e-library

Εβδομαδιαία Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Ιδεών

Το εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο e-library αναρτάται στη σελίδα της Ένωσης Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ στο facebook. Μπορείτε εδώ να κάνετε like ώστε να βλέπετε τις τρέχουσες δημοσιεύσεις και να ενημερώσετε τους φίλους σας. Συντονισμός: Περικλής Βασιλόπουλος.

Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Η δημοκρατία είναι ισχυρή όταν οι ίδιοι οι πολίτες έχουν τον πρώτο λόγο» (στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Πάνελ Πολιτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διαμόρφωση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Διαγενεακή Δικαιοσύνη)

Παρακολουθώ παράλληλα, όπως όλοι, όσα γίνονται στην Ευρώπη και, κυρίως, στην Αμερική. Ο διχασμός και η πόλωση έχει φτάσει σε επίπεδο εμφυλίου, αν δεν το ξεπέρασε ήδη. Όσο περισσότερο δουλεύω με πολίτες, όσο τους ακούω να μιλούν, να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, να διαφωνούν άφοβα και να επιχειρηματολογούν με σεβασμό, να εργάζονται εποικοδομητικά και να διαμορφώνουν χρήσιμες προτάσεις πολιτικής, να αποκτούν εμπιστοσύνη στους θεσμούς που δεσμεύονται και παίρνουν σοβαρά τη δημοκρατική διαβούλευση και τη συνδιαμόρφωση πολιτικής, τόσο πείθομαι πως αυτός είναι ο δρόμος - δεν ξέρω άλλη λύση για τώρα - στις εξαιρετικά επικίνδυνες συνθήκες που ζούμε. Η δημοκρατία είναι ισχυρή όταν οι ίδιοι οι πολίτες έχουν τον πρώτο λόγο.  Αυτό το απλό το ξεχνούν φυσικά και επιδεικτικά οι πολιτικοί, που στην Ελλάδα δείχνουν απίστευτη ασέβεια απέναντι στην κοινωνία. Το ξεχνά όμως συχνά και η Κοινωνία των Πολιτών, που κρατά διακηρύξεις για δικαιώματα και άρθρα συνθηκών και νόμων ως λάβαρο και μοναδικό όπλο. Δεν λέω πως το κράτος δικαίου και οι διεθνείς συνθήκες δεν έχουν σημασία, προφανώς. Λέω όμως πως δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε να ακούμε, να διαβουλευόμαστε, να προσπαθούμε να καταλάβουμε, να μιλάμε στους πολίτες και την κοινωνία. Δείτε εδώ περισσότερα.

Αντώνης Παπαγιαννίδης: Θα ακολουθήσει την Πολωνία η Ελλάδα στον πειρασμό αποκλεισμού της Κίνας;

Η κοινή άσκηση «Ζάπαντ» Ρωσίας – Λευκορωσίας, έτσι που ήρθε παράλληλα με την είσοδο ρωσικών drones σε Πολωνικό έδαφος (ύστερα και σε Ρουμανικό, εν συνεχεία με υπερπτήση μαχητικών σε Εσθονική περιοχή) έκανε την Πολωνική Κυβέρνηση να κλείσει προσώρας τα σύνορα με την Λευκορωσία. Αποτέλεσμα: η ροή Κινεζικών εμπορευμάτων δια της σιδηροδρομικής οδού προς την Κεντρική/Δυτική Ευρώπη διακόπηκε... Καθώς η Κινεζική  Cosco υπήρξε η μόνη ξένη εταιρεία που εκδήλωσε ενδιαφέρον για την απόκτηση του Πειραιά όταν οι «εταίροι» της χώρας πίεζαν να πωληθούν στοιχεία ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου την εποχή των Μνημονίων, οι τωρινές ΕυρωΑμερικανικές πιέσεις θα μπορούσαν να απαντηθούν σχετικά εύκολα... Όμως αν αρχίσουν και συσσωρεύονται τώρα προβλήματα στην λειτουργία Cosco στον Πειραιά, πόσο θα αργήσει – την στιγμή  που οι εσωτερικές αμφισβητήσεις της Κινεζικής παρουσίας είχαν πλέον λειανθεί – να επανεμφανισθεί τάση παγώματος της Κινεζικής επιρροής; Θα ήταν αρκετά ολισθηρό να συμβεί κάτι τέτοιο κατ’ απομίμηση της Πολωνικής λογικής. Δείτε εδώ το άρθρο (ekdoseiskerkyra.gr, 22/9).

