Friday, 06 December 2024
Τα άρθρα Μελών και Φίλων της Παρέμβασης, όπως δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και διεθνή τύπο.
Για να δείτε τα άρθρα ανά συγγραφέα, πατήστε εδώ .
Αν κυκλοφορούσε σήμερα το ιστορικό περιοδικό, θα ήταν 88 ετών και θα είχαν επαληθευθεί όλες οι προβλέψεις του για την ελληνική οικονομία και την κατάρρευσή της
Πέρα όμως από το δημόσιο χρέος, ο ΟΤ, δια του διευθυντή του Γιάννη Μαρίνου, είχε κατ' επανάληψη καταγγείλει την διαφθορά και την θεσμοθέτηση της απάτης στο Δημόσιο, με αποτέλεσμα αλλεπάλληλες δίκες για συκοφαντική δυσφήμιση –που όλες, ωστόσο, κατέληξαν στην αθώωση του περιοδικού και των συντακτών του.
Αν κυκλοφορούσε ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» (ΟΤ) στις 11 Απριλίου 2014 θα συμπλήρωνε 88 χρόνια παρουσίας στην ελληνική εκδοτική πραγματικότητα. Θα ήταν δε και το μοναδικό έντυπο στην Ελλάδα το οποίο είχε περιγράψει με μοναδική προβλεπτική ακρίβεια πώς και γιατί η χώρα όδευε προς την πτώχευση και ενδεχομένως την αποχώρησή της από την ευρωζώνη, πολλά χρόνια πριν την ουσιαστική χρεοκοπία της το 2009. Πρόσφατη αναδρομή σε κείμενα του ΟΤ από το 1981, χρονιά που έγινε περιοδικό τύπου «news magazine», έως τον Ιούλιο 2004 που σταμάτησε η κυκλοφορία του, είναι αποκαλυπτική.
Πρώτος ο ΟΤ, από το 1985, είχε αρχίσει να τονίζει προς κάθε κατεύθυνση ότι το Δημόσιο έπαιρνε συνεχώς μεγάλες διαστάσεις, ενώ η παραγωγική δομή της οικονομίας ετιμωρείτο από την πολιτική τύφλωση και την κρατική ασυδοσία. Αμέτρητα είναι τα άρθρα των Γιάννη Μαρίνου, διευθυντή του ΟΤ, Δημήτρη Στεργίου, αρχισυντάκτη, Αντώνη Κεφαλά, Παύλου Κλαυδιανού, Αντώνη Παπαγιαννίδη και Νίκου Νικολάου για τον ολισθηρό δρόμο του υπερδανεισμού με μοναδικό κριτήριο την τροφοδοσία της κατανάλωσης και την ανταπόκριση στους εκβιασμούς των συντεχνιών και του μαφιοποιημένου συνδικαλισμού.
Μπροστά στην κατάσταση αυτή, ο ΟΤ, με την γραφίδα του Δημήτρη Στεργίου, πρώτος τόλμησε να μιλήσει για «στρατό κατοχής» στην Ελλάδα, δεχόμενος καταιγισμό ύβρεων και αναθεμάτων από τους θεματοφύλακες της οπισθοδρόμησης και της αρπαγής. Επίσης, τον Δεκέμβριου του 1989, έφερε στην δημοσιότητα επιστολή του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Δημ. Χαλικιά προς την οικουμενική τότε κυβέρνηση, στην οποία επεσήμαινε ότι η Ελλάδα βρισκόταν στα πρόθυρα της στάσης πληρωμών –στάση πληρωμών η οποία απεφεύχθη την τελευταία στιγμή με δάνειο 300 εκατ. δολλαρίων, το οποίο όμως κάθε άλλο παρά βοήθησε την αντιμετώπιση της τραγικής κατάστασης της οικονομίας.
Στο θέμα του δημοσίου χρέους ο ΟΤ επανήλθε στις 2 Μαΐου 1996, με τον Δημήτρη Στεργίου, υπό τον τίτλο «Εφιαλτικές πια οι διαστάσεις του δημοσίου χρέους», να γράφει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
«Η εικόνα του δημοσίου χρέους της χώρας είναι τραγική και γίνεται πιο εφιαλτική αν στα στοιχεία του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης προστεθεί και το χρέος των Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών (ΔΕΚΟ), το οποίο σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία εκτιμάται ότι ανήλθε το 1985 σε 3 τρισεκατομμύρια δραχμές. Έτσι, το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας διαμορφώθηκε το 1995 σε 34,2 τρισεκατ. δραχμές (σ.σ. 101 δισεκατ. ευρώ), έναντι 31 τρισεκατομμυρίων δραχμών το 1994, ή σε ποσοστό 132,5% του αναθεωρημένου ακαθάριστου εγχωρίου προϊόντος (ΑΕΠ).
»Και ενώ το χρέος των ΔΕΚΟ παρουσιάζει συνεχή αύξηση κάθε χρόνο, το υπουργείο Οικονομικών συνεχίζει να εγκρίνει την χορήγηση εγγυήσεων (οι οποίες πάντοτε σχεδόν καταπίπτουν σε βάρος του κρατικού Προϋπολογισμού και πηγαίνουν σε αύξηση του συνολικού δημοσίου χρέους) για τον δανεισμό τους ή επιτρέπει στις διοικήσεις τους να συνάπτουν δάνεια σε συνάλλαγμα στο εξωτερικό. Ήδη, όπως μάς πληροφορεί από το Λονδίνο ο συνάδελφος Περικλής Βασιλόπουλος, πολλές ΔΕΚΟ (και μάλιστα προβληματικές και ζημιογόνες!) συρρέουν στην βρεταννική πρωτεύουσα για δάνεια! Το ίδιο συμβαίνει και στην ελληνική κεφαλαιαγορά και χρηματαγορά, όπου το υπουργείο Οικονομικών έχει εξελιχθεί σε πρώτης τάξεως "τραπεζίτη" και οι τράπεζες σε ...αποταμιευτές, με το σάρωμα των εκδιδόμενων κάθε σχεδόν μήνα κρατικών τίτλων».
Στην βάση των απίστευτων αυτών στοιχείων, ο Δημήτρης Στεργίου προσέθετε: «Η εφαρμοζόμενη τα είκοσι τελευταία χρόνια τακτική, να αφήνεται ελεύθερο το κράτος να δανείζεται και να σπαταλά καταθέσεις, φορολογικά έσοδα, κοινοτικούς πόρους και δανεικά κεφάλαια και να διογκώνει κάθε χρόνο το δημόσιο χρέος με την έγκριση και από τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών των γνωστών προγραμμάτων εξυγίανσης διάφορων προβληματικότατων, υπερχρεωμένων και υπερζημιογόνων δημόσιων ή κοινωνικοποιημένων επιχειρήσεων κόστους άνω των 3 τρισεκατομμυρίων δραχμών ... όχι μόνον δεν θα επιτρέψει να αναστραφούν οι δυσμενείς αυτές εξελίξεις, αλλά θα αποδυναμώσει και τους τελευταίους υγιείς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας ... Με αποτέλεσμα, νομοτελειακά, να μην αργήσει να σκάσει η βόμβα του χρέους αυτού ...».
Πέρα όμως από το δημόσιο χρέος, ο ΟΤ, δια του διευθυντή του Γιάννη Μαρίνου, είχε κατ' επανάληψη καταγγείλει την διαφθορά και την θεσμοθέτηση της απάτης στο Δημόσιο, με αποτέλεσμα αλλεπάλληλες δίκες για συκοφαντική δυσφήμιση –που όλες, ωστόσο, κατέληξαν στην αθώωση του περιοδικού και των συντακτών του.
Πραγματικές μάχες εκ του συστάδην έδωσε επίσης ο ΟΤ για την αναβάθμιση της παιδείας, τη σωτηρία της γλώσσας μας από τους βαρβάρους, την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων, την τόνωση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεών μας και την ταχύτερη προσαρμογή στο κοινοτικό κεκτημένο. Μαχητική υπήρξε και η υπεράσπιση της δημοκρατίας και των αξιών της, η καταγγελία της απάτης των ολοκληρωτισμών και των λαϊκισμών, καθώς και η προώθηση της έννοιας της ανοικτής κοινωνίας. Αρθρογράφοι όπως οι Σπήλιος Παπασπηλιώπουλος, Θάνος Λίποβατς, Θανάσης Διαμαντόπουλος και Νίκος Μάργαρης πολλά προσέφεραν στην υπόθεση της δημοκρατίας και τελικά δικαιώθηκαν το 1989, με την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων.
Εξάλλου, για την φύση των τελευταίων ο ΟΤ από το 1985 έως το 1990 είχε δημοσιεύσει συνεντεύξεις κορυφαίων αντιφρονούντων αλλά και επιτελών του τελευταίου σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσώφ. Σε μία από αυτές, το 1988, ο θεωρητικός της περεστρόϊκα, οικονομολόγος Άμπελ Αγκαμπεκιάν, είχε εξηγήσει στον υπογράφοντα ποια ήταν τα βαθύτερα αίτια της κατάρρευσης της σοβιετικής οικονομίας, την οποία χαρακτήριζε «κλεπτοκρατική και ακίνητη».
Επίσης, σε προφητική συνέντευξή του τον Μάϊο του 1997, το μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, καθηγητής Ανατόλι Βισνέβσκι, εξηγούσε στον υπογράφοντα ότι «ο ρωσικός εθνικισμός συνιστά κορυφαία απειλή για την δημοκρατία στην Ευρώπη και είναι αυτός που με νύχια και με δόντια θα εμποδίσει την Ρωσία να ανοιχτεί στον κόσμο υπό συνθήκες δημοκρατικής διακυβέρνησης και οικονομικής ελευθερίας ...». Ο Ρώσος ακαδημαϊκός τόνιζε επίσης ότι η χώρα του θα επιδιώξει «να δημιουργήσει ένα ευρασιατικό μέτωπο-αντίβαρο στην Δύση, γεγονός που μόνον κινδύνους συνεπάγεται για την διεθνή ειρήνη». Δεκαεπτά χρόνια μετά, οι παραπάνω προβλέψεις δεν απέχουν πολύ από την πραγματικότητα.
Εντυπωσιακές ήταν και οι προβλέψεις του ΟΤ από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 για τον ρόλο της τεχνολογίας στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στην παγκόσμια αναδιάρθρωση της παραγωγής. Με ειδικά αφιερώματα από τις αρχές του 1990 και με άρθρα των Στάθη Χαϊκάλη, Νότας Τρίγκα, Γ. Παμπούκη, Διον. Μπονίκου, Π. Γρούμπου και άλλων διαπρεπών συνεργατών του από τον ακαδημαϊκό χώρο, ο ΟΤ είχε θέσει επίμονα το θέμα του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού της χώρας και είχε ανοίξει την συζήτηση για την παγκοσμιοποίηση.
