Friday, 19 April 2024
Τα άρθρα Μελών και Φίλων της Παρέμβασης, όπως δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και διεθνή τύπο.
Για να δείτε τα άρθρα ανά συγγραφέα, πατήστε εδώ .
Φαντασία για την Ελλάδα 2
Ελλάδα
Μια καθημερινή τρέλα
Η ανυπότακτη διάθεση
Η πράξη του παράλογου
Ο εκφυλισμός των «πρέπει».
Η ακρόαση των αισθήσεων ως πλοηγού δράσης
Η πρωτοκαθεδρία της ηδονής
Η πεπεισμένη μνήμη να λειτουργεί
ως ομότιμο παρόν ένδοξου παρελθόντος
και να συναρτά μ' αυτό επιδιώξεις κι' όνειρα
Η αταξία
Η ανυπακοή
Η κατακραυγή της λογικής
αλλά και
Η επίτευξη του αδύνατου
Η ανθοφορία της γνώσης
Η ήπια πνεύση του ανέμου
Η σμύριδα των ακτινών του φωτός
Η θέα της ανυπότακτης θάλασσας
Η περηφάνια
Ο στοργικός εναγκαλισμός
Οι μυρουδιές της ζωής
Όλα αυτά, αναμεμειγμένα με
χρώματα, αρώματα και όνειρα,
λυτρωτικές αιτίες της κρατούσας ασυνέχειας
αλλά και εγγυητές μελλοντικής συνέχειας ζωής.
Ενισχυτικό ταλανιζόμενου βίου
Και τώρα που το σκηνικό μιας ζωής
ενδόξως αποκαθηλώθηκε, για πες μου τι απόμεινε;
Μόνον Εσύ. Εγώ. Αυτοί. Όλοι Εμείς.
Ενδυναμωμένοι από την απώλεια των ψευδαισθήσεων.
Ενισχυμένοι από το ψεύδος των απατηλών οραμάτων που μας καλλιέργησαν.
Μόνοι,
να θωπεύσουμε την υλική μας ανεπάρκεια˙
να ενισχύσουμε την ψυχική και πνευματική μας συγγένεια˙
να συνταχθούμε αλληλέγγυοι δραμάτων αλλά και προσδοκιών.
Ν' αριθμηθούμε μετέχοντες των ουσιωδών,
απορρίπτοντες ψευδεπίγραφες επιφάσεις,
αγνοούντες προτροπές κι' επιταγές ιθυνόντων.
Πράττοντες μόνον κατά δίκαιον ζωής.
Και ενώ το Μουντιάλ στην Βραζιλία συγκεντρώνει ό,τι υπάρχει πια από γνήσιο ενδιαφέρον στον κόσμο - λειτουργεί το ποδόσφαιρο σήμερα σαν το αντίστοιχο των "ιερών παραστάσεων" του Μεσαίωνα, πάντως σαν το υποκατάστατο των μεγάλων ανοιχτών θεατρικών που επιζητούν να φέρουν μια κάθαρση μετά από την ιεροτελεστία αγώνα και πάλης... -, στον μικρό και αρκούντως μίζερο δημόσιο χώρο μας σκηνοθετείται μια άλλη παράσταση. Άγαρμπη.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, πάντα πρόθυμα να πουν ο,τιδήποτε τα μπουκώνει η κυβερνητική (η εκάστοτε κυβερνητική, να εννοούμεθα!...) αλήθεια, μίλησαν για έναν σαρωτικό, δομικό κλπ. ανασχηματισμό ο όποιος έθεσε ένα καινούργιο σκηνικό, δημιούργησε προϋποθέσεις ενός νέου ξεκινήματος, με νεα πρόσωπα επί σκηνής - τέτοια πράγματα. Στην πραγματικότητα, η βασική μεταβολή του ανασχηματισμού, η αλλαγή στο υπουργείο Οικονομικών με Γιάννη Στουρνάρα στην Τράπεζα της Ελλάδος , άφησε κεντρικό χειριστή ουσιαστικά τον ίδιο, με την πολύτιμη συμπαράσταση του Γκίκα Χαρδούβελη. Το καλοκαίρι 2011 ο Χαρδούβελης έλεγε: "Αφού δεν αναδιαρθρώσαμε το χρέος μας τον Απρίλιο του 2010, έχουμε δεσμευθεί να μην αναδιαρθρώσουμε [καθόλου]". Λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, η αναδιάρθρωση/το ξεθεμελιωτικό PSI γινόταν πραγματικότητα επί Λουκά Παπαδήμου (και με Χαρδούβελη στενά συνεργαζόμενο): άλλωστε και ο Λ. Παπαδήμος μέχρι την τελική ευθεία του PSI ήταν αντίθετος στο "κούρεμα".
Πάντως, η όποια διαπραγμάτευση για το χρέος τελικά προκύψει έτσι θα διεξαχθεί: θα είναι μια διαδικασία τυπικά συναινετικής επιβολής. Αλλά και το συνολικό οικονομικό τημ παρέμεινε το ίδιο: με Σταϊκούρα, Μαυραγάνη, κυρίως όμως με Παπασταύρου και Λαζαρίδη. Οι τελευταίοι, μάλλον θα "τραβήξουν" προς το Μαξίμου θέματα όπως οι ιδιωτικοποιήσεις, η κρατική περιουσία κοκ. μήπως και ξεπαγώσει κάτι - πλην των όσων οδηγούν οι Μιχ. Χρυσοχοϊδης και Γιάννης Μανιάτης σε έργα και ενέργεια.
Από κει και πέρα, όλες οι εμβριθείς αναλύσεις περί "επαναφοράς στο προσκήνιο της λαϊκής Δεξιάς" κοκ δεν έχουν άλλο περιεχόμενο πέρα από το ότι... ανεδείχθη (στην θέση του μηδέποτε υπάρξαντος Σίμου Κεδίκογλου) πολλαπλός κυβερνητικός εκπρόσωπος! Δίπλα στην Σοφία Βούλτεψη, μαχητική (πλην εξόχως τρακαρισμένη στην ανακοίνωση του νέου σχήματος, ακόμη πιο πιεσμένη όταν χρειάστηκε να υπερασπισθεί τις μαζικές απολύσεις στην Χαλυβουργία Μάνεση...) θάχουμε πλέον de facto τον Αργύρη Ντινόπουλο, τον Γεράσιμο Γιακουμάτο αν μη και τον Μάκη Βορίδη να δίνουν τον αγώνα τον καλό στο προσκήνιο της βαβούρας.
Πώς η επικοινωνία
σκοτώνει ήδη κάθε πολιτική
Το πόσο απ' εδώ κι πέρα "όλα θα είναι επικοινωνία" φάνηκε - κυριολεκτικά - απο τις πρώτες ώρες του ανασχηματισμού. Είχαμε την πρωτεϊκή φιγούρα του Γερ. Γιακουμάτου σε ρόλο "υπερ-Κουλούρη" (τον υφυπουργό Εμπορίου επί ύστερου Εκσυγχρονισμού, Κώστα Σημίτη, θυμάστε τις μάχες του με την αγορά;), να εξηγεί ότι οι τιμές θα πέσουν γιατί αυτό είναι εντολή Σαμαρά και να επεξηγεί ότι "όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος". Είχαμε την ίδια την από Μαξίμου διαρροή ότι ο Αντώνης Σαμαράς "προσωπικά επικοινώνησε" με την ηγεσία του ΣΕΤΕ προκειμένου να ζητήσει μετριοπάθεια στις τιμές απο τους ξενοδόχους (κρίθηκε μη-επαρκώς εντυπωσιακή η απόπειρα της Όλγας Κεφαλογιάννης να τους νουθετήσει, να μην εκμεταλλευθούν την καλπάζουσα ζήτηση φέτος το καλοκαίρι για να γδάρουν τον κοσμάκη...). Ενώ ζήσαμε και ως μονομαχία στο Ελ Πάσο, την αντιδικία Κυριάκου Μητσοτάκη - Ανδρέα Λοβέρδου για τους διοικητικούς των Πανεπιστημίων (με τον Αντώνη Σαμαρά να επιχειρεί να στηρίξει Μητσοτάκη, τον Βαγγέλη Βενιζέλο να σπεύσει να συμπαραταχθεί με τα ρεφλέξ Ανδρέα Λοβέρδου), που έλαβε αναστολή... πέντε εργάσιμων ημερών με ειδική τροπολογία προκειμένου "να τα βρουν οι υπουργοί". Ας μας συγχωρηθεί η υποψία ότι το διάστημα αυτό θα επενδυθεί σε εργώδεις διαπραγματεύσεις παρασκηνίου με την Τρόικα: άλλωστε το ΠΑΣΟΚ, στην "μετά-την-ΕΛΙΑ" μετενσάρκωσή του, φαίνεται ότι συνολικά πάει να εναντιωθεί στην έννοια της διαθεσιμότητας...
Α, ναι είχαμε και την εμπειρία των εγκαινίων της παρουσίας του Βασίλη Κικίλια στο Δημοσίας Τάξεως - η επιλογή του εξέπληξε και τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ σε σημείο να ανασυρθεί η παλιά φιλία του με τον εξ απορρήτων του Μπαρακ Ομπάμα και παρολίγον γερουσιαστή/διάδοχό του στο Ιλλινόϊς Αλέξη Γιαννούλια ως ερμηνεία -, που συνοδεύτηκε απο το σκηνικό του ξυλοδαρμού των καθαριστριών του υπουργείου Οικονομικών απο τους φωτογενείς σιδηρόφρακτους των ΜΑΤ. Πρόσθετη "Αμερικανική διάσταση": έτσι η νεόκοπη Κυβέρνηση Σαμαρά βγήκε φωτογραφικά πρωτοσέλιδη στις New York Times. Α, ναι, "διετάχθη ΕΔΕ", συν μια διαθεσιμότητα μέχρι να σβήσουν οι προβολείς).
Μιας και πιάσαμε την άκρια του κουβαριού "λένε για μας οι ξένοι" - κουβάρι βαθιά υποτιμητικό, πλην αξιοποιήσιμο κάποιες φορές - η ολίσθηση της Κυβέρνησης Σαμαρά/Βενιζέλου σε μια ακόμη πίστα λαϊκισμού σαν εκείνη της πρώτης βδομάδας του ανασχηματισμού, αφήνει να σπαταληθεί η ευκαιρία που, λόγω αλλαγής κλίματος, αληθινά της ανοιγόταν. Όχι απλώς για την μεγάλη διαπραγμάτευση ουσιαστικής αναδιάρθρωσης του χρέους αλλά για μια σωστή αναδιάταξη/επανατοποθέτηση του Προγράμματος Προσαρμογής. Όταν έχεις τον Hugo Dixon και την WSJ να διερωτώνται πότε επιτέλους το ΔΝΤ θα ζητήσει συγγνώμη απο την Ελλάδα (όπως ζήτησε απο την Αγγλία: είχε θεωρήσει ότι οι επεκτατικές πολιτικές του Λονδίνου θάφερναν κατάρρευση, ενώ έφεραν αισθητή ανάπτυξη - βέβαια "Όλα τα ζώα είναι ίσα, μόνο που μερικά είναι πιο ίσα απο τα άλλα"), και όταν η ίδια η Κριστίν Λαγκάρντ τραβάει πίσω σημεία της έκθεσης ΔΝΤ για την Ελλάδα, τότε ανοίγει ένα περιθώριο - για τι; Για νέα ματιά στα πράγματα.
