Θέλει μεγάλη αυτοκυριαρχία, για να καταστήσει κανείς τον εαυτό του πειραματόζωο όταν μάλιστα το πείραμα διαλαμβάνει στοιχείο πραγματικής διακινδύνευσης.
Σ' αυτήν την θέση βρίσκεται – μεσοκαλόκαιρα του 2013 – η Κυβέρνηση Σαμαρά/Βενιζέλου/Στουρνάρα, μετά την δίδυμη επίσκεψη των υπουργών Οικονομικών Γερμανίας και ΗΠΑ Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε και Τζέηκομπ Λιου, και πριν την παράξενη μετάβαση του διδύμου Σαμαρά-Βενιζέλου (άμα κανονιστεί το πρωτόκολλο...) στην Ουάσιγκτων για photo opportunity, Αυγουστιάτικα, με τον Μπάρακ Ομπάμα. Βέβαια, μην μεγαλοπιανόμαστε: και η Αθηναϊκή επίσκεψη Σώϋμπλε, και το πέρασμα Λιου (οι πιο επιμελείς θα θυμούνται ότι οι δυο τους είχαν λογομαχήσει άσχημα τον Απρίλιο στο Βερολίνο, τότε που ο δεύτερος κάλεσε «τις χώρες που μπορούν να τονώσουν την ζήτηση να το πράξουν», με τον πρώτο να αντιτείνει ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν να χειριστούν με επάρκεια τα δικά τους ζητήματα και ότι καλύτερα «να μην δίνονται συμβουλές δημοσίως») δεν ήταν παρά stop-overs, από την μετάβαση του ενός και την επιστροφή του δευτέρου από την Μοσχα. Όπου, Κεντρικοί Τραπεζίτες του G-20, προοπτικές της διεθνούς οικονομίας μετά την αποεπιτάχυνση της στήριξης με ρευστότητα από το φθινόπωρο κοκ.
Γιατί ξαναανoίξαμε την συζήτηση περί ελληνικού πειραματόζωου; Πρώτα-πρώτα (όχι επειδή το λέει η Sueddeutsche Zeitung, για να το διαψεύσει παρευθύς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.... αναβάλλοντας κάθε συζήτηση μέχρι το φθινόπωρο) γίνεται όλο και πιο σαφές ότι η χρηματοδότηση του Προγράμματος Προσαρμογής «μάς πέφτει κοντή». Άμα μάλιστα διαψευσθεί η προσδοκία του Γιάννη Στουρνάρα, ότι οι Έλληνες θα πορευθούμε τις επόμενες 15-20 εβδομάδες απόλυτα πειθήνια, να καταθέσουμε χωρίς απώλειες λόγω φοροδοτικής κόπωσης τα χαράτσια μας, τους ΦΑΠ και τους ΦΜΑΠ και την τεκμαρτή φορολόγηση εισοδήματος (ΑΝ το TAXIS δεήσει να εκκαθαρίσει δηλώσεις! για την ώρα είναι σαν να λειτουργεί με προεκλογική λογική, «μην ενοχλείτε με εκκαθαριστικά τους πολίτες»), ακόμη και οι κυβερνητικοί θα το καταλάβουν ότι υπάρχει κενό. Δεύτερον, διότι οι ειδήσεις από το μέτωπο των NLSs, των «κόκκινων δανείων» χαλάνε κι άλλο: το φθινόπωρο οι άρτι ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζές μας θα θυμίζουν πάλι φαντάσματα. Ύστερα, όλοι μεν μιλούν περί μεταρρυθμίσεων, πλην όμως η μετάβαση από την ψήφιση στο αποτέλεσμα παραμένει ζητούμενο. Η ίδια η έννοια «μεταρρυθμίσεις» πάει να αποκτήσει υπερβατικό περιεχόμενο: είδαμε π.χ. το 13% στην εστίαση να θεωρείται περίπου Η σωτηρία της Ελληνικής οικονομίας!
Τέταρτον – κι εδώ είναι που το πράγμα «δένει», καθώς σταδιακά όλοι προσέρχονται (ακόμη και το ΙΟΒΕ, με νωπό τον ίσκιο του Γιάννη Στουρνάρα πάνω του...) στην πραγματικότητα μιας οικονομίας που συνεχίζει να αποεπιταχύνει. Να πέφτει. Το να τα λέμε και να τα αναστενάζουμε εμείς, λίγο βοηθάει. Το να τα συνειδητοποιούν όμως από ΔΝΤ μέχρις Ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα σημαίνει ότι «η Ελληνική υπόθεση» πορεύεται πάλι προς το σχεδιαστήριο, προς το εργαστήριο των πειραμάτων του διεθνούς συστήματος.
