Άρθρο του πολιτικού επιστήμονα Αθανάσιου Θεοδωράκη
Το θέμα που θέτει ο Περικλής Βασιλόπουλος στο άρθρο του «Πολιτικά κόμματα, αλλοιώς προτάσεις άμεσης εφαρμογής προς ένα ΝΕΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ» γράφει συγκεκριμένα: «Με την χώρα σε μετάβαση εν μέσω κρίσης, σταθερά ακροβατώντας δίπλα από τον γκρεμό, πρέπει να συνδυάσουμε τρία διακριτά και εν μέρει αντιφατικά μεταξύ τους καθήκοντα, κάτι που σε κανονικές συνθήκες θα ήταν ακατόρθωτο. Πρώτον, να διασφαλίσουμε την ομαλή και ειρηνική μετεξέλιξη του κοινοβουλευτισμού, δεύτερον να βελτιώσουμε την κυβερνησιμότητα (governance) του σημερινού συστήματος για να μην καταρρεύσει η χώρα ξαφνικά και τρίτον να επιτύχουμε μια ριζοσπαστική και ανοιχτή στο μέλλον μετεξέλιξη με νέες, υγιείς και δυναμικές πολιτικές ομάδες και κόμματα στη βάση αλλαγών που θα αποτυπωθούν στη συνέχεια στο νέο Σύνταγμα μέσα από μια καινοτομική διαδικασία Αναθεώρησης».
Οι προτάσεις του σχετικά με τη διασφάλιση της δημοκρατικής λειτουργίας των κομμάτων αξίζουν κάθε προσοχής. Στο μεταξύ ο πολλαπλασιασμός των νέων κομμάτων ενόψει των ευρωεκλογών του Μαίου 2014 και οι ποικίλες απόψεις σχετικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος φέρνουν στην επιφάνεια ένα ευρύτεο θέμα:αυτό της λειτουργίας του Πολιτεύματος.
Θεωρώ ότι πέρα από τις νομικές πτυχές, αξίζει να ενσκύψουμε στις βαθύτερες αιτίες της αποτυχίας του πολιτικού μας συστήματος. Η πασίδηλη αυτή αποτυχία αυτή, έτσι όπως βιώνεται καθημερινά από τον ελληνικό λαό, θέτει ερωτήματα γενικότερης υφής. Η Προεδρευομένη Δημοκρατία απέτυχε και η ευθύνη των κομμάτων είναι μεγάλη. Μια λύση θα ήταν η υιοθέτηση, μέσα από καινοτόμες αλλά αποδεκτές δημοκρατικά διαδικασίες, όπως είναι το δημοψήφισμα, του Πολιτεύματος της Προεδρικής Δημοκρατίας. (1)
Εδώ που φτάσαμε όλα πλέον είναι ανοιχτά και γι αυτό όλα πρέπει να συζητηθούν νηφάλια, χωρίς υστεροβουλίες και αφορισμούς. Ο καλύτερος τρόπος διασφάλισης της δημοκρατίας είναι η ελευθερία της σκέψης και του λόγου. Η έννοια του ελευθέρου πολίτη είναι ελληνική εφεύρεση, αυτό έκανε την Ελλάδα να ξεχωρίσει από την εμπειρία του δεσποτισμού.
Σήμερα ζούμε μια μεγάλη συστημική κρίση. Θεσμοί, οικονομία, μύθοι, βεβαιότητες και ιδεολογήματα κατέρρευσαν. Εχουμε ανάκη από σχέδιο, πρόταση, κατεύθυνση. Ο διάλογος σχετικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος είναι ενδεικτικός και διδακτικός. Σε ό,τι αφορά τα επί μέρους, η κάθε επαγγελματική ομάδα θέλει να δει τον εαυτό της να καθρεφτίζεται σε κάποια συνταγματική διάταξη. Οπως ισχύει ακριβώς και στο ισχύον Σύνταγμα. Αυτό όμως δεν βγάζει πουθενά αφού δεν ανταποκρίνεται στα σημερινά κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα.
'Ηρθε η ώρα να δούμε με ειλικρίνεια τα χρόνια προβλήματα και να προετοιμάσουμε τη χώρα μας για τη νέα εποχή. Χρειάζεται όμως θάρρος και ανάληψη ευθύνης σε όλα τα επίπεδα για βαθιές τομές και επιλογές που θα ανυψώσουν τον δημόσιο βίο και θα ανοίξουν νέες προοπτικές. Το ζητούμενο σήμερα είναι: δημοκρατικό και αποτελεσματικό κράτος δικαίου, δημιουργική κοινωνία, ενεργοί πολίτες,παραγωγική οικονομία. Το κοινωνικό και εθνικό συμφέρον πρέπει να αναδειχθεί ως βασική συνισταμένη της ελληνικής κοινωνίας, πάνω από συντεχνίες, οικονομικά συμφέροντα και κυρίως πάνω από κομματικές διαμάχες.