Δεν είναι δύσκολο
να ξαναχτυπήσουμε πάλι τοίχο
Το ζήτημα είναι (α) τι επιδιώκεις και (β) πώς το κάνεις. Είδαμε την Πορτογαλία, όταν απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού της εκτροχίασε τις περικοπές συντάξεων που είχαν αποφασισθεί, να αποφασίζει να παραιτηθεί απο την έσχατη δόση 2+ δις ευρώ του δικού της Προγράμματος (καθώς δεν θα πληρούσε ένα βασικό προαπαιτούμενο). Εμείς, έχουμε τώρα φρέσκια-φρέσκια την απόφαση ΣτΕ για τους ενστόλους που - ως "σκληρός πυρήνας του Κράτους" - κρίθηκε ότι δεν μπορούν να υποστούν προσβολή του αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσής τους (και είναι και πολλοί, βλέπετε, ενώ π.χ. οι δικαστικοί είναι τρεις φούχτες κόσμος: άσχετο αυτό!). Οπότε οι αναδρομικές μειώσεις απολαβών τους πάνε πίσω, βρίσκεις και τα αναδρομικά τους μπροστά σου, βρίσκεις και την επίπτωση στις συντάξεις των αποστράτων: σου λείπουν ήδη 350 εκατομμύρια, ή μήπως 500;
Προσέξτε, τώρα: με όλη την φιλολογία περί επανόδου "στις αγορές" με το 5ετές του Απριλίου, έχουμε ήδη την πρόσφατη εμπειρία του 3ετούς της Alpha (η οποία σήκωσε 500 εκατομμύρια με απόδοση 3,5% έναντι 3 δις με 4,5% του Δημοσίου πριν δυο μήνες). Έχουμε και αυτοδέσμευση Σαμαρά και πρώτες τοποθετήσεις Χαρδούβελη να γνέφουν προς την κατεύθυνση μείωσης των φόρων. Ανοιγόταν λοιπόν μια πλατφόρμα συζήτησης - με ένα μίνιμουμ άνεσης λόγω μη-άμεσου χρηματοδοτικού κενού. Παράλληλα λοιπόν με την μείζονα διαπραγμάτευση του χρέους, αυτή η κυλιόμενη διαπραγμάτευση του Προγράμματος, με φόντο και το διατηρούμενο για την ώρα πρωτογενές πλεόνασμα, θα είχε γνήσιο ενδιαφέρον. Αν όμως σπαταληθεί με μια λογική Βενιζέλου 2011 ("να φύγει η Τρόικα") αι διάψευσης των ήδη συμφωνημένων προαπαιτούμενων δεν είναι και τόσο δύσκολο να χτυπήσεις πάλι τοίχο.
Αυτός, λοιπόν, ο μετεκλογικός ανασχηματισμός που ξεκίνησε στην πράξη να λειτουργεί σαν προεκλογικός, χρειάζεται - άμεσα, τώρα - να αποκτήσει στόχευση. Και, πώς το λένε; ειλικρίνεια. Σε επίπεδο καλών προθέσεων, είχαμε π.χ. τον ΣΕΒ να αντιδρά με τον ακόλουθο ενδιαφέροντα τρόπο στην ανακοίνωση του ανασχηματισμού.
"Η χώρα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή [....]. Απαιτείται η συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και η δημιουργία ενός περιβάλλοντος φιλικού για την επιχειρηματικότητα και τις ιδιωτικές επενδύσεις. Ο ΣΕΒ εύχεται καλή επιτυχία στο έργο της νέας Κυβέρνησης . Η συνεννόηση, η σύνθεση και συνεργασία όλων μας είναι απαραίτητη για να πάει η Ελλάδα μπροστά".
Κάποιες μέρες νωρίτερα, στην Γενική Συνέλευση του ΣΕΒ είχαμε τις ακολουθες τρεις τοποθετήσεις. "Αυτήν την νέα Ελλάδα χτίζουμε. Σας καλώ να βγείτε μπροστά και να την στηρίξετε. Να την εμπιστευθείτε και να επενδύσετε". "Να συνεργασθούμε με ειλικρίνεια και να αναπτύξουμε μια λειτουργική, θεσμική σχέση με τον Σύνδεσμο". "Να προχωρήσουμε μαζί, με την ίδια αποφασιστικότητα , με ακόμη πιο γρήγορα βήματα στον δρόμο που ήδη έχουμε χαράξει".
Η πρώτη ατάκα είναι Σαμαράς. Η δεύτερη Τσίπρας. Η τρίτη Στουρνάρας. Δεν θέλουμε να πούμε, απλοϊκά, ότι όλα όσα λένε τα εννοούν - όμως το να ξαναχτυπήσουμε τοίχο με τέτοια εξωτερικά και εσωτερικά δείγματα προθέσεων, θάταν πως να το πει κανείς; Κρίμα κι άδικο.
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 19/6/2014
ΕΡΩΤΗΣΗ: Επειδή ζείτε και διδάσκετε στην Αμερική, από εκείνη την πλευρά του Ατλαντικού την βλέπουν ακόμα με ενδιαφέρον την ιστορία της Ευρώπης, του ευρώ και της ελληνικής κρίσης ή μας κοιτάνε σαν κάτι το εξωτικό και το μακρινό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Αμερικανοί ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα την εποχή της ακραίας κρίσης για την Ευρώπη και την Ελλάδα. Όσο περνάει ο καιρός βέβαια κοιτάζουν περισσότερο τα δικά τους προβλήματα παρά τα ευρωπαϊκά. Μην ξεχνάτε ότι είμαστε μακριά.
ΕΡ: Κάνατε μία πρόταση για τη διαχείριση και τη μείωση του ελληνικού χρέους και λέτε ότι αν η ελληνική κυβέρνηση επιτύχει- η οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση- μία επιμήκυνση του δανειακού φορτίου που έχουμε στα 75 χρόνια τότε θα μειωθεί το χρέος κατά 50%. Πιστεύετε ότι αυτό μπορεί να γίνει;
ΑΠ: Καταρχήν εγώ νομίζω ότι αυτό μπορεί να γίνει και αυτή η διαδικασία χωρίζεται σε τρία κομμάτια. Πρώτον να ζητήσουμε από τους Ευρωπαίους εταίρους και τον μηχανισμό στήριξης να πάρουν τα δάνεια τα οποία χρωστάμε και τα οποία τελειώνουν από 13 έως 25 χρόνια και να τα πάμε στα 75 χρόνια. Δεύτερον να κάνουμε το επιτόκιο που έχουμε αυτή τη στιγμή, το οποίο είναι μικρό, στο 1.82% και να το κάνουμε αν γίνεται λίγο μικρότερο. Επίσης αυτό που είναι σημαντικό είναι να το κάνουμε και σταθερό γιατί τώρα είναι κυμαινόμενο. Τρίτον να ζητήσουμε για 5 χρόνια να μην πληρώνουμε τους τόκους και να τους ανακεφαλαιοποιήσουμε ώστε να επενδύσουμε τα λεφτά που θα μας μείνουνε και να πληρώσουμε αργότερα. Αυτά είναι τα τρία μέρη της πρότασης.
ΕΡ: Και εσείς λέτε ότι με αυτόν τον τρόπο μπορεί να μειωθεί το χρέος κατά 50% σε βάθος μίας δεκαετίας.
ΑΠ: Από την πλευρά της ονομαστικής αξίας του χρέους το χρέος δεν μειώνεται αλλά μεταφέρεται. Αντί να το πληρώσουμε σε 25 χρόνια θα το πληρώσουμε σε 75. Αλλά από την πλευρά της παρούσης τιμής και αξίας του χρέους μειώνεται δραστικά κατά 50 και 60%.
ΕΡ: Ναι αλλά δεν γράφεται αντίστοιχη ζημιά στους ισολογισμούς εκείνων των κρατών που κρατάνε το ελληνικό χρέος (140 δις.) ;
ΑΠ: Όχι δεν γράφεται. Τα κράτη γράφουν το χρέος στην ονομαστική του αξία δηλ. 1 δις στα 20 χρόνια ή αν το πάμε πιο κάτω 1 δις στα 50 χρόνια ή στα 75 χρόνια. Η αλήθεια είναι ότι όσον αφορά τη σημερινή αξία το 1 δις στα 50, 60 ή 75 χρόνια είναι διαφορετικό.
ΕΡ: Άρα έχει να αντιμετωπίσει απώλεια σε αποτίμηση παρούσας αξίας αλλά απλώς ο άλλος στη βουλή του θα πει ότι δεν έχασε.
ΑΠ: Ναι προφανώς κάτι χάνουν εκείνοι και κάτι κερδίζουμε εμείς. Το σημαντικό είναι ότι όσον αφορά τους ψηφοφόρους και τους φορολογουμένους των άλλων χωρών μπορεί να τους πει ο πολιτικός τους, η κυβέρνηση τους ότι αυτό δεν είναι πραγματική χασούρα για εμάς και θα τα πάρουμε τα λεφτά μας πίσω. Απλώς θα τα πάρουμε αργότερα.
ΕΡ: Και εμείς τι κερδίζουμε, εκτός του αντί να καταδικάζουμε τα παιδιά μας και τον εαυτό μας καταδικάζουμε και τα εγγόνια μας με τα 75 χρόνια;
ΑΠ: Δυστυχώς η παρούσα γενιά της Ελλάδας έχει καταδικάσει ήδη τα παιδιά της και τα εγγόνια της γιατί τα έχει πάρει τα λεφτά. Είτε τα δηλώνουμε σήμερα είτε μετά από 10 ή 100 χρόνια ούτως ή άλλως τα δηλώνουμε. Τα λεφτά έχουν ήδη χαθεί οπότε αυτό που προσπαθώ να κάνω εγώ αυτή τη στιγμή είναι να μειώσουμε τη χασούρα που έχουμε.
ΕΡ: Πιστεύετε ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από αρκετές κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Ένωση; Υποθέτω ότι κάπου προς τα εκεί θα πάει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Πιστεύετε λοιπόν ότι μία τέτοια πρόταση θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή από τους Ευρωπαίους συμμάχους μας;
ΑΠ: Εγώ πιστεύω ότι θα μπορούσε. Για τους φορολογουμένους των άλλων χωρών δεν φαίνεται να υπάρχει ζημιά τουλάχιστον από την πλευρά της επιμήκυνσης οπότε δεν βλέπω γιατί να μην τη δεχτούν. Ίσως αν θέλετε και για αυτούς το πρόβλημα είναι ότι καταλαβαίνουν ότι το δικό μας χρέος είναι πολύ μεγάλο και ότι έχουμε δυσκολία να το πληρώσουμε γρήγορα αλλά και να πληρώνουμε και τους τόκους όσο προχωράμε δηλ. να δουλεύει η ελληνική οικονομία πολύ καλά και να μένουν 5-6 εκ. για τους τόκους. Το καταλαβαίνουν και οι ίδιοι αυτό και θέλουν να έχουμε κάποια λύση αλλά νομίζω αν σκεφτούμε τους διάφορους τομείς που θα μπορούσαν να υπάρχουν αυτή η λύση είναι η πιο καλή για τους ευρωπαίους από το να τους πούμε ότι δεν πληρώνουμε το 1/3 ή τα 2/3 ή ότι άλλο λένε μερικοί ή ότι μπορούμε να κάνουμε τσαμπουκά και να μην το πληρώσουμε. Αυτά τα πράγματα δεν δουλεύουν και νομίζω ότι είναι καλύτερο και για τους ευρωπαίους να δεχτούν να μείνει η ονομαστική αξία η ίδια αλλά να μεταφερθεί το χρέος- η υποχρέωση- σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, σε μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα.
ΕΡ: Έχει συζητηθεί αυτό ευρύτερα στην πανεπιστημιακή κοινότητα ότι πρόκειται ποτέ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να σεβαστούν οποιαδήποτε γνώμη και ακόμη περισσότερο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που έχει τη βασική αρχή της μη νομισματικής χρηματοδότησης σαν ευαγγέλιο αλλά υπάρχει κουβέντα ανοιχτή ακαδημαϊκά για αυτό;
ΑΠ: Η κουβέντα έχει αρχίσει αλλά δεν έχει τελειώσει ακόμα. Νομίζω πρέπει να σκεφτούμε για τις υποχρεώσεις που έχει η Ελλάδα προς τα κράτη, τις διακρατικές υποχρεώσεις και προς τον μηχανισμό στήριξης και όχι προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα γιατί δεν νομίζω ότι αυτή θα δεχτεί αυτές τις υποχρεώσεις που έχουμε προς αυτή να τις πάει σε 50 ή 75 χρόνια.
ΕΡ: Ούτε το I.M.F. άλλωστε γιατί και αυτό έχει δώσει κάτι πενταροδεκάρες. Δηλαδή η πρόταση σας αναφέρεται στα 150 δις που χρωστάμε στα άλλα κράτη.
ΑΠ: Οι υποχρεώσεις που έχουμε προς τα κράτη και προς τον μηχανισμό στήριξης είναι περίπου 200 δις ευρώ και γενικά προς τον δημόσιο τομέα είναι περίπου 250 δις και από αυτά τα 250 τα 200 είναι υποχρεώσεις προς τα άλλα κράτη και προς τον μηχανισμό στήριξης. Αυτά μπορούμε να τα πάμε στα 75 χρόνια και νομίζω ότι μπορούμε να έχουμε μία συμφωνία με τους εταίρους μας.