Πώς ακριβώς διαπραγματεύεσαι
με τα λιοντάρια σε σκηνικό Κολοσσαίου;
Από εδώ ξεκινήσαμε: το είδος ανθρώπων που επιχείρησαν την μεταστροφή Σαμαρά από πετυχημένο αντιμνημονιακό διεκδικητή της εξουσίας σε «κεντρικό πυλώνα της συνέχισης της προσαρμογής» – ο Χρύσανθος Λαζαρίδης ναι, αυτόν εννοούμε – έχει την ικανότητα να οδηγήσει την μετάβαση σε πείραμα νέας φάσης. Το προφίλ πάλι όσων κουβάλησαν την διαπραγμάτευση με Τρόϊκα και Eurogroup – ναι, στον Γιάννη Στουρνάρα αναφερόμαστε – υπόσχεται επίσης αρκετά. Θα προκάμει όμως η «Ευρώπη» να συντάξει το δικό της παιχνίδι; Και να μας εντάξει εμάς σ' αυτό;
Στου ΣΥΡΙΖΑ, πάλι, την πλευρά η εσπευσμένη κατάχωση των πλέον ακραίων απόψεων – φλερτ με το θαυματουργό Grexit, κρατικοποίηση πιστωτικού συστήματος, καταγγελία Μνημονίου+ χρεοστάσιο χωρίς διαπραγμάτευση – στα πλαίσια του πρόσφατου Συνεδρίου του, αφήνει προοπτικές μιας προσπάθειας επανατοποθέτησης, άμα «ατύχημα διαδρομής» σπρώξει αιφνίδια τις ευθύνες στην δικιά του πλευρά. Θα δεχθεί όμως «η Δύση» να καταλάβει τον περίπλοκο προτεινόμενο χορό, όπως η Ευρώπη του Ζακ Ντελόρ έμαθε – δια Γρηγόρη Βάρφη – να συνδιαλέγεται με τον Ανδρέα;
Σε συζήτηση που οργάνωσε το ΙΣΤΑΜΕ με προσκεκλημένο τον Γάλλο οικονομολόγο Daniel Cohen – με την ευκαιρία αυτή, βγήκε πάλι στην επιφάνεια το «καλό ΠΑΣΟΚ», των σκεπτόμενων και των συζητούντων: ευχάριστο ξάφνιασμα «μετά την κίνηση Βενιζέλου-Παπουτσή».... – επιχειρήθηκε μια συζήτηση για την «Ελλάδα μετά το Μνημόνιο». Ο βασικός ομιλητής D. Cohen θύμισε ότι ούτως ή άλλως το χρηματοδοτικό σκέλος του Προγράμματος για την Ελλάδα φθάνει σε λιγότερο από ένα χρόνο στο τέλος του, αλλά προέτρεψε (με ήπιους αλλά και σταθερούς τόνους) τους Έλληνες, που τον είχαν προσκαλέσει, «να διαπραγματευτούν ως Ευρωπαίοι και όχι πλέον ως Έλληνες». Προβληματίσθηκε η αίθουσα, συνέχισε ο προβληματισμός στα πηγαδάκια ύστερα: «πώς ακριβώς διαπραγματεύεσαι με τα λιοντάρια ως Χριστιανός στο Κολοσσαίο;»
Συνολικά ο D. Cohen στάθηκε έντονα κριτικός/επικριτικός έναντι της «Ευρώπης» στην στάση της έναντι της Ελλάδας αλλά και συνολικά έναντι της κρίσης, αναδεικνύοντας το κόστος της αμφιθυμίας και εν συνεχεία των απλουστευτικών συνταγών λιτότητας – από τις καθυστερήσεις και τους εξορκισμούς του 2010 μέχρι την άγαρμπη μετάβαση στο διπλό PSI του 2011, από το διαβόητο λάθος πολλαπλασιαστή του ΔΝΤ μέχρι τις τωρινές αναστολές της Γερμανίας για το ΟSI. (Για την οποία Γερμανία, ο Φ. Σαχινίδης – που ωριμάζει ταχύτερα από όσο φαινόταν αρχικά, αφ' ης στιγμής που έμεινε εκτός υπουργικού θώκου – παρατηρούσε ότι όλοι προσδοκούμε να έχει ηπιότερη στάση μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, πλην όμως μπορεί να καταλήξουμε με σκληρότερη...) .
Εν τω μεταξύ, οι πάντες πλέον εκφωνούν/παραδέχονται το προφανές: ότι άμα η Ελληνική οικονομία συνεχίσει να βυθίζεται ενώ αυτοί (και εμείς μαζί τους...) συνεχίζουν να εκφωνούν πανηγυρικούς περί μεταρρυθμίσεων και περί δημοσιονομικής προσαρμογής, τότε η Ελλάδα κινδυνεύει να ξαναγίνει το προεξαγγελμένο ατύχημα διαδρομής του 2010, του 2011 – an accident waiting to happen. Σύμπτωμα αυτής της συνειδητοποίησης και των Αμερικανών οι αναφορές σε επανεκκίνηση της Ελληνικής οικονομίας, αλλά και του απελθόντος Σώϋμπλε το «δώρο» - το Ταμείο Ανάπτυξης που εξαγγέλθηκε με ήπια ταρατατζούμ.
Το Ταμείο Ανάπτυξης
που κανείς δεν το αγάπησε
Μετά από 15 μήνες διαλόγου κουφών, θα προχωρήσει πράγματι στην Ελλάδα η δημιουργία του Ταμείου Ανάπτυξης/Institution for Growth. Είχε προταθεί την εποχή των καλών σχέσεων Philip Roesler-Μιχάλη Χρυσοχοϊδη, αρχικά σαν Τράπεζα.
Στην ιδέα όμως εκείνη βρέθηκαν, ουσιαστικά, οι πάντες αντίθετοι. Οι Έλληνες, δηλαδή οι κατά τεκμήριον ωφελούμενοι, επειδή το IfG θα απορροφούσε «δικαιούμενους» πόρους Διαρθρωτικών Ταμείων και ETEπ (που, βέβαια, λίμναζαν και μέχρι σήμερα λιμνάζουν). Ακόμη και η παραγγελία της οικονομοτεχνικής μελέτης για το IfG δεν υπήρχε διάθεση να χρηματοδοτηθεί από την Ελλάδα – με κάτι σαν 50.000 ευρώ – ωσότου έδωσε τα χρήματα (επιλογή η Oliver Wyman) το Ίδρυμα Ωνάση! Έλληνες και ΔΝΤ από δυσπιστία προς ένα τραπεζικό ίδρυμα του δημοσίου τομέα («ο εφιάλτης μιας νέας ΕΤΒΑ»). Βρυξέλλες, δηλαδή DG Comp, από δυσπιστία προς ένα φορέα που, από την γένεσή του, θα εκινείτο «παράλληλα» (=εκτός) ως προς την ανταγωνιστική αγορά. Φρανκφούρτη, δηλαδή ΕΚΤ, αλλά και ΔΝΤ από δυσπιστία προς την μόχλευση με βάση κονδύλια, τα οποία μια χώρα εκτός αγορών λάμβανε δανεικά από Κυβερνήσεις κοκ.
Τελικά, το IfG αποφασίστηκε να προχωρήσει. Προκειμένου να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο «Οι Έλληνες να κάνουν τα δικά τους», έγινε εξαρχής δεκτό ότι θα εδρεύει στο Λουξεμβούργο και θα έχει ξενικό δίκαιο – διοίκηση δε με την συμμετοχή όλων των κεντρικών συντελεστών (Ελλάδα, KfW, CdD, EE, ETEπ) αλλά με την Ελληνική παρουσία συνειδητά μειοψηφική.
Έτσι περνούσε ο καιρός. Αν δεν είχε εξαρχής συγκροτηθεί Ομάδα Εργασίας, βασικά ΕλληνοΓερμανική, με πρόεδρο (ήδη από την εποχή Χρυσοχοϊδη) τον Αρι Συγγρο του Invest in Greece, όπου μπόρεσαν οι αντιπαραθέσεις απόψεων και στάσεων να «τρέχουν» και να εκτονώνονται, το project θα είχε εντελώς χαθεί. Τελικά, πώς επανήλθε;
Η Γερμανία «χρειάστηκε» να επαναπροσδιορίσει την στάση της σχετικά με την πιστωτική ασφυξία των χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου, και μάλιστα τον αποκλεισμό των μικρομεσαίων από ΚΑΘΕ χρηματοδότηση. Προκειμένου λοιπόν να ξεμπλοκάρει η κατάσταση, οι Γερμανοί τώρα προωθούν μιαν ιδέα απευθείας ενίσχυσης κρατικών τραπεζών σε Ισπανία, Πορτογαλία μέσω KfW: ε, αυτό είπαν να γίνει και με την Ελλάδα. Όμως... σ' εμάς δεν υπήρχε διαθέσιμο αντίστοιχο ίδρυμα! Οπότε ξεθάφτηκε το IfG, πιέσθηκε η Αθήνα να προχωρήσει. Καθώς, δε, η Γερμανία ΕΙΝΑΙ κράτος, «εξήγησε» ότι πρέπει οι σχετικές διεργασίες να έχουν ολοκληρωθεί πριν την τελική ευθεία των Γερμανικών εκλογών. Ιδού!
Τώρα όμως, μετά τα ταρατατζούμ.... πρέπει να περάσουμε σε υλοποίηση. Ενδιαφέρει αυτό κανέναν;
*Δημοσιεύτηκε στη Ναυτεμπορική στις 22-07-2013.