Πέμπτη, 28 Μάρτιος 2024

Αν ήμασταν μια φιλόδοξη χώρα

Η διαχείριση επιδημιολογικών κρίσεων διαφέρει από χώρα σε χώρα και αρκετοί αναρωτιούνται γιατί υπάρχουν αυτές οι διαφορές. Δεν θα μπορούσαμε π.χ. να αντιγράψουμε την πολιτική της Νότιας Κορέας που δεν εφάρμοσε lockdown αλλά εφάρμοσε πολλά άλλα δραστικά μέτρα όπως το κλείσιμο των σχολείων και την απαγόρευση των συγκεντρώσεων;

H Κορέα έχει ένα εξαιρετικά αναπτυγμένο σύστημα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και η χρήση σύνθετων εφαρμογών είναι ενσωματωμένη στην καθημερινότητα των πολιτών. Η χρήση των εφαρμογών έπαιξε μεγάλο ρόλο και στην αντιμετώπιση του κορωνοιού.

Είναι επίσης τεχνολογικά αναπτυγμένη χώρα. Παράγει προστατευτικό υλικό και ιατρικό εξοπλισμό και διαγνωστικά τεστ και δεν εξαρτάται από άλλες χώρες.

Από την αρχή της πανδημίας είχαν αρχίσει να κάνουν εκατοντάδες χιλιάδες τεστ για την διαπίστωση και την απομόνωση ασυμπτωματικών ασθενών. Την ίδια περίοδο η Ιταλία παρακαλούσε τη Γαλλία και τη Γερμανία να της δώσουν προστατευτικό υλικό και τεστ. Ας θυμηθούμε ότι το Φεβρουάριο και το Μάρτιο η Γαλλία και η Γερμανία είχαν απαγορεύσει την εξαγωγή ιατρικών προϊόντων και ιατρικού εξοπλισμού.

Η Κορέα έχει ένα εξαιρετικό σύστημα υγείας και είναι η δεύτερη χώρα, μετά την Ιαπωνία μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, σε αριθμό νοσοκομειακών κλινών ανά 1000 κατοίκους (12.3 στην Κορέα ενώ στην Ελλάδα έχουμε 4.2) και η χώρα με την καλύτερη πρόσβαση σε εξωνοσοκομειακες ιατρικές υπηρεσίες (16.6 επισκέψεις σε γιατρούς ανά κάτοικο το 2017. Ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 6.8 ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία για την Ελλάδα).

Το σύστημα δημόσια υγείας και προληπτικής ιατρικής είναι εξαιρετικά αναπτυγμένο σε όλη τη χώρα, ενώ οι σχολές και τα τμήματα δημόσιας υγείας της χώρας χρηματοδοτούνται επαρκώς και θεωρούνται πολύ υψηλού επιπέδου.

Οι πολίτες εμπιστεύονται τους θεσμούς και ακολουθούν τις οδηγίες των οργανισμών δημόσιας υγείας. Τους είναι σχεδόν αδιανόητο να παραβιάσουν κανόνες και επίσημες οδηγίες.

Τα τελευταία 20 χρόνια έχω επισκεφτεί τη Νότια Κορέα αρκετές φορές. Επέβλεψα 6 υποψήφιους διδάκτορες και κάθε χρόνο επιβλέπω 3-4 Κορεάτες μεταπτυχιακούς φοιτητές. Εχω συνεργαστεί με το υπουργείο υγείας και τον ΕΟΠΥΥ της χώρας. Έχουν εξαιρετικές βάσεις δεδομένων, γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή το τι συμβαίνει στο σύστημα υγείας, το αξιολογούν συνεχώς και κάνουν άμεσα τις απαραίτητες παρεμβάσεις όταν χρειάζονται.

Αυτό που μου έκανε εντύπωση με τους Κορεάτες φοιτητές ήταν η συστηματική προσήλωση στις σπουδές τους και η ευρύτητα της επιστημονικής τους προσέγγισης. Οι Κινέζοι φοιτητές είναι καλοί στα τεχνικά μαθήματα αλλά έχουν δυσκολία κατανόησης σύνθετων προσεγγίσεων στις κοινωνικές επιστήμες. Θεωρούν ότι υπάρχει πάντα μια προσέγγιση στην επίλυση ενός προβλήματος. Αντιθέτως οι Κορεάτες έχουν εκπαιδευθεί να αναζητούν πολλαπλές επιστημονικές προσεγγίσεις και επιλογές.

Έχουν επίσης μια σχεδόν 'θρησκευτική' σχέση με την εκπαιδευτική διαδικασία. Δεν απουσιάζουν ποτέ από τα μαθήματα η τα σεμινάρια. Σε ένα από τα μαθήματα μου είχε έρθει ένα Κορεάτης φοιτητής αμέσως μετά από ένα ατύχημα που είχε. Τον πλησίασα και του είπα ότι νομίζω ότι πρέπει να πάει να ξεκουραστεί στο σπίτι του. Εξάλλου όλες οι διαλέξεις στο LSE είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο για τους φοιτητές μας. Δεν με άκουσε και έμεινε να παρακολουθήσει τη διάλεξη και το σεμινάριο που ακολούθησε.

Ρώτησα την επόμενη ημέρα ένα άλλο Κορεάτη φοιτητή τι συνέβη και ο φοιτητής που είχε το ατύχημα αρνήθηκε να πάει στο σπίτι του. Μου είπε ότι ακολούθησε τους κανόνες του πανεπιστημίου. Με βάση τους κανόνες οι φοιτητές πρέπει να παρακολουθούν όλες τις διαλέξεις και τα σεμινάρια. Μα του είπα να πάει σπίτι του απάντησα. Του είπατε 'νομίζω ότι πρέπει να πας σπίτι σου' μου είπε ο φοιτητής μου. Το 'νομίζω' δεν είναι εντολή.

Τα σκέφθηκα όλα αυτά τώρα που συζητάμε την εφαρμογή των μέτρων φυσικής απόστασης και υγιεινής και τη χρήση της μάσκας στη χώρα μας. Στην Κορέα αυτά είναι αυτονόητα. Εκεί φοράνε μάσκες κάθε χρόνο τους χειμερινούς μήνες και ιδιαίτερα στα ΜΜΜ. Δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο. Και ακολουθούν πιστά τις οδηγίες των οργανισμών δημόσιας υγείας.

Ας επανέλθω στο αρχικό ερώτημα. Θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε την πολιτική της Κορέας; Ναι αν ήμασταν τεχνολογικά αναπτυγμένοι και όχι απολύτως εξαρτώμενοι από άλλες χώρες. Αν είχαμε ένα καλύτερο σύστημα δημόσιας υγείας και περίθαλψης. Αν είχαμε σωστούς προγραμματισμούς και ένα αξιόπιστο εκπαιδευτικό σύστημα που διευρύνει τους ορίζοντες και την κριτική σκέψη και προσέγγιση. Αν είχαμε ένα πιο δίκαιο κράτος με αξιόπιστους θεσμούς δικαιοσύνης και θεσμούς που προάγουν την ισοτιμία και όχι τις ανισότητες.

Αν ήμασταν μια φιλόδοξη χώρα.

*Ανάρτηση στο facebook (5/8/2020). 

Ηλίας Μόσιαλος: Η σταδιακή αποκλιμάκωση των μέτρων και οι επιπτώσεις της

Κύριε καθηγητά, με αυτονόητο το μεγάλο και αμείωτο ενδιαφέρον για την άποψη των ειδικών και δη της κορυφής τους, θα ήθελα καταρχάς να σας ρωτήσω πως θα εξελισσόταν ορθά κατ' εσάς η αποκλιμάκωση των μέτρων; Σε τι επιμένετε μιλώντας με τον Κυριάκο Μητσοτάκη;

Η πανδημία COVID-19 είναι ένα φαινόμενο χωρίς προηγούμενο για όλους μας. Για αυτό το λόγο υπήρξε και διαφοροποίηση στην αντιμετώπιση και υστέρηση στις αντιδράσεις μεταξύ διαφορετικών χωρών. Έχω τοποθετηθεί από πολύ νωρίς, δημόσια, για την αποκλιμάκωση και η θέση μου, όπως πάντα βασίζεται σε μελέτες και έχει γνώμονα την ποσοτικοποίηση του ρίσκου. Η σταδιακή αποκλιμάκωση στοχεύει εκεί, να μετράμε δηλαδή στο τέλος κάθε σταδίου τις επιπτώσεις της άρσης των μέτρων και να υπολογίζουμε το ρίσκο της τακτικής που ακολουθήθηκε.

Μια αξιόπιστη σταθερά αξιολόγησης είναι η αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία και στις ΜΕΘ. Μικρή αύξηση σημαίνει προχωράμε με εμπιστοσύνη στο μέτρο που αποσύρθηκε. Εάν είναι μεγάλη και δημιουργεί πίεση στο σύστημα υγείας, τότε το μέτρο που αποκλιμακώθηκε μπορεί να επανέλθει και έναντι αυτού να δοκιμαστεί κάποιο άλλο.