Επειδή δε κάποιοι θυμήθηκαν το περίφημο κατοχικό δάνειο σήμερα που η Ελλάδα είναι χρεοκοπημένη, υπενθυμίζουμε ότι ο ΟΤ είχε θέσει το θέμα, με βαρυσήμαντο άρθρο του Βασίλη Μαθιόπουλου, στις 14 Δεκεμβρίου 1995 –δηλαδή 19 χρόνια πριν!!!
Στο ίδιο τεύχος, ο αρμόδιος για το ευρώ Γάλλος Επίτροπος Υβ-Τιμπώ ντε Σιλγκύ, σε συνέντευξή του στον υπογράφοντα εξηγούσε ποια θεσμικά προβλήματα έπρεπε να αντιμετωπίσει το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα και έκανε την πρόβλεψη ότι η κυκλοφορία του θα προκαλούσε «πολεμικού τύπου» αντιδράσεις από την ζώνη του δολλαρίου και τους κερδοσκόπους που αποκόμιζαν τεράστια κέρδη παίζοντας με τις διακυμάνσεις των νομισμάτων.
Την 1η Φεβρουαρίου 1996 στους εχθρούς του ευρώ αναφερόταν στο κύριο άρθρο του και ο Γιάννης Μαρίνος, ο οποίος μεταξύ άλλων έγραφε: «Εχθροί θανάσιμοι του ενιαίου νομίσματος θα αποδειχθούν και όλοι οι διακινούντες μαύρο χρήμα (λαθρέμποροι, έμποροι ναρκωτικών, έμποροι λευκής σαρκός, φοροφυγάδες, μαφίες και νονοί συμμοριών, κ.ο.κ.) που θα χάσουν τον ευρωπαϊκό παράδεισο όπου, παίζοντας με τις ισοτιμίες και εκμεταλλευόμενοι την πολυνομία και πολυαρχία, βγάζουν χονδρά κέρδη. Μην ξεχνάμε ότι λ.χ. η Ελλάς είναι παράδεισος ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Η νομισματική ένωση θα δυσκολέψει πολύ τα πράγματα για τους κερδοσκόπους της υπόγειας οικονομίας».
Ας δει κανείς ποιοι είναι αυτοί που τους τελευταίους μήνες αποπειράθηκαν την δημιουργία «κόμματος της δραχμής» στην Ελλάδα και αμέσως θα καταλάβει πόσο προφητικά ήταν τα λόγια του διευθυντή του ΟΤ.
Δυστυχώς, όμως, όλες αυτές οι προβλέψεις, οι παραινέσεις, οι αναλύσεις, οι επισημάνσεις, οι προειδοποιήσεις, οι συμβουλές, έπεσαν στο κενό. Οι υπεύθυνοι για την τύχη της χώρας υπήρξαν σπάταλοι σε καλά λόγια και καλές προθέσεις και πλήρως απρόθυμοι για μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές. Έτσι, 33 χρόνια από την χρονιά της εντάξεώς της στην ευρωπαϊκή οικογένεια, παρά τις αμέτρητες προειδοποιήσεις και προσκλήσεις για έργα, η Ελλάδα περιορίστηκε να δανείζεται και να καταναλώνει, επωφελούμενη της ευρωπαϊκής της θέσεως. Έως ότου έφθασε στα πρόθυρα της κατάρρευσης...
Τελικά, διασώθηκε γιατί, όπως σωστά είχε προβλέψει ο ΟΤ το 1997, η είσοδος στην ΟΝΕ ήταν ταυτόχρονα εργαλείο ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού της οικονομίας και του παραγωγικού της δυναμικού, αλλά και ασπίδα προστασίας έναντι της κραιπάλης του πελατειακού πολιτικού συστήματος. Τελικά απεδείχθη σωστή η δεύτερη πρόβλεψη, αλλά ποιος ασχολείται με τέτοιες λεπτομέρειες στην χώρα του ύπατου κρατικο-λαϊκισμού και της «φιλοσοφικής» ασυναρτησίας –αυτήν ακριβώς που πάντα πολεμούσε ο ΟΤ, μέχρι και της δικής του τελικής πτώσης.
Δημοσιέυτηκε στα emvolimanea στις 9/4
Σε ατμόσφαιρα νηπιαγωγείου (πέραν της προσμονής για τα περαιτέρω audio/video Χρυσαυγής/Μπαλτάκου και ό,τι άλλο προκύψει) πάει να γίνει η τελική πορεία της Ελλάδας προς τις αγορές. Είχαμε την προαναγγελία της αναβάθμισης της Ελληνικής οικονομίας από την Moody's, σε σχέση με το Caa2 εδώ και 18 μήνες: τελικά η καλή μας rating agency μας άφησε για Αύγουστο (αφού πρώτα έκρινε "credit-positive" την συμφωνία με την Τρόικα και την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου), διαβλέποντας συνεχιζόμενη πολιτική αστάθεια.
Παρευθύς, οι ίδιοι που ετοιμάζονταν να ζητωκραυγάσουν και να βρουν στην - επί δυο τρία χρόνια επικατάρατη - Moody's την τελική μας επιβράβευση, έσπευσαν να πουν ότι "δεν αλλάζει και τίποτε" έτσι, αφού η έξοδος προς τις αγορές τρέχει με χίλια, με την κυρία Μέρκελ νάρχεται (με δώρα: δηλώσεις και χρηματοδοτικούς/αναπτυξιακούς πόρους - θα επανέλθουμε), με τα spreads στο ελληνικό χαρτί να κατρακυλούν κάτω από τα 500 bps, που επιτρέπουν να γίνεται λόγος για επιτόκιο του 5ετούς που σχεδιάζεται κάτω του 5,5% , ή και του 5,30%...
...Αλλ' επειδή σωστός γάμος δεν γίνεται χωρίς προξενήτρα, οι ίδιοι που προσπέρασαν χαρωπά τον πάγο που μας έβαλε η Moody's, έσπευσαν να καταγράψουν την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ΔΕΗ (κατά 3 κλικ, δε: από CCC σε Β), από την Standard & Poor's, και τούτο λίγο μετά από κίνηση αναχρηματοδότησής της 2,2 δις ευρώ (με επιτόκια, κλιμακωτά, από 6,5% μέχρι 5,75%). Βέβαια, το καλό αυτό δάνειο - 5ετές - σηκώθηκε από Ελληνικές τράπεζες: λεπτομέρεια! Επίσης... αγνοήθηκε το ότι και η S&P δεν παρέβλεψε την διατήρηση πολιτικής αστάθειας της χώρας, μέσα σ' όλα τα θετικά που είχε να πει για την ίδια την ΔΕΗ.
Ας είναι : περιμένουμε τώρα να την δούμε την έκδοση του Ελληνικού ομολόγου, ώστε να έχουμε να μιλάμε για τους πραγματικούς όρους της. Πάντως, η ατμόσφαιρα νηπιαγωγείου δεν σταματάει έως εδώ - συνεχίζεται και στην αναζήτηση, στα 2 ή 3 δις του σχεδιαζόμενου 5ετους, "ψήφου εμπιστοσύνης" γενικώς στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα του χρέους των 320 δις ευρώ, του επίσημου χρέους (έναντι των "εταίρων", της ΕΚΤ και του ΔΝΤ των 240 δις), των χρεολυσίων 70 δις μέχρι το 2020... Ακούγεται σχετικώς το ερώτημα "για ποιον άλλο λόγο θα φόρτωναν διεθνείς τράπεζες Ελληνικό χαρτί, θα αναλάμβαναν Ελληνικό κίνδυνο, θα "πάγωναν" κεφάλαια σε 5ετή χαρτιά, αν δεν είχαν ανακτήσει πλήρη εμπιστοσύνη...." Η απάντηση είναι πολλαπλή: πρώτον μια Goldman/Deutsche/UBS πάντα καλόν θεωρεί να βρεθεί "από νωρίς" σε μια αγορά που ανοίγει (θυμηθείτε το γλυκύτατο εκείνο swap της Goldman, με το οποίο μπήκαμε στο ευρώ). δεύτερον υπάρχει πάντα μια καλή προμήθεια, ή μάλλον ένα πλέγμα προμηθειών χτισμένο σε μια τέτοια ιστορία (μην ακούτε "προμήθεια" και αγριεύεστε : τα fees είναι ομαλότατη υπόθεση) . τρίτον, οι primary dealers πάντα έχουν όρους πολύ καλύτερους από εκείνους της διάθεσης των χαρτιών στους τελικούς πελάτες. τέταρτον, τα 2 ή 3 δις ευρώ είναι για τέτοια θηρία μικρό βάρος - χώρια που μπορούν άμεσα να τα ακουμπήσουν στην ΕΚΤ προκειμένου να σηκώσουν ρευστότητα. Συν, το Ελληνικό χαρτί θα αποδίδει κάτι σαν 5%, όταν το Bund θα αφήνει 1%, όχι;
Τι "διάβασαν" οι αγορές
από το Πρωταπριλιάτικο Eurogroup
Αφήνοντας - καλύτερα - κατά μέρος τις δικές μας προβολές και διανοητικές κατασκευές για το πώς ανακαλύπτουν οι αγορές την Ελλάδα, μετά την Alpha και την Πειραιώς, ας σταθούμε μια στιγμή στο τι διάβασαν οι αγορές για την χώρα μας απο το Eurogroup της Πρωταπριλιάς. Όχι φήμες και εκτιμήσεις: τι είπαν τα Συμπεράσματα - ακριβέστερα το Statement on Greece. Λοιπόν:
Ξεκίνησε το Eurogroup "καλωσορίζοντας" τα ευρήματα της Τρόικας στην τελευταία αποστολή της και διετύπωσε την "εκτίμησή" του για τις προσπάθειες "που έχουν καταβάλλει οι Έλληνες πολίτες" . "Με ικανοποίηση" σημείωσε ότι "οι δημοσιονομικές επιδόσεις του Προγράμματος είναι σε τέτοια κατεύθυνση, ώστε μπορούν να υπερβούν τους στόχους για το 2013" (αυτό θα εδικαιούτο να το κορνιζάρει ο Γιάννης Στουρνάρας!). Ωραία: και τι θα γίνει το Πρωτογενές Πλεόνασμα; Πρώτον "προκύπτει περιθώριο για πρόσθετη εξυπηρέτηση του χρέους", δεύτερον μόνο μπορεί να αναληφθούν "μερικές εφάπαξ/one-off δαπάνες το 2014, προκειμένου να στηριχθεί η κοινωνική συνοχή". Συγκρίνετε, τώρα, με την δική μας συζήτηση - πολιτική και μηντιακή - για το "κοινωνικό μέρισμα" και την μοιρασιά του...
Ενα ακόμη πολύτιμο βήμα του Eurogroup: αναγνωρίστηκε ρητά ότι "το Πρόγραμμα είναι πλήρως χρηματοδοτημένο για το επόμενο 12μηνο" (συνεπώς το ΔΝΤ δεν έχει πλέον πρόσχημα να μην δώσει τις δικές του δόσεις). Πώς προκύπτει; Μα, αν χρειαστεί "με άντληση, προσωρινή, από καταθέσεις τομέων της Γενικής Κυβέρνησης": υπόκλιση, εδώ, στην "άσπρη τρύπα" της λογιστικής Στουρνάρα!... Πάντως, τα Κράτη μέλη "υπενθυμίζουν την δέσμευσή τους να παρέχουν την αναγκαία στήριξη" έως ότου η Ελλάδα ξανααποκτήσει πρόσβαση στις αγορές "εφόσον συμμορφώνεται πλήρως με το Πρόγραμμα".
Ας κάνουμε όμως ένα βήμα πίσω. Ανεγνώρισε το Eurogroup και ότι υπάρχει "καλή πρόοδος στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις". Πιο συγκεκριμένα, "η διαδικασία των μεταρρυθμίσεων θα πρέπει να συνεχισθεί" προκειμένου να αναδειχθεί το αναπτυξιακό δυναμικό, να δημιουργηθούν ευκαιρίες απασχόλησης "και να υπάρξει υγιές επενδυτικό περιβάλλον". Εδώ, καλωσορίστηκε "η ισχυρή δέσμευση των Ελληνικών αρχών" για συνέχιση ευρύτατου φάσματος μεταρρυθμίσεων στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών (Σε απλά Ελληνικά: η εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ είναι μόλις η αρχή...) "Ετοιμάζονται", μάθαμε, συγκεκριμένα μέτρα για να ελευθερωθούν οι μισθώσεις, η αγορά μεταφορών, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Επιπλέον, "τολμηρές και εμπροσθοβαρείς/front-loaded περικοπές στις ασφαλιστικές εισφορές θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα και θα πυροδοτήσουν την ανάπτυξη".
Προσθέστε σ' αυτά ότι "οι Ελληνικές αρχές δεσμεύθηκαν" σε ευρέος φάσματος μεταρρυθμίσεις στην ενέργεια, στις ιδιωτικοποιήσεις επιχειρήσεων και ακινήτων με μια λογική όχι μόνο χρηματοδότησης των αναγκών του Δημοσίου, αλλά και τροφοδότησης των επενδύσεων. Προσθέστε ακόμη (καινούργιες) "μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας" καθώς και "στον δημόσιο τομέα, για βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχει στους πολίτες". Ένα ολόκληρο νέο Πρόγραμμα ξετυλίγεται μπροστά μας. Για όποιον θέλει να το δει νάρχεται...
Από την κυρία Μέρκελ και το Επενδυτικό Ταμείο
μέχρι το Αεροδρόμιο του Καστελίου
Μετρούν οι ώρες, τώρα, μέχρι την έλευση Μέρκελ στην Αθήνα - κορώνα στο κεφάλι της Κυβέρνησης Σαμαρά/Στουρνάρα, φτάνει να μην γίνει καμιά στραβή με τα audio και video της Χρυσαυγής! - που και αυτή θα μπορούσε να προσθέσει "πόντους" στην Ελληνική επάνοδο στις αγορές (ΑΝ πει κάτι καλό, ουσιώδες: αλλιώς... μπορεί και να προηγηθεί η κίνηση του ομολόγου κατά κάποιες ώρες, μαθαίνουμε από το νέο κύμα διαρροών). Μάλιστα "τρέχει" και ένα σενάριο να προσκομίζει η Γερμανίδα Πρωθυπουργός κάτι συμπληρωματικό, προς αναπτυξιακή κατεύθυνση, ολοκληρώνοντας έτσι και την εξαγγελία Σώϋμπλε για επίσπευση του Επενδυτικού Ταμείου και το "κερασάκι" στην προηγηθείσα τοποθέτηση Τόμας Βίζερ (Προέδρου του EuroWorking Group) ο οποίος απέκλεισε μεν κούρεμα χρέους, αλλά μίλησε για πρόγραμμα ενίσχυσης της ανάπτυξης/επανεκκίνησης.
Όσο οι δικοί μας - Στουρνάρας και Χατζηδάκης - δίσταζαν για το Institution for Growth /το Επενδυτικό Ταμείο, τόσο η Γερμανική πλευρά επιτάχυνε! Θα χτιστεί εδώ κάτι ουσιώδες; Θα δείξει. Πάντως, έναν πρέπει να σημειωθεί: το Επενδυτικό Ταμείο, καίτοι στηριζόμενο σε πόρους KfW και ΕΙΒ, θα επιδιωχθεί να λειτουργήσει, για άμεση παροχή ρευστότητας προς επενδύσεις (υποδομές, κυρίως όμως στήριξη μικρομεσαίων), με όρους αγοράς.
Όμως, την εβδομάδα που πέρασε, είχαμε και άλλη μια κίνηση με επενδυτική στόχευση - πάλι με όρους αγοράς. Πρόκειται για την δημοπράτηση - ως σύμβαση παραχώρησης - του νέου διεθνούς αεροδρομίου στο Καστέλι της Κρήτης, που ανακοινώθηκε απο τον Μιχάλη Χρυσοχοϊδη . Το κόστος αυτού του έργου - κάπου στα 800 εκατομμύρια ευρώ - θα καλυφθεί απο τους επενδυτές και δανεισμό, όπως θα προκύψει απο ανοιχτή διαγωνιστική διαδικασία. Δηλαδή απο την αγορά, που θα "καθορίσει" και το ακριβές σχήμα συμμετοχής του ιδιώτη στην κατασκευή. Είχε ενδιαφέρον να σημειώσει κανείς πως ο υπουργός Μεταφορών/Υποδομών αλλά και ο χρηματοοικονομικός σύμβουλος (ο Κ. Π. Νικολόπουλος της Lamda Infrustructure Finance, ο οποίος προσάγει την πείρα απο το Αεροδρόμιο των Σπάτων αλλά και την διαδικασία της Κινητής Τηλεφωνίας, που ... άντεξαν σε δυο και τρεις κυβερνητικές αλλαγές) επέμειναν ακριβώς σ' αυτό: πώς το momentum στην κατασκευή έργων και τα μεγέθη των παραχωρήσεων θάρθουν να επαληθευτούν από τις διαδικασίες αγοράς.
Σαν να ξαναμαθαίνει ένας πολυτραυματίας να περπατάει...
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 9/4
Τρεις εμβληματικές φιγούρες του διεθνούς κεντρικοτραπεζικού κόσμου είναι, πάντως, διαθέσιμες. Ο Stanley Fisher, άλλοτε επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Διοικητής της Τράπεζας του Ισραήλ το 2005-2013. Ο Paul Tucker, μέχρι πριν λίγο Υποδιοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας -παρολίγον Διοικητής, αλλά επελέγη τελικά ο (Καναδός) Mark Carney. Και, βέβαια, ο Ben Bernanke -δεν χρειάζεται συστάσεις, ως ιστορική φιγούρα στον κεντρικοτραπεζικό κόσμο, ο άνθρωπος που (μαζί με τον Timothy Geithner) «κράτησε», για λογαριασμό των ΗΠΑ, το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα όρθιο μετά τη μεγάλη κρίση, την ευρωπαϊκή κρίση χρέους κ.ο.κ.
Για ποιο πράγμα; Μα, για το κρισιμότερο πόστο στη διαχείριση της ελληνικής οικονομίας -τώρα, στα ταραγμένα νερά που βρίσκονται μπροστά μας: τη Διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος! Όχι, δεν μας σάλεψε: αντίθετα, πιστεύουμε ειλικρινά ότι μόνο (ΜΟΝΟ) με την κάλυψη αυτής της θέσης μέσα από γνήσιο, ειλικρινή, ανοιχτό δημόσιο διαγωνισμό, μπορεί να προκύψει προσωπικότητα με διεθνή εμβέλεια και υπεράνω κάθε αμφισβήτησης. Βέβαια, δεν αγνοούμε το ότι ο νυν Διοικητής Γ. Προβόπουλος -με αμεσότατο άλλωστε τρόπο- έχει θέσει υποψηφιότητα προκειμένου να συνεχίσει τη θητεία του. Ούτε θα παρακάμψουμε τη διαπίστωση ότι ο νυν ΥΠΟΙΚ, ο Γιάννης Στουρνάρας, θα ήταν λογική επιλογή, να ολοκληρώσει εκεί την δουλειά που έκανε στην ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια. Ούτε παραβλέπουμε ότι υπάρχουν ντουζίνες Ελλήνων ενδιαφερόμενων είτε τραπεζιτών, είτε ακαδημαϊκών τενόρων, που θα μπορούσαν κ.λπ., κ.λπ.
Όμως, να, με δεδομένη την αμφισβήτηση των πάντων (από τους πάντες, τελικά) στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα, ο Γιάννης Στουρνάρας έχει αμφισβητηθεί ευθέως από τον πολιτικό εκείνο σχηματισμό που -στα επόμενα χρόνια, ας το πούμε μετριοπαθώς, θα μπορούσε να παίξει καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές ισορροπίες. (Κακώς αμφισβητείται. Άδικα, θα λέγαμε, και «ρηχά». Αλλά... αμφισβητείται. Και η πορεία στα χρόνια που έρχονται πρέπει να έχει διαφορετική εσωτερική συναίνεση). Ο Γ. Προβόπουλος, πάλι, μαχητικός με τρόπο που δεν συσχετίζεται εύκολα με Κεντρικό Τραπεζίτη, έχει κατορθώσει να προσπεράσει τρομερούς σκοπέλους στην αναταραχή των τελευταίων χρόνων -αλώβητος (κι ας συγκέντρωσε πυρά, μέχρι και από το διεθνές μιντιακό σύστημα, για θέματα που πάλι δεν συσχετίζονται κανονικά με Κεντρικό Τραπεζίτη. Κι ας «πέρασε» τη γραμμή του στα πρόσφατα stress tests των συστημικών τραπεζών με στήριξη ΕΚΤ).
Να συνεννοούμαστε: δεν (ΔΕΝ) αποτελεί κάποια διεθνή πρωτοτυπία η ανάδειξη Κεντρικού Τραπεζίτη με διεθνή διαγωνισμό. Έτσι αποφάσισαν -και το υλοποίησαν- οι Βρετανοί να κάνουν την διαδοχή, πέρσι, του επίσης ιστορικού Mervyn King και κατέληξαν στον Καναδό Carney, παραμερίζοντας ντουζίνες δικών τους προσωπικοτήτων για πρώτη φορά. (Του έδωσαν μάλιστα 5αετή αντί για 7ετή θητεία. Εντός της οποίας θα επιδιώξει/will seek βρετανική υπηκοότητα). Και οι Νεοζηλανδοί έκαναν αυτή τη σκέψη, αλλά χωρίς να καταλήξουν σε εξωχώρια λύση.
