Τι είναι οι αγωγές SLAPP και πως σχετίζονται με το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης

Συγγραφέας Άρθρου Ειρήνη Περπερίδου

Με αφορμή την εισήγησή μου στο 12^ο Ετήσιο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο της Ένωσης Ελλήνων Δημοσιολόγων (ΕΕΔ), με θέμα την ελευθερία του λόγου και το φαινόμενο των καταχρηστικών αγωγών SLAPP και τη φιλοξενία μου στον αέρα του τοπικού ραδιοφωνικού σταθμού του Βόλου 98,6 FM, ας αναλύσουμε εν συντομία τι είναι οι αγωγές SLAPP και πως σχετίζονται με το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης.

Οι αγωγές SLAPP («Lawsuit Against Public Participation- Αγωγές προς Αποθάρρυνσης της  Συμμετοχής του Κοινού») αποτελούν αγωγές «στρατηγικής» από κάποιο ισχυρό πρόσωπο ή ομάδες συμφερόντων κατά συνήθως δημοσιογράφων ή ακτιβιστών ακόμη και πανεπιστημιακών, με απώτερο σκοπό την αποθάρρυνση και τον περιορισμό της ενασχόλησης με θέματα δημόσιου συμφέροντος ή ζητήματα κράτους δικαίου και λειτουργίας της διοίκησης. Η πλειονότητα των αγωγών αυτών δεν έχουν κάποιο συγκεκριμένο νομικό έρεισμα, αποτελούν δηλαδή προδήλως αβάσιμες αγωγές, οι οποίες ασκούνται με κύριο σκοπό την αποτροπή δημοσιοποίησης πορισμάτων της ερευνητικής δημοσιογραφίας και μετάδοσης πληροφοριών, αναφορικά με θέματα διαφθοράς ή κατάχρησης δημοσίου χρήματος.

Η βραβευμένη με Pulitzer Anne Telnaes, γελοιογράφος Washington Post ανακοίνωσε την παραίτησή της από την γνωστή εφημερίδα μετά την απόρριψη του σκίτσου της, το οποίο που απεικόνιζε τον ιδιοκτήτη της εφημερίδας Jeffrey Bezos, και άλλους δισεκατομμυριούχους να προσκυνούν ένα άγαλμα του εκλεγμένου Προέδρου Donald Trump.  Η ίδια χαρακτήρισε την πράξη αυτή ως «επικίνδυνη για την ελευθερία του Τύπου». 

Το ζήτημα της ελευθερίας του λόγου και δη η ειδική έκφανση του δικαιώματος της ελευθερίας του Τύπου αποτελεί πάντα ένα επίκαιρο επιστημονικό και κοινωνικό ζήτημα.  Τα όρια άσκησης του θεμελιώδους αυτού δικαιώματος, σύμφυτου με την ανθρώπινη προσωπικότητα αποτελεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον πεδίο σύγκρουσης, το οποίο αναδύεται κάθε φορά σε νέο συγκείμενο, με νέα-σύγχρονα αιτήματα. Ειδικά σήμερα η δράση των ερευνητών δημοσιογράφων υφίσταται κάποιους σημαντικούς περιορισμούς τόσο λόγω του ενισχυμένου νομοθετικού πλαισίου προστασίας των προσωπικών δεδομένων, όσο και λόγω της αύξησης των ρητρών εμπιστευτικότητας στον ευρύτερο ιδιωτικό τομέα. Όμως, ακόμη και στο δημόσιο τομέα, η ύπαρξη διαβαθμισμένων ή εμπιστευτικών εγγράφων, διαμορφώνουν ένα αυξημένο πλαίσιο προστασίας επί τη βάσει του λειτουργικού κριτηρίου της Διοίκησης.