Τετάρτη, 24 Απρίλιος 2024
Στα αρχεία των Δημοσίων Εγγράφων των προέδρων των Ηνωμένων Πολιτειών υπάρχει ένα έγγραφο με μια ομιλία του Φραγκλίνου Ρούζβελτ.
Ο Ρούζβελτ στις 22 Μαΐου του 1932, μιλώντας στους αποφοίτους του Πανεπιστημίου Oglethorpe της Ατλάντα, είχε τονίσει αρκετά πράγματα σε σχέση με την πραγματικότητα της ύφεσης στη χώρα του.
Αναγνώριζε πως όλοι βρίσκονταν «στο κατώφλι μιας θεμελιώδους αλλαγής στη γνωστή οικονομική μας σκέψη...» ∙ έδειχνε πεπεισμένος πως «ό,τι μπορούμε να πετύχουμε με μια ένεση ζωής στην προβληματική οικονομική μας τάξη, δεν θα διαρκέσει για πολύ, παρά μόνον αν μπορέσει να επιφέρει μια σοφότερη, δικαιότερη κατανομή του εθνικού εισοδήματος».
Βέβαια, διαισθητικά ο Ρούζβελτ δούλευε πάνω στους βασικούς κανόνες του Νιου Ντιλ που από τις ΗΠΑ μεταφέρθηκε στη Βρετανία και στην ηπειρωτική Ευρώπη δίνοντας τη δυνατότητα, αφενός, να στηθούν όρθιοι οι άνθρωποι και οι χώρες από τον όλεθρο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και, αφετέρου, να βιωθεί το κράτος πρόνοιας και η μεταπολεμική ευημερία που διήρκεσε έως τη δεκαετία του '70.
Είχε πει κι άλλα: «...Δεν πρέπει να συγχέουμε τους στόχους με τις μεθόδους. (...) Η χώρα, εκτός από ψυχραιμία, χρειάζεται τολμηρό, επίμονο πειραματισμό. Η κοινή λογική απαιτεί να βρούμε μία μέθοδο και να τη δοκιμάσουμε. Αν αποτύχει, να το παραδεχτούμε με ειλικρίνεια και να δοκιμάσουμε μιαν άλλη. Αλλά πάνω απ' όλα, επιτέλους να δοκιμάσουμε κάτι. (...)
Χρειαζόμαστε ενθουσιασμό, φαντασία και ικανότητα για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε με γενναιότητα τα γεγονότα, ακόμα και τα δυσάρεστα. Πρέπει να διορθώσουμε, με δραστικά μέσα αν είναι απαραίτητο, τα λάθη του οικονομικού μας συστήματος, που τώρα μας κάνει και υποφέρουμε.
Χρειαζόμαστε το θάρρος της νεολαίας. Εσείς οι νέοι δεν έχετε να διαλέξετε μόνο τον προσωπικό σας δρόμο στον κόσμο, αλλά έχετε το καθήκον να ξαναφτιάξετε τον κόσμο σας!».
Πού είναι όλα αυτά, εδώ; Ας κάνουμε ορισμένες γενικές επισημάνσεις.
Το Νιου Ντιλ ήταν σαν αυτό που είχε πει με άλλα λόγια ο Καποδίστριας: «εις δεινά ελληνικά, θεραπεία ελληνική». Ηταν μια συμφωνία των βασικών κοινωνικών εταίρων εντός της χώρας: των επιχειρήσεων, των εργαζομένων και των θεσμικών μηχανισμών του κράτους.
Και στόχους το Νιου Ντιλ είχε αυτό που συχνά οι ιστορικοί αποκαλούν «3 Rs» (Relief, Recovery, Reform): ανακούφιση αδυνάτων, ανάκαμψη της οικονομίας και αναμόρφωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας ώστε να μην επαναληφθεί παρόμοια ύφεση. Αυτά χρειάζεται η χώρα.
