Thursday, 28 March 2024

Στιγμές Κορακοχωρίου

Πρώτα-πρώτα κάτι πολιτικό, αλλά μάλλον «καθησυχαστικό». Η σύναξη του Κορακοχωρίου – με Κώστα Σημίτη, Βαγγέλη Βενιζέλο, Νίκο Αλιβιζάτο, Γιάννη Βούλγαρη, με αντικείμενο/αφορμή την παρουσίαση του «Η Ελλάδα, μια χώρα παραδόξως νεωτερική» του τελευταίου – δεν προσέλαβε πολιτικό περιεχόμενο, όπως είχε συζητηθεί/κουτσομπολευτεί. δεν είχε πολιτικό ύφος, εκσυγχρονιστικές σφήνες στις διεργασίες του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ κοκ. Όποιος έφτασε στο Κορακοχώρι, για μια όμορφη βραδιά στο εξαιρετικά φιλόξενο Κτήμα Μερκούρη (με φίλεμα από το σοβαρό κρασί τους), μετά από όχι-και-τόσο-εύκολη περιήγηση στα αγροτικά δρομάκια/μονοπάτια της τυπικά Πελοποννησιακά ρυμοτομημένης περιοχής του Κατάκολου, είχε την ευκαιρία μιας βραδιάς αναστοχασμού και συζήτησης. Με μια ωραία δύση πάνω-πίσω από τα πεύκα που λειτούργησαν ως φόντο του πάνελ, με ένα έντονο φεγγάρι να παίζει πίσω από τα σύννεφα.

Σταματούμε εδώ τα περιγραφικά, μην κατηγορηθούμε για ρομαντική/καλοκαιρινή διάθεση. Και πάμε σε δυο λόγια περιεχομένου, αυτής της αληθινά αξιόλογης βραδιάς (ας βγει ως βιβλιαράκι η συζήτηση: το αξίζει).

Δίνοντας τον λόγο στον Κώστα Σημίτη, ο Μιχάλης Μητσός των ΝΕΩΝ που συντόνιζε, θύμισε ήδη την ατάκα «δεν είμαστε καταδικασμένοι στην μιζέρια», η οποία ακριβώς προέκυψε από την γραφίδα του πρώην πρωθυπουργού. (Σημειωτέον, ότι λίγο νωρίτερα ο νυν πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην ΔΕΘ είχε ενσωματώσει παρόμοια διατύπωση στον λόγο του. Ο πολιτικός λόγος δεν έχει copyright). Με επιμέλεια γνήσιου βιβλιοπαρουσιαστή, ο Κώστας Σημίτης βοήθησε το κοινό να «διαβάσει» το βιβλίο του Βούλγαρη, να δει πώς προσπερνάει τις δυο σχολές κριτικής στην πορεία της Ελλάδας – εκείνη της μαρξιστικής προσέγγισης, με την έμφαση στην ανολοκλήρωτη οικονομική ένταξη στον καπιταλισμό και εκείνην της φιλελεύθερης κριτικής στις παραδοσιακές δομές που κράτησαν πίσω την ελεύθερη Ελλάδα. Αντίθετα, ο Βούλγαρης έρχεται να εξηγήσει πώς λόγοι γεωπολιτικοί ( οι οποίοι συνεχίζουν μέχρι και σήμερα, άλλωστε), εθνικές επιλογές διαχρονικές, καθώς και η ωρίμανση του Κράτους και των δομών δημοκρατικής λειτουργίας, έφεραν από νωρίς στοιχεία νεωτερικότητας.

Στην συνέχεια, ο Κ. Σημίτης ήρθε να τονίσει τον ρόλο που διαδραμάτισαν στην διαδικασία αυτή άνθρωποι οι οποίοι – διαχρονικά, πάλι – βρέθηκαν να έχουν σπουδάσει στην Ευρώπη, ενώ παραπέμποντας και στο βιβλίο της Λύντιας Τριχα για τον Σπυρίδωνα Τρικούπη είδε και το πώς από πολύ νωρίς η απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό ήρθε και συνδυάστηκε με το αίτημα ανεξαρτησίας από τους τοπικούς άρχοντες: δεν είναι τυχαίο που, νωρίς στα χρόνια της Επανάστασης, οι Εθνοσυνελεύσεις συγκροτούνται από εκλεγμένους «πληρεξουσίους». ούτε ότι στο ελεύθερο Ελληνικό Κράτος έχουμε πολύ νωρίς εκλογές με άμεση καθολική ψηφοφορία, χωρίς κριτήρια μόρφωσης ή οικονομικής επιφάνειας. Επισήμανση άλλη: όταν γίνεται λόγος για Γαλλικό-Αγγλικό-Ρωσικό κόμμα, δεν είναι τόσο/δεν είναι μόνο η διάσταση διπλωματικής/πολιτικής επιρροής ή εξάρτησης από τις Μεγάλες Δυνάμεις, όσο η αντιπροσώπευση συμφερόντων αλλά και πολιτικών φιλοσοφιών που προβάλλεται: τα συμφέροντα των Ρουμελιωτών στρατιωτικών αλλά και η ορμή των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης. η Ευρωπαϊκή διανόηση και η εμπορική λειτουργία. η αντι-Διαφωτιστική συντήρηση και η επιρροή της Εκκλησίας, αντιστοίχως.

