Friday, 29 March 2024

Ανάμεσα σε χρονοδιαφυγή και αποφασιστικότητα

09aΦίλος της στήλης, που όλον αυτόν τον καιρό σημείωνε την επιφυλακτικότητα με την οποία παρακολουθούσαμε και τις δυνατότητες της κυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ να ανταποκριθεί στη διπλή πρόκληση (συνέχιση της σταθεροποίησης με νέο Μεσοπρόθεσμο συν διαπραγμάτευση με την «Ευρώπη» και το ΔΝΤ αφενός, κράτημα του εσωτερικού μετώπου αφετέρου), αλλά και τις αμφιταλαντεύσεις της τρόικας μάς καλούσε με μια δόση κακεντρέχειας: «Να δω τώρα πώς θα αποδώσεις χωρίς προκατάληψη τη ραγδαία βελτίωση του κλίματος, το άνοιγμα της προοπτικής επιμήκυνσης, το φως στην άκρια του τούνελ που ξεκαθαρίζει».

Ο δε άνθρωπος είχε την ευπρέπεια να μη μας προσαγάγει ως αποδεικτικά στοιχεία τη ζωηράδα που πάει να δείξει το Χρηματιστήριο Αθηνών. ούτε τις ενθουσιώδεις προβολές τύπου έκθεσης της Alpha Bank [ACBr.AT] Σχετικά άρθρα . ούτε τις δημόσιες τοποθετήσεις συντελεστών όπως οι Σόιμπλε - Γιούνκερ - Λαγκάρντ στο πλαίσιο του άτυπου Eurogroup της Λευκωσίας. ούτε τις δηλώσεις των δικών μας επισήμων -οι οποίοι, να πούμε έναν ανυπόκριτα καλό λόγο, κράτησαν επί καιρό «μέτωπο σωφροσύνης» και επιφυλακτικότητας. Αλλά διαπιστώνει ότι το κλίμα στα μέσα Σεπτεμβρίου, συνολικά, δεν έχει σύγκριση με το πώς βγαίναμε από το καλοκαίρι, με την καταιγιστικά πυρά για Grexit και την καθημερινή σκλήρυνση της στάσης της τρόικας.

Θα τον απογοητεύσουμε! Για μας όσα έτρεξαν αυτόν τον καιρό δεν δικαιολογούν την ευφορία που πάει να καλλιεργηθεί, «άντε, τον περάσαμε κι αυτόν τον κάβο»: αντίθετα, μας θυμίζουν δυσάρεστα κάποιες φάσεις ΓΑΠ-Παπακ ή πάλι ΓΑΠ-ΒΒ/Παπαδήμου-ΒΒ. Να το πούμε αλλιώς, μιας και πάλι είναι της μόδας οι αναφορές στο τούνελ και το φως που βλέπουν πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, στην άκρια του -ιδίως με τη βελτίωση των πραγμάτων στις ευρωπαϊκές ισορροπίες, και με την εκτίμηση ότι αυτά κάπως «θα ξεβάψουν» και στην αντιμετώπιση του ελληνικού προβλήματος. Εκεί που έδειχνε στην άκρη του τούνελ να υπάρχει... κι άλλο τούνελ, όντως στο βάθος φαίνεται (ας πούμε, μετά την επίσκεψη Σαμαρά σε Μέρκελ, ύστερα Σουρνάρα σε Σόιμπλε, μετά και των δύο σε Ντράγκι) να φωτίζει κάτι. Θα συνιστούσαμε όμως στο φίλο να σκεφθεί σοβαρά μήπως το φως αυτό είναι άλλο τρένο, που μάλιστα έρχεται αντίθετα προάγγελος train crash, όχι εξόδου!

Και ακόμη περισσότερο φοβόμαστε μήπως, όσοι τώρα καλλιεργούν (μιντιακά ιδίως) μιαν ακόμη φάση ενθουσιασμού, μιαν αίσθηση ότι τα χειρότερα πέρασαν, ότι «η σταθερότητα στη διαπραγμάτευση απέδωσε καρπούς», όλοι αυτοί προσφέρουν κακές υπηρεσίες. Αλλωστε, παρατηρούμε ότι το Μαξίμου παραμένει εξαιρετικά προσεκτικό -κατά Σαμαρά «ο χρόνος είναι εχθρός μας»- ότι ο ίδιος ο φύσει αισιόδοξος Γιάννης Στουρνάρας αρνείται να κάνει σαφώς θετικές τοποθετήσεις, ότι ακόμη και ο Βαγγέλης Βενιζέλος αρκείται να θεωρεί ότι επεκράτησε η δική του άποψη για πρόταξη της επιμήκυνσης. (Βέβαια, ο Θάνος Κατσάμπας - εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ -ξαναθύμισε το αυτονόητο: η Ελλάδα θα χρειαστεί είτε επιπλέον δανεισμό, είτε ελάφρυνση του επίσημου χρέους/OSI για το financing gap της επιμήκυνσης).