Χρειαζόμαστε γι αυτό μια νέα αρχή, ένα νέο ξεκίνημα. Κι αυτό είναι μια ουσιαστική κι όχι μια μηχανική κίνηση, μια νέα σχέση μεταξύ κράτους και πολίτη, και χρειάζεται άφθαρτη ηγεσία και ένα εντελώς νέο Σύνταγμα. Το πλέγμα αυτό προϋποθέτει άμεση λαϊκή παρέμβαση και νέους θεσμούς συμμετοχής και αντιπροσώπευσης. Το πολίτευμα που ανταποκρίνεται καλύτερα στις σημερινές ανάγκες και στις επείγουσες προκλήσεις της διακυβέρνησης είναι αναμφισβήτητα αυτό της Προεδρικής Δημοκρατίας. Με το σύστημα αυτό ο λαός επιλέγει ύστερα από ανοιχτό δημόσιο διάλογο τον Ανώτατο Άρχοντα και του αναθέτει τη διακυβέρνηση της χώρας στη βάση προγραμματικών αρχών και πολιτικών δεσμεύσεων. Η Προεδρική Δημοκρατία διασφαλίζει αποτελεσματικότητα, ευελιξία και ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων, κινητοποίηση της κρατικής μηχανής και προϋποθέτει βέβαια την ύπαρξη κατάλληλων θεσμικών ερεισμάτων για την εξισορρόπηση των εξουσιών. Αναφέρω ενδεικτικά την αναγκαιότητα ύπαρξης ισχυρής Βουλής, την πραγματική διάκριση και ανεξαρτησία των εξουσιών, την οργάνωση δημοψηφισμάτων με λαϊκή παρέμβαση.
Η απίστευτη καταβαράθρωση του κύρους των σημερινών πολιτικών κομμάτων εξουσίας και η ηθική, κυρίως, χρεοκοπία δεν είναι καλός οιωνός. Επιπλέον η έλλειψη κουλτούρας συνεργασίας του πολιτικού κόσμμου αποδεικνύεται επικίνδυνη. Ο κίνδυνος της εκτροπής και του αυταρχισμού υπάρχει και ο μόνος τρόπος για την αντιμετώπισή του είναι η δημοκρατική λαϊκή παρέμβαση. Οι πολίτες, τα πρωτογενή στελέχη του κοινωνικού συμβολαίου, θα αποφασίζουν με βάση τον δημόσιο διάλογο σε ποιόν θα αναθέσουν την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας. Οχι σε κόμματα επαγγελματιών που διαπραγματεύονται εκ των υστέρων συμμαχίες και συνεργασίες, αλλά σε υποψήφιο Πρόεδρο της Δημοκρατίας που έχει τη βούληση και αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη ενώπιον του λαού. Ο «διεμβολισμός του κομματικού κατεστημένου» (Σταύρος Λυγερός) μπορεί να γίνει δημοκρατικά, με την υιοθέτηση του Πολιτεύματος της Προεδρικής Δημοκρατίας.
Δεν πρόκειται λοιπόν απλά για θέμα αλλαγής κυβέρνησης, κομμάτων ή προσώπων, το πολιτικό μας σύστημα χρειάζεται πλέον ριζική ανασυγκρότηση. Ο ουσιαστικός δημόσιος διάλογος και η εμπέδωση αρχών πρέπει να αποσκοπεί στη διασφάλιση της λειτουργικότητας του δημοκρατικού πολιτεύματος, ώστε να δοθεί ουσιαστικό περιεχόμενο στην πολιτική ζωή. Οι ζωντανές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας απαιτούν την συνολική επανεξέταση των δημοσίων πολιτικών και του δημοσίου βίου, τη χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής και την προώθηση μιας δημιουργικής αντίληψης της δημόσιας ζωής.
Εχουμε ανάγκη από ένα σύγχρονο κράτος δικαίου και από μια παραγωγική οικονομία. Χρειζόμαστε παράλληλα ισχυρή δημοκρατία, αποτελεσματικό και δίκαιο σύστημα διακυβέρνησης. Τώρα πρέπει να αρχίσει η Μεταμόρφωση της χώρας. Από την πολιτική.