Γιώργος Α. Παπανδρέου: «Ήρθε η ώρα η Ευρώπη να ανακτήσει τον έλεγχο του ψηφιακού μας χώρου» (Εισήγηση στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης με θέμα: «Building Democratic Resilience to Disinformation»)

Ζούμε σε μια εποχή όπου το ψέμα ταξιδεύει ταχύτερα από την αλήθεια. Που οι αλγόριθμοι μάς γνωρίζουν καλύτερα από όσο γνωρίζουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας. Που οι τεχνολογικοί κολοσσοί αποφασίζουν τους κανόνες του δημόσιου χώρου μας. Το ερώτημα είναι επιτακτικό: τι είδους κοινωνίες θέλουμε να χτίσουμε; Οι προτάσεις μου για μια Ευρωπαϊκή Δημοκρατική Άμυνα: Να ανακτήσουμε τον έλεγχο του ψηφιακού μας χώρου. Η Ευρώπη οφείλει να χτίσει τη δική της ασφαλή και αξιόπιστη υποδομή—στις επικοινωνίες, στις πλατφόρμες, στις υπηρεσίες cloud, στους αλγόριθμους. Δεν μπορούμε να αφήνουμε τη δημόσια σφαίρα μας σε τεχνολογικούς ολιγάρχες. Να ενισχύσουμε το οικοσύστημα ενημέρωσης. Να προστατεύσουμε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Να θωρακίσουμε τα μέσα από λογοκρισία και καταχρηστικές αγωγές. Να διασφαλίσουμε ανοικτά δεδομένα για τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Να διδάξουμε στα σχολεία κριτική σκέψη και παιδεία στα ΜΜΕ.  3. Να επιβάλουμε κανόνες. Ο στόχος μας είναι σαφής: Να εμπιστεύονται οι Ευρωπαίοι το ψηφιακό τους περιβάλλον. Όχι επειδή δεν θα υπάρχουν διαφωνίες, αλλά επειδή θα είναι απαλλαγμένο από χειραγώγηση. Αυτή δεν είναι μόνο μια τεχνολογική μάχη. Είναι μια γεωπολιτική μάχη για την ψυχή της ίδιας της δημοκρατίας. Ήρθε η ώρα η Ευρώπη να ανακτήσει τον έλεγχο. Δείτε εδώ περισσότερα. 

Ντόρα Μπακογιάννη: «Πιστεύω ότι έχει φτάσει η στιγμή στον τόπο μας για πολιτική σύγκλιση των κομμάτων εξουσίας γύρω από μια minimum κοινή ατζέντα εθνικής ανάτασης»

Εδώ έρχεται η ιστορία, ως αναλγητικό και αφύπνιση, να μας θυμίσει ότι πολλά «αναπόφευκτα» του παρελθόντος τελικά ματαιώθηκαν αλλά και να μας προειδοποιήσει ότι αν τίποτα δεν είναι προδιαγεγραμμένο, τότε τόσα περισσότερα εξαρτώνται από εμάς. Η ευθύνη μας βαραίνει. Δεν υπάρχει «αυτόματος πιλότος» στην Ιστορία. Αυτό είναι κάτι που πρέπει κι εμείς οι Έλληνες να αναλογιστούμε με υπευθυνότητα, τώρα που οι εξελίξεις τρέχουν, οι παλιές σταθερές ανατρέπονται και το διεθνές σκηνικό ρευστοποιείται... Πιστεύω ότι έχει φτάσει η στιγμή στον τόπο μας για πολιτική σύγκλιση των κομμάτων εξουσίας γύρω από μια minimum κοινή ατζέντα εθνικής ανάτασης. Μια τέτοια συνεννόηση είναι αναγκαία για να προχωρήσουν οι κρίσιμες μεταρρυθμίσεις – από τη συνταγματική αναθεώρηση έως την κοινωνική αποδοχή δύσκολων αλλά αναγκαίων πολιτικών – και για να ανασχεθεί ο λαϊκισμός που δηλητηριάζει τον δημόσιο λόγο. Αν η πλειονότητα της κοινωνίας κατανοήσει το μέγεθος των προκλήσεων, ίσως σταθεί με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα πίσω από τις αλλαγές που απαιτούνται. Το βλέμμα των επόμενων γενεών είναι στραμμένο πάνω σε όλους μας. Δείτε εδώ το άρθρο (capital.gr, 20/9, αναδημοσίευση: ysterografa.gr).

