e-library

Εβδομαδιαία Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Ιδεών

Το εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο e-library αναρτάται στη σελίδα της Ένωσης Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ στο facebook. Μπορείτε εδώ να κάνετε like ώστε να βλέπετε τις τρέχουσες δημοσιεύσεις και να ενημερώσετε τους φίλους σας. Συντονισμός: Περικλής Βασιλόπουλος.

Περικλής Βασιλόπουλος: Ψυχική Υγεία και Διακυβέρνηση του Εαυτού σε χαλεπούς καιρούς

Η ψυχική αρρώστια και η ψυχική υγεία δεν αφορούν μόνο τα μεμονωμένα άτομα ως αυτοτελείς οντότητες και συνακόλουθα οι ατομικές συνταγές ευεξίας και αυτοβοήθειας, οσοδήποτε χρήσιμες και αν είναι σε αρκετές περιπτώσεις, δεν αρκούν. Μια από τις πιο δημοφιλείς συνταγές που κυκλοφορούν παγκοσμίως στα social media αναφέρεται στο σύνθημα «Αγάπα τον εαυτό σου» (Love yourself). Αγάπα τον εαυτό σου, γιατί μόνο αυτόν έχεις, και έτσι θα μπορέσεις να αγαπήσεις και τους άλλους. Εντάξει, καλό είναι, αλλά ποιον από όλους τους εαυτούς να αγαπήσω. Γιατί δεν έχουμε μόνο έναν εαυτό, αλλά πολλούς. Το έχει πει ήδη από τη δεκαετία του 1920 ο Καρλ Γιούνγκ. Αλλά έτσι και αλλιώς η σύγχρονη, υπερνεωτερική κοινωνία, ή εναλλακτικά ο υπερ-νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, επιβάλλει στα άτομα μια πολυεπίπεδη ευελιξία πολλαπλών εαυτών. «Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι μέσα μας, δεν υπάρχει μόνο ένας εαυτός», είπε σε κάποιο σημείο της Νορβηγικής – εξαιρετικής – ταινίας «Αγάπη μόνο», η πρωταγωνίστρια γιατρός στο Όσλο. Την είδα προχθές και μόλις τελείωσε η προβολή σημείωσα τα λόγια της. Όπως σημείωσα και το «το σώμα είναι ένα πεδίο μάχης ανάμεσα στην αρρώστια και την υγεία». Θα έλεγα ότι το ίδιο ισχύει με αυτό που ονομάζουμε ψυχή. Ένα πεδίο μάχης ανάμεσα στους εαυτούς μας αλλά και ένα εσωτερικό πεδίο διαλόγου ανοικτό όμως και στους άλλους. Η Ανοιχτότητα στους άλλους σημαίνει δυνατές κοινωνικές σχέσεις αλλά και κοινωνικότητα-συλλογικότητα και ενεργό πολιτειότητα, είμαστε και πολίτες, όχι μόνο άτομα. Χωρίς αυτά δεν υπάρχει σωτηρία και ψυχική υγεία. Αλλά και χωρίς το Άλλο (η φύση, άλλες έμβιες οντότητες, το σύμπαν) δεν υπάρχει υπαρξιακή ισορροπία. Για αυτό έχει μεγάλη σημασία η Διακυβέρνηση του εαυτού. Ελπίζω ότι υπάρχει ένας στενός δρόμος που αν τον περπατήσουμε ανοίγει μια διέξοδο που ωφελεί εμάς αλλά και τους άλλους. Δείτε εδώ το πλήρες άρθρο. 

