωτοποριακό θεσμό, μοναδικό στην Ευρώπη, που ενισχύει τη σχέση αλληλεπίδρασης της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης με την κοινωνία.
Όπως καταλαβαίνετε, τα ΣΚΕ συγκεντρώνουν αρκετά ενοχλητικά χαρακτηριστικά. Έλεγχος. Λογοδοσία. Πορίσματα. Αλληλεπίδραση με την κοινωνία... Ποιος τα θέλει όλα αυτά; Και πώς θα μπορούσαν όλα αυτά να γίνουν ανεκτά στην ΕΡΤ του Κωστόπουλου και του Καλφαγιάννη;
Όταν ο Κωστόπουλος ανέλαβε τα καθήκοντά του ως Διευθύνων Σύμβουλος, ο υπεύθυνος για τα ΣΚΕ, δημοσιογράφος Περικλής Βασιλόπουλος, ζήτησε να τον συναντήσει προκειμένου να τον ενημερώσει και να του εκθέσει τις προτάσεις του για την καλύτερη λειτουργία και αξιοποίηση των συμβουλίων προς όφελος της ΕΡΤ. Ο Κωστόπουλος τον αποστόμωσε με τη χαρακτηριστική του ευαισθησία:
- Να τα καταργήσουμε! Δεν έρχεται κανένας. Πέντε άτομα είναι όλα κι όλα που τσακώνονται μεταξύ τους για τη διαδικασία. Δεν εκπροσωπούν ούτε αντιπροσωπεύουν την κοινωνία αλλά μόνο τον εαυτό τους. Και μας βρίζουν κι από πάνω...
Ο Κωστόπουλος είχε πάρει φόρα και ο δημοσιογράφος δεν πίστευε στα αυτιά του. Τον διέκοψε για να του εξηγήσει:
- Ποιος σας είπε αυτά τα πράγματα, κ. Κωστόπουλε; Προβλήματα συμμετοχής υπάρχουν αλλά σε προηγούμενη ολομέλεια υπήρχε συμμετοχή 35 ατόμων από το σύνολο 110 μελών για τρεις ολόκληρες ώρες στο Ραδιομέγαρο, ποσοστό απίστευτο για εθελοντικό, συλλογικό σώμα στην Ελλάδα. Και αυτό συμβαίνει κάθε μήνα για ενάμιση χρόνο. Έχουμε ένα σχετικά τυχαίο δείγμα πολιτών που υποστηρίζουν την ΕΡΤ και θέλουν να συμμετέχουν εθελοντικά σε ένα πείραμα συμμετοχικής λογοδοσίας για τη βελτίωση της ΕΡΤ και μου λέτε να το διαλύσουμε; Στο εξωτερικό θα πλήρωναν γι' αυτό.
Μα τι λέει ο άνθρωπος; Είναι δυνατόν στο εξωτερικό να ξέρουν καλύτερα από τον γίγαντα Κωστόπουλο; Τέλος πάντων, εκείνη η συζήτηση έκλεισε παγερά με τον Βασιλόπουλο να προειδοποιεί ότι δε θα δεχόταν σε καμία περίπτωση την υποβάθμιση ή την κατάργηση των ΣΚΕ και ότι θα εξαντλούσε όλα τα περιθώρια εφαρμογής του νόμου και των αποφάσεων του ΔΣ της ΕΡΤ. Κακό του κεφαλιού του!
Από τον Δεκέμβριο του 2017 μέχρι τον Ιούνιο του 2018 πέντε επιτροπές των ΣΚΕ κατέθεσαν ισάριθμα πορίσματα με τουλάχιστον 35 προτάσεις προς το ΔΣ της ΕΡΤ. Παρά τα επίμονα αιτήματα από το προεδρείο των ΣΚΕ, παρά τις σχετικές επιστολές, παρά τις συνεχείς υπηρεσιακές υπενθυμίσεις προς το γραφείο του Διευθύνοντος, δεν υπήρξε ποτέ καμία απάντηση στα ΣΚΕ ούτε φυσικά προώθηση των πορισμάτων τους στο ΔΣ. Το ίδιο συνέβη και όταν το προεδρείο ζήτησε από τον Κωστόπουλο να απευθύνει έστω και ένα συμβολικό χαιρετισμό στην ολομέλεια. Φαίνεται θα είχε πολλή δουλειά ο Τούμπης και δεν προλάβαινε να απαντήσει.