Θανάσης Βασιλείου: Ελαφρότητα για μια γενοκτονία

Είναι, βέβαια, μια άποψη το ότι ο πρωθυπουργός θεωρεί «πολύ βαρύ» να μιλήσει για εξελισσόμενη γενοκτονία στη Γάζα. Την ίδια στιγμή προτίθεται να παίξει ρόλο παρατηρητή σε σχέση με τις προθέσεις άλλων ευρωπαϊκών χωρών να αναγνωρίσουν κράτος Παλαιστίνης. Στο σημείο αυτό εντοπίζεται το βάρος της διεθνούς υποκρισίας. Όλοι βλέπουν το κακό, το ξορκίζουν και το αφήνουν να εξελίσσεται – όταν δεν συνεργούν. Σε πρόσφατο άρθρο των Financial Times υπήρξε μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση Ισραηλινού πολιτικού που θέλει να κρατήσει την ανωνυμία του: «Μη ρωτάτε συνέχεια για το μέλλον της Τζενίν. Ρωτήστε με καλύτερα για το μέλλον του Όσλο»... Οι αντιδράσεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων είναι αργές. Και είναι ατελείς γιατί η λύση δύο κρατών είναι de facto έωλη. Οι προϋποθέσεις του «Όσλο» για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους (δυτικά του Ιορδάνη, με κυριαρχία, έδαφος, πρωτεύουσα κ.ά.) δεν συνιστούν βάση για κράτος Παλαιστίνης. Το απαρτχάιντ, η γενοκτονία και η απανθρωποποίηση συνεχίζονται... Ο 21ος αιώνας μετεξελίσσεται σε κάτι που ζηλεύει τον όλεθρο του 20ού αιώνα. Και η «πολιτική» εγχώρια ελαφρότητα για τη γενοκτονία συνεχίζεται... Και, δυστυχώς, δεν είναι η πρώτη φορά. Δείτε εδώ το άρθρο ("Εφημερίδα των Συντακτών", 20/9). 

Άννα Διαμαντοπούλου: Γιατί τα φορολογικά μέτρα της Κυβέρνησης δεν αποτελούν "φορολογική μεταρρύθμιση" (Τηλεοπτική συνέντευξη, Evening Report - One Channel, 16/9)

Το φορολογικό σύστημα είναι πολύ ουσιαστικό και για την ανάπτυξη μίας χώρας και για την αναδιανομή του εισοδήματος, είναι από τα πιο σημαντικά ζητήματα. Αποφασίζει η Κυβέρνηση και παίρνει λιγότερα από συγκεκριμένες ομάδες... Εδώ όμως μιλήσαμε για μία συνολική προσέγγιση διαφορετική. Δεν μιλήσαμε μόνο για το 13ο μισθό. Είπαμε ότι η αλλαγή πρέπει να ξεκινήσει από το Κράτος, γιατί εκεί είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα του Κράτους, εκεί είναι οι περίφημες παθογένειες, χρόνος μπαίνει, χρόνος βγαίνει ελάχιστα πράγματα αλλάζουν, μιλήσαμε για το Κράτος και τα δύο επίπεδα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Όταν λοιπόν ξεκινάμε από την αλλαγή του Κράτους πάνω σε αυτήν κτίζουμε όλες τις υπόλοιπες προτάσεις μας, γιατί ξέρετε οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να έχουν έναν πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα... Γιατί το Παραγωγικό Μοντέλο κρίνεται από δύο πράγματα ουσιαστικά: Από το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, δηλαδή να έχουμε περισσότερες εξαγωγές από ό,τι εισαγωγές, η κατάσταση είναι όπως ήταν, δεν έχουμε αλλάξει...  Και βέβαια την Παραγωγικότητα. Μα η Παραγωγικότητα δεν αυξάνεται με τίποτα και όταν δεν αυξάνεται η Παραγωγικότητα, δεν αυξάνονται και οι Μισθοί". Δείτε εδώ την πλήρη συνέντευξη. Δείτε επίσης εδώ την συνέντευξη με θέμα την Τεχνητή Νοημοσύνη  (με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Από το Ντεσεβό στο Drone. Πρόοδος και ειρήνη για τον 21ο αιώνα» – Συνομιλώντας με τον Μάκη Προβατά).