Αντώνης Παπαγιαννίδης: Είναι η Ελλάδα έτοιμη και πρόθυμη να καθίσει στο κυρίως τραπέζι;

Ένας αναστεναγμός ανακούφισης ακούστηκε στην έδρα της εξουσίας στην Ελλάδα (και στην Κύπρο, επίσης) όταν ήρθε το μήνυμα ότι και οι δύο χώρες κλήθηκαν να παρακολουθήσουν την ιστορική συνάντηση του Sharmel-Sheikh όπου 20 ηγέτες –με τον Ντόναλντ Τραμπ να ηγείται ξεκάθαρα της αγέλης – πρόκειται να οριστικοποιήσουν υποδεικνύοντας ότι θα τελειώσει το αυτί στη Γάζα... Πέρα από τη χώρα υποδοχής – Αίγυπτος – και τον εμπνευστή της συμφωνίας – Τραμπικές ΗΠΑ – οι βασικοί μεσολαβητές – Τουρκία και Κατάρ – ήταν σίγουρο ότι θα λάβουν μέρος, όπως και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες... Ένα άλλο ζήτημα έρχεται, όμως, στο προσκήνιο: εάν πρόκειται να υιοθετηθεί μια τέτοια μορφή ευρύτερης συνάντησης για να διευθετηθεί – ή τουλάχιστον, να αρχίσει να αντιμετωπίζει – η συνολική τεταμένη κατάσταση που επικρατεί σε όλη τη διαδρομή από την Ανατολική Μεσόγειο έως τον Αραβικό/Περσικό Κόλπο ή ακόμα και μέχρι τον Ινδικό ωκεανό προκύπτει ένα θεμελιώδες ερώτημα. Ειδικά με μια οικονομική/ενεργειακή δέσμευση στο σύνολο των διαφαινόμενων περιφερειακών συγκρούσεων – δοκιμάστε να τραβήξετε μια γραμμή από τη Λιβύη/νότια της Κρήτης μέχρι το σημείο όπου συναντιούνται οι Ελληνοτουρκικές/Κυπριακές ΑΟΖ, στη Συρία ή τον Λίβανο ή το Ισραήλ και στη συνέχεια πάνω από τα εδάφη που προσπάθησαν να φέρουν ηρεμία οι Συμφωνίες του Αβραάμ, είναι η Ελλάδα έτοιμη να καθίσει σοβαρά σε ένα τόσο κεντρικό τραπέζι; Δείτε εδώ το άρθρο (ekdoseiskerkyra.gr, 13/10).

Βίβιαν Ευθυμιοπούλου: Φέρτε τους ψαράδες να κυβερνήσουν - «Αμοργόραμα»: Πρωτοβουλία συμμετοχικής δημοκρατίας

Υπάρχει ποτέ περίπτωση να βελτιωθεί ουσιωδώς και μακροπρόθεσμα η Δημόσια Υγεία και η Δημόσια Παιδεία; Θέματα πολλαπλώς πιο σύνθετα που εμπλέκουν πολλούς; Το «Αμοργόραμα», η πρωτοβουλία των αμοργιανών ψαράδων που παρουσίασε την Κυριακή ο Πρωθυπουργός στο νησί, δεν είναι μόνο μια πρωτοποριακή, για τα ελληνικά δεδομένα, περιβαλλοντική πρωτοβουλία. Είναι η πρώτη ολοκληρωμένη δράση συμμετοχικής δημοκρατίας σε μια συγκυρία που η κοινωνία δηλώνει απογοητευμένη και δύσπιστη απέναντι στους κρατικούς θεσμούς και το πολιτικό σύστημα και μάλιστα, σε μια χώρα που πολιτικά κόμματα, με πρώτο τη Νέα Δημοκρατία, έχουν συκοφαντήσει συστηματικά και οργανωμένα τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και τις δράσεις της Κοινωνίας των Πολιτών. Τα σύγχρονα προβλήματα είναι σύνθετα γι΄ αυτό απαιτούν διαβούλευση όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών. Προϋποθέτουν αυτοδέσμευση, μεγάλες και ευρείες συναινέσεις και το πιο σημαντικό: Η συμφωνία επί ενός κοινά αποδεκτού σχεδίου απαιτεί χρόνο που υπερβαίνει την τετραετία μιας κυβερνητικής θητείας. Καμία κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να καταφέρει αυτό που κατάφεραν οι 40 ψαράδες της Αμοργού. Αφενός γιατί καμία μεταπολιτευτική κυβέρνηση, μέχρι σήμερα, δεν διαβουλεύεται και δεν συνεργάζεται με κανέναν. Αφετέρου, γιατί καμία μεταπολιτευτική κυβέρνηση δεν ασχολείται με ζητήματα που η επίλυσή τους απαιτεί χρόνο που υπερβαίνει αυτόν που μεσολαβεί ανάμεσα από δύο εκλογικές αναμετρήσεις. Δείτε εδώ το άρθρο (news247.gr, 7/10).

