e-library

Εβδομαδιαία Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη Ιδεών

Το εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο e-library αναρτάται στη σελίδα της Ένωσης Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ στο facebook. Μπορείτε εδώ να κάνετε like ώστε να βλέπετε τις τρέχουσες δημοσιεύσεις και να ενημερώσετε τους φίλους σας. Συντονισμός: Περικλής Βασιλόπουλος.

Περικλής Βασιλόπουλος: Ξενοφών Ζολώτας: Μια συζήτηση στο παρελθόν, στραμμένη στο μέλλον

Οι απόψεις Ζολώτα δεν είναι μόνο επίκαιρες αλλά και χρήσιμες στο σήμερα… Θα μπορούσαμε να είχαμε ως στόχο, έως το 2030, τo ελληνικό ΑΕΠ να φτάσει τα 400 δις ευρώ (αυτό το κατόρθωσε η Ιρλανδία που το 2000 είχε ΑΕΠ 110 δις ευρώ και σήμερα έχει 555 δις ευρώ). Φαίνεται απίστευτα δύσκολο. Όμως, αυτό που σίγουρα μπορούμε να κάνουμε μέχρι το 2030 είναι να αυξήσουμε τους δείκτες κοινωνικής ευημερίας και ανθρώπινης ανάπτυξης του ΟΗΕ, την Πράσινη Μετάβαση, τα Δικαιώματα των Ζώων και των Τοπίων της Φύσης, την θεραπεία του πληγωμένου Κράτους Δικαίου, και οπωσδήποτε να εστιάσουμε σε νέες προβλέψεις για την Συμμετοχική Δημοκρατία, τα Συμβούλια Πολιτών με τυχαία κλήρωση, τα οποία θα συμπληρώσουν την Αντιπροσωπευτική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Είναι βέβαιο ότι θεωρητικά μπορούμε. Στην πράξη, όμως, χρειάζονται τα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα, ή άλλα που θα δημιουργηθούν, να συζητήσουν, να αποδεχτούν κάποιες πλευρές των παραπάνω και μετά να συνεννοηθούν ανοιχτά στη δημόσια σφαίρα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και την ΕΕ. Μοιάζει σαν όνειρο χειμερινής νυκτός, τη στιγμή που η παγκόσμια πολιτική πυξίδα γέρνει προς τον αυταρχισμό και την ακροδεξιά. Εκτός των άλλων στην Ελλάδα, μόνο το 24% των πολιτών βλέπει κάπως θετικά τα πολιτικά κόμματα (Pew Research Center, Σεπτέμβριος 2025). Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών δεν πιστεύει τίποτα από τις προτάσεις τους, και είτε δεν ψηφίζει, είτε ακολουθεί κυνικά τη λογική του μικρότερου κακού, διατηρώντας και προκαλώντας έναν απίστευτο κατακερματισμό στις προθέσεις ψήφου. Κάτι πρέπει να αλλάξει.  Δείτε εδώ το άρθρο (tvxs.gr, koinoniapoliton.gr, 29/10).

Άννα Διαμαντοπούλου: Κοινωνικές ανισότητες και πολιτικές προκλήσεις

Ο φόβος ότι ο υπερσυγκεντρωμένος πλούτος απειλεί την κοινωνική συνοχή δεν είναι καινούργιος. Από τον Σόλωνα έως τον Αριστοτέλη, η αρχαία γραμματεία μάς υπενθυμίζει πως οι ακραίες ανισότητες γεννούν στάσεις και υπονομεύουν τη δημοκρατία. Στη σημερινή Ευρώπη της γήρανσης, της αύξησης των ανισοτήτων, των αυξημένων αμυντικών δαπανών και της πράσινης μετάβασης, το ζήτημα αναδύεται ξανά: Πώς θα χρηματοδοτήσουμε ένα ανθεκτικό κοινωνικό κράτος χωρίς να επιβαρύνουμε υπερβολικά την εργασία και την επιχειρηματικότητα;... Διεύρυνση της φορολογικής βάσης και μετατόπιση βάρους από την εργασία προς το κεφάλαιο και τον πλούτο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να συντονίσει τις προσπάθειες των κρατών-μελών για την εφαρμογή μιας κοινής πολιτικής σχετικά με τη φορολογία του κεφαλαίου και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής... Ένα κράτος πρόνοιας που δεν αναδιανέμει μόνο, αλλά και επενδύει, είναι ο πυρήνας μιας σταθερής δημοκρατίας... Η σημερινή πολιτική πλειοψηφούσα αντίληψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αλλά και της ελληνικής κυβέρνησης δεν επιτρέπουν να ανοίξει αυτή η συζήτηση. Αλλά αυτή είναι η πραγματικά προοδευτική συζήτηση. Δείτε εδώ το άρθρο ("Βήμα", 3/11).