Ο Βασιλόπουλος όμως και τα ΣΚΕ δεν το έβαλαν κάτω. Με πρωτοβουλία του προεδρείου κλήθηκε να μιλήσει ο Θαλασσινός, ο οποίος μεταξύ άλλων πρότεινε και μια ανοικτή συνεδρίαση του ΔΣ της ΕΡΤ στην ολομέλεια των ΣΚΕ. Υπέροχη ιδέα δεδομένης και της δραματουργικής αξίας, στα όρια της φαρσοκωμωδίας, που είχαν ενίοτε οι συνεδριάσεις του ΔΣ. Και σαν να μην έφτανε η πρόσκληση του Θαλασσινού, πάλι με πρωτοβουλία του προεδρείου κλήθηκε ο Μιχαλίτσης να καταθέσει τις απόψεις του για το νέο οργανόγραμμα κι εγώ για να μοιραστώ την εμπειρία από την επεισοδιακή αποπομπή και επιστροφή μου στην ΕΡΤ.
Κι έτσι μια Τρίτη του Μαΐου βρέθηκα στην ολομέλεια των ΣΚΕ που συνεδρίαζε στο στούντιο Ε του Ραδιομεγάρου. Στη συζήτηση είχε προσκληθεί για πολλοστή φορά η διοίκηση της ΕΡΤ αλλά δεν πρόκαμε πάλι. Τη διοίκηση θα εκπροσωπούσε ο διευθυντής του γραφείου τύπου, Παναγιώτης Τσολιάς, αλλά την τελευταία στιγμή δεν πρόκαμε ούτε αυτός. Είχε προσκληθεί και η ΠΟΣΠΕΡΤ να καταθέσει τις απόψεις της για το οργανόγραμμα αλλά και εκεί κάποιο μπέρδεμα έγινε.
Τελικά, ένας θηριώδης εκπρόσωπος της ΠΟΣΠΕΡΤ με το όνομα Καρέλλας εμφανίστηκε αφού είχε ξεκινήσει η συνεδρίαση. Ζήτησε και πήρε αμέσως τον λόγο γιατί είχε έρθει σκαστός από τη βάρδια και έπρεπε να τα πει γρήγορα και να φύγει. Κρατούσε στα χέρια του μια μισοφαγωμένη τυρόπιτα κι ένα πλαστικό κυπελάκι με καφέ. Όταν χρειάστηκε να πάρει το μικρόφωνο, έφερε τυρόπιτα και καφέ στο ένα χέρι και έπιασε το μικρόφωνο με το άλλο. Σιμουλτανέ! Ο Καρέλλας δήλωσε ότι η ΠΟΣΠΕΡΤ ούτε κρύβεται ούτε φοβάται τη συζήτηση για το νέο οργανόγραμμα, και καμία συζήτηση γενικώς, αλλά επειδή δεν προσκλήθηκε εγκαίρως, δε θα συμμετείχε ετούτη τη φορά. Επιφυλασσόταν όμως για μια επόμενη φορά. Να 'ναι καλά ο άνθρωπος!
Μετά ανέβηκε στο βήμα ο Μιχαλίτσης, ο οποίος ανέλυσε με χειρουργική ακρίβεια τις βασικές αδυναμίες του νέου οργανογράμματος: άσκοπη πολυδιάσπαση των υπηρεσιών της γενικής διεύθυνσης τεχνολογίας, γιγάντωση της γενικής διεύθυνσης νέων μέσων, υποβάθμιση της γενικής διεύθυνσης τηλεόρασης (του ψυχαγωγικού προγράμματος δηλαδή), υποβάθμιση των περιφερειακών σταθμών της ΕΡΑ, αθηνοκεντρικό και δυσλειτουργικό newsroom. Είχε φτιάξει και σχετικά σχεδιαγράμματα που προβάλλονταν σε μια οθόνη από πίσω του. Παρακολουθώντας τον να μιλάει, σκεφτόμουν πόσο διαφορετική θα ήταν σήμερα η ΕΡΤ αν έσπαγε ο διάολος το ποδάρι του και το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης. είχε κάνει το 2015 αποδεκτούς τους όρους του προκειμένου να αναλάβει τη διοίκηση της εταιρείας. Άλλη μια χαμένη ευκαιρία στο μακρύ ιστορικό των χαμένων ευκαιριών της ΕΡΤ.
Μόλις τελείωσε ο Μιχαλίτσης, η πρόεδρος της ολομέλειας με κάλεσε να ανέβω στο βήμα. Η ολομέλεια απαρτιζόταν από καμιά σαρανταριά άτομα όλων των ηλικιών. Οι περισσότεροι με κοίταζαν με ενδιαφέρον, σαν παράξενο τροπικό φρούτο. Ανάμεσά τους διέκρινα και τον Περικλή Βασιλόπουλο, ο οποίος παρακολουθούσε τη διαδικασία χωρίς να παρεμβαίνει. Εξέθεσα την ιστορία της αποπομπής και της επιστροφής μου όσο πιο ψύχραιμα και συνοπτικά μπορούσα. Μετά ήρθε η ώρα των ερωτήσεων.
- Ποια είναι η στρατηγική του προγράμματος;
- Ποιος αποφασίζει για τις νέες παραγωγές;
- Ποιος διαλέγει τις ξένες σειρές;
- Ποιος επέλεξε τις εκπομπές του Ζουγανέλη και του Μητσικώστα;
- Εσάς σας εκφράζει η εκπομπή του Ζουγανέλη;
- Ποιος σας έφερε στην ΕΡΤ;
- Γιατί η θέση σας δεν καλύφθηκε από κάποιο στέλεχος της δημόσιας τηλεόρασης;
- Δεν υπάρχουν άξια στελέχη της ΕΡΤ;
- Γιατί το ΔΣ αγνοεί τις προτάσεις μας;
- Πιστεύετε ότι η ΕΡΤ πρέπει να είναι εμπορική;
Προσπάθησα να απαντήσω σε όλες τις ερωτήσεις με ειλικρίνεια αλλά και διακριτικότητα. Χωρίς να εκθέτω πρόσωπα αλλά καταστάσεις. Χωρίς να διαχωρίζω τη θέση μου από τη διοίκηση, της οποίας υποτίθεται ότι ήμουν σύμβουλος. Δεν είμαι σίγουρος ότι τα κατάφερα. Η επικοινωνιακή διαχείριση, το διπλωματικό κουκούλωμα, τα κατά συνθήκη ψεύδη μου προκαλούσαν πλέον αναγούλα.
Μετά από λίγες μέρες ο Περικλής Βασιλόπουλος ξανασυναντήθηκε με τον Κωστόπουλο στο πλαίσιο των συνεντεύξεων για τον ορισμό νέων Προϊσταμένων. Ας δούμε πώς περιγράφει ο ίδιος αυτή τη συνάντηση σε ένα δημοσίευμα στο tvxs:
«...Έντεκα μήνες μετά την πρώτη συνάντηση με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΕΡΤ και με την ευκαιρία της διαδικασίας επιλογής Προϊσταμένου επαναλήφθηκε εντελώς πανομοιότυπα η ίδια συζήτηση. Του εξήγησα ότι συμμετείχα στη σύσκεψη της EBU όπου υπήρξε σχεδόν ενθουσιώδης υποδοχή για τα ΣΚΕ. Δεν άκουγε. Δεν έδωσε καμία σημασία. Του εξήγησα ότι πρέπει σε δέκα μέρες να κάνουμε την επίσημη διαδικασία κλήρωσής νέων μελών των ΣΚΕ (έχουμε πεντακόσιες νέες εθελοντικές αιτήσεις από πολίτες ύστερα από ανοιχτή δημόσια πρόσκλησή) και ότι τα έχουμε όλα προγραμματίσει. Πάγος. Να τα αναβάλετε για τα τέλη Ιουλίου. Ήμαρτον άνθρωπέ μου, Διευθύνων Σύμβουλος είσαι, όχι ιδιοκτήτης της ΕΡΤ...»