Διομήδης Σπινέλλης: Η βασιλική οδός για την πάταξη της διαφθοράς

Η εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης ως δίκαιου κριτή θα μας γλίτωνε από γρηγορόσημα, διευθετήσεις, ρουσφέτια, διευκολύνσεις, αθέμιτα ανταλλάγματα, φακελάκια ή καθυστερήσεις. Σε ανώτερες θέσεις η διακυβέρνηση από τεχνητή νοημοσύνη παρέχει τα πλεονεκτήματα της πεφωτισμένης δεσποτείας χωρίς τα προβλήματα της εκτροπής και της διαδοχής... Σήμερα τα συστήματα παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης κατασκευάζονται (με δυσθεώρητο κόστος) από ελάχιστους οργανισμούς εκτός Ελλάδος, στοιχείο που θέτει το ζήτημα της κυριαρχίας. Πώς ελέγχουμε τους κανόνες και τις αξίες που ενσωματώνει το εκπαιδευμένο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης; Πώς μπορούμε να αντιδράσουμε ως χώρα αν το σύστημα της OpenAI ή της Anthropic δεν παράγει αποφάσεις που θεωρούμε σωστές; Τι κάνουμε αν σήμερα βγάζει τις αποφάσεις που θέλουμε, αλλά το νέο μοντέλο του 2026 έχει μια τελείως διαφορετική οπτική; Σε υψηλότερο επίπεδο, η διοίκηση μέσω τεχνητής νοημοσύνης οδηγεί στον αυταρχισμό και στην αλγοριθμοκρατία (διακυβέρνηση μέσω αλγορίθμων). Σε ένα τέτοιο σύστημα απουσιάζει η δημοκρατική νομιμοποίηση, η ενσυναίσθηση, η ικανότητα απόκρισης σε αλλαγές... Δυστυχώς, δεν υπάρχει βασιλική οδός για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ο δρόμος περνάει μέσα από την παιδεία, την πολιτική και θεσμική ωρίμανση και τη συσσώρευση κοινωνικού κεφαλαίου. Δείτε εδώ το άρθρο ("Καθημερινή", 5/10).

Κώστας Καλλίτσης: Ο λογαριασμός στους επόμενους

Μια πραγματικά χρόνια παθογένεια της χώρας μας είναι ο βραχυπροθεσμισμός, που (όπως όλες σχεδόν οι χρόνιες παθογένειες που την ταλαιπωρούν…) όχι μόνο επιβιώνει αλλ’ αποκτά μεγάλες έως πρωτοφανείς διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Ειδικά, μάλιστα, στο πεδίο της δημοσιονομικής πολιτικής έχει συνέπειες που υπερβαίνουν την τρέχουσα κυβερνητική θητεία και θα τις κληρονομήσουν οι επόμενες κυβερνήσεις. Οι οποίες θα κληθούν να αντιμετωπίσουν, μεταξύ άλλων, μία τριπλέτα παράλληλων και αλληλοσυνδεόμενων προβλημάτων: Τις διστακτικές να δανείσουν τα κράτη (και δη τα αδύναμα) διεθνείς αγορές, το κενό χρηματοδότησης μετά το τέλος του ευρωπαϊκού λεφτόδεντρου (ΤΑΑ) και –η κορωνίδα - τις συνέπειες ενός δημοσιονομικού τυχοδιωκτισμού... Ο βραχυπροθεσμισμός, λοιπόν, σφραγίζει τη δημοσιονομική πολιτική. Και με πανηγυρισμούς για τα υπερπλεονάσματα και με τις πελατειακές διανομές του «περισσεύματος», η χώρα σύρεται στη μετά το 2026 εποχή. Εκεί όπου -όπως προβλέπουν όλοι, η ΕΕ, το ΔΝΤ, ακόμα και το ίδιο το κυβερνητικό Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα- αν δεν γίνει κάποιο θαύμα, τα ποσοστά οικονομικής μεγέθυνσης θα σέρνονται στην περιοχή του 1%. Και τότε, με τόσο χαμηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ, οι επόμενες κυβερνήσεις θα πρέπει να κάνουν κάποια μαγικά για να συνεχίσουν να πληρώνονται οι τακτικές δαπάνες του κράτους, να εξοφλείται το δημόσιο χρέος, να πληρώνονται και οι δόσεις για τις αγορές όπλων που γίνονται σήμερα. Ο λογαριασμός ταχυδρομείται σε αυτές. Δείτε εδώ το άρθρο ("Καθημερινή", kreport.gr, 21/9). 