Από την πλευρά της δημόσιας υγείας, για να να μειώσουμε το ρίσκο πρέπει να εντοπίσουμε σε ποιες πληθυσμιακές ομάδες η θνητότητα είναι πολύ υψηλή. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι όσοι ανήκουν ταυτόχρονα στο ενεργό εργατικό δυναμικό και στις ευπαθείς ομάδες, ιδανικά πρέπει να συνεχίζουν να εργάζονται από το σπίτι και να προσέχουν πολύ περισσότερο. Αυτό δεν σημαίνει πως θα είναι εγκλωβισμένοι στο σπίτι καθώς κανένας δεν θα τους απαγορεύσει να κυκλοφορούν.

Επιμένω επίσης στο να εξασφαλίσουμε για τις ευπαθείς ομάδες και τους ηλικιωμένους βοήθεια στο σπίτι, φαρμακευτική αγωγή και πρόσβαση σε ασφαλές περιβάλλον μέσα στο σύστημα υγείας. Με τη σταδιακή διάνοιξη του κοινωνικού ιστού, είναι επίσης αναγκαίο να έχουμε συγκεκριμένες οδηγίες συγκατοίκησης όταν υπάρχει άτομο που ανήκει στις ευπαθείς ομάδες μέσα στις οικογένειες.

Κάποιοι λένε, χωρίς να επικαλούνται επιστημονικά δεδομένα, ότι η χώρα μας είχε μικρό αριθμών θυμάτων του κορονοϊού λόγω της δομής της ελληνικής οικογένειας η οποία φροντίζει παππούδες και γιαγιάδες στα σπίτια τους αντί στα γηροκομεία. Έπαιξε ρόλο;

Η χώρα μας αναχαίτισε δραστικά τη μετάδοση του ιού, με το να πάρει μέτρα περιορισμού κατ' οίκον άμεσα, με το να κλείσει τα σχολεία και να απαγορεύσει τις συγκεντρώσεις. Οι δομές που συγχρωτίζονται ηλικιωμένοι αποδείχθηκαν επιδημιολογικές βόμβες σε πολλές χώρες, και η δομή της ελληνικής οικογένειας όπου συχνά τα ηλικιωμένα μέλη συγκατοικούν με τα νεότερα, σαφώς και δρα υποστηρικτικά από πλευράς ψυχολογίας. Ελλείψει επαρκών χώρων όμως, δυσκολεύει την απομόνωση των ηλικιωμένων από τα νεότερα μέλη που θα αρχίσουν πάλι να συναναστρέφονται μεγαλύτερο αριθμό ατόμων και δυνητικά αυξάνει την πιθανότητα της μετάδοσης.

Φάκελος σχολεία: Σας φοβίζει η πιθανή αλυσίδα κρουσμάτων από τα παιδιά, στον γονιό και τον παππού στην συνέχεια;

Είμαι προβληματισμένος γενικότερα με την ασυμπτωματικότητα και τη μεταδοτικότητα ως χαρακτηριστικά αυτής της νόσου. Η ποσοτικοποίηση της πρώτης θα βοηθήσει να εξάγουμε και επιδημιολογικά συμπεράσματα. Επιπρόσθετα, οι περισσότερες μελέτες σε ασθενείς με COVID-19, έχουν επικεντρωθεί σε άτομα που νοσηλεύτηκαν και είχαν σοβαρή, συμπτωματική νόσο. Παρόμοια δεδομένα και στοχευμένες μελέτες απαιτούνται επειγόντως στους συμπτωματικούς ασθενείς που δεν έχουν νοσηλευτεί, αλλά και σε όσους αποδειχθεί πως βίωσαν ασυμπτωματικά τη λοίμωξη COVID-19. Με τη σταδιακή διάνοιξη του κοινωνικού ιστού, είναι επίσης αναγκαίο να έχουμε συγκεκριμένες οδηγίες συγκατοίκησης όταν υπάρχει άτομο που ανήκει στις ευπαθείς ομάδες μέσα στις οικογένειες.

Η χώρα μας κατάφερε να προλάβει τα χειρότερα- αν και όταν μιλούσατε για τους "άφοβους" στο καρναβάλι της Πάτρας σας κατηγορούσαν για κινδυνολόγο. Αν χρειαστεί θα ξαναβγάλετε κόκκινη κάρτα;

Δεν πρόκειται περί κόκκινης κάρτας αλλά περί εφαρμογής των οδηγιών που διαμορφώνει η επιστημονική κοινότητα εγχωρίως και διεθνώς.

Η επιστροφή στην θεία κοινωνία θα πρέπει να αργήσει;

Η γνώμη μου είναι πως θα πρέπει να αποφευχθεί με τη σημερινή της μορφή μέχρι να έχουμε ασφαλές εμβόλιο. Θα πρέπει να εξεταστεί εάν μπορεί να γίνει με διαφορετικό και ασφαλή τρόπο. Να τονίσω εδώ πως ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος έχει καλέσει τους πιστούς να γίνουν οι ίδιοι Κοινωνία, και να γίνουν δωρητές αίματος και πλάσματος. Αυτή είναι μια έμπρακτη απόδειξη αγάπης για το συνάνθρωπό μας.

Υπάρχει ενδεχόμενο μετάλλαξης του ιού και ενός δεύτερου κύματος από φθινόπωρο στην Ελλάδα;

Οι ιοί μπορεί να μεταλλάσσονται συνεχώς, αλλά οι περισσότερες τροποποιήσεις στον γενετικό τους κώδικα δεν επιφέρουν σημαντική διαφορά στη δομή τους. Η πραγματική ανησυχία μας έγκειται στο εάν ο ιός μεταλλαχθεί τόσο, ώστε το εμβόλιο να μην λειτουργεί. Όσο για το δεύτερο κύμα, μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις για το εάν θα επανέλθει το φθινόπωρο εφόσον η νόσος γίνει εποχική τις επόμενες εβδομάδες. Αν συμβεί όμως θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για την επόμενη φάση.

Μπορεί η χώρα να αποκτήσει αυτάρκεια σε μάσκες, αναπνευστήρες, γάντια παράγοντας η ίδια ταχύτατα όλα τα αναγκαία υλικά;

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η χώρα να διευρύνει και τον εγχώριο αναπτυξιακό χάρτη και τον παραγωγικό ορίζοντα και όχι μόνο για να αποκτήσει αυτάρκεια σε προστατευτικό υλικό. Είδαμε την πρωτοβουλία των δύο βιομηχανιών που με ελληνικές πρώτες ύλες, θα κατασκευάσουν μάσκες. Επίσης, είδαμε τη συνεργασία πανεπιστημιακών ομάδων και εταιρειών για ανάπτυξη βαλβίδων αναπνευστήρων για ασθενείς και μασκών υψηλής προστασίας για το ιατρικό προσωπικό. Η πανδημία αναδεικνύει τα αντανακλαστικά πολλών Ελλήνων επιστημόνων και επιχειρηματιών και είμαι αισιόδοξος πως θα δούμε αντίστοιχα φαινόμενα και σε άλλους τομείς.

Τι άλλο πρέπει να προσέχουμε και τι πρέπει να γίνει;

Η επιτυχία της αποκλιμάκωσης βασίζεται στην εφαρμογή της καλύτερης δυνατής πολιτικής, και εξαρτόμαστε από την έγκυρη και συνεχή ροή δεδομένων. Περιμένουμε από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα περισσότερα δεδομένα για την μεταδοτικότητα, τη θνητότητα και την ανοσία, Σε εγχώριο επίπεδο χρειαζόμαστε μεγάλη διαθεσιμότητα και διεξαγωγή τεστ, και ενίσχυση των πόρων για μεγαλύτερη δυνατότητα ιχνηλάτησης επαφών.
Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις στην επιστήμη. Για αυτό το λόγο οι αποφάσεις πρέπει να βασίζονται σε όσο το δυνατόν περισσότερα και επικαιροποιημένα δεδομένα.

Βρίσκεστε για 50 και πλέον μέρες σε καραντίνα στο σπίτι σας στο Λονδίνo. Πιστεύετε ότι είναι πλέον πολλοί εκείνοι που συμπεραίνουν ότι ο Τζόνσον ρίσκαρε την δημόσια υγεία στην χώρα τους;

Ο πρωθυπουργός της Αγγλίας βασίστηκε σε λανθασμένες εισηγήσεις και δυστυχώς ρίσκαρε και τη δική του υγεία. Είναι όμως πλέον σαφές πως έμαθε από την περιπέτειά του προς όφελος όλων που ζούμε στην Αγγλία.

Τι συμβουλεύσατε την κόρη σας όταν μάθατε πως 'κόλλησε' τον ιό;

Το πρώτο που της είπα είναι να μη φοβάται γιατί ήταν σε ομάδα χαμηλής επικινδυνότητας. Ευτυχώς ξεπέρασε το πρόβλημα και επέστρεψε στην εργασία της.