Ο Βαγγέλης Βενιζέλος, πάλι, υποσχόμενος ότι «ένα βιβλίο θα παρουσιάσουμε»! προς εκτόνωση των παραπολιτικών θεωριών για τις προθέσεις του Κορακοχωρίου, δεν παρέλειψε να δώσει πολιτικό στίγμα από το ξεκίνημα της παρέμβασής του συμπληρώνοντας τον τίτλο του Βούλγαρη: «... παραδόξως νεωτερική εις πείσμα της κοινωνίας της». Χαρακτηρίζοντας την προσέγγιση του Βούλγαρη επιστημολογική αναψηλάφηση, την συνέδεσε άλλωστε με την «άσκηση εθνικής αυτογνωσίας με την ευκαιρία των 200 χρόνων από την Επανάσταση». Και αυτός, επισκέφθηκε την αποστασιοποίηση του Βούλγαρη τόσο από την μαρξιστική προσέγγιση, της ατελούς υπαγωγής της ελεύθερης Ελλάδας στον καπιταλισμό/της απουσίας Ελληνικής αστικής τάξης όσο και την εκσυγχρονιστική-φιλελεύθερη, που με Αγγλοσαξωνική κυρίως ματιά μίλησε για ένα «σύμπλεγμα τυπολογικής κατωτερότητας». Επικαλέσθηκε εν συνεχεία ο Β. Βενιζέλος και την ματιά του ΠΑΣΟΚ, με την αντικατεστημένη ανάγνωση και αντιΔυτική τάση, με την αναφορά στην ξενική εξάρτηση και στην έννοια χώρας της Περιφέρειας, άρα μειωμένης κυριαρχίας. Που, γι αυτόν, οδήγησε στην εμπέδωση ότι δεν υπάρχει για τα προβλήματα/δεινά ευθύνη του έθνους, του λαού, της κοινωνίας...

Να μην παραλείψουμε την άλλη ατάκα Βενιζέλου: ενώ η Ελλάδα υπήρξε εργαστήριο της Ιστορίας (πρώτη αποτίναξη Οθωμανικού ζυγού, πρώτη εθνική ολοκλήρωση με αλλαγή συνόρων, πρώτο ρήγμα Δύσης/Ανατολής μετά τον Β' ΠΠ), κινδυνεύουμε συχνά να την προσεγγίζουμε ως καφενείο. Σ' αυτήν την περιπλάνηση του Βαγγέλη Βενιζέλου σε μια χώρα που συγχέει την νίκη με την ήττα και αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε οφθαλμό της Γης και ψωροΚώσταινα – πράγμα που επηρεάζει ουσιαστικά και την ένταξή της στο διεθνές σύστημα... - εισέφερε ακόμη και την έκθεση των πρώτων δανείων του Αγώνα: ξεκίνησε η Ελλάδα με ένα στοίχημα των χρηματαγορών πάνω στην επιτυχία της, στοίχημα όμως που απετέλεσε και την πρώτη της αναγνώριση ως κρατικής οντότητας, μια δεκαετία προτού αυτή γίνει με διεθνείς συνθήκες...

Ο Νίκος Αλιβιζάτος, τέλος, στάθηκε και αυτός στο «παραδόξως» του βιβλίου του Βούλγαρη. Για να αναζητήσει στις «προωθητικές δυνάμεις» της Ελλάδας την πολιτική λειτουργία, την γεωπολιτική πραγματικότητα αλλά και τους θεσμούς, που έστω και εξ εισαγωγής από τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, αλλά και με ένταξή τους νωρίς στην κοινωνική αποδοχή, εκτοπίζουν ερμηνείες όπως της οικονομίας των θεωριών της εξάρτησης, της σχέσης Κέντρου/Περιφέρειας. Πρότεινε ο Αλιβιζάτος μιαν επανανάγνωση του ρόλου των δημοκρατικών λειτουργιών στην πράξη, παρά τις τρικυμίες της ιστορικής πορείας δυο αιώνων, παράλληλα και με την λειτουργία της οικογένειας αλλά και των πελατειακών δικτύων. Και στάθηκε ιδιαίτερα στο πόσο ενδογενής υπήρξε η άρνηση των αυταρχικών προσεγγίσεων, αλλά και η αποδοχή του εκτονωτικού – κάθε φορά – αποτελέσματος των εκλογών.

Πολιτικότερο στίγμα δεν μπορούσε να έχει αυτή η μη-πολιτική συνάντηση.

*Δημοσιεύτηκε στην economia.gr στις 10/9/2019. 

Add comment


Security code
Refresh