Θανάσης Βασιλείου: Η δημοφιλής συζήτηση: νέο κόμμα

Αυτό που μας λέει το θέμα των ημερών δεν είναι απλώς το πιπεράτο παραπολιτικό της δημιουργίας κόμματος Τσίπρα στο φάσμα της Κεντροαριστεράς ή της δημιουργίας κόμματος Σαμαρά στο φάσμα της Δεξιάς ή και το υποτιθέμενο κόμμα της κυρίας Καρυστιανού. Είναι κάτι περισσότερο και αφορά το όλον πολιτικό σύστημα. Μας λέει ότι, ίσως, οδηγείται σε ένα κρίσιμο όριο ο κύκλος, όπως τον γνωρίζαμε, των κομμάτων της περιόδου που διασταλτικά -ίσως και καταχρηστικά- την ονομάζουμε ελληνική Μεταπολίτευση... Η όλη αντιπαράθεση δείχνει ότι βρισκόμαστε στην πλευρά των πολλών μαγειρεμάτων και όχι των θετικών βέλτιστων συνταγών. Με άλλα λόγια, διανύουμε περίοδο ηγετών-γκαλοπιτζήδων. Με πιο κομψή διατύπωση, διανύουμε φάση μετασχηματισμών, εξατομίκευσης, μεσσιανισμού, κοινωνικών δικτύων και έντονου δεξιόστροφου και αριστερόστροφου λαϊκισμού, προσωποπαγών, καρτελοποιημένων ή και οιονεί «ψηφιακών» κομμάτων... Ως εκ τούτου, η υπόθεση «νέο πολιτικό κόμμα» μπορεί να είναι δημοφιλής και ελκυστική, αλλά μπορεί να μην είναι αποτελεσματική. Ως προς τούτο, δεν θα έβλαπτε μια νηφαλιότητα. Πολύ δε περισσότερο στον βαθμό που -προσώρας τουλάχιστον- δεν έχουμε κάτι πολύ συγκεκριμένο. Έχουμε μόνο βάσιμες υποθέσεις, διεργασίες, ηγέτες δίχως κόμματα και -αρκετά θλιβερό- μια ευρωπαϊκή εισαγγελία να δίνει έναν κάποιο ρυθμό στις πολιτικές εξελίξεις. Δείτε εδώ το άρθρο ("Εφημερίδα των Συντακτών", 10/10). 