Προφανώς, προφανέστατα, σ' ένα τέτοιο υψηλοτάτου επιπέδου διεθνή ανοιχτό -δηλαδή χωρίς κωλύματα ιθαγένειας - διαγωνισμό, θα μπορούσαν άριστα να προσέλθουν και Έλληνες. Του εσωτερικού και του εξωτερικού, δε: υπάρχουν και διαπρέπουν και σε τραπεζικά και σε διοικητικά και σε ακαδημαϊκά πόστα. Αλλά... θα μετρηθούν και θα κριθούν μαζί με μεγάλα, ξένα μεγέθη. Αυτή είναι η ουσία του βαθύτερου ανταγωνισμού. Και μπροστά μας, ως Ελλάδα, ως ελληνική οικονομία, ως τραπεζικό σύστημα έχουμε πολλά και δύσκολα τραντάγματα -με όση ελαφρότητα κι αν λέμε σήμερα σενάρια περί λήξεων συναγερμού, success story Β΄ κ.λπ.
(Μαντεύουμε το ερώτημα: «Μα, δεν υπάρχουν δικά μας μεγάλα μεγέθη, δοκιμασμένα και εκτός αμφισβητήσεων;». Υπάρχουν. Αλλά π.χ. ένας Τίμος Χριστοδούλου ή ένας Γεράσιμος Αρσένης, ανήκουν στο χθες. Ενώ ένας Λουκάς Παπαδήμος, β' περιόδου, δεν το πιστεύουμε να προσελκυόταν εύκολα).
Α, ναι, την ιδέα οφείλουμε σε υπενθύμιση του Αιμίλιου Αυγουλέα, του LSE/Εδιμβούργου, στα πλαίσια συνέντευξης στην ERT OPEN.
Δημοσιεύτηκε στο protagon στις 5/4
Τα θλιβερά χθεσινά γεγονότα με πρωταγωνιστή τον κ. Μπαλτάκο δεν επιτρέπεται να τελειώσουν με μια παραίτηση. Ο αποπεμφθείς ήταν γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου και στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού.
Απαιτείται ένα εντελώς καινούργιο πλαίσιο λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, ώστε στο μέλλον ν΄ αποτραπούν φαινόμενα υπέρβασης εξουσίας, παρασκηνιακών επεμβάσεων και πολιτικής διαφθοράς- στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό.
Κατά τη γνώμη μου επιβάλλεται η κυβέρνηση να καταθέσει σχέδιο αλλαγής του Συντάγματος, ήδη πριν τις ευρωεκλογές. Η κοινοβουλευτική Κεντροαριστερά, εντός και εκτός της κυβέρνησης, πρέπει να πάρει άμεσες πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση αυτή. Ο κύριος στόχος της αναθεώρησης πρέπει να είναι η πλήρης ανεξαρτησία της δικαιοσύνης από την πολιτική εξουσία- αλλά όχι μόνο αυτό.
Μεταξύ άλλων, στις προτάσεις της αναθεώρησης πρέπει να συμπεριληφθούν τα εξής:
-Η εκλογή των ανώτατων δικαστικών να γίνεται από σώμα που να υπερβαίνει την κυβέρνηση, αντί για το σημερινό διορισμό τους από τον υπουργό Δικαιοσύνης και το υπουργικό συμβούλιο
-Ο πλήρης και πραγματικός διαχωρισμός νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας
- Η θέσπιση του ασυμβίβαστου μεταξύ των ιδιοτήτων του βουλευτή και του υπουργού
- Η ενίσχυση του ρόλου και η πλήρης ανεξαρτησία των Ανεξάρτητων Ρυθμιστικών Αρχών
- Η κατοχύρωση της αποπολιτικοποίησης και η επιβολή της αξιοκρατίας στη Δημόσια Διοίκηση
- Η θέσπιση χρονικών ορίων για τη θητεία του πρωθυπουργού, του υπουργού και του περιφερειάρχη
- Θεσμοί που θα εξασφαλίζουν τον εκδημοκρατισμό των πολιτικών κομμάτων
- Σταθερό εκλογικό σύστημα, που θα περάσει στο Σύνταγμα και δεν θα μπορεί ν΄ αλλάξει παρά μόνο με πλειοψηφία 4/5 της Βουλής
- Η ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας
- Αναθεώρηση των διατάξεων της αποσβεστικής προθεσμίας περί ποινικής ευθύνης υπουργών, που σήμερα είναι υπερβολικά «φιλικές» προς όσους ασκούν δημόσια εξουσία
- Μέτρα ενίσχυσης του ρόλου της Βουλής ως προς κυβέρνηση
- Η δυνατότητα φορολόγησης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από το κεντρικό κράτος
- Η πλήρης ανεξαρτησία των δημόσιων ΜΜΕ από την εκάστοτε κυβέρνηση.
Χρόνος για χάσιμο δεν υπάρχει. Αυτά πρέπει να συζητηθούν τώρα, όχι αύριο, γιατί όσα συμβαίνουν μόνο καλός οιωνός δεν μπορεί να είναι για το μέλλον της δημοκρατίας μας.
Δεν την έχουν οι "εταίροι μας" την τόσο τονισμένη όσο εμείς συνήθεια να αξιοποιουν την Πρωταπριλιά ώστε μέσα από - πρωτότυπα ή και κοινότυπα, εμπνευσμένα ή τετριμμένα - ψέματα να λένε αλήθειες που, αλλιως, δύσκολα περνούν. Να αναδεικνύουν, εν τέλει, την αλήθεια των πραγμάτων.
Ισως γι αυτό να σχεδίασαν να έχουμε Πρωταπριλιά το άτυπο Eurogroup στην Αθήνα, ακριβώς δηλαδή μετά το κλείσιμο των 8μηνων εκκρεμοτήτων της Ελλάδας με την Τρόικα (κλείσιμο εκκρεμμοτήτων που δεν έλαβε βέβαια υπόψη του το ψυχόδραμα της παραίτησης του Mad Max Χαρακόπουλου, ή πάλι τις τύψεις που μπλόκαραν την ψήφο του Μιχ. Κασσή - συνολικά δηλαδή το σκηνικό της ψηφοφορίας για το τελευταίο αυτό νομοσχέδιο Τρόικας "στο νήμα"/ ιδιως μετα την πρόταση μομφής ΣΥΡΙΖΑ κατα Στουρνάρα και το σχετικό ψυχόδραμα... ) και λίγο πριν την οριστική απόφανση της Eurostat σχετικά με το πολυύμνητο Πρωτογενές Πλεόνασμά μας (που, αφού ήδη διευθετήθηκε η μοιρασιά του σε αποπληρωμή χρέους/σε εξόφληση υποχρεώσεων προς ιδιώτες/σε "κοινωνικό μέρισμα" με συναίνεση της Τροικας, θεωρείται δεδομένο - όχι;).
Ετσι, σκέφθηκαν, θα δινόταν η ευκαιρία στους ηγέτες του σκληρού πυρήνα της Ευρώπης - δηλαδή στον Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε και τους ακόλουθους του υπουργούς των άλλων κρατών - να πουν τα ενθαρρυντικά καλά λόγια προς Στουρνάρα/Σαμαρά/άντε και Βενιζέλο. Να τα πουν αρκετά νωρίς, γιατί μετα τό τέλος Απριλίου θάχει παιχτεί όλο το προεκλογικό δρόμο....
Εκείνα, δηλαδή τα σημάδια "επαναφοράς της Ελλάδας στην Ευρώπη" - όπως βιάστηκαν τα πάντα ενθουσιώδη Ελληνικά μήντια να τιτλοφορήσουν - θεωρήθηκε ότι την Πρωταπριλιά αυτή θα λάμβαναν την ρητορική επισφράγιση απο Σώϋμπλε και Σια, ότι θα αναγνωριζόταν δηλαδή ο κατά Στουρνάρα "άθλος άνευ προηγουμένου" της Ελλάδος. Έστω και με υπαινικτική μετάβαση στο στάδιο συζήτησης για κάποια μορφή αναδιάρθρωσης του χρέους απο τους εταίρους. Ακριβώς αυτό είναι φανερό ότι "είδε νάρχεται" ο ΣΥΡΙΖΑ - μαζί , βέβαια, και με το αγκομαχητό του στις δημοσκοπήσεις - και εισπράξαμε την, αμέσως μετά την Πρωταπριλιά, διακαναλική συνέντευξη Τσίπρα: διακαναλική με την καινοτομία ότι δεν (ΔΕΝ) θα παίξει στα κατεστημένα κανάλια αλλά μόνον σε ΚΟΝΤRA, ACTION 24 και EXTRA, δηλαδή στα "αντι-κατεστημένα". Συν την πρόταση μομφής....
Πώς τα σήματα των αγορών θα επέτρεπαν
μια ενιαία Ελληνική στάση για το χρέος
...Με λιγότερους απο δυο μήνες μέχρι τις κάλπες των Ευρωεκλογών μπροστά μας, το μόνο που θα μπορούσε αληθινά να φέρει κάτι το καινούργια στην συζήτηση για το ελληνικό χρέος δεν είναι δυνατον ούτε ακόμη και θεωρητικά να συζητηθεί! Ποιο θα ήταν αυτό; Μα, να διαμορφωνόταν μια κοινή μίνιμουμ πλατφόρμα Ελληνική - δηλαδή διαμορφωμένη με ΕλληνοΕλληνική συναίνεση - και αυτή να την πήγαιναν βόλτα εις τας Ευρώπας. Ποιος; Μια γνήσια διαπραγματευτική ομάδα, με διακομματική στήριξη. (Κάτι σαν την πρόταση Αλέκου Παπαδόπουλου προ μηνών: ούτε που συζητήθηκε, φυσικά).
Προς αυτήν άλλωστε την κατεύθυνση έδωσε "σήμα" ο Πρόεδρος του EuroWorking Group (Αυστριακός) Τόμας Βίζερ. Ο οποίος ακριβώς λίγα 24ωρα πριν το σχεδιασμένο ως Πρωταπριλιάτικο Eurogroup πήρε την πρωτοβουλία να αποκλείσει για μιαν ακόμη φορά κάθε ενδεχόμενο κουρέματος του Ελληνικού χρέους, σε αντιστάθμισμα όμως αναφέρθηκε στην πάγια συνταγή μείωσης επιτοκίων/παράτασης λήξεων του χρέους - συν (και εδώ το πράγμα έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον...) ένα πρόγραμμα ανάπτυξης με διαφορετική χρηματοδότηση. Το οποίο - ακόμη πιο ενδιαφέρον ! - θαπρεπε η Ελλάδα να το θεωρήσει δική της "ιδιοκτησία" και όχι εξωτερική επιβολή.
Προς μια τέτοια κατεύθυνση - άν και από άλλη διαδρομή - πορεύεται η πλευρά Στουρνάρα, πώς; Με την προώθηση της διαβόητης επανόδου της Ελλάδας στις αγορές. Μετά από πολλή φλυαρία σχετικώς, είχαμε το πρωτογενές σημάδι από το bookbuilding για τις ΑΜΚ Alpha και Πειραιώς που ολοκληρώθηκε μέσα σε κάποιες ώρες με ονομαστική υπερκάλυψη που αντιστοιχούσε γύρω σε 5,5 δισ. συνολικά (τελικά αντλήθηκαν κάπου 3 δις, μετά και τα 500 εκατομμύρια ομολόγου της Πειραιώς της περασμένης βδομάδας). Βέβαια, ο Γιάννης Στουρνάρας χρειάστηκε να βάλει λίγο πάγο στον ενθουσιασμό που ανέβαινε σχετικά με την δυνατότητα του ΟΔΔΗΧ να "πατήσει" πάνω σ' αυτήν την πολλαπλή επιτυχία, για να επισπεύσει άμεση έξοδο κρατικού χαρτιού στις αγορές - παραδέχθηκε ότι η κίνηση bravado μπορεί να πάει για μετά τις Ευρωκάλπες. Όμως η αναγνώριση απο μέρους των αγορών ότι "ο ελληνικός κίνδυνος" είναι πλέον διαχειρίσιμος είναι ένα δεδομένο. Η διατύπωση Μιχ. Σάλλα περί "ιστορικής σημασίας αύξησης κεφαλαίου για το τραπεζικό σύστημα συνολικά" δεν ήταν λόγος κενός. Το ζήτημα είναι πώς, τώρα, απο τις τράπεζες θα "ολισθήσουμε" στο κρατικό χαρτί....
Τεχνικά, και προκειμένου να "γλυκαθούν" οι οίκοι που θα μας κουβαλήσουν μετά από 5 χρόνια απουσίας, θα επιχειρηθεί παράλληλα ένα ξαναπακετάρισμα των - περιορισμένης αξίας - Ελληνικών ομολόγων που κυκλοφορούν στην αγορά, έτσι ώστε να ομαλοποιηθεί η καμπύλη των λήξεων Ελληνικών χαρτιών. (Τώρα γίνεται κατανοητό γιατί ο χειρισμός συγκέντρωσης Ελληνικών ομολόγων της Japonica του Καζαριάν συνάντησε άκρα ψυχρότητα απο την Ελληνική πλευρά. Επεδίωκε εξαρχής "να παίξει με τα μεγάλα τα παιδιά"). Ταυτόχρονα, θα προωθηθεί μια έκδοση-δοκιμή, που ήταν σχεδιασμένη για 1,5 - 2 δις, όμως τώρα στην Κυβέρνηση μιλούν και για άνω των 3 δις• ενώ οι προσδοκίες επιτοκίου είναι κάπου γύρω στο 5,5%.
Τριπλός ο στόχος: πρώτον να πιστωθεί η Κυβέρνηση Σαμαρά/Στουρνάρα προεκλογικούς πόντους, κεφαλαιοποιώντας έτσι την σχετική ανάκαμψη που γράφει στις δημοσκοπήσεις. Δεύτερον, να απομακρυνθεί η εικόνα χρηματοδοτικού κενού για το 2014-15, έτσι ώστε το ΔΝΤ να πάψει να δημιουργεί προβλήματα με την δική του παραμονή στο Πρόγραμμα.
Τρίτον, να στηθεί το πραγματικό σκηνικό για αναδιάρθρωση του χρέους -μετά μεν τις Ευρωεκλογές, αλλά με πρόδηλα σημάδια απο τώρα. (Εδώ, οι κυβερνητικοί έχοντας αναθαρρήσει απο το Πρωτογενές Πλεόνασμα και την διπλωματική επιτυχία που αυτό κατέγραψε, αρχίζουν να μιλούν μέχρι και για ευγενική απώθηση του ΔΝΤ απο το Ελληνικό Πρόγραμμα, ωστε να γίνει πια φανερή η "έξοδος απο το Μνημόνιο", ή πάλι "η αποχώρηση της Τρόικας" κοκ.)
Ε, λοιπόν, αυτούς τους σχεδιασμούς είναι που όλο το σκηνικό στην Βουλή, με το έπος του γάλατος και των φαρμάκων, πήγε να αναγάγει σε γνήσια Πρωταπριλιά...
Την ίδια στιγμή, κάτι σαν "άλλη Ευρώπη" μορφοποιείται
Μιας και αποφασίσαμε να υπαγάγουμε τα - διόλου αστεία: αντίθετα, σοβαρότατα - όσα τρέχουν γύρω μας αυτόν τον καιρό σε μια προσέγγιση Πρωταπριλιάς, δώστε λίγη προσοχή και στο συνολικό Ευρωπαϊκό σκηνικό.
Πρώτα-πρώτα, οι "εκεί" δημοσκοπήσεις για τις Ευρωεκλογές δίνουν ασάφεια: οι Σοσιαλδημοκράτες/SPD περνούσαν πρώτοι, οι Χριστιανοδημοκράτες/ΕΡΡ έπονταν: τώρα πάλι η σειρά αντιστράφηκε (πάντως το άθροισμα των δυο είναι γύρω στο 55%)• οι Φιλελεύθεροι/ALDE δεν τα πάνε και τόσο καλά (γύρω στο 8%)• η Ευρωπαϊκή Αριστερά/GUE ελπίζει μέχρι και σε τρίτη θέση - con Tsipras -αλλά για την ώρα είναι στην τέταρτη (7%). Πράσινοι και Συντηρητικοί βρίσκονται, και οι δυο, γύρω στο 6%. ΟΙ διαφόρων ειδών Ευρωσκεπτικιστές (κανένα κοινό στοιχείο μεταξύ του βρετανικού UKIP , του γαλλικού FN και των δικών μας Χρυσαυγιτών...) δεν μπορούν να προβλεφθούν. Πάντως, η κατάργηση του κατωφλίου 3% στην Γερμανία μπορεί να φέρει και εδώ ανατροπές.
Σε εντελώς άλλο επίπεδο παρατήρησης, αξίζει να δει κανείς τις "Πορείες Αξιοπρέπειας" που οργανώθηκαν στην Ισπανία, ιδίως στην Μαδρίτη: από εύτακτες και δομημένες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας με σύνθημα "Ψωμί-Δουλειά-Στέγη για όλους" ξέφυγαν σε πορείες κατά των τραπεζών (τις οποίες καλούσαν να "πληρώσουν για την κρίση") και σε αντιπαράθεση με τις δυνάμεις της Αστυνομίας (που κατέληξαν σε ντουζίνες τραυματισμούς - περισσότεροι οι αστυνομικοί... - και σε σειρά συλλήψεων).
Και, πηγαίνοντας λίγο πιο πίσω, έχουμε την συνειδητή αλλαγή πλεύσης της Ιταλικής Κυβέρνησης - η μετακίνηση Ρέντσι από την γραμμή Λέττα είναι ευκρινέστερη από εκείνην Λέττα από την παλαιότερη γραμμή Μόντι - προς μιαν αντιστροφή της λογικής της αύξησης των φόρων. Βέβαια, οι φορολογικές μειώσεις Ρέντσι - κατά 10 δις ευρώ σε βάθος χρόνου - είναι στοχευμένες στην μείωση του μη-μισθολογικού κόστους εργασίας, με περιορισμό της φορολογίας εισοδήματος και των κοινωνικοασφαλιστικών εισφορών, έτσι ώστε να τονωθεί η ανταγωνιστικότητα μιας ιταλικής οικονομίας που έκλεισε το 2013 με ρυθμό ανάπτυξης.... 0,1%! Υπ' αυτήν την έννοια, γίνονται ευκολότερα κατανοητές από τους Ευρωπαίους εταίρους της Ιταλίας απ' ό,τι το δικό μας "κοινωνικό μέρισμα"...
Πάντως, και στην Ευρωπαϊκή σκακιέρα "κάτι κινείται" . Προλαβαίνουμε (α) να το κατανοήσουμε, (β) να το παρακολουθήσουμε, (γ) να προσαρμόσουμε την εσωτερική στόχευσή μας; Αμφιβάλλουμε.
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στη 1/4
Η Ευρώπη ζει μια βαθιά κρίση που είναι ταυτόχρονα και κρίση του μεταπολεμικού μοντέλου. Η εξέλιξη της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας προς ένα σύστημα που ελέγχεται αποκλειστικά από τις απρόσωπες αγορές, υπερκέρασε τις κυβερνήσεις και τις στερεί τις κυβερνήσεις από βασικά εργαλεία παρέμβασης. Η παγκοσμιοποίηση ακύρωσε την πολιτική, ενώ η οικονομία δεν υπηρετεί πλέον την κοινωνία. Σήμερα δεν τηρούνται καν τα προσχήματα, οι καιροσκόποι επενδυτές επιβάλλουν παντού τη θέλησή τους χωρίς αντίσταση.
Το ευρωπαϊκό οκοδόμημα ξεπεράστηκε από τις εξελίξεις, όχι επειδή δεν είχε την απαραίτητη τεχχνογνωσία, αλλά επειδή δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για ανατροπή της πορείας. Κι όμως η κρίση που ζούμε είναι συστημική και θέτει τεράστια ζητήματα. Ζητήματα σχέσεων πολιτικής και οικονομίας, δημοκρατίας και αγοράς, ΕΕ και κράτους-έθνους. Η κρίση πρέπει να γίνει ευκαιρία για ουσιαστικές αλλαγές στην ΕΕ υπό τον όρο ότι συζητούνται ανοιχτά τα πάντα: αρχές, τρόπος λειτουργίας, δημόσιες πολιτικές, συμμετοχή των κρατών-μελών και των πολιτών στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Παραθέτω εδώ κάποιες σκέψεις από το νέο μου βιβλίο: «...Η ΕΕ έπεσε στην παγίδα της ύφεσης και της αδύνατης διαχείρισης ενός κοινού νομίσματος αφού δεν υπάρχει ενιαία κυβέρνηση. «Μακροπρόθεσμα θα τεθεί το θέμα του αν μπορεί να συνεχισθεί μια κυρίως α-πολιτική ολοκλήρωση...Είναι αξιοσημείωτο να δούμε το ότι η νομισματική ενοποίηση πραγματοποιήθηκε αφαιρώντας από τους πολιτικούς την νομισματική πολιτική για να δοθεί αυτή στους τεχνοκράτες» (R. Cooper) Το σχέδιο ήταν πολιτικό, αλλά η οικονομία δεν λειτουργεί μόνο με καλόπιστα ή επί χάρτου σχέδια. Ωστόσο οι προειδοποιήσεις υπήρχαν, οι προβλέψεις επίσης. Το 1998 ο γνωστός γάλλος διανοητής Emmanuel Todd στο βιβλίο του « I' illusion économique » , εκδόσεις Gallimard, προειδοποιούσε με σαφήνεια για τις επιπτώσεις του ευρώ υπό τις γνωστές ευρωπαϊκές πολιτικές και οικονομικές συνθήκες. Η σύγχυση πολιτικών και οικονομικών στόχων και οι διαφορές του επιπέδου οικονομικής ανάπτυξης σε συνδυασμό με τον προστατευτικό αφοπλισμό στην Ευρώπη έφεραν τα πάνω κάτω. Σήμερα η ΕΕ βρίσκεται παγιδευμένη στην ύφεση, το παλιό βιομηχανικό μοντέλο δεν αποδίδει, χωρίς εναλλακτική πολιτική, όλα είναι ανοιχτά, όλα αναθεωρούνται, οι Συνθήκες παραβιάζονται επίσημα και οι καταθέσεις των ιδιωτών, μετά το κυπριακό πάθημα και τις αποφάσεις της ΕΕ στο τέλος Ιουνίου του 2013, δεν είναι πλέον ασφαλείς......» (βλ. Αθ. Θεοδωράκης, «Σ'ευχαριστούμε Αριστείδη», από τις «Μεταμεσονύκτιες εκδόσεις».