Η τρόικα ταχύτατα «ελληνοποιείται», εμείς μάλλον βολοδέρνουμε

Εκείνο που συνέβη την (όντως σημαντική) περασμένη εβδομάδα είναι ότι στην Ευρώπη έδειξαν να βρίσκουν το βηματισμό τους. (Προσοχή: η έμφαση στο «έδειξαν»). Με την επικράτηση των, ας πούμε, ευρωπαϊστών στην Ολλανδία έφυγε ένας πόλος σκλήρυνσης από τον άμεσο ορίζοντα. Με την απόφανση του Bundesverfassungsgericht για τη νομιμότητα του ESM έγινε κάτι πιο πολύπλοκο: καλύφθηκε το παρελθόν (με το Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης), αλλά ταυτόχρονα τίθεται αριθμητικό όριο -στα 190.024.800.000 δισ. ευρώ, μετρημένα μάλιστα μέχρι δεκάρας στην απόφαση- στη γερμανική συμμετοχή ΚΑΙ σκληραίνει η απαίτηση προηγούμενης έγκρισης του Bundestag για κάθε βήμα. Στο δε Eurogroup της Λευκωσίας, η μεν Κύπρος εξωθήθηκε ασφυκτικά να προσφύγει άμεσα στο Μηχανισμό, η δε Ισπανία πιέσθηκε περίπου το ίδιο έντονα αν και πιο ευγενικά.

Όμως, όλα αυτά, προκειμένου περί Ελλάδας, συνοδεύθηκαν με απώθηση του χρόνου. Η διαβόητη έκθεση της τρόικας - που, μην ξεχνούμε, θα 'χει διπλό ρόλο: (α) αποτίμηση τι έγινε και τι έμεινε πίσω έως τώρα και (β) αξιολόγηση του νέου Μεσοπρόθεσμου των 11,6 + δισ. ευρώ και της βιωσιμότητας του χρέους - πηγαίνει για κάποτε τον Οκτώβριο. Η επί μήνες καθυστερούμενη δόση στήριξης των 31,2 δισ. ευρώ πάει για Νοέμβριο, ενώ ήδη η «τμηματική καταβολή» εγκαθίσταται στο προσκήνιο. Αυτά, ενώ όλοι πίεζαν για επιτάχυνση.

Οι Αγγλοσάξονες λένε «we live on borrowed times»/ζούμε με δανεικό χρόνο. Εμείς λέγαμε κάποτε «αγοράζουμε χρόνο». Τώρα, που όλα βρίσκονται στο όριο -ποιο όριο; το όριο της απόλυτης ανυπόκριτης παύσης πληρωμών του Δημοσίου («πλην μισθών και συντάξεων»), το όριο του στεγνώματος του τραπεζικού συστήματος -η εντύπωση είναι ότι... νοικιάζουμε χρόνο. Ακριβά, διότι για να συνεχίσει η δική μας τρόικα, η «τρόικα εσωτερικού» να κάνει την πολιτική της, η δε δική τους τρόικα, η «τρόικα εξωτερικού» να κάνει τους δικούς της τους χειρισμούς πειθάρχησης του μαύρου πρόβατου, αφαιμάζεται βδομάδα -τη- βδομάδα η οικονομία. Το βλέπουμε συνεχώς.

Βέβαια, αυτό παιχνίδι με το χρόνο μπορεί πολιτικά να κρίνεται ότι βολεύει: η συνάντηση της δικής μας τρόικας, την περασμένη Τετάρτη θα μπορούσε να είχε οδηγήσει σε πολιτική κρίση με παραίτηση Αντώνη Μανιτάκη, με αποχώρηση ΔΗΜΑΡ κ.λπ. αν δεν είχε αφεθεί η εκκρεμότητα «για μετά» (Δηλαδή... γι' αυτή την εβδομάδα!). Α, ναι, με την ευκαιρία, η δική μας τρόικα ξαναβρήκε τη συνοχή της - πώς; Μα γύρω από τα εργασιακά και τις μη απολύσεις στο Δημόσιο, ο Αντώνης Σαμαράς έκρινε σώφρον να συμπαραταχθεί με Φώτη Κουβέλη και Βαγγέλη Βενιζέλο για την ώρα. Πίσω από κόκκινες ή έστω ροζουλί γραμμές.

Ενώ, στην άλλη, την «ξένη» τρόικα (και τα πολιτικά της αφεντικά: Γερμανία, Βρυξέλλες, Ουάσινγκτον...) έμαθαν να παίζουν «το ελληνικό παιχνίδι». Οχι μόνο το παιχνίδι της διαρροής, π.χ. πλήρης αναστάτωση στα εργασιακά -με 6ήμερο, με μείωση της άδειας, με διευθέτηση του εργασιακού χρόνου μέσα στον μήνα, αν όχι μέρα με τη μέρα, ύστερα τα αφήνουμε να ξαναπέσουν από το τραπέζι, αφού... ανοίξει η συζήτηση για τα όρια συνταξιοδότησης ας πούμε. Ούτε καν μόνο το παιχνίδι των «κόκκινων γραμμών»: όταν οι τροϊκανοί απαιτούν οπωσδήποτε απολύσεις στο δημόσιο τομέα, έστω και για λόγους συμβολικούς (!), γνωρίζοντας ότι οι δυόμιση εταίροι στην κυβέρνηση - ΔΗΜ.ΑΡ. σίγουρα, ΠΑΣΟΚ για να μη μείνει πίσω, συν ισχυρή πτέρυγα στη ΝΔ -θεωρούν το θέμα μη συζητήσιμο, ύστερα αφήνουν το θέμα για άλλη φορά, συμπεριφέρονται σαν το πιο παραδοσιακό ελληνικό κόμμα.

Όχι, ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο της «ελληνικής ασθενείας» που ενσωμάτωσε η τρόικα να αποδειχθεί ακριβώς το παιχνίδι με το χρόνο. Μια νέα λέξη χρειάζεται να μπει στο πολιτικό μας λεξιλόγιο, δίπλα στη φοροδιαφυγή (= δεν ενδιαφερόμαστε για τη συλλογή των φόρων, αλλά για την καταδίκη, για την «πάταξη»), δίπλα στην εισφοροδιαφυγή (=ας ανθεί η μαύρη εργασία, το παν είναι να καταριόμαστε τη διαρροή ασφαλιστικών εισφορών απ' όσους μένουν «εντός συστήματος»), ήδη και η εισιτηριοδιαφυγή: τώρα, ζούμε στον αστερισμό της χρονοδιαφυγής (=ορκιζόμαστε ότι όλα επείγουν, αλλά όλα τα πισωρίχνουμε).

Το πέρασμα του Πιερ Μοσκοβισί -και η σκιά του Ζακ Ντελόρ

Εν τω μεταξύ, αν πάει κανείς στις πιο ευνοϊκές δημόσιες τοποθετήσεις για την Ελλάδα, δηλαδή σε εκείνες της Γαλλίας, τι διαπιστώνει; Στο πέρασμα από την Αθήνα του Γάλλου ΥΠΟΙΚ, Πιερ Μοσκοβισί, παντού, σε κάθε ερώτηση που του ετίθετο, στην απάντησή του μέσα -όταν δηλαδή υπήρχε απάντηση ουσίας- «άλεθε» μια λέξη: determination, αποφασιστικότητα.

Να σημειωθεί ότι την ίδια έννοια δεν εφήρμοζε μόνον προκειμένου περί του τι θα πρέπει να κάνει, πώς θα πορευθεί η Ελλάδα, τηρώντας τα υπεσχημένα («οι δεσμεύσεις πρέπει να τηρούνται») και δείχνοντας ιδιαίτερη προσοχή στον χρόνο («ο χρόνος δεν είναι φίλος σας»), αλλά και αναφερόμενος στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες στην ίδια τη Γαλλία καθώς και στο τι περιμένει την Ευρωζώνη. Μάλιστα, έχοντας λειτουργήσει επί χρόνια ως υπουργός Ευρωπαϊκών υποθέσεων στην κυβέρνηση Ζοσπέν, αλλά και θητεύσει στην παιδική χαρά «το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο», εξηγεί ότι η αποφασιστικότητα που χρειάζεται να δείξει η Ελλάδα επιτείνεται από την έλλειψη συλλογικής αποφασιστικότητας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Όταν δε του αναφέρθηκε η προ μηνών σοφή παρατήρηση του Ζακ Ντελόρ ότι η Ευρώπη κινδυνεύει να θεραπεύσει μεν δημοσιονομικά τις οικονομίες των χωρών, έχοντάς τις όμως πρώτα σκοτώσει, μπήκε με ενθουσιασμό στο επιχείρημα: όντως χρειάζεται επανεκκίνηση των οικονομιών παράλληλα με τη δημοσιονομική διόρθωση ώστε να μη χτιστεί παρανοϊκό αδιέξοδο -όμως, ξανά, κεντρικός αρμός η αποφασιστικότητα!

Αμε τώρα να συνδυάσεις χρονοδιαφυγή με αποφασιστικότητα...

*Δείτε εδώ το άρθρο όπως δημοσιεύτηκε στη Ναυτεμπορική στις 17-09-2012.

Add comment


Security code
Refresh