ΕΡ: Στο τέλος της εισήγησης σας στο ΚΕΠΕ είπατε ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν πάρει μία βοήθεια, δανείστηκε το ελληνικό δημόσιο διαμέσου του ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας περίπου 48 δις και ότι αυτό το βάρος που έχει το ταμείο και έτσι ο έλληνας φορολογούμενος σε βάθος χρόνου πρέπει να περάσει σταδιακά προς τις ίδιες τις τράπεζες στην πορεία ιδιωτικοποίησης τους. Εξηγείστε μας.
ΑΠ: Η Ελλάδα όταν ζήτησε τα χρήματα για τις τράπεζες τα πήρε μέσω του δημοσίου δηλ. τα πήρε το δημόσιο και μετά τα έδωσε στις τράπεζες. Αργότερα όταν π.χ. η Ισπανία ζήτησε χρήματα από την Ε.Ε τα πήραν κατευθείαν οι τράπεζες από τους ευρωπαίους. Εγώ νομίζω ότι αυτά πραγματικά τα χρήματα είναι υποχρεώσεις των τραπεζών και όχι των ελλήνων φορολογουμένων.
ΕΡ: Τώρα όμως οι τράπεζες με μία εξαίρεση ανήκουν σε ποσοστό 57-90% ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο διαμέσου του ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Εσείς λέτε ότι όταν ιδιωτικοποιηθούν πρέπει να αναλάβουν οι ίδιες αυτό το βάρος και όχι το Δημόσιο διαμέσου του ΤΧΣ;
ΑΠ: Εγώ λέω με τον καιρό όχι αύριο γιατί υπάρχουν ίσως και επισφαλή δάνεια αλλά με τον καιρό ας βάλουμε ένα πρόγραμμα π.χ. σε μία πενταετία ή σε μία επταετία να γίνουν αυτά τα χρήματα υποχρεώσεις των τραπεζών και όχι υποχρεώσεις του ελληνικού δημοσίου. Αυτό είναι σημαντικό γιατί μας λέει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ότι πρέπει να μην έχουμε πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό του χρέους ως προς το ακαθάριστο εθνικό προϊόν αλλά πραγματικά αυτά τα 40,50 δις δεν είναι υποχρεώσεις του ελληνικού δημοσίου αλλά το δημόσιο έπαιξε κατά κάποιον τρόπο το ρόλο του μεσάζοντα και δάνεισε τα λεφτά στις τράπεζες.
ΕΡ: Αυτό είναι πολύ σημαντικό που λέτε κ. Οικονομίδη. Υπάρχουν και δύο εναλλακτικές απόψεις στο θέμα. Η μία είναι παρόμοια με τη δική σας. H άλλη είναι του κ. Βαρουφάκη που λέει να αναλάβει το EFSF τα κεφάλαια και την μετοχική σύνθεση των ελληνικών τραπεζών και να περάσει στη δική του αρμοδιότητα όλες τις ελληνικές τράπεζες δηλ. μία παραλλαγή αυτού που έγινε με την Ισπανία. Τι θα λέγατε σε αυτό το επιχείρημα;
ΑΠ: Αυτή είναι μία εντελώς λάθος κατεύθυνση. Το πρόβλημα που έχουμε με το ελληνικό δημόσιο είναι ότι δεν διοικείται σωστά. Δεν νομίζω λοιπόν ότι αυτό μπορεί να συμβεί διότι ουδείς από τους Ευρωπαίους ενδιαφέρεται να κάνει αυτήν τη δουλειά δηλ. να διοικούν την Eurobank, την Alpha, την Εθνική κλπ. Αυτό δεν το καταλαβαίνω, είναι παράλογο. Λογικό είναι να τις αφήσουν σαν ιδιωτικές τράπεζες αλλά με τον καιρό να μεταφερθούν οι υποχρεώσεις του δημοσίου προς αυτές. Το EFSF θα έχει ανταγωνιστικές τράπεζες μεταξύ τους και θα τις διοικεί όλες αυτό? Δεν μου φαίνεται σωστό.
ΕΡ: Κ. Οικονομίδη στις Ηνωμένες Πολιτείες και αναφέρεται και λίγο στο βιβλίο του ο κ. Γκάιντερ σε αυτό, το αμερικανικό δημόσιο διασώζει 2-3 αμερικανικές τράπεζες και μετά σταδιακά παίρνει τα λεφτά του πίσω και πήρε περισσότερα από αυτά που είχε βάλει στην περίπτωση της CITY και των δύο τραπεζικών στεγαστικών δανείων. Εδώ υπάρχει μία συζήτηση διότι το ελληνικό δημόσιο αρχίζει και παίρνει λιγότερα από αυτά που έχει βάλει. Το θεωρείτε σοβαρό πρόβλημα αυτό;
ΑΠ: Νομίζω ότι αυτό είναι κάπως νωρίς να το συζητάμε γιατί τελικά το αμερικανικό δημόσιο κατάφερε να πάρει πιο πολλά από όσα έβαλε στο τέλος της κρίσης και εδώ στην Ελλάδα δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο τέλος της κρίσης.
ΕΡ: Θα μπορούσε να πάει μία τέτοια όμως πρόταση όπως η δική σας για την επιμήκυνση του ελληνικού χρέους στο Ευρωκοινοβούλιο;
ΑΠ: Νομίζω ότι όταν δεν υπάρχει μία άμεση κρίση και μία ακραία κατάσταση πολλά κοινοβούλια και πολλές κοινωνίες θα ήταν αντίθετες αλλά από την άλλη πλευρά οι ευρωπαίοι μας βοήθησαν πάρα πολύ στις ακραίες περιστάσεις και είναι στο χέρι της ελληνικής κυβέρνησης να πει ότι όπως είμαστε τώρα δεν έχουμε λύσει το πρόβλημα.
ΕΡ: Το IMF θα μπορούσε να βοηθήσει θεωρώντας ότι και το δικό του χρέος να γίνει μακροπρόθεσμο ή αυτό αποκλείεται;
ΑΠ: Αυτό που θα μπορούσε να βοηθήσει είναι η Ελλάδα να έχει μία κοινή άποψη εσωτερικά γιατί θα βρίσκονταν και οι ευρωπαίοι μπροστά σε μία συμπαγή θέση της ελληνικής κοινωνίας.
ΕΡ: Για να ολοκληρώσουμε αυτήν την άκρως ενδιαφέρουσα ραδιοφωνική συνέντευξη μας νομίζω ότι ακόμα και εάν υιοθετηθεί μία παραλλαγή της πρότασης σας για επιμήκυνση του χρέους στα 75 χρόνια και εξοικονομήσουμε ως χώρα τα 6 δις ετησίως που θα πήγαιναν στους τόκους και πάλι νομίζω ότι δεν αρκούν τα 6 δις που εξοικονομεί το δημόσιο από τους τόκους για την εκκίνηση της οικονομίας, την αύξηση της ρευστότητας και τη μείωση της ανεργίας. Χρειάζεται κάτι παραπάνω, κάτι επειγόντως έκτακτο στο θέμα της ανεργίας του 27% που είναι με παγκόσμια κριτήρια τεράστιο μέγεθος.
ΑΠ: Εγώ νομίζω ότι τα 6 δις είναι μεγάλο ποσό για την ελληνική οικονομία και αν πραγματικά πέσουν στην ανάπτυξη θα υπάρξει μεγάλη διαφορά. Εάν πάντως δεν βοηθήσουν οι ευρωπαίοι εταίροι και δεν μπορούν να μας δώσουν τα χρήματα της συμφωνίας τότε θα πρέπει να βγούμε στις αγορές όπως τον Απρίλιο. Να παίρνει το δημόσιο αυτά τα 6 δις κάθε χρόνο με 5% τόκο ή περίπου τόσο και να τα επενδύει. Κι εγώ νομίζω ότι οι επενδύσεις που έχουν απόδοση πάνω από 5% είναι πολύ καλή ιδέα και αποτελούν ρεαλιστική δυνατότητα.
Όλοι όσοι συμμετέχουν ενεργά σε ένα δίκαιο, σκληρό και μακροχρόνιο αγώνα κάνουν τον απολογισμό της δράσης τους καθημερινά. Πήρα τη σωστή απόφαση; Πώς θα αναβαθμίσω τον αγώνα μου; Τί ετοιμάζει ο αντίπαλος και πώς θα το αντιμετωπίσω;
Εν τούτοις, οι επέτειοι δίνουν την ευκαιρία να συστηματοποιήσεις τα συμπεράσματα από τον αγώνα που έχεις δώσει μέχρι τώρα και να σχεδιάσεις τη συνέχεια.
Στον απολογισμό του αγώνα των εργαζομένων της ΕΡΤ ενάντια στο μαύρο, θα ξεχωρίσουμε τρία κρίσιμα σημεία καθώς και την παρακαταθήκη που ήδη έχει αφήσει στα κινήματα που αντιπαλεύουν την καταστροφή της χώρας και των δημόσιων αγαθών.
Η πρώτη απόφαση: Αυτοδιαχειριζόμενη λειτουργία της ΕΡΤ
Η πλέον κρίσιμη απόφαση που κλήθηκαν να λάβουν οι εργαζόμενοι ήταν την ημέρα του λουκέτου. Όταν διασταυρώθηκε η πληροφορία ότι η ΕΡΤ κλείνει, το μεσημέρι της 11ης Ιουνίου, συγκεντρώθηκε μετά από πρόσκληση των εκπροσώπων των δημοσιογράφων ένα μεγάλο πλήθος εργαζομένων στην αίθουσα σύνταξης του Ραδιομεγάρου. Σε μια από τις πιο σύντομες και πιο μαζικές συνελεύσεις που είχαν γίνει ποτέ στην ΕΡΤ, οι εργαζόμενοι, αν και σε κατάσταση σοκ, πήραν αμέσως μια σοφή –όπως αποδείχτηκε- απόφαση: Να συνεχίσουν οι ίδιοι τη λειτουργία της ΕΡΤ. Δεύτερη πρόταση δεν υπήρξε. Ακολούθησαν αμέσως ανάλογες αποφάσεις στη Θεσσαλονίκη και στους Περφερειακούς Σταθμούς.
Η απόφαση αυτή, αν και σήμερα –μετά τη δικαίωσή της- φαίνεται ίσως φυσιολογική, δεν ήταν αυτονόητη. Το σύνηθες από ανάλογες καταστάσεις θα ήταν να αποφασιστεί μια «κατάληψη» που θα κρατούσε λίγες ημέρες και θα έσβηνε γρήγορα.
Η αυτοδιαχειριζόμενη λειτουργία, συσπείρωσε τη συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων, αφού –αντί μιας μοιρολατρικής αντιμετώπισης- τους προσέφερε δημιουργική αντίδραση. Ταυτόχρονα πέτυχε και τη μεγαλύτερη δυνατή συμπαράσταση της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, γιατί αποδομούσε όλα τα επιχειρήματα της κυβέρνησης και αφόπλιζε πλήρως τις επιδιώξεις της για ενεργοποίηση του κοινωνικού αυτοματισμού, στον οποίο είχε στηρίξει την επιτυχία των σχεδίων της.
Πώς ήταν δυνατόν οι βολεμένες «ιερές αγελάδες» να εργάζονται εθελοντικά, χωρίς αποδοχές και με αυταπάρνηση, για να προσφέρουν στους έλληνες πολίτες τη δημόσια ραδιοτηλεόραση που τους στέρησε η κυβέρνηση; Η πρώτη μεγάλη νίκη για τους εργαζόμενους είχε κερδηθεί. Η ήττα της κυβέρνησης στην πρώτη μάχη ήταν συντριπτική.
Το δέλεαρ της εξαγοράς συνειδήσεων και ο διχασμός
Είναι γνωστό πλέον, ότι το κλείσιμο της ΕΡΤ σχεδιάστηκε εξωθεσμικά από μια ακροδεξιά ομάδα που είχε ηγετικό ρόλο στην κυβέρνηση Σαμαρά. Ο σχεδιασμός αυτός είναι βέβαιο ότι ήταν σε γνώση και είχε και τη στήριξη της Χρυσής Αυγής, όπως φάνηκε από την ενθουσιώδη υποστήριξη που παρείχαν στο λουκέτο της ΕΡΤ οι βουλευτές της. Σχεδιάστηκε την εποχή του έντονου φλερτ της ακροδεξιάς ομάδας της κυβέρνησης με τους νεοναζί.
Εν τούτοις, η συντριπτική ήττα του ακροδεξιού σχεδίου στην πρώτη φάση αφαίρεσε τη δυνατότητα της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει τις εφεδρείες της Χρυσής Αυγής. Η κυβέρνηση αναδιπλώθηκε και αναζήτησε άλλες εφεδρείες.
Ήταν η ώρα του Βενιζέλου ο οποίος, όπως και στη Σύνοδο Κορυφής των Καννών, ήξερε να διαπραγματεύεται τη «νομιμοποίηση» κάθε θεσμικής εκτροπής, με αντάλλαγμα το πλασάρισμά του σε καλύτερη θέση στην κυβερνητική ιεραρχία. Οι μηχανισμοί δε του ΠΑΣΟΚ και της περίφημης «κεντροαριστεράς» - κολαούζου σε κάθε εξουσία είχαν την τεχνογνωσία. Έτσι, στήθηκε ένας μηχανισμός από στελέχη του ΠΑΣΟΚ που πάντοτε έψαχναν την ευκαιρία να αναδειχτούν πατώντας πάνω στο πόνο και τις δυσκολίες των αδύναμων και αδικημένων ομάδων.
Ο μηχανισμός αυτός ανέλαβε τη νομιμοποίηση του πραξικοπήματος Σαμαρά, μέσω της δημιουργίας ενός μορφώματος του Υπουργείου Οικονομικών που ονομάστηκε ΔΤ. Η ΔΤ δεν μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς τους εργαζόμενους της ΕΡΤ. Έτσι, εκμεταλλευόμενοι το σοκ, την ανέχεια και το φάσμα της ανεργίας που διακατείχε τους εργαζόμενους της ΕΡΤ, αφού συγκρότησαν την «ηγετική» ομάδα από πρώην συνδικαλιστές και «ειδικούς συμβούλους» που είχαν απομυζήσει πρωτύτερα την ΕΡΤ, προσέφεραν στους εργαζόμενους, ως δέλεαρ, μια δίμηνη σύμβαση στη ΔΤ με υπόγειες απατηλές υποσχέσεις ότι θα φροντίσουν να τους εξασφαλίσουν μια σίγουρη μόνιμη θέση και στο νέο ραδιοτηλεοπτικό φορέα. Από κοντά και μια μερίδα «εργατολόγων», στρατολογημένοι και αυτοί από το ΠΑΣΟΚ, που ξαφνικά βάλθηκαν να εξηγούν με καθημερινή παρουσία στις εγκαταστάσεις της ΕΡΤ, ότι το συμφέρον μας είναι να «κάνουμε αίτηση».
Ήταν η πιο δύσκολη στιγμή του αγώνα. Εξηγούσαμε ότι η ιστορία έχει δείξει ότι τα πραξικοπήματα ανατρέπονται - δεν νομιμοποιούνται και ο πιο σίγουρος τρόπος να τα ανατρέψουμε είναι η συλλογική ενιαία δράση. Εξηγούσαμε ακόμα ότι αφού η τρόϊκα απαιτούσε 2.000 απολύσεις (από τους 2.650 συνολικά αορίστου χρόνου), οι θέσεις που θα είχε ο νέος φορέας δεν μπορούσαν να είναι πάνω από 650 και εξ αυτών μόνον οι 250 θα μπορούσαν να είναι πρώην εργαζόμενοι της ΕΡΤ, αφού δικαιωματικά θα διεκδικούσαν και άλλοι εργαζόμενοι τις θέσεις, όπως τελικά αποδείχθηκε από τον πρόσφατο «διαγωνισμό» προσλήψεων στη ΝΕΡΙΤ.
Σε πολλούς ανθρώπους η λογική στερεύει μπροστά στον τρόμο της ανεργίας και οδηγούνται σε καταστροφικές ατομικές λύσεις. Τα 9/10 όσων πήγαν στη ΔΤ αντιμετωπίζουν και πάλι το φάσμα της ανεργίας, εξαπατημένοι και καταρρακωμένοι ψυχικά και επαγγελματικά. Ιδιαίτερα οι δημοσιογράφοι, αναγκασμένοι να λειτουργούν ως υπάλληλοι του Υπουργείου Οικονομικών και να εκθειάζουν καθημερινά τους δήμιούς τους αποτελούν επαγγελματικά πτώματα, γιατί ο κόσμος δεν συγχωρεί την αναξιοπρέπεια. Στη μάχη αυτή οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ μέτρησαν αρκετές απώλειες. Εν τούτοις τουλάχιστον οι μισοί παρέμειναν όρθιοι και συνέχισαν με μεγαλύτερο πείσμα.
Η κατάληψη του Ραδιομεγάρου από τις δυνάμεις καταστολής
Το τρίτο σημείο καμπής ήταν η εισβολή των δυνάμεων καταστολής στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ και η εκκένωσή του από τους εργαζόμενους στις 7 Νοεμβρίου 2013. Όλοι περίμεναν ότι αυτό θα ήταν και το τέλος του αγώνα, αλλά διαψεύστηκαν. Η συγκλονιστική «αποφώνηση» του Νίκου Τσιμπίδα, τα δελτία ειδήσεων του δρόμου μπροστά από τα ΜΑΤ και τις χειροπέδες του Ραδιομεγάρου, έδωσαν νέα ώθηση στον αγώνα που διαρκεί μέχρι σήμερα. Η Θεσσαλονίκη και η περιφερειακοί σταθμοί ανέλαβαν με αυταπάρνηση κεντρικό ρόλο και τον διατηρούν ακόμα δίνοντας χρόνο να συγκροτηθούν τα ραδιοφωνικά προγράμματα και της Αθήνας. Και αυτή η δύσκολη φάση ξεπεράστηκε με απόλυτη επιτυχία.
Η παρακαταθήκη
Ένας αγώνας δεν κρίνεται μόνον από το αποτέλεσμα. Μεγαλύτερη σημασία έχει το αν ανοίγει νέους δρόμους στους γενικότερους κοινωνικούς αγώνες. Και ο αγώνας των εργαζομένων στην ελεύθερη ΕΡΤ έχει ήδη προσφέρει πολλά.
Πριν απ' όλα έκοψε το δρόμο στα σχέδια της κυβέρνησης για την κατάργηση και άλλων δημόσιων Οργανισμών, όπως ήταν προγραμματισμένο από την διαβόητη Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, που καταργήθηκε χωρίς να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο με μοναδικό παραχθέν αποτέλεσμα το λουκέτο της ΕΡΤ.
Η σημαντικότερη, πάντως, προσφορά ήταν η διαφορετική από τις συνήθεις μορφή του αγώνα με την εισαγωγή του μοντέλου της συνέχισης της λειτουργίας ενός δημόσιου Οργανισμού από τους ίδιους τους εργαζόμενους, που έθεσαν τις προσωπικές τους θυσίες στην υπηρεσία του πραγματικού τους εργοδότη, του έλληνα πολίτη.
Τέλος, έδειξαν ποιο πρέπει να είναι και το πραγματικό περιεχόμενο μιας δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, αποδίδοντας φωνή στις πιο αδύναμες και δοκιμαζόμενες ομάδες της κοινωνίας.
Ούτε τα κινήματα του μέλλοντος ούτε η Δημόσια Ραδιοτηλεόραση, η νέα ΕΡΤ –όταν δημιουργηθεί- μπορούν να αγνοήσουν αυτή τη σημαντική παρακαταθήκη.
Οι εργαζόμενοι της ελεύθερης ΕΡΤ έχουν ήδη νικήσει.
Δημοσιεύτηκε στο tvxs στις 11/6
Όταν έγινε η απορρόφηση της ΑΤΕ από την Τράπεζα Πειραιώς, πέρα από την (μαθημένα τα βουνά από χιόνια...) αναμενόμενη σειρά αντιδράσεων και τους φόβους για το μέλλον της χρηματοδότησης του πρωτογενούς τομέα -διότι αυτή είναι η ουσία, ήδη από την δεκαετία του΄30 όταν υπό την πίεση της Κοινωνίας των Εθνών (και τη μεταρρυθμιστική λογική Βενιζέλου, Ελευθερίου Βενιζέλου) δημιουργήθηκε από τα σπλάχνα της Εθνικής Τράπεζας, η Αγροτική - είχε τεθεί το ερώτημα αν και πώς η Πειραιώς μπορούσε να «κληρονομήσει» κάτι από τα αντανακλαστικά της Αγροτικής. Πώς, δηλαδή, μια τράπεζα που στρατολόγησε με επιτυχία Άνθιμο Θωμόπουλο ή Νίκο Καραμούζη θα ξανάβρισκε το πνεύμα ενός Στέφανου Δέλτα ή ενός Κωνσταντίνου Γόντικα, ενός Αλέξανδρου Μυλωνά ή ενός Διαμαντή Πεπελάση - σταματούμε εδώ. Ερωτήματα ουσίας αυτά και όχι προσχηματικά.
Ώσπου είδαμε να τρέχει -τις τελευταίες βδομάδες- μια ολόκληρη τηλεοπτική καμπάνια που πρόβαλε την έννοια και τη λογική της συμβολαιακής γεωργίας από την Πειραιώς. Έπεσε, δε, στα χέρια μας και το εφημεριδάκι «Επί Γης», με επιμέλεια Στ. Ζωντού, όπου η Πειραιώς προσπαθεί να δείξει ότι έχει ενσωματώσει μια συνολική -που μάλιστα την προβάλει ως νέα- αντίληψη για τη χρηματοδοτική κάλυψη της γεωργίας (σωστότερα: του αγροτοδιατροφικού τομέα), και μάλιστα με ξεκίνημα την ανάλυση της συμβολαιακής λογικής, με την οποία επιχειρείται να αποκτήσει επιχειρηματική λογική ο αγροτικός τομέας. Ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Πειραιώς, Χρ. Αντωνιάδης, απαντά εκ των προτέρων στην ενδεχόμενη δυσπιστία του ιδιαίτερου πελάτη της ΑΤΕ, του αγρότη που ήδη βρίσκεται στην Πειραιώς, διαβεβαιώνοντας ότι «είναι σε θέση να κατανοεί τις ιδιαίτερες απαιτήσεις των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και τον κυκλικό και πολυλειτουργικό χαρακτήρα της γεωργίας».
Τα διαβάζαμε λοιπόν αυτά και -με τη συνήθεια του δημοσιογραφικού σιναφιού, που γενικώς «διαβάζει»- διαπιστώσαμε ότι συνηχούσαν με παρατηρήσεις τις οποίες πριν μήνες είχαμε συναντήσει για την ίδια αυτή συμβολαιακή λογική σε ένα αναπάντεχο σημείο -το ηλεκτρονικό TVXS του Στέλιου Κούλογου- δια χειρός της Αγγελικής Μυλωνά, από τους «παλιούς» ακριβώς της ΑΤΕ. Εκεί, ξεκινώντας από την περιγραφή των δυνατοτήτων της σημερινής γεωργίας (με παράδειγμα την πεδιάδα των Σερρών και του Στρυμώνα, που «μπορούν να θρέψουν Λουξεμβούργο και Μάλτα και Μονακό μαζί»... αλλά και όπου προωθούνται πρότυπες δραστηριότητες, από βουβαλίσιο κρέας και γάλα μέχρι φάρμα στρουθοκαμήλων, δίπλα σε ρύζι και βιομηχανικη ντομάτα), περνούσε στη διευκρίνιση του ρόλου της συμβολαιακής προσέγγισης. Που σε άλλο σημείο του κειμένου, πιο αυστηρό, εξηγείται πώς μπορεί να μειώσει την αστάθεια των τιμών, να εξασφαλίσει σταθερό περιβάλλον, να λειτουργήσει ως καταλυτης για επενδυτικές πρωτοβουλίες, να στηρίξει χρηματοδοτικά δίκτυα πωλήσεων ή εξαγωγών. «Ο παραγωγός θα έχει όλη την απαιτούμενη ρευστότητα, αποκλειστικά για παραγωγικό σκοπό, τη στιγμή που τη χρειάζεται, αλλά και εγγυημένη πληρωμή της παραγωγής που έχει συμφωνήσει να παραδώσει». Με σημερινούς όρους, αυτή είναι η σύγχρονη εκδοχή του αγροτικού παραδείσου...
Δεν ξέρουμε αν τελικά η Πειραιώς/ΑΤΕ πέτυχε τον στόχο των 30 συμβολαίων, συνολικού ύψους 170 εκατ. ευρώ -με τα 70 απευθείας για παραγωγούς, τα υπόλοιπα για συνεργαζόμενες επιχειρήσεις- όμως είναι ενδιαφέρον να βλέπει κανείς πώς η πείρα της Αγροτικής έρχεται να ενσωματωθεί στη σημερινή λειτουργία του αγροτοδιατροφικού τομέα. Αν πάει κανείς πίσω, κάπου τρία τέταρτα του αιώνα -τότε που η Αγροτική πολεμούσε για τον εκχρηματισμό της ελληνικής γεωργίας- θα βρει παράξενες συνηχήσεις με τις απαιτήσεις του τώρα.
Δημοσιεύτηκε στο protagon στις 9/6
Le gouvernement grec a du faire marche arrière. Sous la pression des associations, il a du geler un projet de loi réformant la loi littoral locale, menaçant selon ses opposants, les côtes grecques. Le projet prévoyait notamment de supprimer les freins à la construction sur les plages et à l'exploitation de la côte.
La proposition du gouvernement avait pour but de «promouvoir un style d'exploitation du littoral de type espagnol», résume le journaliste Periclès Vassilopoulos à popos de la loi qu'a tenté, en vain, de faire passer le gouvernement. Il est vrai que le bétonnage de la Costa Brava n'est pas un exemple enthousiasmant pour la Grêce et ses 16.000 km de côtes méditerranéennes.
Cette loi que le gouvernement avait décidé de mettre sur la table de l'Assemblée affirmait «simplifier» les dispositions existantes. «Dans sa forme actuelle , le projet de loi supprime toutes les restrictions existantes sur la superficie maximale désignée pour les concessions de plage comme des bars, des parasols et des chaises longues tout en levant le droit de libre accès à la côte pour le public. Les mesures proposées visent également à faciliter des constructions permanentes sur les plages à des fins commerciales, tout en permettant aux entreprises de payer des amendes pour légaliser des constructions non autorisées», détaillait le journal grec Ekathimerini.
«une jungle de béton infini de Benidorm privés»
Rendu public mi-avril, le texte proposé par le ministère des Finances (et non celui de l'environnement) mettait en avant «l'immense importance économique de la zone côtière» en Grèce. Il proposait de «libérer cet énorme potentiel de croissance» en «simplifiant» les procédures «inefficaces et bureaucratiques». Bref, le gouvernement, toujours aux abois financièrement, tentait de rentabiliser un peu plus le littoral.
Le projet a immédiatement soulevé une tempête. Une pétition en ligne a recueilli 160.000 signatures : «La côte grecque largement intacte et vierge va-t-elle devenir une jungle de béton infini de Benidorm privés. Au nom du «développement» et «progrès» le dernier bastion des côtes publiques en Europe sera donné aux développeurs qui seront autorisés à les clôturer et vous faire payer pour la destruction qu'ils provoquent», affirme-t-elle. Les réseaux sociaux ont relayé les critiques et de grandes organisations internationales de défense de l'environnement ont embrayé...Ainsi le WWF a indiqué : «Nous essayons de convaincre les députés que cette loi détruit le potentiel touristique de la Grèce, au lieu de le promouvoir (...). Les étrangers qui viennent en Grèce ne veulent pas voir des plages détruites et du béton partout mais notre vraie richesse naturelle»,
Plus ennuyeux pour le gouvernement, qui vient de subir une défaite cuisante aux Européennes, les critiques sont venues aussi de sa propre majorité. Des socialistes du Pasok comme de certains élus de la Nouvelle-Démocratie du premier ministre Samaras. Pour le parti vainqueur des Européennes, Syriza, le projet «engendre une perturbation sans précédent des écosystèmes côtiers et marins, favorise la destruction totale et irréversible du paysage côtier grec unique,hypothèque à long terme le tourisme, abolit le droit des citoyens là l'accès au littoral et favorise la privatisation du littoral»
Il est vrai que la Grèce a su préserver un tourisme individuel ou à taille humaine le long de ses milliers de kilomètres de côtes, dans les îles notamment, même si le mitage et certaines constructions dénaturent là aussi de nombreux paysages. Et que les concessions de parasols et de chaises longues ne sont pas partout du meilleur effet.
«La mer a un pays, la Grèce», disait un ancien slogan du tourisme grec. Il est vrai que le littoral grec (le plus long d'Europe) est encore relativement protégé et que ses merveilles sont infinies. Résultat dans un pays en pleine crise, il était tentant de vouloir rentabiliser à court terme les richesses du littoral grec. Surtout que le tourisme reste une des rares industries qui fonctionne en Grèce, avec une excellente année 2013. Et que la Grèce devrait faire encore «mieux» en 2014 avec 20 millions de touristes attendus. Mais pour le WWF «au lieu d'aller vers une gestion intégrée des zones côtières, la Grèce opte pour une approche fragmentée, superficielle et destructrice de l'environnement, qui finira non seulement par dégrader son patrimoine naturel, mais aussi nuire à son secteur touristique» si cette loi était adoptée.
Plages à vendre
La presse grecque s'est aussi fait l'écho de la mise en vente de plages par l'office de privatisations de l'Etat. Celte privatisation, qui n'a pas de rapport avec le projet de loi inquiète aussi les défenseurs de l'environnement. L'office de privatisations des biens publics grec (HRADF) mettrait en vente quelques unes des plus belles plages du pays.
Ainsi, les plages de la petite île d'Elafonisos au sud du Péloponnèse, classées par plusieurs sites comme les plus belles du pays, seraient mises en vente sur le site de l'Etat grec.
«Comme prévu , la décision du gouvernement de vendre les plages jumelles (d'Elafonisos) - ainsi que 109 autres plages - afin que les entreprises privées puissent avoir des droits d'utilisation exclusive pendant 50 ans a provoqué une controverse majeure», a noté le journal grec To Vima.
«Dans la liste deTAIPED, on trouve les plages de Myrto à Kato en Achaîa, de Vasiliki à Leucade, de Kalmitsi en Chalcidique et - quelle honte - deux plages de Elafonisos, la petite île entre le Péloponnèse et Cythère, célèbre pour ses eaux bleu-vert et la couleur claire de ses plages de sable», précise un site d'information.
Face aux critiques, le fond a indiqué que rien n'était encore décidé. Les précisions de l'office public affirmant qu'il respecterait les lois n'a guère rassuré les élus locaux des sites concernés. De quoi renforcer encore l'inquiétude des Grecs pour la sauvegarde de leur littoral alors que le premier ministre Samaras vient d'annoncer que «nous redémarrons notre pays en commençant par la mer»,
Ο τίτλος αυτού του σημειώματος - ελαφρώς παραποιημένος, κατά το "συνεχιζόμενη" όσον αφορά την κρίση - είναι δανεικός, από ένα ιδιαίτερο βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν μερικούς μήνες, απο το Μεταίχμιο. Συγγραφέας του ο και ψυχαναλυτής Νίκος Σιδέρης, με δράση πολυπλόκαμη αφού διδάσκει "Αρχιτεκτονική και Ψυχανάλυση" στο ΕΜΠ, εργάζεται ως οικογενειακός θεραπευτής και έχει γράψει από το "Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!' μέχρι το "Μιλώ για την κρίση με το παιδί", προσπαθώντας ακριβώς να γεφυρώσει την "ανάγνωση" της κρίσης που όλοι ζούμε με τις εσωτερικές διαδρομές των ανθρώπων. Έχει επικρατήσει στον πολιτικό λόγο να λέγεται ότι "Χάνεται μια ολόκληρη γενιά νέων, με την κρίση", πλην όμως δεν συνειδητοποιείται ότι αυτό, ακριβώς αυτό, συμβαίνει!
Παρά τις - όχι λιγοστές... - ζοφερές επισημάνσεις που κάνει το βιβλίο αυτό ο Ν. Σιδέρης, παρατηρώντας και φεύγοντας από την τυποποιημένη προσέγγιση των οικονομικών (και των πολιτικών) και επικεντρώνοντας στον άνθρωπο, κατορθώνει να βρει και να υποδείξει "κλειδιά ως προς την τέχνη να ανταπεξέρχεται κανείς στην αντιξοότητα". Κλειδιά χαρακτηριστικά του Ελληνικού τρόπου προσέγγισης των πραγμάτων. Ποια είναι αυτά; (Χωρίς την άδειά του, παραφράζουμε):
Πρώτα, η διατήρηση μέσα σ' ένα περιβάλλον έντονης, καμιά φορά αγριωπής υπεράσπισης του Εγώ μιας ισχυρής δόσης από Εμείς: χωρίς την διατήρηση του οικογενειακού κυττάρου (κι ας δυναμίτισαν τις συντάξεις, π.χ.) το καταστροφικό φαινόμενο της ανεργίας θα είχε αποσαθρώσει τα πάντα. χωρίς την αλληλοβοήθεια στην γειτονιά ή την παρέα, δεν θα φαίνονταν στον ορίζοντα νέα ξεκινήματα. χωρίς (μη-κρατικές) δομές αλληλεγγύης, πολλοί ακόμη θα είχαν βουλιάξει. Ύστερα, η υπαρξιακή αίσθηση του χρόνου, η "επανεξημέρωσή" του, δηλαδή η ανοχή στην αναδιαμόρφωση της ζωής των ανθρώπων κάτω από την πίεση της ανάγκης (όσο κι αν με την ενσωματωμένη Τροϊκανή βαρβαρότητα οι ποικίλοι "Θεοχάρηδες" επιχειρούν να χρησιμοποιήσουν, το "Τώρα, αμέσως!" ως μηχανισμό κοινωνικού ελέγχου, υποταγής). Και, τέλος, η επινοητικότητα: επινοητικότητα επιβίωσης, που μπορεί να πικραίνει όταν σημαίνει νέο κύμα μετανάστευσης, που μπορεί να μην επαρκεί όταν ανάγεται στα (λιγοστά, παρά τον μηντιακό στόμφιο) start-ups, που όμως καθημερινά ξεδιπλώνεται, απο νέες αξιοποιήσεις της πρωτογενούς παραγωγής μέχρι νέου τύπου τουριστικά προϊόντα, απο "πατέντες" ασφαλιστικής κάλυψης μέχρις άτυπες αναδιαρθρώσεις του δανεισμού των επιχειρήσεων.
Προϋπόθεση για να λειτουργήσουν θετικά - για να λειτουργήσει θετικά κάτι, έστω, απ' αυτά! - είναι να προσπεραστεί εκείνο που ο Σιδέρης αναδεικνύει σε στερεοτυπικό Υπουργικό Λόγο/ΥΠΛΟ/λόγο της εξουσίας (με αφορμή το επιχείρημα ότι η μείωση του φόρου καυσίμων που καταδίκαζε ευρύτατα στρώματα να παγώνουν χειμωνιάτικα, ήταν απαραίτητη επειδή "δεν πρέπει να επιδοτούνται οι θερμαινόμενες πισίνες της Εκάλης" ) και να μην σταματήσει ο μέσος άνθρωπος να σκέφτεται. Και, όσο γίνεται, να μιλά, να τοποθετείται. Γιατί, όπως είχε πει και ο Μιγκουέλ ντε Ουναμούνο στον Φρανκικό στρατηγό:" Περιμένετε να ακούσετε τα λόγια μου [...] . Μερικές φορές, το να σωπαίνεις ισοδυναμεί με το να ψεύδεσαι, επειδή η σιωπή μπορεί να εκληφθεί ως συγκατάθεση". Όταν, σταδιακά και διαφορετικά, όλοι επαναδιεκδικούν τον λόγο
Ίσως ο αναγνώστης να διερωτάται πού πάμε να οδηγήσουμε το επιχείρημα μ' αυτές τις - εκτενείς, το ομολογούμε - εισαγωγικές σκέψεις. Και μάλιστα σε μια στιγμή που η δημόσια προσοχή είναι συγκεντρωμένη σε ζουμερά πολιτικά δρώμενα: ανασχηματισμός, προσωπικες επιλογές, τύχη του Γιάννη Στουρνάρα, πετυχημένη αυτοαναγόρευση Βαγγέλη Βενιζέλου σε κέντρο της κυβερνητικής ισορροπίας, αναζήτηση Διοικητή Τράπεζας της Ελλάδας και Επιτρόπου για εξορία στις Βρυξέλλες διάλυση της πάλαι ποτέ "μικρής, ηρωϊκής ΔΗΜΑΡ" , πορεία του ΠΟΤΑΜΙΟΥ προς την Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία, συζήτηση για "Κεντροαριστερά" (πάλι), ημιδιάλυση ΑνΕλλήνων, παλιννόστησή τους (συν ίσως του ΛΑΟΣ) στην ΝΔ/Κεντροδεξιά, χειρισμοί διαμόρφωσης πλειοψηφίας για την ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας χωρίς εκλογές...
Η απάντηση είναι πώς, ακριβώς σ' αυτήν την συγκυρία είναι ενδιαφέρον να δει κανείς πώς από κάθε συντελεστή του "Ελληνικού δράματος" κατατίθενται απόψεις και προσεγγίσεις που επιχειρούν να οδηγήσουν την συζήτηση του αύριο. Με νέες ισορροπίες και με άνοιγμα νέων μετώπων:
• Η έγκριση της διπλής μικρο-δόσης του ΔΝΤ προς την Ελλάδα (συνολικά 3,4 δις ευρώ, "οφειλόμενα" από πέρσι το φθινόπωρο) με ομοφωνία αυτήν την φορά του Δ.Σ. του Ταμείου - πέρσι είχε υπάρξει αποχή της Βραζιλίας, δυσαρέσκεια Κίνας - έγκριση που έγινε με βάση μιαν ακόμη Έκθεση Πουλ Τόμσεν, είχε δυο βασικά θετικά για την Ελλάδα. Αναγνώρισε/χειροκρότησε την πρόοδο στην εφαρμογή του Προγράμματος - "η εξυγίανση είναι εντυπωσιακή με τα παγκόσμια μέτρα" - την επίτευξη στόχων (σε επίπεδο πρωτογενούς πλεονάσματος και σταδιακής ανάκαμψης) αλλά και επανέφερε το θέμα των Ευρωπαϊκών δεσμεύσεων για στήριξη της χρηματοδότησης του Προγράμματος και για επίτευξη βιωσιμότητας του χρέους.
Όμως, ακριβώς το τελευταίο αυτό για να το στηρίξει, το ΔΝΤ θεωρεί ότι συνεχίζει να υπάρχει - για το 2015 , άρα... μετεκλογικά! - χρηματοδοτικό κενό, το οποίο ο Γιάννης Στουρνάρας συνεχίζει να αρνείται έντονα σημειώνοντας την αστοχία προβλέψεων ΔΝΤ/Τρόικας σε σχέση με το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2013 που βγήκε πλεόνασμα, καθώς και την διάψευση των ανησυχιών π.χ. για την εισπραξιμότητα των φόρων επί των ακινήτων. Επιπρόσθετα, το ΔΝΤ δεν κάνει βήμα πίσω στις "απαιτήσεις" για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, για συνέχιση των μέτρων ελαστικοποίησης της αγοράς εργασίας - κατώτατος μισθός/13ος+14ος μισθός, 3ετίες, ομαδικές απολύσεις - κυρίως όμως "ανεβάζει" την ανησυχία την διαχείριση των NPLs /των κόκκινων δανείων απο τις τράπεζες "βάσει ρεαλιστικών παραδοχών" (γι αυτό και συνεχίζει να πιέζει να μην αγγίξει κανείς το μαξιλάρι των 11 δις ευρώ, που βρίσκεται ακόμη διαθέσιμο για ανακεφαλαιοποιήσει τραπεζών στα χέρια του ΤΧΣ....)
• Η προεκλογική Κυβερνητική θέση, που στην ουσία την επανέφερε στην διεξοδική τοποθέτηση ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΒ το δίδυμο Σαμαρά-Στουρνάρα, στηρίζεται αντιθέτως στην βεβαιότητα ότι η σταθεροποιητική πορεία θα συνεχισθεί αφεαυτής (με την στήριξη και της ανάκαμψης/επανεκκίνησης που ήδη τροφοδοτείται απο τις αγορές: έκδοση ομολόγου, ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών, προσέλευση κεφαλαίων...) και ότι τόσο η απασχόληση όσο και η ανάκτηση ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα βρίσκεται ήδη καθ' οδόν. Χρειάζεται "μόνον", επιπρόσθετα, κάποια φορολογική χαλάρωση (αν το επιτρέψει η δημοσιονομική ισορροπία - μεγάλο "αν"!) και συνέχιση της στήριξης των ασθενέστερων (κατά την λογική του "κοινωνικού μερίσματος"). Αυτά, με την σειρά τους βασίζονται στην αίσθηση ότι υφίσταται πλέον κάτι σαν νέα διαπραγματευτική ευχέρεια με την Τρόικα/με την "Ευρώπη" συν το ΔΝΤ, την οποία η σημερινή πολιτική ομάδα μπορεί να φέρει εις πέρας με νέα περιθώρια.
Κάπως διαφοροποιημένη η τοποθέτηση Ανδρέα Λοβέρδου (για τον οποίο ακούγονταν φήμες κεντρικής υπουργοποίησης), που θάθελε πρόωρη εξόφληση του Ελληνικού χρέους προς ΔΝΤ, ώστε να "φύγει" εκείνο από την όλη εξίσωση...
Η αναζήτηση της συμβατότητας και της διάθεσης για διαπραγμάτευση
• Φαινομενικά σε αντιδιαμετρική κατεύθυνση κινήθηκε - με αφορμή την δική του παρουσία στο ίδιο forum, του ΣΕΒ - ο Αλέξης Τσίπρας, κηρύσσοντας "σε αποδρομή" τον κυβερνητικό συνασπισμό και θεωρώντας ότι με την άνοδο των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ στις (Ευρω)εκλογές "ευνοείται η Ελλάδα για καλύτερη διαπραγμάτευση στο θέμα του χρέους". Όμως, μεγαλύτερο ενδιαφέρον είχε το περίγραμμα σχεδίου ανασυγκρότησης που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ, ζητώντας "να συνεργαστούμε με ειλικρίνεια και να αναπτύξουμε λειτουργική, θεσμική σχέση με τον Σύνδεσμο". Απο την μια έχουμε την επαναφορά του βασικού μισθού στα 751 ευρώ, των συλλογικών διαπραγματεύσεων (συν μετενέργεια...) και δράσεις αναδιανομής "προς τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα". Από την άλλη υπήρξε υπόσχεση για ρύθμιση των κόκκινων δανείων, μείωση του ενεργειακού κόστους στην βιομηχανία, λειτουργία "αναπτυξιακού φορέα ειδικού σκοπού" για την χρηματοδότηση επιχειρήσεων.
Ειναι αυτό το σχήμα συμβατό (α) με κάτι σαν διαπραγμάτευση στα πλαίσια της Ευρωζώνης και (β) με τις ισορροπίες των επιχειρήσεων;
• Πρώτες απαντήσεις έδωσε η ίδια η ηγεσία του ΣΕΒ, on-the-record. Ο νέος Πρόεδρος Θόδωρος Φέσσας - ο οποίος προ μηνών είχε παρακολουθήσει προσεκτικά τον Αλέξη Τσίπρα, κεντρικό ομιλητή σε διοργάνωση του Στέλιου Κούλογλου/TVXS, προτού συζητηθεί η δική του προεδρία... - υποσχέθηκε ότι "ο διάλογος που άνοιξε μεταξύ του ΣΕΒ και της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης θα συνεχιστεί με την ίδια σοβαρότητα για την διερεύνηση κοινών λύσεων που αφορούν την επιχειρηματικότητα". Ενώ ο απερχόμενος Δημήτρης Δασκαλόπουλος, που δεν απαρνήθηκε την τάση του να μιλά πολιτικά (και χαρακτήρισε "ανήσυχη προσμονή" το αποτέλεσμα της κάλπης, πρότεινε "διάλογο με την Αριστερά", προκειμένου να βρεθούν "σημεία σύγκλισης για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας".
Οντως, το να σωπαίνεις κινδυνεύει να θεωρηθεί συγκατάθεση. Ας συνεχίζεται λοιπόν η συζήτηση, τουλάχιστον.
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 4/6
Μου γεννήθηκε πολύ μεγάλη περιέργεια όταν διάβασα ότι ο Υπουργός Οικονομικών κύριος Στουρνάρας πήγε στο τελευταίο Eurogroup πριν από μία εβδομάδα και υπέβαλλε για έγκριση - συζήτηση ένα σχέδιο για το πού και πώς θα αναπτυχθεί η ελληνική οικονομία τα επόμενα 10 χρόνια.
Η είδηση συνοδευόταν από την πληροφορία ότι το σχέδιο βασίστηκε στην μελέτη "Greece 20/20" της εταιρείας McKinsey (του 2012 με χρηματοδότες τον ΣΕΒ και την Εθνική Τράπεζα) καθώς και σε μελέτη του ΙΟΒΕ.
Λέω τι στο καλό, είναι δυνατόν να στέλνουμε ένα τέτοιο τόσο κρίσιμο σχέδιο στις Βρυξέλλες και εμείς να μην έχουμε πάρει είδηση;
Τέλος πάντων, μετά από ψάξιμο στους ιστιότοπους του Υπ. Οικονομικών και του ΙΟΒΕ δεν βρήκα τίποτα σχετικό και τελικά κατέληξα να βρω στο διαδίκτυο στα αγγλικά μια εκτενή περίληψη της περίφημης μελέτης της McKinsey.
Αμέσως έκανα μέσα στο κείμενο ένα search με τις δύο λέξεις που με ενδιέφεραν "olive oil" και... έμεινα κόκκαλο.
Πήγα και μια παράγραφο παρακάτω στην σελίδα 54 και έμεινα πάλι κόκκαλο! Δεν θα γράψω πολλά γιατί νομίζω ότι με τα πολλά λόγια κινδυνεύουμε να χάσουμε την ουσία για το σε ποια μορφή αγροτικής παραγωγής θέλουν (δεν θέλουμε - θέλουν) να μας πάνε.
Η πρόταση λοιπόν της McKinsey προβλέπει με δυο λέξεις ότι: πέντε με έξι μεγάλες εταιρείες θα πρέπει να ελέγχουν όλη - ναι όλη - την γεωργική παραγωγή της Ελλάδος. Διαβάστε :
1. Για το ελαιόλαδο:
Αντί των 1.200 ελαιοτριβείων, που λειτουργούν σήμερα σε όλη τη χώρα, με μια μέση ετήσια παραγωγή περίπου 500 τόνους το καθένα, να δημιουργηθούν μόνο ΔΥΟ mega-ελαιοτριβεία δυναμικότητος 100.000 - 150.000 τόνων το καθένα που θα απορροφούν όλη την παραγωγή ελαιολάδου. Μάλιστα οι mega-μελετητές της μελέτης αναφέρουν την Κρήτη και την Πελοπόννησο σαν δύο προτεινόμενα μέρη εγκατάστασής τους. Και ποιος ο λόγος: για να επιτύχουμε "οικονομίες κλίμακος" και έτσι να μπορέσουμε να ανταγωνιστούμε με χαμηλές - ισοπεδωτικές τιμές την Ισπανία. Χάλια τα νεύρα μας. Πάει περίπατο βέβαια η περίφημη υψηλή ποιότητα και η "υπεροχή" του ελληνικού ελαιολάδου. Με κάποιο άλλο όραμα εμείς προσπαθούμε να μάθουμε τους νεώτερους: "ποιότητα- ποιότητα - ποιότητα" και αυτοί θέλουν να πάμε εντελώς αντίθετα: "ποσότητα - ποσότητα – ποσότητα". Μα καλά, αφού δεν μας μένει απούλητο το ελαιόλαδο γιατί πρέπει να γκρεμίσουμε και άλλο την τιμή του; Να πάμε ακόμα πιο χαμηλά όπως η Τυνησία και η Συρία; Τι θα πετύχουμε; Αυτό που ξέρω είναι τι δεν θα πετύχουμε... καλύτερες μέρες για τον Έλληνα παραγωγό που είναι και το ζητούμενο. Και αυτό στον χώρο του ελαιολάδου, και όχι μόνο, μπορούμε να το πετύχουμε μόνο με πιο καλής ποιότητος ελαιόλαδα, όχι κατώτερης ποιότητος.
2. Για τα φρούτα και λαχανικά (και αναφέρει μάλιστα πατάτες, ντομάτες, μήλα και ροδάκινα):
Nα γίνουν 2 ή 3 μεγάλες μονάδες συσκευασίας σε Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα και στην Πελοπόννησο.
3. Και το καλύτερο μας το φυλάνε στην επόμενη παράγραφο: Να ιδρυθεί μία (μία) εταιρεία διακίνησης όλων αυτών των αγροτικών προϊόντων με προτεινόμενο όνομα "Greek Foods Company" η οποία μπορεί να είναι ιδιωτική (ποιος τυχερός θα την πάρει μέσω... ΤΑΙΠΕΔ ίσως!) ή μια σύμπραξη δημοσίου - ιδιωτών (ΡΡΡ) με σκοπό την καλύτερη προώθηση στις ξένες αγορές και έτσι να επωφεληθούν, λέει, οι μικροί από τις συνέργειες που θα προκύψουν.
Και όμως, οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές μας που στριμώχνονται στα κανάλια και ασχολούνται με την "ευρωπαϊκή προοπτική", τον Νότο και τον Βορά, την αλληλεγγύη και το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης και το μόνο που τους απασχολεί μερικές φορές είναι το μέγα θέμα της καθιστικής χωροταξίας των ευρωβουλευτών του Ποταμιού, είμαι σίγουρος ότι ούτε ένας τους δεν έχει καν σκεφτεί να ζητήσει από το Υπουργείο Οικονομικών να δει και να μελετήσει τι στο καλό «Σχέδιο Ανάπτυξης" έχουμε στείλει εκεί ακριβώς στις Βρυξέλλες ζητώντας την ευλογία για τη χρηματοδότησή του. Θα έπρεπε όμως, έτσι, έστω και από μια απλή περιέργεια...Σημείωση προς τους mega-μελετητές της McKinsey: οι παραγωγοί ελαιολάδου στην Τοσκάνη, αφού με τα χρόνια χτίσανε με υπομονή και γνώση την ποιότητα του, το πουλάνε 7 με 10 ευρώ το λίτρο και εσείς θέλετε να μας πάτε στο 1,80 του απλού παρθένου της Ισπανίας;Aντί, λοιπόν, να βάλουμε στόχο στο αναπτυξιακό μας σχέδιο στον τομέα του ελαιολάδου μέσα από εκπαίδευση και εκσυγχρονισμό να κάνουμε μέσα στην επόμενη δεκαετία την Κρήτη την "Τοσκάνη της Ευρώπης", εσείς και κάποιοι κρυμμένοι στο σκοτάδι θέλετε να πάμε αλλού.
Επείγει στην χώρα η ανασυγκρότηση της φιλοευρωπαϊκής κεντροαριστεράς, για να υπάρξει πλέον ισχυρό ανάχωμα στον φαιοκόκκινο λαϊκισμό και τις φιλοδοξίες του.Οι φιλοευρωπαϊκές και μεταρρυθμιστικές πολιτικές δυνάμεις στην χώρα μας, έστω και αν πραγματοποιούν μεταρρυθμίσεις υπό την πίεση της τρόϊκας και των Ευρωπαίων εταίρων μας, στις ευρωεκλογές συγκέντρωσαν ποσοστό 41,5% (ΝΔ, Ελιά, Ποτάμι, Χατζημαρκάκης, ΔΗΜΑΡ, Γέφυρες), έναντι 50,2% (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, Δράση) που είχαν αθροίσει στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2012.
Τα ποσοστά αυτά υποδηλώνουν ότι, μέσα σε δύο χρόνια, παρά τα λάθη της ΝΔ, την φορολογική επέλαση, την κρίση ρευστότητας, την άνοδο της ανεργίας και την κρίση στην Ευρώπη, τέσσερις Έλληνες στους δέκα –από αυτούς που πήγαν να ψηφίσουν την Κυριακή 25 Μαΐου– παραμένουν προσκολλημένοι στο ευρωπαϊκό όραμα και στην προσπάθεια Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση να πορευτούν στον δύσκολο και συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο τού αύριο. Είναι έτσι σαφές ότι από αυτό το 41,5% εξαρτάται το μέλλον της χώρας και μαζί του είναι συνδεδεμένες οι βαθειές μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν σε όλα τα επίπεδα.
Στην σημερινή Ελλάδα της κρίσης, αυτό το 41,5% έχει ηρωικό χαρακτήρα και γι αυτό πρέπει να διατηρηθεί. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνον μέσω της πολιτικής εξουσίας που ασκεί σήμερα, Με διαφορετικά λόγια, η σημερινή συγκυβέρνηση θα πρέπει να ενισχυθεί κα να επεκταθεί, ώστε να παραμείνει.
Μοναδικός τρόπος για να γίνει κάτι τέτοιο είναι η πολυθρύλητη συσπείρωση του κεντροαριστερού χώρου. Το θέμα όμως είναι ότι η ανασύνθεση της κεντροαριστεράς σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει με βάση τα υφιστάμενα σχήματα. Αυτά έχουν φθαρεί και σε μεγάλο βαθμό συνδέονται με την ουσιαστική και πολυεπίπεδη πτώχευση της χώρας. Η ελληνική κεντροαριστερά θα πρέπει να επαναλάβει –υπό διαφορετικές, βέβαια, ιστορικές συνθήκες– είτε το πείραμα των Γάλλων σοσιαλιστών το 1971 (όταν στο συνέδριο του Επιναί εγκατέλειψαν το βεβαρυμένο παρελθόν τους και ίδρυσαν το νέο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γαλλίας), είτε την πρωτοβουλία της ιταλικής κεντροαριστεράς και της επανίδρυσής της μετά από πολλές πολιτικές περιπέτειες.
Ένας νέος και ευρύς κεντροαριστερός πολιτικός σχηματισμός θα μπορούσε να πετύχει εκλογικά ποσοστά της τάξεως του 20% και 25% και άρα να αποτελεί μόνιμο φορέα εξουσίας σε συνεργασία με την κεντροδεξιά –που και αυτή δείχνει να σταθεροποιείται, μεσούσης της κρίσης, σε ποσοστά κυμαινόμενα από 25% έως 30%. Αν δύο τέτοιοι σχηματισμοί μπορούσαν να κυβερνήσουν την χώρα μία οκταετία, η Ελλάδα του 2022 θα ήταν κυριολεκτικά μία «άλλη χώρα».
Σήμερα, απέναντι στο 41,5% υπάρχει ένα συμπαγές 58,5% –που είναι η Ελλάδα του χθες. Είναι, στην ουσία, η δύναμη του λαϊκισμού, της αντίδρασης, της αρπακόλας, της κρατικής κραιπάλης και του θρησκευτικο-εθνικιστικού φονταμενταλισμού. Είναι αυτή η απίστευτα αντιδραστική δύναμη που πριν σαράντα χρόνια δημιουργήθηκε στους κόλπους ενός αχρείου πελατειακού πολιτικού συστήματος, στο οποίο δέσποζαν ο άκριτος εθνικισμός και ο αριστερός μεσσιανισμός με πράσινα και κόκκινα χρώματα. Ως φαίνεται, λοιπόν, αυτό το φαιοκόκκινο τέρας στις σημερινές συνθήκες αντιπροσωπεύει το 50% του πολιτικού φάσματος της χώρας. Έχει δε και ισχυρή πρόσβαση στο Διαδίκτυο, η οποία, ωστόσο, ευτυχώς, για την ώρα δεν αποδίδει πολιτικά –για τον απλό λόγο ότι οι Έλληνες, και κυρίως οι νέοι, δεν διαβάζουν. Σε αντίθεση με την Γαλλία, για παράδειγμα, όπου τα διαδικτυακά βοθρολύματα αποτελούν σημαντικό όπλο της πολυεκατομμυριούχου Μαρίν Λεπέν και της μαφίας της.
Υπό αυτές τις συνθήκες, τα δύο κόμματα της σημερινής εξουσίας πρέπει να εκμεταλλευθούν το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ χτύπησε ταβάνι. Όταν μετά από δύο χρόνια έξαλλου λαϊκισμού, το κόμμα παίρνει 100.000 ψηφοφόρους λιγότερους από αυτούς που είχε πάρει το 2012, αυτό σημαίνει ότι το κόμμα των συνιστωσών δεν μπορεί να πάει πιο μακρυά. Πιθανόν δε ένα κομμάτι του, το φιλικό προς το ευρώ και την ΕΕ, να αποχωρούσε για να ενταχθεί σε ένα κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας. Κατά την γνώμη μας, στελέχη όπως οι κ.κ. Γ. Σταθάκης, Δημ. Παπαδημούλης, Γ. Δραγασάκης και, γιατί όχι, η νέα Περιφερειάρχις Αττικής Ρένα Δούρου, δεν θα έλεγαν όχι σε μία παρόμοια προοπτική, που θα είχε πλέον σαφώς και άρωμα εξουσίας.
Είναι, συνεπώς, άμεση η ανάγκη της επανασύνθεσης του κεντροαριστερού χώρου, σε νέες βάσεις και βέβαια με προοπτικές συμμετοχής στην εξουσία.
Τα πράγματα, αντιθέτως, είναι δυσκολότερα για την κεντροδεξιά και την Νέα Δημοκρατία. Στην σημερινή συγκυρία, κύριο μέλημά της θα πρέπει να είναι η παγίωση του ποσοστού της. Η λαϊκιστική και θρησκόληπτη ακροδεξιά δύσκολα πλέον μπορεί να ενσωματωθεί στον νεοδημοκρατικό χώρο. Θα συνεχίσει να παραδέρνει μεταξύ Χρυσής Αυγής, ΑΝΕΛ και ΛΑΟΣ –τρία κόμματα που είναι πιο κοντά στο ΚΚΕ παρά στην ΝΔ. Έτσι, ο μόνος χώρος με τον οποίο θα μπορούσε να συνεργασθεί η ΝΔ είναι αυτός που σήμερα εκπροσωπείται από την Δράση και άλλα φιλελεύθερα μικρά κόμματα, του οποίου η πολιτική δύναμη αντιπροσωπεύει ένα ποσοστό 1%-2%. Ωστόσο, είναι πολύ αμφίβολο αν η ΝΔ θα κάνει ανοίγματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Συμπερασματικά, λοιπόν, η όποια μεταρρυθμιστική συγκυβέρνηση στην χώρα είναι υπόθεση της κεντροαριστεράς, η οποία, επειδή στην ουσία αυτή ήταν παρούσα και στις περισσότερες μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις, διαθέτει έμπειρο στελεχιακό δυναμικό και, κυρίως, με υψηλή ευρωπαϊκή εμπειρία. Και αυτή θα είναι το μέγα ζητούμενο τα χρόνια που έρχονται.
Δημοσιέυτηκε στο europress στις 28/5
"Τα πηγάδια γύρισαν ανάποδα". Δανειζόμαστε την παράξενη έκφραση απο τον Αλέκο Παπαδόπουλο - δεν είναι πολιτική, αναφέρεται στην ριζική ανατροπή του τρόπου λειτουργίας της οικονομίας και της κοινωνίας, μιαν ανατροπή που την επεσήμαινε ήδη ως επερχόμενη από τον Νοέμβριο του 2009: "Πικρή αλήθεια ότι, μετά απο μια μακρά περίοδο αμεριμνησίας, θα αναγκασθούμε να ζήσουμε ένα ιδιαίτερα λιτό βίο έως ότου να αναταχθεί η οικονομία" . Βρίσκουμε ότι περιγράφει στην εντέλεια εκείνο που βρίσκεται, ούτως η άλλως μπροστά μας. Μόνο που... πρέπει να δούμε σήμερα, τι ακόμη υπάρχει μπροστά μας ως "λιτός βίος".