Ακούγονται και γράφονται σενάρια για πιθανή υπουργοποίησή σας; Σας έχει γίνει πρόταση από τον κ. Μητσοτάκη; Και αν συμβεί σύντομα, θα το σκεφτείτε;

Στη χώρα μας, μας αρέσουν γενικώς τα σενάρια. Είμαστε από τις λίγες χώρες που γίνονται δημοσκοπήσεις δύο και τρεις εβδομάδες μετά τις εκλογές, ενώ δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα.
Δεν μου έγινε πρόταση από τον πρωθυπουργό. Η συνεργασία μου με την κυβέρνηση είναι σε επιστημονικό επίπεδο, δεν έχει πολιτικές προεκτάσεις. Αυτό που είναι σημαντικό όμως δεν είναι οι υπουργικές θέσεις αλλά το κατά πόσο μπορεί κανείς από τη θέση που βρίσκεται να βοηθήσει πραγματικά τη χώρα του. Όπως προσπαθούν να κάνουν πολλοί επιστήμονες αυτό το διάστημα.
Θα μου επιτρέψετε και μια τελευταία σκέψη πάνω σε αυτό. Είναι δεδομένο πως διαθέτουμε, και στην Ελλάδα και διεθνώς, τεράστιο επιστημονικό δυναμικό το οποίο θα πρέπει από εδώ και εμπρός να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι επιστήμονες πρέπει να συμβάλλουν στη χάραξη ενός σχεδίου μετάβασης της χώρας στον 21ο αιώνα, γιατί ενώ έχουμε ήδη κλείσει μια εικοσαετία σε αυτό τον αιώνα, σε πολλούς τομείς λειτουργούμε με προδιαγραφές και αγκυλώσεις του προηγούμενου.

*Δημοσιεύτηκε στο "Έθνος της Κυριακής" στις 26/4/2020. 

Τεχνολογίες κατά Covid-19: Παγκόσμια δημόσια αγαθά;

Όταν πρωτοεμφανίστηκαν κρούσματα του Covid-19 στα τέλη του 2019, λίγοι περίμεναν πως ο ιός θα εξελιχθεί σε αυτή την καταστροφική παγκόσμια πανδημία που ζούμε τώρα. Μέχρι στιγμής, περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν μολυνθεί και περισσότεροι από 100.000 έχουν χάσει τη ζωή τους - οι αριθμοί αυξάνονται καθημερινά.

Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση; Σε περιόδους τόσο μεγάλων διεθνών κρίσεων θα πρέπει να επιβραβεύουμε τις καινοτόμες προσπάθειες για την ανάπτυξη τεχνολογιών σχετικών με την πανδημία μέσω αγοράς δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, βάσει της αξίας τους. Ταυτόχρονα θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε διαθεσιμότητα και προσιτή τιμή για αυτά τα προϊόντα διευκολύνοντας τη μαζική παραγωγή τους, μόλις εξασφαλισθούν τα πνευματικά δικαιώματα. Για παράδειγμα, το Ιδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς προσφάτως ανακοίνωσε αξιέπαινα ότι χρηματοδοτεί την κατασκευή εργοστασίων για την παραγωγή επτά υποψήφιων εμβολίων. Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν επίσης να συμβάλλουν στις προσπάθειες αυτές. Τα διαγνωστικά και θεραπευτικά μέσα καθώς και τα εμβόλια για τον Covid-19 θα γίνουν αγαθά που θα παρέχονται στην κοινωνία χωρίς κέρδος - παγκόσμια δημόσια αγαθά. Κάτι τέτοιο θα επιτρέψει και προετοιμασίες για την ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας, κάτι που ο Μπιλ Γκέιτς υποστήριξε ότι θα είναι ζωτικής σημασίας για την αντιστάθμιση του χαμένου χρόνου στη λήψη αποφάσεων για τον Covid-19.

Αυτή η πρόταση δεν θα επηρεάσει ούτε τη βιωσιμότητα του κλάδου της ιατρικής τεχνολογίας ούτε θα αποθαρρύνει την καινοτομία στην αγορά, διότι τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας θα αγοραστούν και δεν θα διατεθούν ελεύθερα. Αλλος ένας λόγος είναι ότι αυτή η προσέγγιση θα χρησιμοποιηθεί μόνο σε ακραίες συνθήκες κρίσης κατά τη διάρκεια πανδημιών. Δεδομένου του μεγέθους, της εξάπλωσης, του αντίκτυπου στην υγεία του πληθυσμού και της οικονομικής ζημίας της πανδημίας Covid-19, δικαιολογούνται τέτοιες αντισυμβατικές ενέργειες. Στις περισσότερες από τις αντιδράσεις στην πανδημία μέχρι στιγμής, οι χώρες της ΕΕ, της G7 και της G20 δεν δείχνουν τη φιλοδοξία, τη δημιουργικότητα και την πολιτική βούληση που απαιτούνται για την αποτελεσματική πρόληψη και καταπολέμηση του κορωνοϊού. Τώρα είναι η ώρα να αντιστρέψουμε αυτήν την τάση και να ανταποκριθούμε με τρόπο που να ταιριάζει στο μέγεθος αυτής της πανδημίας. Οι πληρωμές για δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας μπορεί να αμφισβητηθούν από εκείνους που πιστεύουν ότι αυτές οι ανακαλύψεις θα πρέπει να είναι διαθέσιμες δωρεάν, αλλά τα οφέλη για την υγεία και την οικονομία από αυτές τις αγορές θα υπερτερούν κατά πολύ του κόστους.

Βλέπουμε ήδη τεράστιες ενέσεις μετρητών σε οικονομίες και άλλες μεγάλες επενδύσεις από κυβερνήσεις (πρόχειρα νοσοκομεία) ως απάντηση στην πανδημία. Αυτές οι επενδύσεις είναι πολύ πιο δαπανηρές από ό,τι θα ήταν η αγορά δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Οι χώρες της G20 ή της ΕΕ θα μπορούσαν να ηγηθούν της συλλογικής δράσης, συνεργαζόμενες με φιλάνθρωπους και άλλες κυβερνήσεις για την αγορά δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και τη μετατροπή τους σε δημόσια αγαθά, έτσι ώστε οι τεχνολογίες για τον Covid-19 να μπορούν να κατασκευάζονται με ρυθμό που να ικανοποιεί την παγκόσμια ζήτηση και να κατανέμεται ισότιμα σε ολόκληρο τον κόσμο.
Οταν πρωτοεμφανίστηκαν κρούσματα του Covid-19 στα τέλη του 2019, πολλοί λίγοι περίμεναν πως ο ιός θα εξελιχθεί σε αυτή την καταστροφική παγκόσμια πανδημία.

*Δημοσιεύτηκε στη βρετανική εφημερίδα "The Times" και αναδημοσιεύτηκε σε μετάφραση στα "Νέα" στις 15/4/2020. 

Η κληρονομιά μιας δικτατορίας: Πολιτική κρίση και κατάρρευση του κοινωνικού συμβολαίου στη Χιλή

Πολλοί Χιλιανοί πιστεύουν ότι η χώρα τους έχει χάσει τον προσανατολισμό της. Οι μαζικές διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις και η απόφαση κήρυξης της χώρας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, υπογραμμίζουν την ανάγκη για μια πολιτική μεταρρύθμιση μέσω της οποίας θα δωθεί προτεραιότητα στην καθολική υγειονομική περίθαλψη, και σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, αντιστοίχο των αναπτυγμένων χωρών του ΟΟΣΑ. Υπενθυμίζεται ότι η Χιλή έχει την υψηλότερη εισοδηματική ανισότητα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, μεγαλύτερη ακόμη και από το Μεξικό και την Τουρκία.

Οι αυξήσεις των τιμών του μετρό πυροδότησαν ένα ευρύτατο δημόσιο ακτιβισμό στο Σαντιάγκο και σε ολόκληρη τη χώρα, αναγκάζοντας τη Χιλή να μη διοργανώσει τη διάσκεψη κορυφής για το κλίμα και τη σύνοδο κορυφής οικονομικής συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού. Τα δύο αυτά γεγονότα έχουν φέρει τις κοινωνικές ανισότητες στην πιο εύπορη χώρα της Λατινικής Αμερικής στην πρώτη γραμμή του παγκόσμιου ενδιαφέροντος.

Πως φθάσαμε όμως στις μαζικές αντίδρασεις των πολιτών; Η άνευ κριτικής αξιολόγησης υιοθέτηση της πιο ακραίας εκδοχής της ελεύθερης αγοράς από τη δικτατορία Pinochet στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οδήγησε στην κατάρρευση του κοινωνικού συμβολαίου και στην ιδιωτικοποίηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Ένα νέο σύστημα προσωπικών λογαριασμών συνταξιοδότησης ήταν υποχρεωτικό για τους νέους εργαζόμενους, ενώ οι υπόλοιποι θα μπορούσαν να αποχωρήσουν από τα υπάρχοντα δημόσια συστήματα. Η φιλοσοφία των προσωπικών λογαριασμών αντιπροσώπευε μια νεοφιλελεύθερη στρατηγική, αναδεικνύοντας το ρόλο του ατόμου πάνω από κάθε σύστήμα αναδιανομής και αλληλεγγύης.

