Πέμπτη, 18 Απρίλιος 2024
Συγγραφείς Βασιλόπουλος Περικλής Τράπεζες εναντίον Ελληνικής Βιομηχανίας. SOS. Ο Αντίλαλος μιας ΑΠΙΣΤΕΥΤΗΣ ιστορίας.
Αν σας έλεγαν ότι εξαιτίας καθυστερούμενων τόκων δύο τριμήνων ύψους 6.800 ευρώ (ολογράφως έξι χιλιάδες οκτακοσίων ευρώ) μια «συστημική» τράπεζα έκανε ολική καταγγελία Δανειακής Σύμβασης με Διαταγή Πληρωμής δανείου βιομηχανικής επιχείρησης ύψους 280.000 ευρώ στο οποίο έχει ενεργή προσημείωση 320.000 ευρώ σε τμήμα του εργοστασίου που παράγει μια εξελιγμένη μορφή βιομηχανικής ξυλείας και που είναι το ΜΟΝΟ πλέον σε ολόκληρη την χώρα που λειτουργεί κανονικά και ότι επιπλέον αυτή η επιχείρηση μείωσε τον δανεισμό της σ αυτήν ειδικά την τράπεζα στα τέσσερα άγρια χρόνια της κρίσης κατά 65% κατεβάζοντας το στο 8% μόνο του συνολικού δανεισμού (με το 92% σε κανονική ρύθμιση) και την ίδια ώρα τοπικά στελέχη της τράπεζας αρνούνται επιμόνως κάθε συζήτηση συνδιαλλαγής, ούτε καν συνάντηση με την Δ/ση στην Αθήνα, ΤΙ ΘΑ ΛΕΓΑΤΕ; Πιθανόν να αναρωτιόσασταν για το ποια είναι αυτά τα τραπεζικά «σαΐνια» που αποφάσισαν να λύσουν το πρόβλημα των ελληνικών μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΝPLs) που ανέρχονται σε 65 δις (ΤτΕ, pWC) -27,8% του συνόλου των δανείων- ξεκινώντας από τις 6.800 ευρώ και τους καθυστερούμενους τόκους δύο τριμήνων, ενός δανείου που είναι απολύτως «καλυμμένο» με πάγια στην ΒΙΠΕ Πατρών. Μάλλον όμως θα λέγατε ότι είναι ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ. Αυτό είπα και εγώ και έγραψα το άρθρο με τίτλο «Τράπεζες: Μια απίστευτη η ιστορία» στο Tvxs.gr (18.10.2013) όπου υπάρχει λεπτομερής περιγραφή της ιστορίας, το αναγκαίο δημοσιογραφικό Declaration of Interest όπως και τα γενικότερα ερωτήματα που προκύπτουν από αυτήν την πρωτοφανή περίπτωση. Όταν το έγραψα δεν φανταζόμουν ότι κάποιες τράπεζες (λίγες προς το παρόν) τείνουν σταδιακά να μετατρέψουν το απίστευτο σε κοινή πρακτική.
Η εντυπωσιακά θερμή υποδοχή που συνάντησε το άρθρο στο διαδίκτυο με 40 χιλιάδες «αναγνώσεις» στο TVXS.gr και άλλες ιστοσελίδες, 55 χιλιάδες views στα Social Media, οι αναφορές στον γραπτό Τύπο και κυρίως τα εκατοντάδες ηλεκτρονικά μηνύματα με αναφορά εμπειριών, με προτάσεις, σχόλια, αλλά και τις καθιερωμένες «ιδεολογικές» αναλύσεις, τα τηλεφωνήματα και οι επιστολές αποδεικνύουν ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός «τρίτου γύρου» επιθετικής «απομόχλευσης» κάποιων τραπεζών που με πρόσχημα τα περίφημα NPLs (μη πλήρως εξυπηρετούμενα δάνεια) προσπαθούν να μεταφέρουν, συχνά «τυφλά και χωρίς κανόνες, το βάρος αυτής της απομόχλευσης στις επιχειρήσεις και τους ιδιοκτήτες τους και συνακόλουθα στους χιλιάδες εργαζόμενους που απασχολούνται σε αυτές. Παρότι η προαναφερόμενη ιστορία παραμένει σταθερά η πιο ακραία, διαμορφώνεται ένα κοινό μοτίβο που αρχίζει να ξεπροβάλλει.