Κωστής Κορνέτης: Contemporary history: the growth of a field in Greece since 1974 (Journal of Byzantine and Modern Greek Studies, 2025)

The third wave is closely connected to the so-called histoire du temps présent, but with global or at least transnational reach. As the 1960s gradually became a field of interest in the 2000s, older historical investigations of the nature of the Colonels’ regime, its reception by other governments, or on party politics at the height of the parliamentary crisis of the mid-1960s gave way to more cultural-historical work. Topics through the lens of ‘everyday life’ (consumerism, private life, gender, and inter-generational issues) became central components in this sort of rendering. The cultural output of this period – such as popular music, theatre, or translations – comprised its own distinct field of work. Youth movements in the ‘long 1960s’ became a further subfield, and so did the political or countercultural subcultures of the Metapolitefsi period in the 1970s and 1980s – always providing subtle juxtapositions with parallel trends abroad. This new trend consolidated the study of the young as a separate social and political category – especially through representations and oral testimonies. The same applies to recent historical sociological works on the making of the Modern Greek middle classes, as well as more anthropological views on the make-up of the urban petite bourgeoisie. Δείτε εδώ περισσότερα. 

Economist/ The State of Democracy 2024 (Global democracy index scores by country/ territory)

The Economist Democracy Index rates countries on the state of their governing system each year. In the latest edition, corresponding to the year 2024, only 25 countries, representing 6.6 percent of the world's population, have been rated as "full democracies". This category includes all Scandinavian countries, several other European nations as well as Canada, New Zealand, Australia, Mauritius, Taiwan, Japan and Latin American countries Uruguay and Costa Rica… Globally, the three worst-rated countries are Afghanistan, Myanmar and North Korea, which scored 0.0 for non-existing civil liberties, electoral process and pluralism. At the other end of the scale, Norway, New Zealand and Sweden are ranked as the most democratic countries in the world, with Norway scoring a perfect 10 for electoral process and pluralism, political participation and civil liberties. Δείτε εδώ περισσότερα (γράφημα). 

Μιχάλης Δρίτσας: «From IP to Product: Τι χρειάζεται για να ηγηθεί η Ελλάδα στη Βιοτεχνολογία;» (Εισήγηση στο πλαίσιο των συζητήσεων στρογγυλής τραπέζης του Bio3Forum 2025, Διοργάνωση: Bioinnovation)

Γιατί τόσο λίγες επιστημονικές ανακαλύψεις στην Ελλάδα μετατρέπονται σε επιτυχημένα προϊόντα βιοτεχνολογίας και ιατροτεχνολογίας; Τι συμβαίνει ανάμεσα στην ανακάλυψη και την εφαρμογή; Γιορτάζουμε την έρευνα χωρίς να επενδύουμε στην αξιοποίησή της; Και όταν οι πατέντες μένουν ανενεργές, μπορούμε να μιλάμε για καινοτομία; Ποιος έχει πραγματικά την ευθύνη της εμπορικής αξιοποίησης; Έχουν τα Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας την απαραίτητη γνώση για τη ρυθμιστική πολυπλοκότητα της βιοτεχνολογίας, της ιατροτεχνολογίας και των λύσεων τεχνητής νοημοσύνης στην υγεία; Μπορεί η Ελλάδα να χτίσει μέλλον στη βιοτεχνολογία χωρίς εξειδικευμένα μοντέλα εμπορικής αξιοποίησης; Είναι αρκετές οι γενικές δομές μεταφοράς τεχνολογίας για κλάδους υψηλού ρίσκου και έντονης ρυθμιστικής απαίτησης; Εκπροσωπώντας αυστηρά τον εαυτό μου, και αφού "υπεραμύνθηκα" των σημαντικών θεσμικών και χρηματοδοτικών παρεμβάσεων της τελευταίας πενταετίας από την Πολιτεία και επισημαίνοντας παράλληλα ορισμένες αστοχίες και ελλείψεις, οι εισηγήσεις μου  περιλάμβαναν διορθωτικές παρεμβάσεις σε όλη την "αλυσίδα", από το εργαστήριο μέχρι το σημείο που τα αποτελέσματα στην κοινωνία και στην οικονομία γίνονται ορατά. Δείτε εδώ περισσότερα. 