Το σύστημα ασφάλισης και παροχών λόγω αναπηρίας ιδιωτικοποιήθηκε, ενώ η εκπαίδευση και η υγεία υπέστησαν τη δραστική εφαρμογή της επικουρικότητας. Το κράτος παρεμβαίνει μόνο όταν ο ιδιωτικός τομέας δεν ενδιαφέρεται να επενδύσει. Ο βασικός ρόλος της δημόσιας εκπαίδευσης στην ενίσχυση της δημοκρατίας, συμβάλλοντας έτσι στην πολυφωνία και την κοινωνική συνοχή, απορρίφθηκε. Τέλος, επετράπη σε όσους ασφαλισμένους θέλουν να αποχωρήσουν από το κρατικό σύστημα ασφάλισης υγείας (Fondo Nacional de Salud, FONASA) και να συμμετάσχουν σε ιδιωτικες ασφαλίσεις υγείας (Instituciones de Salud Previsional, ISAPREs). Αυτό ήταν και το τελικό χτύπημα στο κοινωνικό κράτος και το τέλος του εθνικού συστήματος υγείας που θεμελιώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1950 με βάση τις προτάσεις του Salvador Allende. Το 'σύστημα υγείας δύο βαθμίδων' ενσωματώθηκε στο Σύνταγμα της Χιλής το 1980. Κατά ειρωνικό τρόπο, το Σύνταγμα ορίζει ότι κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να επιλέγει μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής ασφάλισης. Ωστόσο, οι πολίτες που επίλεγουν την ιδιωτική ασφάλιση χαίρουν υψηλότερης κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, είναι νεότεροι και υγιέστεροι. Γιατί γίνεται αυτό; Οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες χρεώνουν ασφάλιστρα που αντιστοιχούν στον ασφαλιστικό 'κίνδυνο' του κάθε ασφαλισμένου (οι πολίτες με χρόνια νοσήματα πληρώνουν περισσότερα) και διατηρούν το δικαίωμα να απορρίψουν τους αιτούντες με προϋπάρχουσες παθήσεις. Επίσης, τα ασφάλιστρα είναι ιδιαίτερα περιοριστικά για άτομα με χαμηλό εισόδημα. Το 2015, το μέσο ιδιωτικό ασφάλιστρο ισοδυναμούσε με το 45% του κατώτατου μισθού.

Επιπρόσθετα αρκετοί πολίτες που έχουν καταβάλλει εισφορές στην ιδιωτική ασφάλιση για πολλά χρόνια όταν είναι υγιείς, χωρίς να χρησιμοποιήσουν την ασφάλεια υγείας, μπορούν να επιστρέψουν στη δημόσια ασφάλιση υγείας εάν είναι άνεργοι, πάσχουν από πολλαπλά νοσήματα ή έαν έχουν συνταξιοδοτηθεί και πρέπει να πληρώσουν υψηλά ασφάλιστρα, για να αποφύγουν το κόστος σημαντικών ιατρικών δαπανών. Η πολιτική των κυλιόμενων θυρών ευνοεί τους εύπορους και αποδυναμώνει το δημόσιο σύστημα. Η επίπτωση αυτής της πολιτικής είναι η σημαντική απώλεια πόρων και η έλλειψη πολιτικών αναδιανομής για τον δημόσιο τομέα, που είναι στην ουσία ένα φτωχο σύστημα για τους μη προνομιούχους.

Στην πράξη μόνο το 17-18% του πληθυσμού επιλέγει την ιδιωτική ασφάλιση. Αντίθετα, το δημόσιο σύστημα επιβαρύνεται με ευάλωτους ασθενείς υψηλού κόστους και επιπλέον καλύπτει τους πολίτες χωρίς εισόδημα. Οι περισσότερες ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες έχουν μεγάλη κερδοφορία, της τάξεως του 23% επί των εσόδων τους, για το 2017. Έχουν επίσης μεγάλες διοικητικές δαπάνες που αντιστοιχούν στο 11% των εσόδων τους, 12,67 φορές υψηλότερες ανά ασφαλισμένο σε σύγκριση με το δημόσιο σύστημα. Το μεγαλύτερο μέρος των διοικητικών δαπανών διατίθεται σε διαφήμιση και πολιτικές μάρκετινγκ. Ο στόχος των ιδιωτικών εταιρειών είναι να προσελκύσουν τους εύπορους, τους νέους και τους υγιείς.

Επιπρόσθετα, η πλειονότητα των ανθρώπινων πόρων και ειδικά οι γιατροί είναι δυσανάλογα κατανεμημένοι μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Η σημαντική πλειοψηφία των ιατρών επιλέγουν να εργαστούν στον ιδιωτικό τομέα και να παρέχουν φροντίδα στο μικρό ποσοστό του πληθυσμού που είναι ιδιωτικά ασφαλισμένοι. Μόνο το 44% των γιατρών έχει συμβόλαια (αρκετοί με μερική απασχόληση) με το δημόσιο τομέα. Ο δημόσιος τομέας είναι υποχρηματοδοτημένος και ανεπαρκώς εξοπλισμένος για να παρέχει φροντίδα στην πλειοψηφία του πληθυσμού που επιλέγει να παραμείνει στο δημόσιο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, λόγω της σημαντικής διαφοράς κόστους της ιδιωτικής ασφάλισης. Ως αποτέλεσμα, οι ανισότητες στην πρόσβαση των υπηρεσιών υγείας για τους χρόνια ασθενείς, τους ηλικιωμένους και τους φτωχούς είναι έντονες. Οι λίστες αναμονής για εξειδικευμένες ιατρικές συμβουλές και χειρουργικές επεμβάσεις είναι συνηθισμένο φαινόμενο στα δημόσια νοσοκομεία και τα τμήματα επειγόντων περιπτώσεων κατακλύζονται από ασθενείς.

Η κληρονομιά της δικτατορίας είναι διάχυτη. Το αποτέλεσμα του νεοφιλελεύθερου κοινωνικού συμβολαίου που εισήγαγε ο José Piñera, ένα από τα Chicago boys και υπουργός εργασίας του Pinochet, ήταν η άδικη κατανομή πόρων και μια περίοδος 40 ετών έντονων κοινωνικών ανισοτήτων. Σήμερα, ο αδελφός του Sebastián Piñera, ο πρόεδρος της Χιλής, πρέπει να αποφασίσει εάν έχει έρθει η ώρα για μια βαθιά διαρθρωτική αλλαγή στο κοινωνικό κράτος βασισμένη σε ένα διαφορετικό αξιακό πλαίσιο.

*Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" στις 23/11/2019. 

Συνέντευξη του Ηλία Μόσιαλου στην εφημερίδα "Ενεργός Πολίτης"

- Κατ' αρχήν είστε υπέρ ή κατά του Brexit;

Είμαι κατά του Brexit κυρίως γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση συγκροτήθηκε για να εξομαλύνει αντιθέσεις μεταξύ παλιών εχθρών και να διαμορφώσει σε βάθος χρόνου μια ισχυρή Ένωση που θα είναι σε θέση να διατηρήσει και να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της κάθε χώρας-μέλους. Η Ευρώπη έχει πλέον να ανταγωνισθεί όχι μόνο τις ΗΠΑ, αλλά και μία νέα υπερδύναμη την Κίνα καθώς και δυνάμεις που αναδύονται όπως η Ινδία, η Βραζιλία, αλλά και σε μερικά χρόνια και άλλες χώρες της Νοτιο-Ανατολικής Ασίας και ακόμη και της Αφρικής. Μόνη της η Βρετανία έχει πολύ μικρό ειδικό βάρος και μικρές διαπραγματευτικές ικανότητες, ενώ στο πλαίσιο της Ε.Ε. θα έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο.

- Υπάρχουν ομοιότητες με την κατάσταση που έζησε η Ελλάδα το καλοκαίρι του 2015;

Κατά τη γνώμη μου όχι. Στο βρετανικό δημοψήφισμα η διαφορά ήταν οριακή, αλλά ο διχασμός στην κοινωνία παραμένει, ενώ στην Ελλάδα παρότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών ψήφισε κατά της συμφωνίας με την Ε.Ε. η αλλαγή στάσης του ΣΥΡΙΖΑ μετά απ' το δημοψήφισμα και οι εκλογές που ακολούθησαν έκλεισαν οριστικά τη συζήτηση για το αν θα πρέπει να είμαστε εντός ή εκτός της νομισματικής ένωσης. Να μην ξεχνάμε βέβαια ότι η Νέα Δημοκρατία στήριξε τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ μετά απ' το δημοψήφισμα.

- Πολλοί παραλληλίζουν τον Βρετανό πρωθυπουργό σαν (με) τον Τσίπρα. Πιστεύετε πως πολιτικά μοιάζουν;

Μιλάμε για δύο χώρες με διαφορετικές πολιτικές παραδόσεις. Στο πλαίσιο αυτό, ο Βρετανός πρωθυπουργός είναι σίγουρα ιδιόμορφη περίπτωση για τα βρετανικά δεδομένα. Ο Αλέξης Τσίπρας πέρασε από μία πολύ γρήγορη φάση πολιτικής ενηλικίωσης και έχει μεγαλύτερο μέλλον απ' ότι ο Μπόρις Τζόνσον. Το ερώτημα βέβαια είναι αν έχει μάθει από τα λάθη της διακυβέρνησής του, έτσι ώστε να ενισχύσει τις θετικές εκδοχές των πολιτικών του.

- Πως βλέπετε την κατάσταση αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα με την ματιά ενός πολιτικού που έπαιξε ρόλο στα δρώμενα της χώρας στο παρελθόν;

Η χώρα πλέον έχει βγει από την κρίση, με πολύ μεγάλες προσπάθειες και θυσίες των Ελλήνων πολιτών. Πάνω από το 80 % της δημοσιονομικής προσαρμογής είχε ήδη γίνει ως τον Δεκέμβριο του 2011, γι' αυτό και ο χώρος της Κεντροαριστεράς πλήρωσε ένα βαρύτατο πολιτικό τίμημα. Χρειάστηκαν 8 χρόνια έκτοτε και 4 διαφορετικές κυβερνήσεις για να ολοκληρωθεί το μικρότερο μέρος της προσαρμογής και να μπει η χώρα σε μια σταθερή πορεία. Είναι ίσως καιρός πλέον να αναρωτηθούμε τι θα μπορούσαμε να είχαμε αποφύγει στη χώρα αν οι πολιτικές δυνάμεις είχαν επιδείξει την ωριμότητα των πολιτικών δυνάμεων της Πορτογαλίας. Θα είχαμε βγει από την κρίση πολύ νωρίτερα και με μικρότερο κόστος.