Η κρίση απέδειξε ότι η σημερινή αρχιτεκτονική της ΕΕ δεν είναι λειτουργική. Τα «κοινά κριτήρια» του Μάαστριχτ δεν μπορούν να εφαρμοστούν κατά ενιαίο τρόπο, επειδή οδηγούν στην πράξη στη διεύρυνση των εσωτερικών ανισοτήτων.
Αυτό που έχει λοιπόν σημασία είναι το νέο μοντέλο της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Μιας ενοποίησης που είτε θα είναι πολιτική, είτε δεν θα υπάρξει. Γι αυτό θεωρώ ότι χρειάζεται μια νέα ισορροπία ανάμεσα στο ευρωπαϊκό οκοδόμημα και τα κράτη-έθνη. Αν το νέο ζητούμενο είναι η πολιτική εμβάθυνση και ενοποίηση της ΕΕ κι όχι η ατέρμονη διεύρυνση, αυτό μας οδηγεί σε μια «νέου τύπου ομοσπονδία των κρατών-εθνών» (Ζακ Ντελόρ). Μια νέα σχέση, ένα νέο μοντέλο πρέπει συνεπώς να προκύψει ώστε το κοινοτικό οικοδόμημα να στηρίζεται στα κυρίαρχα κράτη-έθνη που το απαρτίζουν και όχι να επιζητεί την υπέρβασή τους. Η Ευρώπη εξάλλου δεν θα γίνει ποτέ ένα υπερκράτος που θα αφομοιώσει και θα εξαφανίσει τα περήφανα ιστορικά της έθνη. Αντίθετα πρέπει να στηριχθεί στα κράτη-έθνη και στους πολίτες που συμμετέχουν για να ενδυναμωθεί τόσο προς τα έξω (κοινή άμυνα, κοινή εξωτερική πολιτική), όσο και προς τα μέσα (στροφή στον άνθρωπο, στήριξη της πραγματικής οικονομίας).
Χρειάζεται μια νέα λογική, μια νέα σύνθεση, μια νέα σχέση όπου η ΕΕ και τα κράτη-μέλη θα συνεργάζονται και θα αλληλοσυμπληρώνονται.Το νέο σχήμα θα εκφράζει έναν ενεργό «εθνο-ευρωπαϊσμό» και όχι τον «εθνο-μηδενισμό» στον οποίο μας οδήγησε η απληστία του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Η πολιτική πρέπει να επιστρέψει στο προσκήνιο και να αναλάβει τις ευθύνες της. Το πραγματικό δίλημμα της ΕΕ είναι μια ουσιαστική μεταμόρφωση, με μια νέα Συνθήκη υπέρ της «Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας κρατών-εθνών», με αρχικό πυρήνα την ευρωζώνη.
Δημοσιεύτηκε στο metarithmisi.gr στις 28/3
Είναι λαϊκισμός να μιλάμε για τους νεόπτωχους της κρίσης; Για τα μεσαία στρώματα που βυθίζονται στην απόγνωση; Για τις 950.000 θέσεις εργασίας που χάθηκαν από το 2008; Για το 80% των μακροχρόνια ανέργων χωρίς κανένα επίδομα;» Ο συνομιλητής, έντιμος διανοούμενος της Αριστεράς, μιλούσε με πάθος και θυμό. «Είναι λαϊκισμός ότι διακόσιες χιλιάδες επιχειρήσεις έχουν κλείσει την τελευταία τετραετία; Οτι ένας στους πέντε ενηλίκους ζει σε νοικοκυριό χωρίς κανένα εργαζόμενο μέλος; Οτι 18% των Ελλήνων δεν διαθέτει αρκετά χρήματα ούτε για να αγοράσει τρόφιμα;».
Η πραγματικότητα των αριθμών δεν είναι λαϊκισμός. Η όξυνση των ανισοτήτων, της φτώχειας και της μακροχρόνιας ανεργίας, το διάτρητο δίχτυ κοινωνικής προστασίας: αυτό είναι το νέο κοινωνικό πρόβλημα της χώρας. Η επίκλησή του είναι δημόσια προτεραιότητα, δεν είναι λαϊκισμός. Η χρήση του όμως για να συγκαλυφθεί το οικονομικό πρόβλημα της χώρας, αυτό είναι λαϊκισμός. Το σύνθημα ότι το Μνημόνιο προκάλεσε την κρίση, διότι μας αφαίρεσε την ευημερία που είχαμε και στην οποία μπορούμε τάχα να επιστρέψουμε, αυτό κι αν είναι απροκάλυπτος λαϊκισμός.
Μπήκαμε στην κρίση το 2009-10 με θηριώδη υπερχρέωση προς τον υπόλοιπο κόσμο. Η Ελλάδα είχε καθαρό εξωτερικό χρέος σχεδόν όσο το ΑΕΠ της, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Τι ήταν αυτό το χρέος; Δεν ήταν μόνο ρεμούλες, σπατάλη, φοροδιαφυγή και διαφθορά. Ηταν εισόδημα που έμπαινε στην οικονομία με το μεγαλύτερο ποσοστό τελικής κατανάλωσης στην Ευρώπη. Φουσκώνοντας αμοιβές και θέσεις εργασίας κυρίως στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και στο αρχιπέλαγος των μη εμπορεύσιμων κλάδων και επιχειρήσεων που άμεσα ή έμμεσα εξαρτιόνταν από αυτόν (τράπεζες, προμηθευτές, κατασκευαστικές, ακίνητα, ΜΜΕ, τηλεπικοινωνίες, ελεύθερα επαγγέλματα, προστατευμένες επιχειρήσεις, εταιρείες διαφήμισης και επικοινωνίας κ.λπ.). Τα υψηλά εισοδήματα και κόστη στους κλάδους αυτούς στραγγάλιζαν τον εμπορεύσιμο και εξαγωγικό τομέα. Η χώρα δανειζόταν από τη μελλοντική της ανάπτυξη, για να χρηματοδοτεί μια κατανάλωση μεγαλύτερη από την παραγωγική της δυνατότητα.
Ομως, το 2010 οι αγορές έριξαν μια προσεκτική ματιά στο διπλό έλλειμμα και στο διπλό χρέος (δημόσιο και εξωτερικό). Και έφριξαν. Από τη στιγμή που ο εξωτερικός δανεισμός στέρεψε, αυτό σήμαινε ότι μεγάλο μέρος του εισοδήματος έπρεπε αναπόφευκτα να ξεφουσκώσει, και η οικονομία να ισορροπήσει σε ένα επίπεδο χαμηλότερο από τα 230 δισ. του φουσκωμένου ΑΕΠ του 2009. Με τη συρρίκνωση των τεχνητών εισοδημάτων του υπερδανεισμού, δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, μαγαζιά και επαγγελματίες που ζούσαν από την εγχώρια κατανάλωση άρχισαν να καταρρέουν. Η οικονομία μας είχε δύο δυνατότητες: ή τη δραστική μείωση της συνολικής κατανάλωσης ή τη δραστική αύξηση των εξαγωγών, ώστε να εισάγει πραγματικό (και όχι δανεικό) εισόδημα απ' έξω. Το πρώτο ήταν ταχύτερο, και ούτως ή άλλως άμεσα αναγκαίο. Το δεύτερο είναι το πιο δύσκολο, απαιτεί πλήθος διαρθρωτικών προσαρμογών, που θέλουν χρόνο για να αποδώσουν.
Ετσι η σωρευμένη ύφεση και ανεργία αποτυπώνει τον υπερδανεισμό της προηγούμενης περιόδου αλλά και την παραγωγική στρέβλωση της ελληνικής οικονομίας: λίγες οι επιχειρήσεις έτοιμες να «τρέξουν» με εξαγωγές, τραβώντας την οικονομία στην ανάκαμψη. Αυτό είναι το πραγματικό παραγωγικό πρόβλημα της χώρας: η περιορισμένη βάση των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών, η ακόμα φτωχότερη προστιθέμενη αξία τους, η χαμηλή ανταγωνιστικότητα, 91η στις 148 και τελευταία στην Ευρώπη κατά το World Economic Forum. Εάν αυτά δεν αντιμετωπιστούν, δεν θα υπάρξει ούτε διατηρήσιμη ανάπτυξη ούτε δουλειές, όσο κι αν κάποιοι ονειρεύονται καταπολέμηση της ανεργίας με εργοδότη το Δημόσιο.
Θα ήθελα να ακούσω μια μέρα τον κ. Τσίπρα να δυσαρεστεί την εκλογική του πελατεία με ενοχλητικές αλήθειες: ότι η παραμονή στο ευρώ σημαίνει σοβαρό καπιταλισμό, παραγωγικότητα, θυσίες και πειθαρχία, αλλά έξω από το ευρώ είναι μεγαλύτερη φτώχεια και καταστροφή. Οτι στην Ε.Ε. δεν υπάρχουν μονομερείς ενέργειες αλλά διαπραγμάτευση και συμβιβασμοί. Οτι η μετάβαση στο πρωτογενές πλεόνασμα ήταν αναγκαία για να έχει η χώρα οποιαδήποτε ελπίδα σταθεροποίησης και προσδοκία ανάκαμψης. Οτι η ανάπτυξη προϋποθέτει ανταγωνιστικές, διεθνοποιημένες μονάδες, ελκυστικό περιβάλλον (φορολόγηση, κράτος, εργασιακά, υποδομές) και επαρκή κερδοφορία ώστε να μείνουν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Οτι έχουμε τα πιο εχθρικά προς την επιχειρηματικότητα, την καινοτομία και την αγορά πανεπιστήμια, κυρίως λόγω της μακρόχρονης κατοχής τους από τις οικείες προς τον ΣΥΡΙΖΑ πολιτικές δυνάμεις.