Αναρτήσεις/ δημοσιέυσεις  επικαιρότητας

Μιχάλης Δρίτσας: Η Ελλάδα παράγει ανά ώρα το 56% της ευρωπαϊκής παραγωγικότητας

Η Ελλάδα παράγει ανά ώρα το 56% της ευρωπαϊκής παραγωγικότητας και περίπου το 45% της αμερικανικής. Όμως η διαφορά αυτή μπορεί να αλλάξει — με τεχνολογία, καινοτομία, εκπαίδευση και καλύτερη οργάνωση... Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2023 η Ελλάδα βρίσκεται στο 56% του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ στη μεταποίηση προσεγγίζει το 75%. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Έλληνας εργαζόμενος έχει τη μισή αγοραστική δύναμη του Ευρωπαίου, αλλά ότι —αφαιρώντας τις διαφορές τιμών— κάθε ώρα εργασίας στην Ελλάδα παράγει περίπου τη μισή προστιθέμενη αξία από ό,τι στην ΕΕ κατά μέσο όρο... Πρόκειται για μια διπλή υστέρηση, που εξηγεί τη διαφορά σε μισθούς, επενδύσεις και ανταγωνιστικότητα. Επιβεβαιώνει όμως, με τον πιο καθαρό τρόπο, ότι η παραγωγικότητα είναι πράγματι ο μόνος δρόμος για βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνική ευημερία και ευρωπαϊκή σύγκλιση. Τελευταία σχόλια: Δείτε τις πρώην ανατολικές χώρες την πρόοδο που έχουν σημειώσει έναντι της Ελλάδας, επιτυγχάνοντας πραγματική σύγκλιση με την ΕΕ. Πρέπει να επενδύσουμε στην τεχνολογία, στην καινοτομία, στην εκπαίδευση και στην αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων άμεσα! Δείτε εδώ περισσότερα.

Μάχη Γεωργακοπούλου: Η Νέα Γεωγραφία της Ακαδημαϊκής Ισχύος και η θέση της Ελλάδας

Ο κόσμος της ανώτατης εκπαίδευσης βρίσκεται σε φάση ιστορικού ανασχηματισμού. Τα Times Higher Education World University Rankings 2026 αποτυπώνουν αυτό που πολλοί αναλυτές είχαν ήδη επισημάνει, δηλαδή, μια γεωπολιτική μετατόπιση της ακαδημαϊκής υπεροχής από τον δυτικό άξονα προς την Ασία και την ευρύτερη Ανατολή... Αν τα πανεπιστήμιά μας επενδύσουν στρατηγικά στη διεθνοποίηση, την έρευνα και την καινοτομία, μπορούν να λειτουργήσουν ως εφαλτήριο εθνικής αναγέννησης, όπου η γνώση παράγει ανάπτυξη, η αριστεία παράγει εμπιστοσύνη και η παιδεία ξαναγίνεται μοχλός ισχύος, κύρους και κοινωνικοοικονομικής προόδου... Ένα τέτοιο οικοσύστημα, θεσμικά ώριμο και εξωστρεφές, θα μπορούσε να αναδείξει την παιδεία και την έρευνα σε νέο κεντρικό πυλώνα της εθνικής οικονομίας, μετατρέποντας τη διασπορά σε κινητήριο δύναμη της ανάπτυξης και την Ελλάδα σε παγκόσμιο σημείο αναφοράς της δημιουργικής σκέψης και τεχνολογικής προόδου με ανθρωκεντρικό πυρήνα. Δείτε εδώ την ανάρτηση (fb, 10/10). 

Εκδηλώσεις/ Ανακοινώσεις

Δείτε εδώ το δελτίο τύπου για την ιδρυτική εκδήλωση με θέμα: «Τι είναι προοδευτικό σήμερα;»  που διοργανώνει το Progressive Lab και η οποία θα γίνει σήμερα Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2025, στις 19:30, στο Ωδείο Αθηνών.

Η Πρωτοβουλία Νέων με την υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων διοργανώνει το Συνέδριο Reclaim; the Dialogue με θεματικές συζήτησης σχετικά με τον δημόσιο χώρο, τη δημοκρατία και τον ρόλο της νέας γενιάς στη διαμόρφωσή τους. Η εκδήλωση θα γίνει την Πέμπτη 17 Οκτωβρίου 2025 στο The Demos Center. Δείτε εδώ περισσότερα. 

Δείτε εδώ πληροφορίες για την έκθεση μνήμης με αφορμή τα 40 χρόνια από τη Δωρεά 108 έργων του Μάριου Πράσινου στο Γαλλικό Κράτος η οποία θα παρουσιάζεται από τις 20/10 – 21/1/2026 Mario Prassinos Museum (εγκαίνια: 20 Οκτωβρίου 2025). 

Η «Πρωτοβουλία ’21» διοργανώνει εκδήλωση με θέμα: «Παρουσίαση των δράσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης – Μελλοντικές παρεμβάσεις για τη δημόσια υγεία» που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 20 Οκτωβρίου 2025 και ώρα 19:00 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Δείτε εδώ περισσότερα.