Εάν όμως είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι ο «τρίτος γύρος» έχει ξεκινήσει, δεν γνωρίζουμε με σαφήνεια την φάση εξέλιξης του (εισαγωγικές δοκιμές ή αποφασισμένο σχέδιο) και κυρίως τα βασικά χαρακτηριστικά του. Πρόκειται α) για τοπικά φαινόμενα ενδοτραπεζικού ανταγωνισμού μεσαίων στελεχών κυρίως στην περιφέρεια του τύπου «ο σώζων εαυτόν σωθήτω»; β) Πρόκειται για τομεακή πολιτική του τύπου «ξεγράψτε τις βιομηχανίες, δεν είναι ανταγωνιστικές ίσως με μόνη εξαίρεση την βιομηχανία τροφίμων»; Ή τέλος γ) πρόκειται για κεντρικό, υψηλού επιπέδου σχέδιο με συμμετοχή των εκπροσώπων των δανειστών (Τρόικα, Γ.Δ. Ανταγωνισμού της ΕΕ) και έμμεση, βαρύθυμη συμφωνία της ελληνικής Κυβέρνησης για εξασφάλιση 16 δις από την γρήγορη πώληση των τραπεζών που προϋποθέτει την άμεση, τυφλή, γενική εκκαθάριση μεγάλου μέρους μη εξυπηρετούμενων δανείων άσχετα με την βιωσιμότητα, την διάθεση ρύθμισης και διακανονισμού των δανείων και το ποιόν βιομηχανικών και άλλων επιχειρήσεων.
Στην υποθετική τελευταία εκδοχή εντός εξαμήνου θα έχουμε την αρχή κατάρρευσης ολόκληρου του παραγωγικού ιστού της χώρας, εκτίναξη της ανεργίας και πιθανή κοινωνική αναταραχή. Στην δεύτερη εκδοχή, θα έχουμε άμεσο κίνδυνο καταστροφής της μεσαίας και μικρής βιομηχανίας. Στην πρώτη εκδοχή το κακό είναι ανασχέσιμο με την προϋπόθεση άμεσης υιοθέτησης αυστηρών κανόνων Συμπεριφοράς (code of conduct) και ενεργοποίηση των εσωτερικών μηχανισμών ελέγχου των τραπεζών. Και οι τρεις εκδοχές αντιπροσωπεύονται στα εκατοντάδες ηλεκτρονικά μηνύματα που προανέφερα. Έτσι, αυτό το άρθρο στηρίζεται στο διαδικτυακό «crowdsourcing» (συλλογή πλήθους εμπειριών χρηστών του διαδικτύου) από ολόκληρη την Ελλάδα και γι αυτό είναι σημαντική η επεξεργασία και η τακτοποίηση των επιχειρημάτων και των εμπειριών για την καλύτερη εξήγηση του φαινομένου που είναι σε εξέλιξη.
Τραπεζικό «ο σώζων εαυτόν σωθήτω»
Δεκάδες είναι οι περιπτώσεις επιχειρήσεων, ιδίως από την επαρχία, που σκιαγραφούν με μικρές παραλλαγές, το ίδιο μοτίβο. Μια τράπεζα εξαντλεί την αυστηρότητα της με ξαφνικές καταγγελίες Δανειακών Συμβάσεων, διαταγές πληρωμής και άλλα μέτρα, σχεδόν πάντα, μετά από τις πιο «ήπιες» ενέργειες μιας άλλης τοπικής τράπεζας (ασφαλιστικά μέτρα για προσημείωση ιδιοκτησίας χωρίς όμως καταγγελία των Συμβάσεων) και πάλι σχεδόν πάντα η πιο επιθετική τράπεζα κατέχει το μικρότερο ποσοστό δανεισμού στην επιχείρηση- στόχο. Ο επιχειρηματίας Κ.Α. διατυπώνει στο μήνυμα του το πρόβλημα με εξαιρετική σαφήνεια. «Στην περιφέρεια, πληρώνουμε συχνά τις φιλοδοξίες καριέρας κάποιων τραπεζικών στελεχών που είτε φοβούνται να μην μείνουν πίσω στον ανταγωνισμό είτε για να φανούν δραστήριοι στους ελεγκτές, εξαντλούν την αυστηρότητα τους σε επιχειρήσεις- στόχους, που είναι συνήθως οι πιο νόμιμες επιχειρήσεις με σταθερή δέσμευση των ιδιοκτητών τους και της περιουσίας τους. Οι πιο «πονηροί» επιχειρηματίες έχουν προ πολλού «εξαφανίσει» ή θωρακίσει την προσωπική τους περιουσία. Άρα δεν είναι αποδοτικός στόχος». (Στις παραπομπές από τις επιστολές υπάρχει μικρή αλλαγή των αρχικών για λόγους θεμιτής προστασίας των προσωπικών δεδομένων των συντακτών τους). «Γνωρίζω τουλάχιστον 40-50 περιπτώσεις παρόμοιας συμπεριφοράς των τραπεζών που συμπυκνώνεται στο «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», λέει ο Α.