Σάββατο, 14 Δεκέμβριος 2024

Συνέντευξη με τον οικονομικό αναλυτή, Γιάννη Αγγελή

Να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας από τον έπαινο της κ. Μέρκελ για την οικονομία. Σημείωσε ότι «με την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος προσαρμογής τον περασμένο χρόνο η Ελλάδα έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο».

Το σχόλιο της κας Μέρκελ για την ελληνική οικονομία έχει μια αλήθεια κι ένα ψέμα. Η αλήθεια είναι ότι πράγματι, πλέον, η οικονομία είναι εκτός του τρίτου προγράμματος, με ολοκληρωμένο αυτό το πρόγραμμα και τα μέτρα που προέβλεπε και το ψέμα είναι ότι έχει βγει από τον κίνδυνο. Ο κίνδυνος έχει να κάνει με το αν μπορεί αυτή η οικονομία να λειτουργήσει στο διεθνές περιβάλλον. Η αλήθεια είναι ότι ακόμη δεν μπορεί να λειτουργήσει φυσιολογικά και αυτό φαίνεται σε μέτρα που έχουν ληφθεί από τον καιρό των προγραμμάτων και εξακολουθούν να ισχύουν. Υπεύθυνη γι' αυτό είναι η ΕΚΤ π.χ., τα capital controls ή ο εξωστρακισμός της ελληνικής οικονομίας από όλα τα μέτρα στήριξης της οικονομίας που έχει πάρει και εξακολουθεί παρά το τέλος της ποσοτικής χαλάρωσης, η ΕΚΤ.

Δάνεια ειδικού σκοπού και η ελληνική περίπτωση

Διάβασα στη «Ναυτεμπορική» ότι η ΕΚΤ ετοιμάζει το μέτρο της χορήγησης φθηνών δανείων μακράς διάρκειας για ενίσχυση της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος. Θα ισχύει και για την Ελλάδα;

Πρόκειται για ένα μέτρο ανανέωσης των δανείων ειδικού σκοπού που είχε δώσει η ΕΚΤ, τα περιβόητα T-L TROS, τα οποία ήταν δάνεια μηδενικού κόστους προς ευρωπαϊκές τράπεζες, με την προϋπόθεση ότι ένα μέρος τους θα διοχετευτεί στη χρηματοδότηση της οικονομίας, δηλαδή των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Θα ανανεωθούν το 2019, καθώς μερικά από αυτά λήγουν το 2020 και το 2021 αλλά χρειάζεται να ανακοινωθεί νωρίτερα για να μπορούν να προγραμματίσουν οι τράπεζες. Κανονικά θα πρέπει αυτό να αφορά και την Ελλάδα, αλλά ακόμη δεν έχει γίνει γνωστό. Να τονίσουμε εδώ πως οι ελληνικές τράπεζες εξακολουθούν να υφίστανται τον περιορισμό της ΕKT από την άνοιξη του 2015, που τους απαγορεύει να ξεπεράσουν ένα ελάχιστο όριο, 8 δισ. ευρώ, αγοράς κρατικών ομολόγων.

Έτσι δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί και η σύνθεση του ελληνικού χρέους, με σοβαρές συνέπειες για την οικονομία.

Το ένα είναι ότι δεν μπορούν να απολαμβάνουν τα υψηλά, σχετικά επιτόκια που έχουν τα ελληνικά κρατικά ομόλογα, να στηρίζουν έτσι την κερδοφορία τους και το δεύτερο είναι ότι αποκλείονται μ΄ αυτό τον τρόπο από τη διαμόρφωση τιμών από τα ελληνικά ομόλογα. Πέρα από την ισχύ των capital controls που κρατούν την ελληνική οικονομία απομονωμένη από τις ελεύθερες συναλλαγές της από το εξωτερικό.

Αναχρηματοδότηση του χρέους

Φαίνεται ότι υπάρχει ένα κλίμα στήριξης της ελληνικής οικονομίας από έξω όπως είδαμε και σε σχόλιο κοινοτικού αξιωματούχου για τη δήλωση Σημίτη και την αναφορά Μέρκελ στην έξοδο στις αγορές.