Αναρτήσεις επικαιρότητας

Αναστασία Ματσακίδου: Η πρόταση του Gabriel Zucman για τη φορολόγηση των υπερπλουσίων

To 2023 o επιφανής οικονομολόγος Gabriel Zucman ξεκίνησε μια εξαιρετικά σημαντική συζήτηση για τη φορολόγηση των υπερπλουσίων... Στην δεδομένη ιστορική συγκυρία της πρωτοφανούς συσσώρευσης πλούτου στα χέρια λίγων δισεκατομμυριούχων, και με τα δεδομένα να δείχνουν ότι είμαστε καθ' οδόν για τη δημιουργία της τάξης τρισεκατομμυριούχων την επόμενη δεκαετία (Oxfam Inequality Report 2025), είναι αναγκαίο να ανοίξει ένας διάλογος μεταξύ οικονομολόγων, πολιτικών και κοινωνίας των πολιτών για τα μέτρα αντιμετώπισης της υπερσυγκέντρωσης πλούτου και της αυξανόμενης ανισότητας... Επείγει να ξανανοίξει και ο διάλογος μεταξύ κοινωνικών και οικονομικών επιστημών και να βρεθεί η κατάλληλη γλώσσα για να επικοινωνηθούν αυτά τα κρίσιμα ζητήματα στον κόσμο. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να απέχουμε από την διαμόρφωση πολιτικών που μας επηρεάζουν τη ζωή μας τόσο άμεσα. Δείτε εδώ την ανάρτηση (fb, 19/9). 

Γρηγόρης Φαρμάκης: Δεν έχουμε ανάγκη να κάνουμε δηλώσεις νομιμοφροσύνης

Το να νιώθουμε, όταν ασκούμε το δικαίωμά μας στην έκφραση της άποψής μας, ότι οφείλουμε να ξεκινήσουμε προκαταβάλλοντας και μια κοινότοπη δήλωση ηθικής νομιμοφροσύνης, είναι πολύ ενδεικτικό... Καταλαβαίνω απόλυτα τους ανθρώπους που εκτιμώ και βλέπω να παίρνουν προληπτικά τα μέτρα τους πριν εκφράσουν την άποψή τους όταν ξέρουν ότι θα ενοχλήσει αυτούς που δεν έχουν καν την διανοητική ικανότητα να κάνουν λεπτές ή ακόμη και όχι τόσο λεπτές διακρίσεις, που ζουν ευτυχισμένοι σε έναν κόσμο χωρίς αποχρώσεις, χωρίς αντιφάσεις, χωρίς πολυπλοκότητα. Αλλά το τι πρεσβεύουμε φαίνεται στο ποιοι είμαστε, το διαβάζει κανείς ακόμα και στον τρόπο που εκφραζόμαστε. Δεν έχουμε ανάγκη να κάνουμε δηλώσεις νομιμοφροσύνης. Και είναι και πρακτικά περιττό. Γράφουμε για αυτούς που μπορούν να καταλάβουν μια άποψη ελαφρά πιο περίπλοκη από σύνθημα ή δακρύβρεχτο πολιτικό επικήδειο. Οι άλλοι δεν δύνανται ούτως ή άλλως. Άσε που έτσι υποτασσόμαστε στον αυταρχισμό όσων ανεμίζουν ηθικά λάβαρα. Δείτε εδώ την ανάρτηση (fb, 13/9).