Α., Αθήνα. «Το άμεσο πρόβλημα είναι ότι μετά από 4 χρόνια ύφεσης, το 70% των επιχειρήσεων είναι υπερχρεωμένες και εξουθενωμένες με αποτέλεσμα η παραμικρή τραπεζική πίεση έξω από τις καθιερωμένες πρακτικές, προκαλεί κίνδυνο κατάρρευσης». Σωστά. Αυτή είναι η δραματική επικαιρότητα του ζητήματος. Στις σημερινές συνθήκες οποιαδήποτε ανατροπή των παραδεδεγμένων τραπεζικών πρακτικών συνεργασίας με τις επιχειρήσεις μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα. Πώς προστατεύονται οι επιχειρήσεις από πιθανά λάθη εκτίμησης των τραπεζών και των στελεχών τους;
Πώς μπορεί ο επιχειρηματίας -και ακόμα περισσότερο ο μεμονωμένος ιδιώτης- να ζητήσει επανεξέταση της υπόθεσης του με δεδομένη την πολύχρονη τραπεζική υπεροψία και το συνακόλουθο es prit de corps των τραπεζών; Τι κάνει η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών; Τι κάνει ο Τραπεζικός Διαμεσολαβητής; Ελάχιστα πράγματα γι αυτές τις περιπτώσεις. Υπάρχει ειδικός «Κώδικας Συμπεριφοράς» (code of conduct) των τραπεζών για την εντελώς ιδιόμορφη κρίση που περνάει η χώρα; Όχι. Τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης ολιγωρούν (παρότι πλέον είναι ο βασικός μέτοχος των τραπεζών) και αυτή η ολιγωρία μπορεί να στοιχίσει στην χώρα επιπλέον ύφεση και μείωση της παραγωγής. Γιατί τελικά το πρόβλημα του ενδοτραπεζικού τοπικού ανταγωνισμού είναι η δευτερεύουσα πλευρά της υπόθεσης.
Οι αιτίες είναι βαθύτερες και τις περιγράφει εύστοχα στο ηλεκτρονικό μήνυμα του ο Γ.Γ., Οικονομολόγος, Αθήνα: «Θα σταματήσω ειδικά στο deleveraging, που είναι η μερική ή ολική ανάκληση υφισταμένων δανείων και αποεπιτάχυνση νέου δανεισμού. Δεν πρόκειται για ελεύθερη επιλογή των τραπεζών - απεναντίας είναι καταστροφική του συμφέροντός τους. Είναι, όμως, απολύτως εξηναγκασμένη απόφασίς τους, που απορρέει από την εσωτερική καταστροφή του κεφαλαίου τους (και της κεφαλαιακής τους επαρκείας) λόγω της ταχείας ανελίξεως του όγκου των Μη Εξυπηρετουμένων Δανείων (NPLs). Η νομοθεσία τους επιβάλει την λήψη Προβλέψεων ίσου με την προσθήκη τέτοιων NPLs στο τέλος κάθε τριμήνου. Πρόβλεψη σημαίνει χρέωση των αποτελεσμάτων και εν συνεχεία διάβρωση του κεφαλαίου, παραβίαση του δείκτη ελαχίστης κεφαλαιακής επάρκειας (π. 12-15%) και κίνδυνο απώλειας της τράπεζας».
Οι Τράπεζες από την δική τους εσωτερική λογική και στη βάση των πολλαπλών εξωτερικών πιέσεων που δέχονται σήμερα στην Ελλάδα, δρουν «ορθολογικά» παρότι όταν αφεθούν ανεξέλεγκτες, οδηγούνται στην αυτοκαταστροφή (όπως απέδειξε η περίπτωση Lehman Brothers το 2008) παρασύροντας στην καταστροφή και την πραγματική οικονομία. Το θέμα είναι τι κάνει η Πολιτεία, για να επιβάλλει ασφαλή όρια αποτροπής σε εγωιστικές συμπεριφορές με μεταφορά υπερβολικού βάρους στους ώμους όλων των άλλων. Ιδίως όταν πρόκειται για την επιβίωση της Ελληνικής Βιομηχανίας που είναι το πιο σημαντικό αλλά και το πιο ευάλωτο τμήμα της ελληνικής οικονομίας.
Ξεγράψτε την Βιομηχανία;
Πριν λίγο καιρό διακεκριμένος ξένος αναλυτής διηγιόταν ότι του έκανε εντύπωση το γεγονός ότι σε συζητήσεις με υψηλόβαθμους κυβερνητικούς αξιωματούχους και κεντρικά τραπεζικά στελέχη διέγνωσε μια ολική υποτίμηση της μελλοντικής βιωσιμότητας της ελληνικής βιομηχανίας «με την εξαίρεση της βιομηχανίας ειδών διατροφής και μερικά τμήματα της φαρμακευτικής βιομηχανίας γενοσήμων». «Είναι κρίμα», πρόσθεσε, «γιατί παγκοσμίως η μεταποίηση εισέρχεται σε μια Τρίτη επανάσταση με την ανάπτυξη της μικρορομποτικής και των ψηφιακών εκτυπώσεων 3D στο σύνολο σχεδόν των παραγόμενων προϊόντων. Άλλωστε καμιά χώρα, δεν μπορεί να ζήσει μόνο με τον τουρισμό».
Μια πιο γλαφυρή περιγραφή κάνει ο Κ.Γ., στέλεχος επιχειρήσεων, «Ο ΣΕΤΕ και η McKinsey παρουσίασαν μια μελέτη για τον ελληνικό τουρισμό. Είπαν ότι το 2020 μπορούμε να έχουμε 25 εκατομμύρια επισκέπτες και γι αυτό χρειάζονται επενδύσεις 12,5 δις ευρώ σε ξενοδοχεία, καταλύματα, υποδομές. Μακάρι. Όμως, αν δεν υπάρχουν ελληνικά εργοστάσια βιομηχανικής ξυλείας ως πρώτη ύλη, εργοστάσια οικιακού εξοπλισμού και κατασκευών, τότε θα κάνουμε μια τρύπα στο νερό. Όσα κερδίσουμε από τους επιπλέον τουρίστες, θα τα χάσουμε στις εισαγωγές και στο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου. Η βιομηχανία και η μεταποίηση βρίσκονται στην καρδιά του Τομέα Διεθνώς Εμπορεύσιμων Αγαθών, όπως αναφέρεται σωστά στο άρθρο σας και η κάθε θέση απασχόλησης πολλαπλασιάζεται επί επτά εξαιτίας του δικτύου εξαρτημένων υπηρεσιών, προμηθευτών, υπερεργολάβων, συνεργείων. Δηλαδή 100 θέσεις απασχόλησης στην βιομηχανία, σημαίνουν 700 στο σύνολο της οικονομίας. Στον τουρισμό ο πολλαπλασιαστής απασχόλησης το πολύ είναι τρία».
Προσυπογράφω και με τα δυο χέρια. Εάν όλα αυτά έχουν μια ιδιαίτερη σημασία σήμερα είναι ότι πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι κάποιες τράπεζες –όχι όλες- έχουν βρει εύκολο στόχο στις μεσαίες και μικρές βιομηχανικές μονάδες στη βάση κάποιων ανυπόστατων γενικών εκτιμήσεων για μη βιωσιμότητα του τομέα. Κάποιες εκτιμήσεις της Γ.Δ. Ανταγωνισμού της ΕΕ, τα stress test της Black Rock , το TAR (Troubled Assets Review), η κατάταξη του πιστωτικού κινδύνου των επιχειρήσεων σε 3 κατηγορίες στη βάση κυρίως λογιστικών ισοζυγίων, σπρώχνουν σε μια κατεύθυνση που εάν δεν εξισορροπηθεί με κριτήρια ευρύτερης βιωσιμότητας, αυθεντικότητας, ιστορίας και πραγματικού εκσυγχρονισμού μπορεί να εξαφανίσουν τα 2/3 των ελληνικών βιομηχανικών επιχειρήσεων. Με δεδομένο ότι η βιομηχανία όχι μόνο έχει πληγεί από την καταβαράθρωση της εσωτερικής ζήτησης και τον σκληρό διεθνή ανταγωνισμό αλλά και από την ραγδαία «εσωτερική υποτίμηση» της αξίας των παγίων στοιχείων της και εγκαταστάσεων που οι εκτιμητές των τραπεζών τα αποτιμούν καταχρηστικά έως και 70% προς τα κάτω, ο κίνδυνος είναι άμεσος. Με αφορμή αυτό το γεγονός, οι τράπεζες αποτιμούν κατά βούληση τις προσημειώσεις ακινήτων και τα καλύμματα των δανείων και κρατούν στο χέρι το σύνολο σχεδόν των επιχειρήσεων της χώρας.
Αυτό τον κίνδυνο αναδεικνύει με τον δικό του τρόπο και ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Πρόεδρος του ΣΕΒ σε μια πρόσφατη, εξόχως ενδιαφέρουσα συνέντευξη του στον Στέλιο Κούλογλου στο TVXS.gr «Η ελληνική βιομηχανία βρίσκεται σε οριακό σημείο, δίνει την ύστατη μάχη της για να κρατηθεί όρθια και να κρατήσει όρθια την οικονομία. Χωρίς βιομηχανική βάση, κάθε προοπτική ανάπτυξης θα έχει γυάλινα πόδια. Η βιομηχανία έχει γονατίσει από την κρίση, και αγωνίζεται να σωθεί για να διασωθούν οι θέσεις εργασίας και το κοινωνικό μέρισμα που αντιπροσωπεύει. Η λιτότητα πλήττει το παραγωγικό κεφάλαιο όπως πλήττει και την υπόλοιπη κοινωνία». Οτιδήποτε και αν προσάπτουν διάφοροι κύκλοι στον Πρόεδρο του ΣΕΒ – και είναι πολλοί αυτοί οι κύκλοι- οι δημόσιες τοποθετήσεις του έχουν αυτοτελή σημασία και τολμώ να πω θαρραλέα φρεσκάδα.
Το απόσπασμα της συνέντευξης που με εντυπωσίασε περισσότερο είναι η απάντηση στην ερώτηση του Στέλιου Κούλογλου για το αν έχουν άδικο όσοι υποστηρίζουν ότι η έλλειψη εθνικής αστικής τάξης ήταν μια από τις πηγές της ελληνικής κακοδαιμονίας: «Και δεν έχουν άδικο. Μια αστική τάξη με διευθυντική ευθύνη και κοινωνική συνείδηση δεν θα είχε αφήσει τον τόπο στα χέρια μιας ασύδοτης κομματοκρατίας, με τα αποτελέσματα που όλοι βιώνουμε. Αλλά, βλέπετε, η μεταπολεμική κοινωνία μας συγκροτήθηκε υπό κρατική πατρωνία. Το κομματικό κράτος, πανταχού παρόν και τα πανθ' ορών, δημιούργησε μια κρατικοδίαιτη οικονομία κι ένα κρατικοδίαιτο κατεστημένο που συναλλασσόταν με τις κυβερνήσεις και γιγαντώθηκε τα τελευταία 30 χρόνια». Και επίσης «Αν θέλουμε οικονομική ανασυγκρότηση, ανάπτυξη, εκσυγχρονισμό, χρειαζόμαστε μια ιθύνουσα επιχειρηματική τάξη άλλων προδιαγραφών για να σηκώσει το βάρος της παραγωγικής μας ανάταξης. Κι αναφέρομαι στη δύναμη αιχμής που αποτελούν οι σύγχρονες, οργανωμένες επιχειρήσεις. Αυτές είναι πλέον οι δυνάμεις εμπροσθοφυλακής που μπορούν να ανορθώσουν την οικονομία μας— και να αλλάξουν την κοινωνία μας». Μια τέτοια προσδοκία επιβεβαιώνεται πλέον ευρύτερα στην ελληνική κοινή γνώμη και κοινωνία, όπως αναφέρει πρόσφατη έρευνα της ΚΑΠΑ Research με τίτλο «Η επιχειρηματικότητα παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης» (ΤΟ ΒΗΜΑ 27.10.2013).
Όμως, το θέμα είναι ότι στην πραγματική ζωή και με αφορμή αυτήν την πραγματική ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ιστορία, το να είσαι νέος επιχειρηματίας και ακόμη περισσότερο να τολμάς στην βιομηχανία και στην καινοτομική παραγωγή αγαθών απαιτεί όχι μόνο καρτερικό ηρωισμό αλλά και αποθέματα συνδυασμένου μαζοχισμού. όπως λέει και ο αναγνώστης Κ.Γ. από την Βόρεια Ελλάδα, «αφιερώνω πλέον το 60% του χρόνου μου για να αποκρούω τις απαιτήσεις των τραπεζών των δικηγόρων κα των δικαστικών επιμελητών και όχι για να βελτιώνω το προϊόν μου ή να σχεδιάσω εξαγωγές που όλοι λένε ότι είναι η λύση. Στο τέλος, αν δεν αλλάξει τίποτα, θα κάνω εξαγωγή του εαυτού μου στο εξωτερικό». Τρεις χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Βόρειας Ελλάδας το έχουν ήδη κάνει. Αμήν.
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