Υπάρχει κάτι τέτοιο; Οι ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες γυρίζουν την πλάτη στην πραγματική οικονομία∙ οι επιχειρήσεις γυρίζουν την πλάτη στην εργασία –κάτι που μακροπρόθεσμα πλήττει και τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις. Οι επιχειρηματίες δεν πληρώνουν καν τους ελάχιστους μισθούς που έχουν υποχρέωση να καταβάλλουν στους εργαζομένους.
Σήμερα το Νιου Ντιλ μεταφράζεται από τους περισσότερους σαν αίτημα: «Πρέπει να μας χαρίσετε το χρέος για να προχωρήσουμε» -κάτι, βεβαίως, που δεν ισχύει.
Ο κλήρος, τότε, έπεφτε στους νέους. Οι νέοι σήμερα νιώθουν ματαιωμένοι∙ βιώνουν την περιθωριοποίησή τους∙ οι πιο ταλαντούχοι εγκαταλείπουν τη χώρα. Οσοι από τους πολιτικούς έχουν μιλήσει στη νεολαία έχουν αρθρώσει λόγο αυτάρεσκο, διχαστικό, κομματικό, αγνοώντας το κοινό καλό. Λ.χ., θεωρείται τύχη και όχι σπατάλη πόρων όταν οι πτυχιούχοι δουλεύουν σερβιτόροι ή απασχολούνται σε πεντάμηνα ΕΣΠΑ της περιφέρειας.
Η χώρα παραπαίει μέσω ενός συστήματος που επίσης παρασιτεί εις βάρος των θυμάτων που δημιούργησε. Το πολιτικό σύστημα, ταυτισμένο με το κράτος, αφού ικανοποίησε όλες τις απαιτήσεις τραπεζών, κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών, ομάδων συμφερόντων, κομματικών στρατοπέδων, ομίλων ενημέρωσης κ.ά., κατηγορεί τώρα το κράτος ως σπάταλο και διεφθαρμένο.
Και οι κατηγορίες εκτοξεύονται με ιδεολογική πολιτική απόχρωση, ακριβώς από εκείνους που επωφελήθηκαν από τη συμμετοχή τους στη σπατάλη και τη διαφθορά των μηχανισμών του αναποτελεσματικού ελληνικού κράτους.
Προφανώς αυτό το σύστημα ζει τελείως ανυπόληπτο, αναπαράγοντας τις εγγενείς δυσπλασίες του, χωρίς να σχεδιάζει. Οι πολιτικές ελίτ δεν βλέπουν τα στοιχειώδη. Για να σωθεί η χώρα, κάποιοι ήδη έχουν θυσιαστεί, έχουν εξοντωθεί και κάποιοι έχουν γίνει αθέατοι. Οι άνεργοι είναι σαν να μην υπάρχουν.
Η ομιλία του Ρούζβελτ στα Δημόσια Εγγραφα των ΗΠΑ είχε καταχωρισθεί με τον υπότιτλο «Η χώρα χρειάζεται, η χώρα ζητάει ανθεκτικούς πειραματισμούς».
Τι χρειάζεται η χώρα; Χρειάζεται καλά σχολεία και πανεπιστήμια. Χρειάζεται καλά νοσοκομεία. Καλούς δρόμους και καλά αποχετευτικά∙ πολιτισμό∙ εντιμότητα∙ καινοτομίες. Χρειάζεται ηγεσίες που να ταξιδεύουν μαζί με τους πολίτες στο ίδιο βαγόνι.
Δεν χρειάζεται τους πειραματισμούς των πολιτικών delivery.
Και τι θέλουν οι πολίτες; Θέλουν την αλήθεια. Θέλουν να βρίσκουν μια θέση εργασίας και να ζουν από τη δουλειά τους. Θέλουν μια ζωή χωρίς την «κανονικότητα» της κρίσης. Χωρίς ειδήσεις για νέα μέτρα, για νέες «μεταρρυθμίσεις» που δεν μεταρρυθμίζουν.
Οι νέοι θέλουν τη μοίρα τους. Θέλουν μια δίκαιη ζωή και τον απλό στόχο: συνολική ευημερία και αξιοπρέπεια. Αυτά είναι που θέλουν και είναι ακριβώς αυτά που μερικοί τους τα αρνούνται.
Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 21/4/2017.