Θα ήθελα να ακούσω τους κ. Σαμαρά και Βενιζέλο να λένε: τα δύο κόμματά μας έχουν τεράστιες ευθύνες για την κρίση, και τότε και τώρα. Προστάτευσαν και συνεχίζουν να προστατεύουν τις κομματικές τους πελατείες. Ας μην ξαναμιλήσει κανείς για success story με ανεργία 28%. Πετύχαμε τη μεγαλύτερη μείωση ελλείμματος που έγινε ποτέ, και αυτό είναι επίτευγμα. Αλλά έγινε με υπερφορολόγηση των πολιτών, με «δεν πληρώνω» του Δημοσίου, με διαρκείς περικοπές στο πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων, με τον μεγάλο πλούτο της φοροδιαφυγής να κρύβεται ακόμη. Και με τμήμα της κοινωνίας σε συνθήκες εξαθλίωσης. Η αναγκαία και αναπόφευκτη λιτότητα δεν κατανεμήθηκε με τον δικαιότερο τρόπο. Και η δίκαιη και αναπτυξιακή διανομή μέρους του πλεονάσματος θέλει μόνιμα μέτρα – όχι προεκλογικά επιδόματα και αναπλήρωση συντάξεων αγάμων θυγατέρων.
Αυτά θα ήθελα να ακούσω, αλλά έχω την αίσθηση πως δεν θα τα ακούσω.
Δημοσιεύτηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 23/3
Κάτι φαίνεται πως αλλάζει στον χώρο της επιχειρηματικότητας, με τον αριθμό των start-ups να ανεβαίνει με γρήγορους ρυθμούς.
Ενώ η ανεργία των νέων στην Ελλάδα βρίσκεται στα ύψη και η χώρα παρουσιάζει σοβαρότατο έλλειμμα εξωστρέφειας, κάποια καλά νέα ανοίγουν το παράθυρο της ελπίδας. Έτσι, πέρα από τα κομμωτήρια, τις καφετέριες και τα σουβλατζίδικα –που πάντα θα βρίσκονται στην κορυφή της ελληνικής νέας επιχειρηματικότητας– τα δύο τελευταία χρόνια εντυπωσιακή είναι και η ανάπτυξη των start-ups στο ελληνικό επιχειρηματικό τοπίο.
Έτσι, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Endeavor Greece που στηρίζει την επιχειρηματικότητα διεθνώς, στην χώρα μας το 2013 ιδρύθηκαν περίπου 180 start-ups, έναντι μόνον 18 το 2010. Επίσης, την χρονιά που πέρασε επενδύθηκαν στις εταιρείες αυτές 42 εκατ. ευρώ –ποσό σχεδόν 100 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο πριν τρία χρόνια. Χωρίς αμφιβολία, η εξέλιξη αυτή είναι απολύτως θετική και σίγουρα δείχνει ότι κάποια πράγματα στην χώρα μας αλλάζουν στον χώρο του επιχειρείν.
Ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσες, από την άποψη αυτή, είναι οι θέσεις και απόψεις του κ. Χ.Μακρυνιώτη, ο οποίος είναι διευθύνων σύμβουλος της Endeavor Greece και νέος επιχειρηματίας ο ίδιος. Σε ηλεκτρονική αρθρογραφία του (στον ιστότοπο euro2day) επισημαίνει ότι δεν χρειαζόμαστε περισσότερες νέες επιχειρήσεις αλλά καλύτερες, με υγιέστερους επιχειρηματίες και στοχευμένη υποστήριξη για να πετύχουν. Τονίζει δε ότι, υπό αυτή την έννοια, η χώρα έχει ανάγκη από νέους επιχειρηματίες ικανούς να γυρίσουν την πλάτη στα στραβά του χθες και να επιχειρούν αναζητώντας ευκαιρίες και όχι περιμένοντας επιδοτήσεις.
«Χρειαζόμαστε εργατικό δυναμικό», αναφέρει ο κ. Χ. Μακρυνιώτης, «που να σκέφτεται με επιχειρηματικό τρόπο, να αναλαμβάνει κινδύνους, να αναγνωρίζει και να αξιοποιεί ευκαιρίες –εντός και εκτός Ελλάδος. Όχι κατ' ανάγκην ως ένας ακόμη ευκαιριακός επιχειρηματίας, αλλά ως ένας σωστά εκπαιδευμένος αγρότης, κτηνοτρόφος, γιατρός ή περιζήτητος εργάτης. Το μοντέλο αναπτύξεως και ο χαρακτήρας των επιχειρήσεων κατά το παρελθόν υπήρξαν στρεβλά και συχνά παρασιτικά, φαινόμενο που δεν οδήγησε πουθενά».
Στο σημείο αυτό οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως από τις στήλες αυτές είχαμε επισημάνει ότι ο υπερεμπορισμός και οι τυχάρπαστες μεταπρατικές δραστηριότητες όχι μόνον δεν οδηγούν πουθενά, αλλά στην πορεία εξελίξεως μιας οικονομίας είναι φαινόμενα σοβαρής κοινωνικής και οικονομικής κρίσεως.
Όμως, τα φαινόμενα αυτά σκοπίμως καλλιεργήθηκαν στην μεταπολεμική Ελλάδα, με μοναδικό κριτήριο την εξυπηρέτηση πολιτικών και κομματικών σκοπιμοτήτων. Η παρασιτική επιχειρηματικότητα, η φοροδιαφυγή και η παραοικονομία δεν υπήρξαν στρεβλώσεις, όπως υποστηρίζουν ανιστόρητοι αναλυτές και οικονομολογούντες. Αντιθέτως, ήσαν συνειδητές πολιτικές επιλογές, ακόμα και όταν η Ελλάδα απεφάσισε την οριστική της ενσωμάτωση στο δυτικοευρωπαϊκό πολιτικοοικονομικό μόρφωμα.
Σοσιαλιστές καθηγητές ήσαν αυτοί που, σε γνωστή έκθεσή τους στα τέλη της δεκαετίας του 1940, είχαν προτείνει τράπεζες, βαρειά βιομηχανία και αγροτικοί συνεταιρισμοί να περιέλθουν στο κράτος –το οποίο, όμως, θα επέτρεπε σε μικρές επιχειρήσεις να λειτουργούν, ώστε να απορροφάται ανεργία. Οι ίδιοι καθηγητές ήσαν αυτοί που έκριναν την αμερικανική βοήθεια και το Σχέδιο Μάρσαλ ως συσσώρευση κεφαλαίου που έπρεπε να κατευθυνθεί στην άτυπη κρατικοποίηση της οικονομίας, με παράλληλη ενίσχυση εσωστρεφούς μικρομεσαίας επιχειρηματικής δραστηριότητος. Με βάση τις θεωρίες περί «ψωροκώσταινας» και άλλα παρόμοια δημιουργήθηκε μεταπολεμικά μία νεοφεουδαρχική Ελλάδα, με την λέξη «μικρό» να έχει γίνει τρόπος ζωής: το γαλατάκι, το ταβερνάκι, το ψωμάκι, το σπιτάκι, το φαγάκι, είναι λέξεις που εκφράζουν αντιλήψεις, νοοτροπίες και συμπεριφορές οι οποίες έχουν βαθύτατες καταβολές και σίγουρα δεν αναιρούνται από την μια μέρα στην άλλη.
Εξάλλου, στην βάση των αντιλήψεων και θέσεων που προηγούνται, δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μία οικονομία της οποίας το Ακαθάριστο Προϊόν ήταν σε ποσοστό 85% εξαρτημένο από την εισαγωγική και καταναλωτική δραστηριότητα και της οποίας το ποσοστό αυτάρκειας δεν ξεπερνά το 17% και είναι το χαμηλότερο μεταξύ των κρατών μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ). Όσο για τον παραγωγικό ιστό της χώρας, η ατμομηχανή του ήταν η κατανάλωση και η οικοδομική δραστηριότητα –δύο κλάδοι που σήμερα έχουν καταρρεύσει. Όπως, βεβαίως, καταρρέει και ο μύθος της προσοδοθηρίας ως μέσου δημιουργίας πλούτου.
Πλούτος δημιουργείται μόνον μέσω παραγωγικών δραστηριοτήτων. Μεταξύ αυτών, αυτές που σήμερα είναι σχετικές με την γνώση και τις νέες τεχνολογίες πολύ γρήγορα παράγουν υψηλά εισοδήματα και βεβαίως υπεραξίες. Κατά συνέπεια, όλο και περισσότερο η σύγχρονη επιχειρηματικότητα συνδέεται και με νέους συντελεστές παραγωγής, στους οποίους ιδιαίτερο βάρος αποκτά συνεχώς η γνώση. Αυτό σημαίνει ότι για μία χώρα, το εκπαιδευτικό της σύστημα και ο τρόπος της θεσμικής οργανώσεώς του αποτελούν υψηλής αξίας παραγωγικές πηγές. Ας σκεφτούν κάποιοι ότι, μεταξύ των 20 πλουσιοτέρων ανθρώπων στον κόσμο, οι μισοί ξεκίνησαν κατά μέσον όρο την επαγγελματική τους δραστηριότητα πριν 25 χρόνια –ιδιαιτέρως δε ο εφευρέτης του Facebook, που είναι 15ος στην σχετική λίστα, μόλις συμπλήρωσε δέκα χρόνια επιχειρηματικής δραστηριότητος και δεν είναι ακόμη 30 ετών.
Δημοσιεύτηκε στο europress στις 24/3
Έναν τέτοιο τίτλο θέλω να δω σε πρωτοσέλιδα.
"Τρελός είσαι, δεν γίνεται", ακούω. "Η Ελλάδα δεν είναι για βιομηχανίες".
Έχω διαφορετική αντίληψη. Η βιομηχανία δεν είναι δόγμα. Μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και σε περισσότερο αντίξοες συνθήκες από τις δικές μας. Στο Ισραήλ, π.χ.
Οραματίζομαι βιομηχανικές μονάδες, παραγωγικές και εναρμονισμένες σε οικολογικό περιβάλλον, με σύγχρονη οργάνωση. Με μεράκι! Με συνεργασίες.
Η περιπόθητη ανάπτυξη δεν μπορεί να βασισθεί μόνο στον τουρισμό και σε σκληρά δημοσιονομικά μέτρα. 28% επίσημα η ανεργία, τα λέει όλα. Ένας βασικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας πρέπει να βασισθεί σε βιώσιμες βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες.
Δυστυχώς, η βιομηχανία της Ελλάδος βρίσκεται σε περιδίνηση. Η συνολική αύξηση των εξαγωγών είναι σχεδόν αμελητέα. Οι περισσότερες από τις βιομηχανίες που απέμειναν αντιμετωπίζουν υπαρξιακά προβλήματα. Και μαζί με αυτές και οι άνθρωποι, που περιμένουν τέσσερις και πέντε μήνες να πληρωθούν.
Από τη μια η ακριβή ενέργεια, από την άλλη η έλλειψη ρευστού, ο αυξημένος ανταγωνισμός, τα φορολογικά. Μια κατήφεια διάχυτη είναι αισθητή. Κέρδη, σε χρόνια περασμένα, προοπτικές που φέρνουν μελαγχολία.
Η έξοδος στις αγορές για δανεισμό, μέσα στο 2014, μου είναι σχεδόν αδιάφορη, θέμα δευτερεύον κατά τη γνώμη μου, αντικείμενο στείρων πολιτικών αντιπαραθέσεων. Δυναμική έξοδος στις αγορές με εξαγωγές, αυτό είναι το ζητούμενο.
Η Τρόικα έχει και αυτή τις ευθύνες της, σαφώς, πολύ περισσότερες η ευρωπαϊκή πολιτική των Βρυξελών που ασκήθηκε τα τελευταία 15 χρόνια σε θέματα βιομηχανικής πολιτικής για τις μικρές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και, βεβαίως, οι ελληνικές κυβερνήσεις. Εδώ καταργήσαμε, χρόνια τώρα, και το υπουργείο Βιομηχανίας, πήγαμε στο ουδέτερο, εύπεπτο... Ανάπτυξης.
Στο χωριό μου λένε, ήταν το κλίμα στραβό, το έφαγε και η κατσίκα...
Ας κοιτάξουμε, λοιπόν, μπροστά.
Μέτρα, βεβαίως! Λιγότερη γραφειοκρατία, διευκόλυνση των εξαγωγικών επιχειρήσεων, προβλέψιμο και σταθερό φορολογικό περιβάλλον, γρήγορες διαδικασίες στηριγμένες σε ψηφιακές εφαρμογές στη διοίκηση. Συνεργασίες με εταιρείες του εξωτερικού. Αξιοπιστία. Και αλλαγή αντίληψης σε επίπεδο κοινωνίας, ανθρωπολογικό για το τι είναι και πώς μπορεί να υπάρξει σήμερα ανταγωνιστική, βιώσιμη βιομηχανία. Στην Ελλάδα!
Απαραίτητη προϋπόθεση επιβίωσης είναι η παροχή ρευστού κινήσεως στις επιχειρήσεις με εξαγωγικό αντικείμενο, με ανεκτό επιτόκιο.
Σήμερα είναι τραγικό να χάνονται πελάτες εξωτερικού, να χάνονται οι εξαγωγές, λόγω αδυναμίας έγκαιρης προπληρωμής των πρώτων υλών και εξαρτημάτων. Βλέπεις, αυτό απαιτείται, διότι οι βιομηχανικοί προμηθευτές από Ασία και από Ευρώπη δεν μας εμπιστεύονται. Οι ανταγωνιστές ελληνικών βιομηχανιών χτυπάνε βασιζόμενοι στην καλύτερη χρηματοδότηση που έχει ως αποτέλεσμα να διαθέτουν τα προϊόντα και να στήνουν τις εγκαταστάσεις πιο γρήγορα από τις ελληνικές εταιρείες. Αρπάζουν τις εντολές.
Η έξοδος από την κρίση απαιτεί ζωντανές και εξαγωγικές βιομηχανικές μονάδες.
Δημοσιεύτηκε στο protagon.gr στις 20/3
Στη διάρκεια της προηγούμενης 10ετίας, μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και τη βίαιη εξαγωγή της σε όλο τον κόσμο με τη χρεοκοπία της Lehman στις 15.9.2008, οι αγορές ξεχείλιζαν από πληθώρα κεφαλαίων που με τρέλα αναζητούσαν επικερδείς τοποθετήσεις. Ολοι δανείζονταν εύκολα και φτηνά. Μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, που είχε φτάσει να δανείζεται με επιτόκιο περίπου όσο ήταν αυτό που δανειζόταν η Γερμανία. Σήμερα, στις διεθνείς αγορές υπάρχει πάλι πληθώρα κεφαλαίων, εξαιτίας της πολιτικής που ακολουθούν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες του κόσμου (quantitative easing), επιχειρώντας να υποστηρίξουν και να διευκολύνουν τη διεθνή ανάκαμψη.
Το ενδιαφέρον και αξιοσημείωτο είναι ότι, ενώ από το 2007 τα διεθνή κεφάλαια κατευθύνονταν από τις ανεπτυγμένες προς τις αναδυόμενες οικονομίες, μετά το 2010 έχουν αλλάξει κατεύθυνση και στρέφονται προς τις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού. Η αλλαγή κατεύθυνσης οφείλεται κυρίως (α) στην άρση των μεγάλων αβεβαιοτήτων για την εξυπηρέτηση του χρέους και την οικονομία των ΗΠΑ, (β) στις ισχυρές ενδείξεις ότι ο ανοδικός κύκλος στην Κίνα εξαντλεί τη δυναμικότητά του και (γ) στη βεβαιότητά τους ότι στον ευρωπαϊκό Νότο κρύβονται μεγάλα κοιτάσματα υποτιμημένων αξιών. Μεγάλες μάζες κεφαλαίου στρέφονται στις χώρες του Νότου της Ευρωζώνης και διερευνούν ευκαιρίες σε αυτά τα κοιτάσματα.
Τι δηλοί ο μύθος για εμάς; Η συγκυρία της πληθώρας διεθνών κεφαλαίων που αναζητούν τοποθετήσεις είναι ευνοϊκή για τη χώρα. Λεφτά υπάρχουν. Το διακύβευμα είναι αν θα προσελκυσθούν με μόνιμο τρόπο και θα αξιοποιηθούν για την προοδευτική αλλαγή της χώρας ή αν, απλώς, θα προσκληθούν σε ένα χρηματιστηριακό πάρτι και μετά, σε βραχύ χρόνο, θα μας αποχαιρετήσουν παίρνοντας μαζί τους τα εύκολα κέρδη τους.
Το δεύτερο είναι εύκολο. Θυμίζω ότι το ελληνικό κράτος πέτυχε να δανειστεί 43,5 δισ. ευρώ το 2008 και 63,8 δισ. ευρώ ακόμα και το 2009 (σε εποχές αλήστου μνήμης δημοσιονομικής κραιπάλης...) για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος του. Σήμερα, λοιπόν, όταν ο κρατικός προϋπολογισμός εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα (όπως και όσο...), το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν έχει έλλειμμα (ανεξάρτητα από τους λόγους...) και το grexit έχει φύγει από το τραπέζι, εύκολα το κράτος θα μπορούσε να δανειστεί 2-3 δισ. ευρώ με επιτόκιο λίγο κάτω από 6% για 5ετή ομόλογα, σε συνεννόηση με 2-3 επενδυτικούς οίκους. Ουδείς κερδοσκόπος ή νουνεχής αποταμιευτής θα αρνιόταν ένα τόσο μεγάλο και σίγουρο κέρδος όπως αυτό που θα του πρόσφερε. Αυτό μόνο, θα αρκούσε για να εκτοξευθεί το χρηματιστήριο και να κάνει ένα σύντομο (προεκλογικό...) πάρτι. Πολλώ μάλλον, αν η έξοδος του Δημοσίου στις αγορές συνδυαστεί με επιτυχείς αυξήσεις κεφαλαίου κάποιων τραπεζών.
Ομως, οι αγορές διακρίνονται (όχι για τον ορθολογισμό, αλλά) για το ευμετάβλητο της συμπεριφοράς τους. Τα κεφάλαια, όπως έρχονται έτσι εύκολα και φεύγουν. Εύκολα υποτιμούν τον κίνδυνο, εύκολα και τον υπερτιμούν. Κινούνται σαν αγέλη, ενθουσιασμένα ή πανικόβλητα. Κατά τη γνώμη μου, λοιπόν, τα ζητούμενα είναι δύο.
Το πρώτο, στενά οικονομικό: Να προσελκύσουμε κεφάλαια για να βγούμε από την ύφεση.
Δηλαδή, να τα προσελκύσουμε με σταθερότητα, έτσι, ώστε να ανοίξουμε δρόμο και, με πρώτο βήμα τα βραχυπρόθεσμα, να προσελκύσουμε μακροπρόθεσμα κεφάλαια. Κεφάλαια που θα δώσουν την ευχέρεια στις επιχειρήσεις να αντλήσουν ρευστότητα μέσω της έκδοσης εταιρικών ομολόγων και που θα καταστήσουν εφικτή τη χρηματοδότηση επενδύσεων ώστε να δημιουργηθεί νέο παραγωγικό δυναμικό. Είναι σημαντικό – και δύσκολο.
Το δεύτερο, είναι πολιτικό: Να προσελκύσουμε κεφάλαια για να βγούμε (όχι απλώς από την ύφεση, αλλά) από την κρίση.
Δηλαδή, όχι για να γίνει ένα ρετουσάρισμα του παρασιτισμού, με αλλαγή των «νικητών», από εκείνους που άρμεγαν το κράτος, σε εκείνους που θα επικρατήσουν με τις ευκαιρίες που προσφέρει η διάλυση της αγοράς εργασίας και οι χρηματοπιστωτικές σπέκουλες (βλ. Γ. Γιαννουλόπουλου, «Σκέψεις για την πολιτική σήμερα», εκδόσεις Πόλις). Αλλά για να προχωρήσει η βαθιά προοδευτική μεταρρύθμιση της χώρας με κριτήρια δικαιοσύνης, δημοκρατίας και ανάπτυξης. Αυτό απαιτεί πολιτική βούληση και σχέδιο – είναι πιο σημαντικό και πιο δύσκολο.
Λεφτά υπάρχουν – αυτή είναι η διεθνής συγκυρία. Δεν υπάρχει ισχυρή συγκέντρωση εσωτερικών δυνάμεων στη βάση σχεδίου προοδευτικής μεταρρύθμισης και ανασυγκρότησης της χώρας – αυτή είναι η εσωτερική συγκυρία. Αν δεν υπάρξει, η ύφεση θα φύγει βέβαια κάποια στιγμή, αλλά η κρίση (οικονομική, κοινωνική, πολιτική), θα σέρνεται. Μαζί της θα σέρνει τη χώρα στα κάθε φορά βράχια. Με κάποια χρηματιστηριακά πάρτι, για να σπάει η εθνική μελαγχολία. Ή για να ανεβαίνει το φρόνημα των εκλογέων...
Δημοσιεύτηκε στο metarithmisi.gr στις 23/3