Οι εκλογές του Μαΐου, και ο καινούργιος γύρος αναζητήσεων που αναπόδραστα ανοίγεται, αυτό το ερώτημα δεν το αλλάζουν. Ό,τι κι αν πουν οι πολιτικοί (ζαλισμένοι απο τις βδομάδες που πέρασαν) επ' αυτών που είπαμε οι πολιτες στην τρίδιπλη κάλπη (όχι λιγότερο παραζαλισμένοι - αν και όχι "παραπλανημένοι").
Όμως, πρώτα ας μας επιτρέψει ο αναγνώστης να σημειώσουμε κάτι σαν την αγνοημένη εικόνα της σιωπηρής πραγματικότητας κάποιες μέρες, αν μη ώρες, πριν τις κάλπες της 25ης που τώρα καθόμαστε και ανατέμνουμε τα αποτελέσματά τους. Λοιπόν: μεσοβδόμαδα αποπλήρωσε η Ελλάδα τα κάπου 8,5 δις ευρώ που αποτελούσε - ποιος το θυμάται πια; - το κεντρικό ερώτημα για το χρηματοδοτικό κενό του 2014, το αν και πώς θα εξυπηρετηθούν. (Τα μισά ήταν από την παρέμβαση στην κορύφωση της κρίσης, τα άλλα απο την εποχή Αλογοσκούφη). Έγινε δε η αποπληρωμή χωρίς ακόμη να έχουν εισπραχθεί τα αναμενόμενα 1,8 (ή1,8x2) δις του ΔΝΤ, που πάνε για κάποια 24ωρα μετά τις κάλπες (30 Μαΐου η σχετική συνεδρίαση).
Βέβαια, περίπου την ίδια στιγμή είδαμε να σκουραίνει η προοπτική του Ασφαλιστικού, με τα επικουρικά κυρίως Ταμεία που ετοιμάζονται να "μπουν" στο καλοκαίρι, με μαύρη τρύπα να ανοίγει ήδη η κατάργηση των φόρων/πόρων υπέρ τρίτων βάσει της εργαλειοθήκης ΟΟΣΑ: σε απόσταση αναπνοής να την δουν και οι συνταξιούχοι τους! Επειδή περί εργαλειοθήκης, πάντως, δεν είναι μόνο το "γάλα 2 ημερών" που ματαίως θα αναζητήσετε σε ράφια σουπερμάρκετ : μην διανοηθείτε π.χ. να ζητήσετε σε φούρνο να σας... ζυγίσουν το ψωμί, ώστε να πληρώσετε με βάση την ποσότητα που αγοράσατε. Θα σας κοιτάξουν σαν τρελό, το πιθανότερο: το ότι διάφορα διαρθρωτικά νομοθετήθηκαν δεν σημαίνει, δα και κάτι!
Η οικονομία σε αμηχανία,
η πολιτική αναζήτηση σε φάση "τυφλόμυγας"
Γιατί ξεκινάμε μ' αυτές τις άσχετες μεταξύ τους αναφορές; Για να δείξουμε ότι οι κάλπες του Μαΐου και όλη τους η πολιτική λειτουργία βρίσκουν την οικονομία σε μια παράξενη αμηχανία. Η παρανοϊκή δημοσιονομική πίεση των δυο τελευταίων χρόνων "πέτυχε" - δηλαδή, τι; Έφερε μια κανονικότητα στην χρηματοδοτική ισορροπία έναντι του διεθνούς συστήματος (συν, να είμαστε δίκαιοι, μια βαθμιαία διόρθωση στις καθυστερήσεις πληρωμών/arrears του Δημοσίου έναντι ιδιωτών) η οποία αφήνει - σχετικά - ελεύθερα τα χέρια όποιου κυβερνήσει απ' δω και πέρα. Αντίθετα, σε επίπεδο διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, συνεχίζουμε να τσαλαβουτάμε...
Δηλαδή τώρα, με την συζήτηση για την ελάφρυνση/αναδιάρθρωση /ξαναπακετάρισμα του χρέους να έχει ξεκινήσει, όμως προς άδηλη κατεύθυνση και με εξαιρετικά διστακτικό ρυθμό, "όλα βρίσκονται πάλι εξαρχής στο τραπέζι". Με σαφώς λιγότερη διαπραγματευτική πίεση, αλλά και εντελώς ανοιχτά. Το ζήτημα είναι ... ποιος θα κάνει ετούτη την διαπραγμάτευση και πώς.
Όμως, την ίδια στιγμή, η πολιτική τάξη δείχνει να αντιλαμβάνεται πως άμα δεν επαναδρομολογηθεί - τώρα, άμεσα, σε ένα ορατό μέλλον - "κάτι" σαν ανάπτυξη, τότε δεν πάμε πουθενά. Και η ίδια η Ευρώπη το βλέπει - τραγικά αργά! Έτσι παραμονές της κάλπης, έφερε στην πρώτη γραμμή πάλι η Γερμανία/ο Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε δια μακράς χειρός της KfW το θέμα του Επενδυτικού Ταμείου, προκειμένου να υποσχεθεί κάτι σαν ρευστότητα στοχευμένη στην έρημο των μικρομεσαίων.
Την ίδια στιγμή πλήθυναν οι μελέτες και οι συζητήσεις που στοχεύουν σε μια επαναδρομολόγηση της ανάπτυξης. Στην μελέτη της McKinsey (μαζί με τις συνεισφορές του ΙΟΒΕ και του ΚΕΠΕ) στηρίχθηκε εκείνο που επιχειρείται να προωθηθεί ως Εθνικό Αναπτυξιακό Σχέδιο - με τομείς προτεραιότητας όπως ο πρωτογενής και η μεταποίηση των προϊόντων του , ο τουρισμός, η ενέργεια, η διαχείριση απορριμμάτων, τα logistics και όλο και κάποια προωθημένη εκδοχή βιομηχανίας όπως π.χ. των γενοσήμων φαρμάκων ή πάλι υπηρεσιών όπως της πληροφορικής. Ενώ μια άλλη μελέτη μεγάλου "σπιτιού", της Boston Consulting Group παρουσιάστηκε με την ενθουσιώδη στήριξη των επτά διμερών Επιμελητηρίων...
Βέβαια, το "η ανάπτυξη δεν διατάσσεται!" φαίνεται πως οι πολιτικοί μας επιτέλους το έμαθαν. Το "η συζήτηση είναι καλή, η ανάπτυξη όμως ούτε με τα ωραία λογια καταφθάνει", φαίνεται ότι ακόμη δεν καταστάλαξε. Ισως, γι αυτό, να μας φάνηκε πολύ πιο ουσιαστική μια άλλη μελέτη μεγάλου "σπιτιού", της PwC, όπου ήρθε να στηριχθεί η πολύ πιο βαριά συζήτηση για την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων.
Τι λέει εκείνη; Ότι για την αναχρηματοδότηση του εταιρικού τομέα της οικονομίας πρέπει σε έναν εύλογο χρονικό ορίζοντα να αναδιαρθρωθούν περίπου 15 δις ευρώ (25% των δανείων) ώστε να απελευθερωθούν περιουσιακά στοιχεία, κυρίως απο κάπου 650 εταιρείες Zombies - υπό την υπερβολικά ευρηματική αυτή ονομασία κρύβονται οι μη-βιώσιμες επιχειρήσεις που απλώς "στραγγίζουν" πόρους απο το τραπεζικό σύστημα. Ακόμη πρέπει αν αναχρηματοδοτηθούν περίπου 10 δις ευρώ, (15% των δανείων) αν είναι να επανέλθει η συμβατότητα του δανεισμού με την λειτουργική κερδοφορία περίπου 700 επιχειρήσεων.
Η συζήτηση για τις θέσεις εργασίας
θέλει μεγαλύτερο σεβασμό
Σ' αυτό το φόντο, μ' αυτήν την προεργασία, ήρθε κυριολεκτικά "στο νήμα" η προεκλογική παρουσίαση Εθνικού Αναπτυξιακού Σχεδίου απο τον Αντώνη Σαμαρά. Διόλου τυχαία, επέμεινε ιδιαίτερα στην "μετάφραση" της ανάπτυξης σε θέσεις εργασίας! Εγινε λογος για 550.000 θέσεις σε ορίζοντα 3ετιας, για 770.000 σε ορίζοντα 2021.
Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει όμως το "σπάσιμο" των υπεσχημένων θέσεων εργασίας. Κάπου το 40% αναμένεται να προέλθει από την γεωργία/τον πρωτογενή τομέα: εδώ υπάρχει αληθινά μεγάλη δόση αστάθμητου, καθώς η οικονομικότητα της ενασχόλησης στην γεωργία τα χρόνια που έρχονται εξαρτάται απο δυσάρεστα ευαίσθητους παράγοντες. Ο ένας είναι η εξέλιξη των Ευρωπαϊκών παραμέτρων (μην βιαστείτε να πείτε "δεν θα παράγουμε πια για την επιδότηση, αλλά για την αγορά" καθώς για ευρύτατο φάσμα προϊόντων η ζήτηση δεν θα πάψει να επικαθορίζεται απο τις "τιμές Βρυξελλών"), ο άλλος το κόστος παραγωγής (αυτό ορθώς το διέγνωσε ο ίδιος ο Αντ. Σαμαράς και εξήγγειλε μείωσή του, αλλά έμεινε κάπως πίσω στο "πώς ακριβώς").
Το πιο σταθερό κομμάτι, σχεδόν 30%, ανάγεται στον τουρισμό. Εδώ, μπορεί το Πρόγραμμα Σαμαρά - αν το πούμε έτσι - να είναι μέχρι και συντηρητικό καθώς πρόκειται για 30.000 (πρόσθετες, σωρευτικές) θέσεις εργασίας κάθε χρόνο, σ' έναν τομέα όμως που υπάρχουν ενδείξεις ότι όντως παίρνει μπροστά. Ενα ζήτημα, βέβαια, είναι τι ποιότητας θέσεις εργασίας θάναι αυτές: πόσο εποχιακές (και θα σημαίνει "εποχιακές") και ποιού επιπέδου αμοιβών (δεν αναφερόμαστε βέβαια στις επίσημες, μόνο αμοιβές, αλλά και στις γκρίζες απολαβές "αιχμής" που - αυτές κυρίως - οδηγούν την ενεργό ζήτηση στην Ελληνική περιφέρεια).
Το 10% που ανάγεται στην ναυτιλία υπόσχεται - ως συνήθως - καλύτερη ποιότητα αμοιβών. Όμως, εδώ, η πάγια κυκλικότητα της ναυτιλίας θάξιζε να ληφθεί υπόψη - αν και μάλλον το σημείο εκκίνησης είναι (το 2014) αρκετά χαμηλά. Μόνο, να δούμε τι θα αφήσει στην Ελλάδα η παγίως "για την κοινή γνώμη" φορολογική πολιτική που επαπειλείται. Κάπου εκεί κοντά, απο πλευράς όρων, αλλά λίγο πάνω από 5% του συνολικού αριθμού θέσεων εργασίας οι προσδοκίες απο τις συνδυασμένες μεταφορές/τα logistics. Αντίστοιχα μεγέθη και στην ενέργεια και το περιβάλλον: μόνο που το πρώτο σκέλος εξαρτάται - απόλυτα - από αποφάσεις πολιτικής, το δεύτερο - ανάγνωθι: διαχείριση απορριμμάτων - έχει να κάνει (και) με την αστοχία των αναθέσεων συμβάσεων απειλεί να που "συμπαρασύρει" την χρηματοδότηση Βρυξελλών.
[Η αντίστοιχη προσδοκία για την δημιουργία πρόσθετου ΑΕΠ στην 6ετία - κοντά στα 55 δις ευρώ, λέει - είναι διαφορετική ανά τομέα/κλάδο . Τα 16,5 δις αναμένονται απο τον τουρισμό, με τα 13,5 (μόλις) απο την γεωργία, σχεδόν 10 απο ενέργεια-περιβάλλον, κάπου 8,5 από ναυτιλία....].
Κουράσαμε ίσως, μια μέρα μετά την ζωηράδα της κάλπης, ημέρα εξαγωγής σοφών συμπερασμάτων. Όμως, να, μήπως θάπρεπε οι αναφορές σε δημιουργία θέσεων εργασίας να γίνεται με λίγο μεγαλύτερο σεβασμό; Για ανθρώπους είναι ο λογος. Όχι για νούμερα.
Δημοσιέυτηκε στην Ναυτεμπορική στις 27/5