Αντώνης Παπαγιαννίδης: Σκόρπιες σκέψεις με αφορμή την ΣτΕ 1918/25 και το έπος «των ιδιωτικών ΑΕΙ»

Ξεκινώντας προς το τέλος, και έχοντας διεξέλθει το εκτεταμένο σκεπτικό της απόφασης 1918/25 του ΣτΕ, όπως δημοσιεύθηκε στις 24 Οκτωβρίου μετά από συζήτηση στις 14 Απριλίου και διάσκεψη στις 2/13 Ιουνίου 2025, αισθανόμαστε κάτι σαν συλλογική ενοχή για την ψυχρότητα -έως-επιθετικότητα με την οποία το – μηντιακό ιδίως – συνάφι υποδέχθηκε το εγχείρημα συνοπτικής ανακοίνωσης του περιεχομένου της  πολύκροτης απόφασης από μέρους του Προέδρου του ΣτΕ Μιχάλη Πικραμένου. Και τούτο επειδή ναι μεν η διεξοδικά, στιγμές-στιγμές κομψά/ευρηματικά, αιτιολογημένη τελική απόφαση – και με αντίστοιχα διεξοδικά επιχειρηματολογημένη μειοψηφία – έγινε γνωστή σε διάστημα αρκετά σύντομο για τον ασάλευτο χρόνο της Ελληνικής Δικαιοσύνης (και μάλιστα για απόφαση με την πολιτική εκρηκτικότητα όπως εκείνη επί «των ιδιωτικών ΑΕΙ»), όμως σίγουρα το να αφηνόταν η απόφαση να αναμένεται επί μήνες με γνωστό το διατακτικό/λειτουργικό περιεχόμενό της δεν θα έκανε καλό... Με κάθε τρόπο, ακόμη και δικαστικό. Δίνοντας άφθονο υλικό για συζήτηση, ακόμη και αντιπαράθεση. Ωστόσο, η ερμηνευτική προδιάθεση που έφερε στο προσκήνιο η ΣτΕ 1918/25 ως προς την εμβέλεια του ενωσιακού δικαίου, πιθανότατα θα έχει ακόμη ευρύτερη σημασία για το μέλλον των σχέσεων Ελλάδας-ΕΕ. Δείτε εδώ το άρθρο (daily.nb.org, 3/11). 