- Ήταν επιβεβλημένη η αλλαγή κυβέρνησης ή θεωρείτε πως είναι ένα πισωγύρισμα η επανεκλογή της Ν.Δ.;

Το τι είναι επιβεβλημένο ή όχι το κρίνει ο ελληνικός λαός, μέσα από ομαλές εκλογικές διαδικασίες. Η νέα κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας είναι η πρώτη μετά απ' το 2009 που δεν θα χρειαστεί να πάρει μέτρα οικονομικής περιστολής, δεν έχει μπροστά της καμία εκλογική διαδικασία την επόμενη τετραετία και ξεκινάει με κλεισμένα ορισμένα από τα πλέον ακανθώδη εθνικά θέματα, όπως το Μακεδονικό. Αντιμετωπίζει βέβαια πιέσεις λόγω του προσφυγικού, που είναι άγνωστο το πώς θα εξελιχθούν. Επομένως, θεωρητικά, διαθέτει όλες τις δυνατότητες να φέρει ένα θετικό αποτέλεσμα, το οποίο το εύχομαι όπως θα το ευχόμουν και για κάθε κυβέρνηση της χώρας μας.

- Το αποτέλεσμα των εκλογών είχε μεγάλο νικητή τη Ν.Δ., τον ΣΥΡΙΖΑ να κρατά ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό παρά το μνημόνιο που πέρασε και να καθίσταται πλέον ο δεύτερος πόλος και το ΚΙΝΑΛ ή ΠΑΣΟΚ αν θέλετε να έχει καθηλωθεί στο 8%; Μπορεί το κόμμα στο οποίο ήσασταν υπουργός, να ξαναμπεί σε τροχιά εξουσίας και αν ναι τι πρέπει να αλλάξει;

Τα θετικά του ΚΙΝΑΛ είναι ότι αύξησε μερικώς το ποσοστό του και έχει συγκρατήσει σημαντικές δυνάμεις στο χώρο των συνδικάτων και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Παράλληλα πρέπει να σημειώσουμε ότι διαθέτει και ένα πλούσιο στελεχικό δυναμικό. Αντιθέτως ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν έχει επιρροή και στελέχη στην αυτοδιοίκηση και στα συνδικάτα. Και τα δύο κόμματα όμως, στερούνται πολιτικού αφηγήματος για το μέλλον της χώρας. Το πολιτικό αφήγημα του ΚΙΝΑΛ, που μέχρι στιγμής στηρίζεται στο «ούτε Νέα Δημοκρατία, ούτε ΣΥΡΙΖΑ», όπως και η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να καταλάβει εξ εφόδου το χώρο της δημοκρατικής παράταξης, αποτελούν ασκήσεις πολιτικής γεωγραφίας, αλλά μέχρι στιγμής δεν συμπληρώνονται από προωθητικές προτάσεις για το αύριο της χώρας.

- Βλέπουμε τον Ηλία Μόσιαλο να διαπρέπει ως σύμβουλος σε θέματα υγείας σε χώρες οικονομικούς κολοσσούς. Στην Ελλάδα δεν σας φώναξε κανείς να μεταφέρετε την τεράστια εμπειρία που κουβαλάτε πλέον;

Δεν ισχύει αυτό. Το 1994, με κάλεσαν ο Αντρέας Παπανδρέου και ο τότε υπουργός Υγείας Δημήτρης Κρεμαστινός να συντονίσω μια διεθνή επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να επεξεργαστούμε προτάσεις για την αναβάθμιση του ΕΣΥ. Οι προτάσεις αυτές αποτέλεσαν τη βάση σχεδόν όλων των μεταρρυθμίσεων που ακολούθησαν. Το 2000 συνεργάστηκα με τον Αλέκο Παπαδόπουλο και συνέβαλα στη διαμόρφωση των αλλαγών που εισήγαγε, όπως η περιφερειακή διάρθρωση του ΕΣΥ. Δυστυχώς οι μεταρρυθμίσεις δεν ολοκληρώθηκαν, μετά από την αποχώρηση του κ. Παπαδόπουλου από το υπουργείο Υγείας. Η χώρα μας έχει πλέον πολύ αξιόλογα στελέχη στο χώρο της πολιτικής της Υγείας, αλλά δυστυχώς την τελευταία εικοσαετία πολλές επιλογές στις υψηλές διοικητικές θέσεις στο χώρο δεν έγιναν με κριτήρια αποτελεσματικότητας και επάρκειας αλλά επικράτησαν οι προσωπικές και οι κομματικές σχέσεις. Το θετικό είναι ότι υπάρχει ανθρώπινο δυναμικό, που αν αξιοποιηθεί κατάλληλα μπορεί ν' αλλάξει το σύστημα.

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα των Τρικάλων "Ενεργός Πολίτης" στις 21/10/2019.

Η Επιτροπή Ανταγωνισµού στην οικονοµική κρίση

Με αφορμή την ανακοίνωση των νέων μελών της Επιτροπής Ανταγωνισµού παραθέτω άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ πριν απο εννέα χρόνια. Οι προτάσεις μου ισχύουν ακόμη καί τώρα. Τις ίδιες προτάσεις είχα καταθέσει και στη Βουλή αλλά δεν άκουγε κανείς τότε.

Η Επιτροπή Ανταγωνισµού στην οικονοµική κρίση
(ΤΑ ΝΕΑ | 14-6-2010)

'ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ Να ελέγχονται όχι µόνον οι δυσλειτουργίες της αγοράς, αλλά και το κατά πόσον η νοµοθεσία και οι υπουργικές αποφάσεις εµποδίζουν την υγιή ανάπτυξη του ανταγωνισµού.'

Η κυβέρνηση επιδιώκει µειώσεις τιµών που να αντισταθµίζουν τις απώλειες από τις µειώσεις των µισθών και των συντάξεων. Πρόσφατα όµως ανακοινώθηκε πως ο πληθωρισµός αυξήθηκε τον Μάιο στο 5,3% από 4,7% τον Απρίλιο. Παρότι αυτή η αύξηση αποδίδεται κυρίως στις αυξήσεις των έµµεσων φόρων και του ΦΠΑ, υπάρχει µια άλλη σηµαντική διάσταση του προβλήµατος, η οποία αφορά τη λειτουργία της Επιτροπής Ανταγωνισµού (Ε.Α.).

Η Επιτροπή είναι σήµερα απλός παρατηρητής των στρεβλώσεων και των συνθηκών στην αγορά (π.χ. διαφορά τιµής του αυτού προϊόντος εντός Ε.Ε.) και λειτουργεί µόνο ως µηχανισµός έγκρισης συγχωνεύσεων, µε αποτέλεσµα να µην ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ελληνικής οικονοµίας.

Η αλλαγή της λειτουργίας της οφείλει να στηριχτεί σε τέσσερις βασικούς άξονες: Πρώτος άξονας είναι η επανεξέταση του ρόλου της, δεύτερος είναι η ανάγκη θέσπισης προτεραιοτήτων, τρίτος η αναδιάρθρωση της δοµής και του προσωπικού της και τέλος η επιτάχυνση της αντιµετώπισης των δικαστικών καθυστερήσεων.

Οσον αφορά τον πρώτο άξονα, η Επιτροπή πρέπει να διασφαλίζει ότι λειτουργεί ο ανταγωνισµός αποτελεσµατικά. Σ'αυτό το πλαίσιο οφείλει αφενός να αναλαµβάνει δράση κατά των αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών και αφετέρου να ενηµερώνει την κυβέρνηση, τις δηµόσιες αρχές, τις επιχειρήσεις και το ευρύτερο κοινό σχετικά µε θέµατα ανταγωνισµού.

Εποµένως η προαγωγή του ανταγωνισµού και όχι ο τυπικός και νοµικός έλεγχος θα έπρεπε να είναι η ουσία αυτού του θεσµού.

Είναι απαραίτητο επίσης να ελέγχονται όχι µόνον οι δυσλειτουργίες της αγοράς, αλλά και το κατά πόσον η νοµοθεσία και οι υπουργικές αποφάσεις εµποδίζουν την υγιή ανάπτυξη του ανταγωνισµού.

Σ'αυτό το πλαίσιο η δυνατότητα άµεσων παρεµβάσεων στην αγορά σε περιπτώσεις εµφανούς παραβίασης των κανόνων θα ενδυναµώσει το ρυθµιστικό πλαίσιο. Αυτό σηµαίνει πως η Ε.Α. θα έχει δικαίωµα να διατάσσει την πώληση στοιχείων του ενεργητικού µιας επιχείρησης ή τη διάσπαση των εταιρειών.
Ο δεύτερος άξονας αφορά τον καθορισµό των προτεραιοτήτων. Στην Ε.Α. υπάρχει µεγάλος αριθµός εκκρεµών υποθέσεων, ο αριθµός των οποίων εκτιµάται στις 350-400. Από αυτές περίπου οι µισές αφορούν γνωστοποιήσεις συµπράξεων, για τις οποίες έχει κινηθεί ήδη διαδικασία να τεθούν στο αρχείο. Υπάρχουν αυτεπάγγελτες έρευνες που έχουν ανακοινωθεί εδώ και τουλάχιστον 3 χρόνια και οι οποίες δεν έχουν περαιωθεί ακόµα (χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η αγορά της µπίρας).