Ε όχι και ιδιοκτήτης της ΕΡΤ ο Κωστόπουλος! Ιδιοκτήτης της ΕΡΤ είπαμε είναι ο Καλφαγιάννης. Λίγες ώρες μετά τη συνάντηση ανακοινώθηκε στη Διαύγεια η καθαίρεσή του Βασιλόπουλου και ο διορισμός στη θέση του ενός αθλητικογράφου που δεν είχε καμία εμπειρία σε συμμετοχικά εγχειρήματα κοινωνικής ευθύνης. Εκτός από τον Βασιλόπουλο έπρεπε να πληρώσουν και τα ΣΚΕ για την αποκοτιά τους.
Στις 25 Μαρτίου 2015, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και η περιφερειάρχης κυρία Δούρου οργάνωσαν ένα πρωτοφανούς επιπέδου κιτς «γλέντι», με τσολιάδες να χορεύουν στο Σύνταγμα, για να τιμήσουν το 1821. Αν ο «προοδευτικός» ΣΥΡΙΖΑ προβαίνει σε τέτοιου τύπου εθνικολαϊκισμούς, λογικό είναι να αναμένει κανείς κάτι χειρότερο από τη «συντηρητική» Ν.Δ. στη διακοσιοστή επέτειο, το 2021. Ομως η γραμμική λογική δεν ισχύει πάντα, και ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δώσει δείγματα προοδευτικότητας άπιαστα από τους καλούμενους «προοδευτικούς». Για τον λόγο αυτόν, με εξέπληξε η είδηση ότι επέλεξε τη Γιάννα Αγγελοπούλου για επικεφαλής της επιτροπής «Ελλάδα 2021».
Η επέτειος του 1821 μας προσφέρει την ευκαιρία να καταλάβουμε καλύτερα την κοινωνία μας. Είναι ο κατακερματισμός της κοινωνίας κληρονομιά του '21; Είναι η οικογενειοκρατία απότοκος της παράδοσης των κοτζαμπάσηδων και των αρματολών; Οι πελατειακές σχέσεις; Η απείθεια;
Η ακραία ιδιοτέλεια; Η διαφθορά; Η ποιότητα και ο ρόλος της Εκκλησίας είναι κληρονομιά της τότε Εκκλησίας; Πού βρίσκονται οι ρίζες του σημερινού αντιδυτικισμού; Υπάρχει αναλογία μεταξύ της τότε διασποράς και των σημερινών 5 εκατ. Ελλήνων που συνεχίζουν να ζουν εκτός Ελλάδος; Είναι τυχαίο πως το τότε πιο δυναμικό κομμάτι του ελληνισμού (Κοραής, Φιλικοί, Ιερός λόχος, Μαυροκορδάτος, Καποδίστριας κ.λπ.) ανήκε στη διασπορά, όπως και σήμερα; Ποια από όσα διδασκόμαστε στα σχολεία αποτελούν ιστορικά γεγονότα και ποια είναι μύθοι (Αγία Λαύρα, κρυφό σχολειό κ.λπ.);
Αγνοώ αν έχει κάποια σχέση με τα παραπάνω η κυρία Αγγελοπούλου, η οποία οργάνωσε το θέαμα της Ολυμπιάδας του 2004. Φοβάμαι ότι η επιλογή της προοιωνίζεται έναν ακόμα εορτασμό-θέαμα, στα χνάρια των Ολυμπιακών Αγώνων ή των 200 ετών της Γαλλικής Επανάστασης.
Αλλωστε, οι δηλώσεις του πρωθυπουργού συνηγορούν:
«Το 2021 θα είναι μια χρόνια που όλοι οι Έλληνες θα γιορτάσουμε μαζί και ενωμένοι τα 200 χρόνια ελευθερίας του ελληνικού κράτους, με υπερηφάνεια για το παρελθόν μας και αυτοπεποίθηση για το μέλλον μας». Όταν το 2011 ο ΣΚΑΪ προσπάθησε, με την καθοδήγηση του γνωστού ιστορικού Θάνου Βερέμη, να αγγίξει αυτά τα θέματα, εισέπραξε (όπως και ο κ. Βερέμης), αντί υπερηφάνειας, πλήθος επιθέσεων από Ελληναράδες. Το 2004 μετακόμισα μακριά από την Ελλάδα διότι τέτοιου τύπου εορτασμοί-θεάματα με ενοχλούν. Θα με υποχρεώσει ο κ. Μητσοτάκης να το ξανακάνω;
*Δημοσιέυτηκε στην "Καθημερινή" στις 28/8/2019.