Κωστής Καρπόζηλος: Τα μαθήματα του Μαμντάνι για την Αριστερά

Ο Μαμντάνι προφανώς δεν είναι ο πρώτος διδάξας. Ακολούθησε τη μεθοδολογία του Μπέρνι Σάντερς, που ναι μεν ηττήθηκε αφού δεν κατάφερε να είναι υποψήφιος πρόεδρος, αλλά έχει επιτύχει να φέρει στο προσκήνιο μια συζήτηση γύρω από το πώς μπορούν να κερδίσουν οι Δημοκρατικοί με όρους πολύ διαφορετικούς από τις κυρίαρχες, συντηρητικές, αντιλήψεις για το πώς γίνεται η πολιτική. Αυτή η μεθοδολογία συνιστά μια ρήξη με εκείνη την Αριστερά που εμφανίζεται στον δημόσιο χώρο με ταυτοτικούς όρους. Όλοι ξέρουν –πλέον– ότι ο Μαμντάνι είναι σοσιαλιστής, αλλά ο ίδιος δεν διεκδικεί την ψήφο των συμπολιτών του επειδή είναι συνεπής –ή βάλτε όποιο άλλο επίθετο θέλετε εδώ– αριστερός... Σε μια κλασική αριστερή ανάγνωση, η ανάδειξη του «ενός» ζητήματος μπορεί και να θεωρηθεί ρεφορμισμός. Εδώ όμως είναι το κλειδί που μπορεί να ανοίξει την πόρτα εξόδου από το πολιτικό περιθώριο. Η μεταρρύθμιση που προτείνει είναι επαναστατική. Γιατί σε ένα θέμα που όλοι αναγνωρίζουν ότι υπάρχει πρόβλημα, ο Μαμντάνι λέει ότι υπάρχει λύση: η ριζική παρέμβαση στους φαινομενικά αυτονόητους κανόνες του παιχνιδιού. Κάποιοι θα χάσουν και κάποιοι θα κερδίσουν. Εσύ, σε ποια κατηγορία ανήκεις; Δείτε εδώ το άρθρο ("Καθημερινή", 3/11).

Αντώνης Καραμπατζός: Μία σημαντική εξέλιξη στην πολιτική σκηνή της Ολλανδίας

Νέα πολιτική σελίδα φαίνεται πως ανοίγει από σήμερα στην Ολλανδία, καθώς στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν χτες, Τετάρτη, το φιλοευρωπαϊκό κεντρώο κόμμα Democrats 66 (D66) κατέγραψε εντυπωσιακή άνοδο, ισοφαρίζοντας το ποσοστό του ακροδεξιού Κόμματος Ελευθερίας (PVV) του Χέερτ Βίλντερς. Μία σημαντική πράγματι εξέλιξη στην πολιτική σκηνή της Ολλανδίας, που μακάρι να αποτελέσει έναυσμα για γενικότερες πολιτικές εξελίξεις στον ευρωπαϊκό (τουλάχιστον) χώρο. Τώρα, βέβαια, απομένει στην Ολλανδία η συγκρότηση ενός βιώσιμου-σταθερού κυβερνητικού συνασπισμού. Σε κάθε περίπτωση, όσον αφορά τη γενικότερη εικόνα ας τονιστεί και πάλι: Για την περιφρούρηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας και την αποτελεσματική άμυνά της έναντι των αυταρχικών πολιτικών δυνάμεων που δείχνουν να επελαύνουν παγκοσμίως, θα πρέπει οι παραδοσιακοί πολιτικοί σχηματισμοί να θέτουν στο περιθώριο ακραίες ή μισαλλόδοξες φωνές που αναπτύσσονται εντός τους, να επιδεικνύουν διάθεση συνδιαλλαγής, να μπορούν να προβαίνουν ακόμη και σε επώδυνες υποχωρήσεις σε ιδεολογικά ζητήματα και, προεχόντως, να θέτουν σε πρώτη μοίρα τη διαφύλαξη των δημοκρατικών θεσμών και των θεμελιωδών κανόνων διεξαγωγής του πολιτικού παιχνιδιού. Δείτε εδώ το κείμενο και εδώ το σχετικό με το θέμα άρθρο με τίτλο: "Εκλογές στην Ολλανδία: Ποιος είναι και τι επιδιώκει ο Ρομπ Γέτεν" ("Καθημερινή", 30/10).

Λουκάς Βελιδάκης: Η ιδεολογική γεωμετρία του Μπάνον και η θεοπολιτική του Τραμπ

Ο Στιβ Μπάνον είναι ένας σύγχρονος πολιτικός στοχαστής της (ακρο)δεξιάς που επιμένει να αντιμετωπίζει την πολιτική ως κοσμολογία - δεν είναι απλώς ο ιδεολόγος του MAGA αλλά φορέας μιας νέας κοσμοθεωρίας: Η ιστορία κινείται (και γίνεται κατανοητή) κυκλικά, οι θεσμοί είναι προσωρινά περιβλήματα κι ο ηγέτης η ενσάρκωση της «λαϊκής μοίρας»... Η αλλοτινή διάκριση Αριστεράς–Δεξιάς έχει παραχωρήσει τη θέση της στη σύγκρουση μεταξύ οικονομικού εθνικισμού και πολυμερούς παγκοσμιοποίησης. Ο Μπάνον δεν είναι σώνει και ντε περιθωριακός, αλλά κεντρικός παίκτης της αλλαγής άξονα στην παγκόσμια πολιτική. Η έννοια της «κυριαρχίας» είναι γι’ αυτόν ο μόνος πραγματικός ιδεολογικός δείκτης του 21ου αιώνα. Όλα τα άλλα -δικαιώματα, οικονομία, ταυτότητες- είναι παράγωγα του αν έχεις ή όχι κυριαρχία... Σε έναν κόσμο όπου η δημοκρατία έχει γίνει στεγνή διαδικασία (πνιγμένη στον οικονομισμό της παγκοσμιοποίησης), η πρόκληση του Μπάνον λειτουργεί σαν αναλαμπή: είναι επικίνδυνη, συνάμα γοητευτική... Και σε αυτό το πεδίο, η φιλελεύθερη Δύση κινδυνεύει να μείνει χωρίς απάντηση – να κυνηγά την ουρά της όταν δεν χρειάζεται απλά και μόνο να επικρατήσει σε μικρές μάχες για να σώσει την παρτίδα και τα προσχήματα. Οι καμπάνες του κινδύνου ηχούν δαιμονισμένα… Δείτε εδώ το άρθρο ((lucasvelidakis.substack.com, 1/11).

Βίβιαν Ευθυμιοπούλου: Ούτε με “κρότο” ούτε με “λυγμό”

Στην Ελλάδα επίσης τα συντηρητικά κόμματα, με πρώτο τη Νέα Δημοκρατία δυσφημούν συστηματικά, οργανωμένα και βάσει σχεδίου τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών ενώ η Αριστερά τις βλέπει ως «τοπικές κομματικές οργανώσεις» και συχνά καταφέρνει να τις χρησιμοποιεί αναλόγως. Το αποτέλεσμα είναι οι ΜΚΟ να βρίσκονται στην τελευταία θέση στους δείκτες εμπιστοσύνης όλων των ερευνών/δημοσκοπήσεων, παρέα με τα ΜΜΕ... Μόνο που όταν η συζήτηση φτάνει στις κοινωνικές ομάδες είναι τουλάχιστον αφελές να παραβλέπουμε ότι χρειαζόμαστε ηγεσίες και με δεδομένο ότι παρά τη δεκαετή κρίση τα πελατειακά δίκτυα έμειναν εν πολλοίς αλώβητα (βλ. το θηριώδες σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και πως αυτό γιγαντώθηκε μετά το 2019) και το πολιτικό σύστημα παρουσιάζει συμπεριφορές «επιβιώσαντα» της καταστροφής δηλαδή έγινε ακόμα πιο κυνικό και μηδενιστικό, δεν μπορούμε να αισιοδοξούμε κυρίως γιατί η «κουλτούρα ηγεσίας» σε αυτή τη χώρα ταυτίζεται με αυτή του κομματάρχη-διαχειριστή του πελατειακού δικτύου... Η Ελλάδα δεν θα φτιάξει ούτε με «κρότο» ούτε με «λυγμό» για να παραφράσουμε τον ποιητή. Την Ελλάδα θα την ανασυγκροτήσει, θα «τη φτιάξει», μόνο η Κοινωνία των Πολιτών. Μπορεί να χρειάζεται χρόνος για να γίνει ο πελάτης πολίτης αλλά δεν είναι αδύνατον. Αρκεί να γίνει σε όλους μας κάτι σαν «έμμονη ιδέα». Δείτε εδώ το άρθρο (news247.gr, 31/10).

Αντώνιος Καπετάνιος: Η ιστορία του Ελληνικού (απόσπασμα του βιβλίου «Μεγέθυνση. Το κοσμοείδωλο της ανάπτυξης και το μέλλον της γης»)

Σύμφωνα με τη Δ/νση Προστασίας Δασών της Γενικής Δ/νσης Δασών & Δασικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας (ΥΠΕΝ), που είναι αρμόδια για την προστασία και διαχείριση των πάρκων και αλσών της χώρας, και η οποία κλήθηκε να γνωμοδοτήσει επί της Γενικής Οργάνωσης του Μητροπολιτικού Πάρκου Πρασίνου και Αναψυχής του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης του Μητροπολικού Πόλου Ελληνικού Αγίου Κοσμά (ΣΟΑ), «...ο συγκεκριμένος χώρος δε δύναται να υπαχθεί στην έννοια του πάρκου ή του του άλσους, όπως αυτή καθορίζεται σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο. Αποτελεί ευρύτερη έννοια από αυτή του κοινόχρηστου χώρου πρασίνου, καθόσον πρόκειται για έναν πολυλειτουργικά και οργανωτικά σύνθετο πολυχώρο, με πολυδιάστατο συγκερασμικά μηχανισμό υποδοχής ανθρώπινης παρουσίας, υποδομών, βλάστησης, υδάτινου στοιχείου και άγριας ζωής... Το Ελληνικό είναι συμβολικό για το μέλλον της πόλης και μπορεί, εάν σα γέννημα αναφανεί, να γενεί σύμβολο. Διότι σηματοδοτεί τη μετάβαση στο υπέρ, την υπέρβαση δηλαδή που πάγει από την παραισθησία της χασμωδικής προόδου, από την μονοτονία του πρακτικού βίου, από το τέλμα της απόγνωσης, στον αφαλό της ζωής, στα ουσιαστικά του βίου. Το πρόβλημα, επομένως, δεν είναι το Ελληνικό ̇ είναι ελληνικό... Δείτε εδώ περισσότερα. 

Στέλιος Κατωμέρης: Ο διπλός πυλώνας της Κοινωνικής Οικονομίας

H Κοινωνική Οικονομία (ΚΟ) παρουσιάζεται ως ο τρίτος τομέας της οικονομίας ανάμεσα στο κράτος και την αγορά. Στην πραγματικότητα πρόκειται για κάτι ευρύτερο, είναι μια συνεκτική αρχιτεκτονική παραγωγής και διακυβέρνησης που τοποθετεί τον κοινωνικό σκοπό στην καρδιά της επιχειρηματικής λειτουργίας και ταυτόχρονα, εγκαθιστά θεσμούς συμμετοχής που ενισχύουν τη δημοκρατική νομιμοποίηση... Σήμερα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Κοινωνική Οικονομία αποκαλείται «Οικονομία της Εγγύτητας» και αποτελεί διαμορφωτικό παράγοντα κοινωνικής συνοχής και, ειδικότερα, τοπικής ανάπτυξης... Στη σημερινή συγκυρία, η Κοινωνική Οικονομία απαντά στο παραγωγικό, κοινωνικό και θεσμικό έλλειμμα και νομιμοποιεί τις πολιτικές και τις αποφάσεις που λαμβάνονται τοπικά, καθώς οι πολίτες συμμετέχουν στη διαμόρφωση κανόνων, προτεραιοτήτων και κατανομής πόρων. Η σύζευξη της οικονομίας με την κοινωνία δεν αποτελεί θεωρητικό σχήμα, είναι μέθοδος μετασχηματισμού, ιδιαίτερα σε περιόδους αβεβαιότητας όπου η ανθεκτικότητα δεν οικοδομείται μόνο με χρηματικό κεφάλαιο, αλλά και με δίκτυα, θεσμούς, εμπιστοσύνη. Αν αναζητούμε σχέδιο ανάπτυξης με βάθος χρόνου, μετρήσιμα αποτελέσματα και δημοκρατική νομιμοποίηση, ο διπλός πυλώνας της Κοινωνικής Οικονομίας προσφέρει μια ιδιαίτερα πειστική απάντηση. Δείτε εδώ το άρθρο ((anatropinews.gr, 3/11).

Έλσα Νικολαΐδου: Τι δίδασκε ο Σωκράτης;

Ο Σωκράτης δεν γνώριζε τίποτε. Γι’ αυτό συνδιαλεγόταν με τους άλλους. Όλη του η ζωή, ο φιλοσοφικός του βίος, ήταν αφιερωμένη στην αναζήτηση της αλήθειας. Ο φιλόσοφος αδημονεί να γνωρίσει τον εαυτό του, τους άλλους, τις έννοιες και τα πράγματα. Ο καθημερινός του συνομιλητής είναι ο εαυτός του ή ο δαίμονάς του, που του θέτει τα πιο επιτακτικά ερωτήματα. Αντί να καταγράφει όλα όσα σκέφτεται, συχνάζει στην αγορά και συνομιλεί με αγνώστους, οδηγώντας τους στην αυτογνωσία. Με τον καιρό, δημιουργεί έναν κύκλο μαθητών που τον ακολουθεί πιστά. Ο Σωκράτης διδάσκει τη σκέψη, τον στοχασμό. Δεν γνωρίζουμε τίποτε, αν δεν το ορίσουμε. Και αναζητά ορισμούς... Ο Σωκράτης δεν γνωρίζει τίποτε, κάθε φορά ξεκινάει από την αρχή. Επομένως, όχι μόνο δεν έχει τις απαντήσεις στα ζητήματα που συζητά, αλλά υποβάλλει στον συνομιλητή του τα δικά του ερωτήματα - εκείνα που καθημερινά τον κατατρύχουν. Από την άλλη, ο Σωκράτης είναι ευδαίμων... Τι δίδασκε λοιπόν ο Σωκράτης στους μαθητές του, αφού δεν γνώριζε τίποτε; Όπως αποδεικνύεται από την ιστορία της φιλοσοφίας, οι ιδρυτές πολλών από τις φιλοσοφικές σχολές που δημιουργήθηκαν στη συνέχεια σεμνύνονται για τη σωκρατική «καταγωγή» τους. Αν και χάραξαν διαφορετικούς φιλοσοφικούς δρόμους, η Ακαδημία, οι Κυνικοί, οι Στωικοί ακολούθησαν το σωκρατικό πρότυπο, αναζητώντας την αλήθεια. Ο φιλόσοφος δεν γνωρίζει τίποτε. Η αναζήτηση της αλήθειας είναι η μεγαλύτερη ευδαιμονία. Δείτε εδώ το άρθρο (philenews.com, 1/11).

Εκδηλώσεις/ Ανακοινώσεις

Δείτε εδώ την πρόσκληση για την παρουσίαση του βιβλίου της Γεωργίας Μέγα με τίτλο: «Απλά κοίτα» (έκδοση της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων) που θα γίνει την Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2025, στις 18:30 - 20:30, στο Κολλέγιο BCA. Συντονίζει ο Αντώνης Παπαγιαννίδης. 

Δείτε εδώ το πρόγραμμα (ομιλητές) της εκδήλωσης στο πλαίσιο του TEDxPlaka Countdown που έχει ως τίτλο: "Our tomorrow, today we choose" και είναι αφιερωμένη στην κλιματική κρίση και τη συλλογική δράση. Η εκδήλωση γίνεται υπό την αιγίδα του ΣΕΓΜ (Σύνδεσμος Ελληνικών Εταιρειών-Γραφείων Μελετών) και θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2025, στις 16:00 – 20:00, στην Πλάκα (Stelios Foundation Conference Hall). 

H Oμάδα Nέων "Παρέμβαση 2030" διοργανώνει ανοιχτή συζήτηση με θέμα τους νέους τρόπους συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική και τη δημιουργία Συμμετοχικού Περιοδικού. Η εκδήλωση θα γίνει την Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2025, στις 18:30, στο Αερόστατο καφέ (Πτολεμαίων 4, πλατεία Προσκόπων, Παγκράτι).