Πρέπει εποµένως να δοθεί έµφαση στις σηµαντικότερες στρεβλώσεις της αγοράς (καύσιµα, δίκτυα διανοµών ή σε περιπτώσεις συγκεντρώσεων που έχουν ως αποτέλεσµα τον µονοπωλιακό έλεγχο της αγοράς).

Η Επιτροπή καλείται να ξεπεράσει το σηµερινό στατικό και νοµικίστικο σύστηµα διάρθρωσής της (τµήµατα διοικητικών, οικονοµικών και νοµικών υπηρεσιών).

Η νέα δοµή της πρέπει να διαµορφωθεί ανάλογα µε τις δράσεις της, όπως είναι η αντιµετώπιση των καρτέλ, των µονοπωλίων και εκείνων των συγχωνεύσεων που στρεβλώνουν τον ανταγωνισµό. Σηµαντικό στοιχείο θα αποτελέσει εδώ η αναβάθµιση του τµήµατος µελετών, το οποίο σήµερα υπολειτουργεί. Για να ανταποκριθεί στον αναβαθµισµένο ρόλο του είναι αναγκαίο να στελεχωθεί µε ανθρώπινο δυναµικό υψηλής κατάρτισης στα θέµατα ανταγωνισµού.

Τέλος, η λύση στο πρόβληµα των καθυστερήσεων έχει ανεπίσηµα ανακοινωθεί πως θα αντιµετωπισθεί µέσω της παραποµπής των υποθέσεων σε ειδικά τµήµατα των διοικητικών Εφετείων. Για να είναι όµως ουσιαστική η λειτουργία αυτών των τµηµάτων οι δικαστές οφείλουν να είναι γνώστες του οικονοµικού δικαίου και του δικαίου του ανταγωνισµού, έτσι ώστε οι αποφάσεις να αγγίζουν όχι µόνο τη νοµική και τυπική αλλά και την ουσιαστική πλευρά των υποθέσεων.

Ηλίας Μόσιαλος: «Το μοντέλο του συστήματος Υγείας στην Ελλάδα έχει ξεπεραστεί»

Η καθολική πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, χωρίς διακρίσεις προς τους πλέον οικονομικά αδύναμους, είναι θεμιτή. Είναι όμως –ιδίως σε κράτη που βιώνουν κρίση, όπως η χώρα μας;

Στην Ελλάδα, ακόμα και πριν την κρίση, δεν είχαμε καθολική πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες. Το κύριο χαρακτηριστικό του κοινωνικού κράτους ήταν, και είναι ακόμα και τώρα, αφενός η επιδοματική πολιτική και αφετέρου η αναποτελεσματική ανάπτυξη υπηρεσιών. Στο όνομα της δημόσιας υγείας, διαμορφώσαμε το πιο "ιδιωτικοποιημένο" σύστημα υγείας στην Ευρώπη. Εξίσου αποκαλυπτικές για την ένδεια του κοινωνικού μας μοντέλου είναι και οι δαπάνες για την παιδεία, όπου περίπου το 40% των δαπανών (όπως και στην υγεία) είναι ιδιωτικές.
Κάποιοι θεωρούν πως αρκεί να λάβουμε μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα, να μειώσουμε τις δημόσιες δαπάνες και όλα τα άλλα θα λυθούν αυτόματα. Θα ήταν πολύ ωραία, αν ήταν τόσο απλό το πρόβλημα. Χρειάζεται να περάσουμε σε ένα άλλο μοντέλο κοινωνικής παρέμβασης, που προτεραιότητά του θα είναι το επίπεδο και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και η ενίσχυση της κοινωνικής κινητικότητας. Σε μοντέλα παιδείας και υγείας, τα οποία θα δημιουργήσουν σύγχρονα σχολεία και πανεπιστήμια, μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, και νοσοκομεία που βελτιώνουν την ποιότητα, χωρίς να σπαταλούν πολύτιμους πόρους.

Πώς εξηγείτε ότι εν μέσω μνημονίων, η ιδιωτική δαπάνη στη χώρα μας παραμένει υψηλή;

Η ιδιωτική δαπάνη συνεχίζει να είναι υψηλή ακόμα και μέσα στην κρίση. Αυξήθηκε κυρίως για τα φάρμακα και για τη νοσοκομειακή περίθαλψη, ενώ μειώθηκε σημαντικά για την οδοντιατρική φροντίδα και την πρωτοβάθμια περίθαλψη. Οι ασθενείς δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στις δημόσιες δομές και βρίσκουν διέξοδο μέσω ιδιωτικών πληρωμών και παραπληρωμών. Είναι επίσης σημαντική η αύξηση των συμμετοχών στο κόστος, ιδίως στη φαρμακευτική περίθαλψη. Η εξέλιξη της ιδιωτικής δαπάνης, σε συνδυασμό με τη μεγάλη μείωση των εισοδημάτων φαίνεται να είχε σημαντικό αντίκτυπο στα νοικοκυριά. Υπήρξε αύξηση στο ποσοστό των νοικοκυριών (από 15% σε 21%) που πληρώνουν πάνω από 10% του εισοδήματός τους για υγεία. Το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο μεταξύ των χαμηλών κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων, των ηλικιωμένων και των χρονίως πασχόντων. Αν και έχουν εφαρμοστεί μέτρα, η πολιτεία οφείλει άμεσα να μεριμνήσει για την οικονομική προστασία συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων με στοχευμένες πολιτικές, και πιο συγκεκριμένα με μείωση της συμμετοχής στη δαπάνη για φάρμακο για τις χαμηλότερες εισοδηματικές κατηγορίες.

Παρόλα αυτά, έρευνες καταλήγουν ότι η κατάσταση υγείας των Ελλήνων επιδεινώνεται, καθώς αρκετοί στερούνται ακόμη και των απαραίτητων προληπτικών εξετάσεων;

Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο και διαχρονικό. Η Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες που δεν έχει διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο και συγκροτημένο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου (π.χ. για τον καρκίνου του μαστού ή για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας). Παράλληλα, είναι από τις ελάχιστες Ευρωπαϊκές χώρες που δεν εφαρμόζει τον αντικαπνιστικό νόμο, μια πολιτική που θα μπορούσε να είχε μακροχρόνιες ευεργετικές συνέπειες στους δείκτες υγείας. Αμφότερα τα παραδείγματα δεν σχετίζονται απαραίτητα με την οικονομική κρίση. Σχετίζονται πρωτίστως με την έλλειψη πολιτικής βούλησης και τόλμης.

Είναι η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας επαρκής;

Στη χώρα μας δεν υπάρχει μηχανισμός αγοράς και ελέγχου της ποιότητας και της καταλληλότητας, πόσω μάλλον της οικονομικής αποδοτικότητας των υπηρεσιών υγείας.
To υπουργείο υγείας δεν συλλέγει αξιόπιστα στοιχεία για την ποιότητα και την οικονομική αποδοτικότητα των υπηρεσιών. Δεν υπάρχουν σοβαρά επιδημιολογικά δεδομένα, ούτε καταγράφονται με αξιόπιστες μεθόδους οι ανάγκες των πολιτών ανά περιφέρεια. Επομένως η κατανομή των πόρων γίνεται διαχρονικά με βάση πολιτικές προτεραιότητες ή με τυχαίο τρόπο χωρίς πρόγραμμα.
Είναι σαφές ότι χρειάζεται να δημιουργηθεί μια διοικητική αρχή, η οποία να συλλέγει στοιχεία όσον αφορά την ποιότητα των εξετάσεων, επεμβάσεων και θεραπειών, λαμβάνοντας υπόψη διάφορους παράγοντες. Για παράδειγμα, ένας γιατρός μπορεί να κάνει επεμβάσεις σε ασθενείς υψηλού κινδύνου, άλλος να επιλέγει ελαφρά περιστατικά, ενώ πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι κίνδυνοι επιπλοκών μετά την έξοδο από το νοσοκομείο. Δεν είναι μόνο οι υποδομές, αλλά κυρίως η ιατρική ικανότητα το κριτήριο για την έκβαση της θεραπευτικής παρέμβασης.

Τελικά το μοντέλο του ΕΣΥ βρίσκεται σε κρίση; Έχει ξεπεραστεί;

Αξιόπιστες έρευνες δείχνουν ότι στο 10% των ασθενών αντιστοιχεί το 70% του κόστους, ενώ για το υπόλοιπο 90% διατίθεται μόνο το 30%. Κι αυτό γιατί οι «ακριβοί» ασθενείς είναι συνήθως μεγάλης ηλικίας και με πολλαπλά νοσήματα.
Ως προς τη χρηματοδότηση, ένα σύστημα που θα απέκλειε το «ακριβό» 10% θα ήταν, φαινομενικά, «αποτελεσματικό». Αλλά τι θα γινόταν αυτό το 10%; Το ιδιωτικό σύστημα θα τους άφηνε στην τύχη τους, αυτό όμως θα ήταν αδιανόητο στο δημόσιο.
Τώρα, όσον αφορά την παροχή, η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι, όταν υπάρχει ισχυρό ρυθμιστικό πλαίσιο, τότε η συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορεί να λειτουργήσει θετικά για τους ασθενείς. Ο στόχος είναι η εξασφάλιση της καλύτερης δυνατής πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες, ανεξάρτητα αν αυτές είναι δημόσιες ή ιδιωτικά παρεχόμενες.
Για να γίνει αυτό, η κυβέρνηση πρέπει να παρεμβαίνει στην αγορά των δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, ως ρυθμιστής. Παράλληλα εξασφαλίζεται ότι ο ιδιωτικός τομέας δε μεταφέρει «δύσκολες» περιπτώσεις ασθενών στο δημόσιο, ούτε προκαλεί μεγάλη τεχνητή ζήτηση και ότι συνολικά το σύστημα δεν παρέχει υπηρεσίες που δεν είναι αποτελεσματικές.
Στη χώρα μας δεν υπάρχει επαρκής δημόσια χρηματοδότηση, ενώ στην παροχή των υπηρεσιών, τα δύο συστήματα, δημόσιο και ιδιωτικό, λειτουργούν παράλληλα, δεν είναι συνδεμένα. Το παρόν μοντέλο έχει ξεπεραστεί εδώ και δεκαετίες και χρειάζεται συνολική αναδιάταξη του συστήματος υγείας στην Ελλάδα.

*Δημοσιεύτηκε στο "Βήμα της Κυριακής" στις 31/3/2019. Η συνέντευξη δόθηκε στην Μάρθα Καϊτανίδη.

Έξι συγκεκριμένα πεδία για βελτιώσεις στην υγεία

Τα τελευταία χρόνια, ταυτόχρονα με τις γνωστές παθογένειες του Συστήματος Υγείας, ζούμε κάποιες προσπάθειες βελτίωσης. Νομίζω όμως ότι είναι αποσπασματικές και όχι ενταγμένες σε συνολικό σχεδιασμό. Έχω τη γνώμη ότι οι αναγκαίες αλλαγές αφορούν έξι πεδία:

Πρώτο, άρση του πελατειακού – κομματικού χαρακτήρα του συστήματος. Είναι απόλυτη ανάγκη να επιβληθεί «πολιτική αχρωματοψία». Οι διοικητές των νοσοκομείων και των μεγάλων οργανισμών να επιλέγονται με αξιοκρατικά κριτήρια. Τα εποπτικά όργανα του υπουργείου Υγείας να γίνουν ανεξάρτητα από την κυβέρνηση και τα κόμματα. Το ίδιο ισχύει για τις προσλήψεις γιατρών στο ΕΣΥ.

Δεύτερο, άμεση συγχώνευση των νοσοκομειακών μονάδων με κριτήρια βελτίωσης του κλινικού έργου - όχι δημοσιονομικά. Είναι παράλογο να έχουμε χιλιάδες κλινικές σε σχεδόν 120 νοσοκομεία. Εξίσου παράλογο είναι να υπάρχουν 3 και 4 μικρά νοσοκομεία σ΄ ένα νομό, αλλά το 80% των περιστατικών να φεύγει και να πηγαίνει σε πανεπιστημιακά νοσοκομεία άλλων περιοχών. Η συγχώνευση των νοσοκομειακών μονάδων είναι απαραίτητη όχι τόσο για δημοσιονομικούς, όσο για ιατρικούς λόγους. Θα εξασφαλίσει καλύτερη παροχή θεραπευτικού έργου, αποτελεσματικότερη εκπαίδευση γιατρών – νοσηλευτών και πολύ πιο ορθολογικές εφημερίες. Ας καθοριστεί επιτέλους ποια είναι η «ασφαλής εφημερία» (δηλαδή ποιες ειδικότητες είναι ανάγκη να εφημερεύουν) και ας πάψει η πολυδιάσπαση των Μονάδων Υγείας και των εφημεριών. Τα Κέντρα Υγείας και τα νοσοκομεία θα πρέπει να στηρίζονται στην ποιότητα, ενώ τώρα το σύστημα λειτουργεί σαν τροχονόμος της ποσότητας και της πολλαπλής διασποράς. Γενικότερα, θα έλεγα ότι πρέπει, το γρηγορότερο, να σχεδιαστεί ο «νοσοκομειακός χάρτης της χώρας» για τα ερχόμενα 20 χρόνια.

Τρίτο, συνολικότερη αλλαγή στο φάρμακο. Δεν αρκεί η παρέμβαση στις τιμές, αν δεν ελέγχεται η κατανάλωση. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση είναι σημαντική πρόοδος, όμως απουσιάζει ένα Κέντρο Ελέγχου, που θα δίνει οδηγίες στους γιατρούς και θα ομαδοποιεί τις συνταγές ανά φάρμακο, ασθένεια και γιατρό. Όσο αυτό δε γίνεται, τόσο συχνότερα ο εκάστοτε υπουργός Υγείας θα περιορίζεται να «τσιμπάει» κάθε εξάμηνο ένα γιατρό που εκτελεί υπερσυνταγογράφηση, και θα τον δίνει βορά στα πρωτοσέλιδα. Εξάλλου, η τιμολόγηση του φαρμάκου είναι σήμερα ασαφής στην πιστοποίησή της. Για τον καθορισμό της τιμής ενός φαρμάκου, θα μπορούσαν να ισχύσουν ως κριτήρια οι τιμές σε δύο βόρειες και δύο νότιες χώρες της ΕΕ, συν στάθμιση οικονομικών δεικτών στη Ελλάδα. Πρέπει επίσης να σχεδιαστεί προσεκτικά η βιομηχανική και ερευνητική πολιτική στον τομέα του φαρμάκου. Διαθέτουμε ακόμη και τώρα σημαντικά ποσά στο φάρμακο χωρίς να έχουμε σημαντική παραγωγή και έρευνα στη χώρα.

Τέταρτο, Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Εδώ, από τη πλήρη πολυδιάσπαση περάσαμε στον απόλυτο συγκεντρωτισμό: με τη μεταφορά του συνόλου των γιατρών του ΙΚΑ στο νέο οργανισμό (στις αρχές του 2011), ο ΕΟΠΥΥ έγινε ταυτόχρονα και χρηματοδότης και πάροχος υπηρεσιών. H Πρωτοβάθμια Υγεία καλείται ν΄ αντιμετωπίσει ένα πολύ σημαντικό νέο δεδομένο: ότι σήμερα υπάρχουν πολύ περισσότεροι πολλοί ηλικιωμένοι ασθενείς, με πολλαπλά νοσήματα, σε σύγκριση με 30 χρόνια πριν. Επειδή λοιπόν πάρα πολλοί ασθενείς είναι δύσκολο να μετακινούνται, απαιτούνται πολλές μικρές ιατρικές «επιχειρήσεις» πολλαπλών ειδικοτήτων. Έτσι ο κάθε ηλικιωμένος ασθενής θα βρίσκει συγκεντρωμένες τις ειδικότητες που χρειάζεται, δε θα μετακινείται αενάως από τον Άννα στον Καϊάφα.

Πέμπτο, ανθρώπινο δυναμικό. Είναι ανάγκη ν΄ ανακοπεί ο υπερπληθωρισμός στις Σχολές Υγείας με μείωση των εισακτέων. Οι γιατροί του ΕΣΥ θα μπορούν ν΄ ασκούν ιδιωτική ιατρική μόνο εφόσον δίνουν εγγυημένα προτεραιότητα στο ΕΣΥ. Πχ. ένας χειρουργός θα χειρουργήσει ιδιωτικά έναν ασθενή του, μόνο αν έχει πρώτα χειρουργήσει ορισμένο αριθμό ασθενών στο ΕΣΥ.

Έκτο, σχέση δημόσιου – ιδιωτικού τομέα. Σήμερα δεν υπάρχει κανένας προγραμματισμός, ούτε συντονισμός δραστηριοτήτων, στο πλαίσιο ενιαίου στρατηγικού – ρυθμιστικού πλαισίου για την Υγεία. Όλα ανεξαιρέτως τα νοσοκομεία, δημόσια και ιδιωτικά, πρέπει ν΄ αξιολογούνται με τα ίδια κριτήρια. Έχοντας τις ίδιες τιμές και παρέχοντας υψηλής ποιότητας υπηρεσίες. Tο Δημόσιο παρεμβαίνει στην αγορά των δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, ως ρυθμιστής. Καθορίζει κανόνες επαρκούς λειτουργίας, μετράει την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών, καθορίζει ενιαίο τιμολογιακό πλαίσιο και συνδέει την αμοιβή με την ποιότητα. Τέλος, στην περίπτωση οποιασδήποτε σύμβασης μεταξύ των δύο τομέων πρέπει να επικρατεί η διαφάνεια.

Τα παραπάνω αφορούν το οργανωτικό – κλινικό κομμάτι. Προφανώς μπορούν να υπάρξουν κι άλλες προτάσεις, που να είναι καλύτερες, στα ίδια ή και σε άλλα πεδία. Προϋποθέσεις για ουσιαστικές αλλαγές: ανάλυση των αναγκών του ελληνικού λαού και, συνεργασία με όσους εργαζόμενους πονάνε το σύστημα και είναι άμεμπτοι. Το βέβαιο είναι ότι θέλουμε σχέδιο αναδιάρθρωσης του ΕΣΥ, όχι μόνο δημοσιονομικό, αλλά διαρθρωτικό. Διαφορετικά, τα ίδια αίτια της δυσλειτουργίας του ΕΣΥ θα επισωρεύσουν, μελλοντικά, τα ίδια αποτελέσματα.

Δημόσιο ή ιδιωτικό σύστημα υγείας;

Το ερώτημα είναι ερεθιστικό, και το συζητάμε συχνά στις παρέες –μάλιστα πολλές φορές φορτισμένο και ιδεολογικά-, δεν είμαι όμως βέβαιος ότι νοηματοδοτούμε πάντοτε με τον ίδιο τρόπο τις λέξεις.

Ας αρχίσω από δυο επιμέρους ερωτήματα. Πρώτο, ποιος πληρώνει για το Σύστημα Υγείας. Και δεύτερο, ποιος και πώς παρέχει τις υπηρεσίες του.

Αξιόπιστες έρευνες δείχνουν ότι το 1% των ασθενών αντιστοιχεί στο 30% του κόστους (από το οποίο το 10% αντιστοιχεί με τη σειρά του, στο 70% του κόστους), ενώ για το υπόλοιπο 90% ξοδεύεται μόνο το 30%. Κι αυτό γιατί οι «ακριβοί» ασθενείς είναι συνήθως μεγάλης ηλικίας και με πολλαπλά νοσήματα (διαβήτης, καρδιοπάθεια, νεφρική ανεπάρκεια κλπ), ενώ το κόστος τους προσαυξάνεται από την έλλειψη συντονισμού, που τους στέλνει συνεχώς από τον Άννα στον Καϊάφα.

Ως προς τη χρηματοδότηση, ένα σύστημα που θα απέκλειε το «ακριβό» 10% θα ήταν, φαινομενικά, «αποτελεσματικό». Αλλά τι θα γινόταν αυτό το 10%; Το ιδιωτικό σύστημα θα τους άφηνε στην τύχη τους, αυτό όμως θα ήταν αδιανόητο στο δημόσιο.

Τα συστήματα ιδιωτικής ασφάλισης συνδέουν το ύψος των εισφορών με την πιθανότητα της αρρώστιας. Οι ιδιωτικές εταιρίες ή δεν ασφαλίζουν καθόλου τους «επικίνδυνους» πελάτες (π.χ. διαβητικούς), ή τους ζητούν πολύ ψηλό ασφάλιστρα. Για το λόγο αυτό στη Γερμανία, για παράδειγμα, ένας στους πέντε ασφαλισμένους έχει τη δυνατότητα να μεταπηδήσει σε ιδιωτική ασφάλιση, παίρνοντας μαζί και τις εισφορές του, αλλά μόνο το 40% απ΄ αυτούς το κάνουν.

Η χρηματοδότηση του δημόσιου συστήματος εκτελείται είτε μέσω του προϋπολογισμού, είτε μέσω ασφαλιστικών ταμείων. Έτσι, το επίπεδο υγείας και το είδος των νοσημάτων αποσυνδέονται από την πληρωμή, η οποία αντιστοιχεί στο εισόδημα και μόνο. Τα συστήματα αυτά αναδιανέμουν χρηματοδοτικές εισφορές και φόρους: από υγιείς σε ασθενείς, από νέους σε ηλικιωμένους, από πλουσιότερους σε φτωχότερους. Και βεβαίως, δεν αποκλείουν «επικίνδυνους» ασθενείς. Από κοινωνική άποψη, υπερέχουν ως προς τα ιδιωτικά.

Άλλη παράμετρος είναι η αντιστοίχιση επαγγέλματος –ταμείου, που μπορεί να δημιουργήσει σοβαρές ανισότητες λόγω διαφορετικών πακέτων παροχών. Γι΄αυτό το λόγο, οι χώρες της Δ. Ευρώπης κατάργησαν τα ταμεία αυτά και δημιούργησαν δημόσια ταμεία ανταγωνιστικά μεταξύ τους, ώστε ο κάθε ασφαλιζόμενος να επιλέγει το επιθυμητό ταμείο ανεξάρτητα από το επάγγελμά του. Η επιλογή εξασφαλίζει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

Στην Ελλάδα η χρηματοδότηση είναι μικτή: τo 60% των πόρων προέρχονται από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές και το 40% από άμεσες πληρωμές των ασθενών, ιδίως για πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας ή οδοντιατρική φροντίδα και δευτερευόντως για φάρμακα ή νοσοκομειακή περίθαλψη.

Εδώ όμως, ανταγωνισμός μεταξύ των ταμείων δεν υφίσταται. Από τα πάμπολλα επαγγελματικά ταμεία περάσαμε στον ΕΟΠΥΥ, που τον συναποτελούν ταμεία-συλλέκτες προκαθορισμένων και ανελαστικών εισφορών. Τα ταμεία και οι εισφορές θα μπορούσαν να καταργηθούν πλήρως, εφόσον, πρώτο, τα δισ. ευρώ των ασφαλιστικών εισφορών εξασφαλίζονταν από άλλους πόρους και, δεύτερο, υπήρχε δικαιότερη φορολόγηση. Αλλά η ουσιαστική αλλαγή του φορολογικού έχει παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες.

Τώρα, όσον αφορά την παροχή, η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι, όταν υπάρχει ισχυρό ρυθμιστικό πλαίσιο, τότε η συνύπαρξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορεί να λειτουργήσει θετικά για τους ασθενείς. Ο στόχος είναι η εξασφάλιση της καλύτερης δυνατής πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες, ανεξάρτητα αν αυτές είναι δημόσιες ή ιδιωτικά παρεχόμενες.

Για να γίνει όμως αυτό, το Δημόσιο εκεί παρεμβαίνει στην αγορά των δημόσιων και ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, ως ρυθμιστής. Καθορίζει κανόνες επαρκούς λειτουργίας, μετράει την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών, καθορίζει ενιαίο τιμολογιακό πλαίσιο και συνδέει την αμοιβή με την ποιότητα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δυο γιατροί της ίδιας ειδικότητας που δουλεύουν στο Δημόσιο δεν παίρνουν την ίδια αμοιβή, αν έχουν τελείως διαφορετικά αποτελέσματα.

Παράλληλα εξασφαλίζεται ότι ο ιδιωτικός τομέας δε μεταφέρει «δύσκολες» περιπτώσεις ασθενών στο δημόσιο, ούτε προκαλεί μεγάλη τεχνητή ζήτηση και ότι συνολικά το σύστημα δεν παρέχει υπηρεσίες που δεν είναι αποτελεσματικές.

Αυτή η έννοια όμως του δημόσιου τομέα δεν ισχύει στην Ελλάδα. Στην παροχή των υπηρεσιών, τα δύο συστήματα, δημόσιο και ιδιωτικό, λειτουργούν παράλληλα, δεν είναι συνδεμένα. Δεν υπάρχει κανένας προγραμματισμός, ούτε συντονισμός δραστηριοτήτων, στο πλαίσιο ενιαίου στρατηγικού – ρυθμιστικού πλαισίου για την Υγεία. Είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη στη αναλογία φαρμακείων – πληθυσμού, πάντα στις πρώτες θέσεις σε γιατρούς, οδοντίατρους, μαγνητικές - αξονικές τομογραφίες, ενώ ταυτόχρονα είμαστε πρώτοι σε καισαρικές τομές, κατανάλωση αντιβιοτικών, υπέρβαρα παιδιά, δεύτεροι σε κάπνισμα - τροχαία, πολύ ψηλά σε κατανάλωση ποτών – ναρκωτικών και, παρά την πολύ ψηλή φαρμακευτική δαπάνη, πολύ χαμηλά στην παραγωγή φαρμάκων.

Για να απαντήσω στο ερώτημα του τίτλου, είναι σαφές ότι το δημόσιο σύστημα χρηματοδότησης υπερτερεί των ιδιωτικών συστημάτων, ενώ στην παροχή ένα μικτό σύστημα είναι καλύτερο, εφόσον εξασφαλιστεί υγιής ανταγωνισμός προς όφελος των ασθενών. Στη χώρα μας δεν υπάρχει τίποτα απ΄ αυτά.

Το ζητούμενο είναι ένα αληθινά δημόσιο Σύστημα Υγείας με εισαγωγή των στοιχείων της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, έτσι ώστε να γίνει καλύτερο γι΄ αυτόν που υποτίθεται ότι πρέπει πάντα να υπηρετεί: τον ασθενή.

Pamela Rendi-Wagner: Νέα Πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Αυστρίας

O πρώην ομοσπονδιακός καγκελάριος της Αυστρίας Κρίστιαν Κερν ανακοίνωσε σήμερα πως θα είναι επικεφαλής των υποψηφίων του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στις επόμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 26 Μαΐου 2019 και υπέβαλε την παραίτησή του από την κομματική ηγεσία. Την επόμενη εβδομάδα, η Pamela Rendi-Wagner, πρώην Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης της Αυστρίας θα εκλεγεί Πρόεδρος του κόμματος, και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με ομόφωνη εισήγηση της εκτελεστικής γραμματείας. H Pamela είναι γιατρός, με ειδίκευση στην δημόσια υγεία, και έγινε μέλος του κόμματος πριν από ενάμιση χρόνο.


*Αναρτήθηκε στα social media (facebook) στις 22/9/2018.

Σελίδα 1 από 7