Πρέπει, νομίζω, να πούμε εδώ το εξής. Η επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές δεν είναι κάτι που θα εξαρτηθεί από το πόσο ψηλότερο ή χαμηλότερο είναι το επιτόκιο που θα της ζητηθεί. Έχει να κάνει με κάτι άλλο το οποίο είναι πολύ πιο βασικό και ουσιώδες, αλλά δεν έχει μπει στη συζήτηση. Η ελληνική οικονομία έχει ένα χρέος που εξυπηρετείται με περίπου 15 δισ. ευρώ το έτος, όσον αφορά τους δανειστές της. Είναι ένα χαμηλό ποσοστό στο ΑΕΠ, αν το συγκρίνεις με άλλες χώρες. Από την άλλη όμως αυτά τα χρήματα, ακριβώς επειδή αφορούν ξένους δανειστές –το ΔΝΤ, την ΕΚΤ, το διακρατικό δάνειο κ.ά.– βγαίνουν όλα έξω. Και αυτή η έξοδος, ως εκροή κεφαλαίων δεν μπορεί να καλυφθεί με τα υπάρχοντα δεδομένα της οικονομίας ούτε από τον τουρισμό ούτε από τις εξαγωγές. Το υπόλοιπο, δηλαδή, που απομένει, γύρω στα 10 δισ. είναι μια τρύπα η οποία δεν μπορεί παρά να καλυφθεί μέσω δανεισμού. Διαφορετικά θα είναι μια περαιτέρω αφαίμαξη της εσωτερικής ρευστότητας η οποία είναι ήδη συρρικνωμένη. Την οποία δεν μπορεί να καλύψει το τραπεζικό σύστημα για τους γνωστούς λόγους. Κατά συνέπεια ναι μεν η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει την κάλυψη του χρέους της μέχρι το 2032, αλλά αυτή η κάλυψη -ακριβώς επειδή αφορά εκροή κεφαλαίων- πρέπει να γίνει με αναχρηματοδότηση του χρέους από τις αγορές. Γι' αυτό θα είναι λάθος να προσεγγίσει κανείς την έξοδο στις αγορές μόνο από το ύψος του επιτοκίου. Έτσι κι αλλιώς, στην τρέχουσα συγκυρία είναι χαμηλότερο από αυτό άλλων ομολόγων που λήγουν τους επόμενους μήνες. Π.χ., εάν αυτή τη στιγμή βγει στις αγορές η Ελλάδα και πληρώσει για ένα πενταετές ομόλογο 3,6%-3,7% αυτό είναι περίπου μια μονάδα λιγότερο από το αντίστοιχο πενταετές δάνειο της άνοιξης του 2014, την περίοδο του success story. Κατά συνέπεια ναι μεν έχουμε επιτόκιο υψηλότερο των άλλων χωρών της Ευρωζώνης, αλλά είναι πολύ φθηνότερο από όσα ήδη πληρώνει η Ελλάδα. Άρα η αναχρηματοδότηση αυτού του κομματιού του χρέους φαίνεται συμφέρουσα, αν και είναι ακριβή.

Αναμένεται η έκθεση για την ελληνική οικονομία που απορρέει από το καθεστώς αυξημένης εποπτείας. Πολλά, απαισιόδοξα, έχουν γραφτεί. Εσύ τι λες;

Νομίζω ότι το κλίμα που θα συνταχθεί η έκθεση είναι το ίδιο με το οποίο μίλησε η κ. Μέρκελ στο ταξίδι της στην Αθήνα ή εκφράζουν τελευταία κοινοτικοί αξιωματούχοι, ειδικά ο κ. Μοσκοβισί που θα έρθει την επόμενη εβδομάδα στην Αθήνα. Δηλαδή, παρά τις επιμέρους παρατηρήσεις θα είναι μια θετική έκθεση και θα οδηγήσει, εκτός απροόπτου, στην εκταμίευση των 600 εκατ. ευρώ από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων που θα αξιοποιηθούν για την κάλυψη χρέους.

Ευνοϊκότερο περιβάλλον στις αγορές

Αναμένεται και αξιολόγηση από τους τρεις οίκους το επόμενο διάστημα.

Ναι, η πρώτη είναι στις 18 Ιανουαρίου, η δεύτερη στις 8 Φεβρουαρίου και η τρίτη την 1η Μαρτίου. Δεν φαίνεται πιθανό να υπάρξει κάποια δραματική βελτίωση. Θα προσεγγίζουν, βαθμιαία, την καλύτερη βαθμολογία που είναι της Moodys, BB– όμως θα απέχουν από το όριο που η ΕΚΤ δέχεται κρατικά ομόλογα ως ενέχυρα. Και εδώ ίσως είναι ένα δεύτερο λεπτό σημείο που αφορά την ΕΚΤ. Από την 1-1-2019 και λόγω του τέλους της ποσοτικής χαλάρωσης η ΕΚΤ είναι υποχρεωμένη να επανεπενδύει όλη την ρευστότητα που αποκτά καθώς πωλεί τους τίτλους που έχει αγοράσει στο πλαίσιο της ποσοτικής χαλάρωσης. Όμως είναι σαφές, ήδη ότι δεν υπάρχει πληθώρα τίτλων προς αγορά και ενδεχομένως η ΕΚΤ να μπει σε μια συζήτηση για διεύρυνση των τίτλων που μπορεί να αγοράσει. Μπορεί αυτό να ακουμπήσει και τα ελληνικά ομόλογα; Πιθανότατα όχι προς το παρόν, αλλά σίγουρα δημιουργεί ένα περιβάλλον πιο ευνοϊκό στις αγορές.

Είναι και τα επικείμενα μέτρα, στα οποία αναφέρθηκε και ο Πρωθυπουργός στην συνέντευξή του. Πως αυτά θα επιδράσουν στην οικονομία;

Όλα σχεδόν έχουν ένα αποτύπωμα στην κατανάλωση. Είναι κυρίως κοινωνικά μέτρα που οδηγούνται στην κατανάλωση, διότι δημιουργούν εισοδήματα που οι άνθρωποι θέλουν για την επιβίωσή τους όχι για αποταμίευση. Είναι πολύ πιθανόν ότι θα έχουμε μια αποτύπωση στην αύξηση του ΑΕΠ. Είναι σαφές ότι η σύνθεσή τους συνδέεται και με τις επερχόμενες εκλογές αλλά έτσι κι αλλιώς φαίνεται ότι η υπεραπόδοση των μέτρων, φορολογικών και μη, αφήνουν ένα σημαντικό περιθώριο για να επιστρέψουν κατά ένα μέρος στα χαμηλά εισοδήματα και να περάσουν στην κατανάλωση.

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Εποχή" στις 13/1/2019. Την συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός.

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση