Πέμπτη, 05 Δεκέμβριος 2024

Αγροτική Οικονομία: να προσφέρουμε αυτό που ήδη έχουμε

Vincent-van-Gogh-Wallpapers-39-300x187Αν δούμε με μια άλλη ματιά την Αγροτική μας Οικονομία και τις δυνατότητες των παραγωγών μας, μπορούμε να ανακαλύψουμε μικρά κρυμμένα θαύματα που ούτε καν τα φανταζόμαστε μέσα στη γενικευμένη κατήφεια της κρίσης. Κρυμμένα, βέβαια, είναι μια ουδέτερη έκφραση. Εγκλωβισμένες νησίδες ποιότητας στη γεωργία και την κτηνοτροφία μας, είναι μάλλον η πιο σωστή περιγραφή. Που θα πάψουν κι αυτές να υπάρχουν αν δεν αλλάξουν ριζικά οι γενικοί όροι παραγωγής και παραγωγικότητας στη χώρα.

Κατάγομαι από τις Σέρρες όπου, όπως έλεγε ένας φίλος, οι πεδιάδες της και το ποτάμι της, ο Στρυμόνας, μπορούν να θρέψουν το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα και το Μονακό αθροιστικά μαζί. Σκεφτόμουν αυτόν τον κάπως υπερφίαλο ισχυρισμό- το 2009 είχαμε 2 δισεκατομμύρια ευρώ έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων, άραγε μπορούμε να θρέψουμε και άλλους;- βλέποντας στην τηλεόραση τον Δημήτρη Σκαρμούτσο, τον εθνικό μας μάγειρα, να ψήνει βουβαλίσιο κρέας στην λίμνη Κερκίνη και να συζητά με τον επιχειρηματία Ζ. Μπόρα που πρώτος τόλμησε να φτιάξει μεταποιητική μονάδα βουβαλίσιου κρέατος. Ξεκινώντας μόνος του, είχε την ιδέα να μετατρέψει το νωπό βουβαλίσιο κρέας που προμηθεύεται από παραγωγούς της περιοχής, σε καβουρμά και να το προωθήσει στην αγορά. Στην Agrotica του 2004, πραγματοποίησε ακόμα ένα βήμα για την εδραίωση του έτοιμου προϊόντος.

Ακολούθησαν και άλλες Εκθέσεις και το σερραϊκό προϊόν επεκτάθηκε πέρα από τα σύνορα της πόλης και της χώρας. Το τυποποιητήριο - εργαστήριο του Ζ. Μπόρα λειτουργεί σήμερα με τις κατάλληλες προδιαγραφές σε επίπεδο ιχνηλασιμότητας και ασφάλειας και με νέα προϊόντα από βουβαλίσιο κρέας. Πολλές άλλες μικρότερες επιχειρήσεις αναπτύχθηκαν, χρησιμοποιώντας το βουβαλίσιο γάλα, όπως τα ζυμαρικά με βουβαλίσιο γάλα στα Άνω Πορρόια Σερρών. Γιατί όλα τα επιτυχημένα πειράματα παραγωγής αναπτύσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο δεσμών και πρωτοβουλιών, αυτό που ορισμένοι λένε «βιόκοσμος» ή συστάδα (cluster) πρωτοβουλιών. Ήδη από το 1995, ένας έλληνας της Σουηδίας, ο Γιάννης Αχλατλής, είχε ξεκινήσει μια πρότυπη οικογενειακή μονάδα εκτροφής στρουθοκαμήλου με παράλληλη μονάδα μεταποίησης, τη "Μακεδονική Φάρμα Στρουθοκαμήλων", αξιοποιώντας την τεχνογνωσία από ανάλογη φάρμα της Σουηδίας στην οποία εργαζόταν. Η φάρμα βρίσκεται έξω από το χωριό Πεντάπολη Σερρών και είναι από τις πρώτες που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα.

Ανάλογες πρωτοβουλίες στο νομό Σερρών έγιναν με την πρότυπη καλλιέργεια της σπιρουλίνας, που ανήκει στην κατηγορία των λεγόμενων υπερτροφών, με μεθόδους υδροπονίας. Η παραγωγική μονάδα στη Νιγρίτα Σερρών από τον κ. Γιώργο Τσιρόπουλο, καθηγητή Βιοτεχνολογίας και μέλος της Ακαδημίας Επιστημών Νέας Υόρκης, τροφοδότησε δεκάδες παράλληλες δραστηριότητες στην περιοχή και είναι η μοναδική, άλλωστε, στην Ευρώπη η οποία παράγει μέχρι στιγμής σπιρουλίνα. Πολύ σύντομα, ετοιμάζεται να βγει στην αγορά και η σπιρουλίνα Κρήτης, η οποία θα παράγεται σε θερμοκήπιο στον Μαρουλά Ρεθύμνου. Αλλά και στην παραδοσιακή αγροτική οικονομία και μεταποίηση σημειώνονται ξεχωριστές επιδόσεις. Στον νομό Σερρών καλλιεργούνται περίπου 50.000 στρέμματα ρύζι, που αντιστοιχούν στο 1/5 της πανελλαδικής καλλιέργειας και παράγονται περίπου 25.000 τόνοι ρυζιού ετησίως. Αναπτύσσονται επίσης αντίστοιχες δράσεις επεξεργασίας, τυποποίησης και εμπορίας του ρυζιού από ενώσεις συνεταιρισμών ορυζοπαραγωγών του νομού καθώς και επιχειρηματικές μονάδες. Ο τοματοπολτός είναι επίσης, από τα βασικά βιομηχανικά προϊόντα του Νομού Σερρών. Στον κάμπο καλλιεργούνται πολλά στρέμματα βιομηχανικής τομάτας και υπάρχουν δύο μεγάλες μονάδες παραγωγής τοματοπολτού που επεξεργάζονται ετησίως χιλιάδες τόνους βιομηχανικής τομάτας. Παράγει ένα σημαντικό ποσοστό του συνολικού τοματοπολτού που παράγεται στην Ελλάδα και εξάγεται στις χώρες της Ε.Ε., της Ανατ. Ευρώπης, της Ασίας και αλλού.

Έχουν αναπτυχθεί αγροτοβιομηχανικές επιχειρήσεις όπως η Κρι Κρι Α.Ε. η οποία παρουσιάζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης των οικονομικών της μεγεθών και κατατάσσεται ανάμεσα στις πιο κερδοφόρες ελληνικές εταιρίες παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων. Έχει αναπτυχθεί τόσο στην Ελλάδα, το δίκτυο της περιλαμβάνει περισσότερους από 40 νομούς της χώρας, όσο και στο εξωτερικό, μέσω των θυγατρικών της εταιριών στις Βαλκανικές χώρες και μέσω συνεργασιών με κατά τόπους αντιπροσώπους και διανομείς στις υπόλοιπες αγορές του κόσμου.

Πιλοτικές πρωτοβουλίες αλλά και οικογενειακή γεωργία

Αξιοσημείωτη επίσης, είναι η προσπάθεια που γίνεται στο Νέο Σκοπό Σερρών, με τη σύμπραξη του τοπικού Δήμου, του Αγροτικού Συνεταιρισμού Νέου Σκοπού, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και της εταιρείας American Genetics για το στήσιμο ενός πειραματικού αγρού 103 στρεμμάτων, όπου δοκιμάζονται ποικιλίες αραβόσιτου, σόργου, σόγιας, μηδικής ενώ επίκειται πειραματική καλλιέργεια και αρωματικών φυτών.

Όπως τόνισε σε παλαιότερο άρθρο στην εφημερίδα Agrenda (5/8/2013) ο επικεφαλής του ελληνικού βραχίονα της American Genetics Παύλος Ζουλιάμης-Κοεμτζόπουλος, «είναι αναγκαίο να αξιοποιήσουμε τα 2-3 πλεονεκτήματα που έχουμε, όπως ο ήλιος, το κλίμα και το γενετικό μας υλικό, ώστε να επιτύχουμε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας για τον παραγωγό».

Αν προσθέσουμε επίσης, ότι στον νομό Σερρών και στη Βόρειο Ελλάδα, με συνεργασία ιδιωτικών εταιριών, παραγωγών και μιας τράπεζας έχει αναπτυχθεί η συμβολαιακή γεωργία και κτηνοτροφία, έχουμε ένα πρώτο πλαίσιο πρωτοβουλιών που έχουν αναπτυχθεί στο νομό.
Στον αγροτικό τομέα Start-ups έχουν ήδη γίνει, και μάλιστα, με ατομικές πρωτοβουλίες αγροτών και επιχειρηματιών. Πρέπει να ασχοληθούμε με επίμαχα θέματα των υπαρχουσών οικογενειακών μονάδων που είναι εξελιγμένες και είναι ο κορμός των ελληνικών αγροτοβιομηχανικών επιχειρήσεων.

Ειδικά το 2014, που έχει ανακηρυχθεί από τον ΟΗΕ ως Διεθνές Έτος Οικογενειακής Γεωργίας, πρέπει να αναλάβουμε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την υποστήριξή της και ολοκληρωμένες δράσεις, με στόχο να συνεχίσουν οι αγρότες και οι οικογένειές τους να λειτουργούν ομαλά την οικογενειακή εκμετάλλευση και να παραμείνουν με επιτυχία και στο μέλλον.

Αναφέρω το παράδειγμα του ξαδέλφου μου, ενός επιχειρηματία αγρότη, που έχει στις Σέρρες μια μεγάλη και σύγχρονη, για τα ελληνικά δεδομένα, γεωργική εκμετάλλευση παραγωγής καλαμποκιού από το 1985 και έχει πραγματοποιήσει αξιοσημείωτες επενδύσεις για την ανάπτυξή της τόσο σε εγκαταστάσεις, όσο και σε γεωργικό εξοπλισμό. Η σοβαρή δυσκολία που αντιμετωπίζει αφορά στην απόφασή του να συνταξιοδοτηθεί και στον τρόπο με τον οποίο θα «μεταβιβάσει» την εκμετάλλευση στους τρεις γιούς του χωρίς να μπει σε κίνδυνο η βιωσιμότητα της επιχείρησης που έχει δημιουργήσει. Τα εύλογα και ουσιαστικά ερωτήματα που θα πρέπει να απαντήσει, έχουν σχέση με τη διάδοχη δομή και οργάνωση της οικογενειακής γεωργικής εκμετάλλευσης, με το ποιος θα έχει την κυριότητα και την ευθύνη για τη διαχείρισή της και ποια θα είναι η εταιρική σχέση των μελών της οικογένειας του, δηλαδή, πρέπει να καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο Διαδοχής (Succession planning). Υπάρχει άραγε σήμερα στην Ελλάδα μια ολοκληρωμένη υπηρεσία διευκόλυνσης Διαδοχής για το μέλλον της οικογενειακής γεωργίας; Μήπως θα έπρεπε να υποστηριχθούν αυτές οι μονάδες του αγροτικού τομέα από τις κρατικές δομές και από τις τράπεζες, όπως συμβαίνει σε ευρωπαϊκές χώρες;

Περιπλάνηση στις ειδήσεις ενός διημέρου που αφορούν στην ευρύτερη αγροτική οικονομία

Κάνοντας μια περιπλάνηση στις σκόρπιες ειδήσεις ενός πρόσφατου διημέρου, ανακαλύπτει κανείς ότι ξεχωριστές πρωτοβουλίες αναπτύσσονται σε ολόκληρη την Ελλάδα και όχι βεβαίως μόνο στις Σέρρες. Η κρητική αλλαντοβιομηχανία Creta Farms, ανακοίνωσε τη νέα εξαγωγική στρατηγική της, σύμφωνα με την οποία θα εκχωρεί τα δικαιώματα χρήσης της πατέντας και της ονομασίας «Εν Ελλάδι» σε επιχειρήσεις του εξωτερικού. Η Apivita εγκαινίασε ένα νέο κατάστημα, «The Apivita Experience Store», στο κέντρο της Αθήνας. Περιλαμβάνει χώρο φυσικού φαρμακείου και χώρο προβολής των μελισσοκομικών προϊόντων και των προϊόντων της ελληνικής φύσης, με στόχο να συμβάλλει στην προώθηση της ολιστικής προσέγγισης της υγείας και της ομορφιάς, με συγκεκριμένες προτάσεις για υγιεινό τρόπο ζωής και διατροφής. Παράλληλα με την ελληνική αγορά, η εταιρία επιδιώκει να δημιουργήσει παρόμοια καταστήματα στις 14 χώρες του εξωτερικού στις οποίες έχει παρουσία, ευελπιστώντας να είναι 20 μέχρι το 2017. Η εταιρία Κορρές ανακοίνωσε ότι ανοίγει στις Βρυξέλλες ένα καινούριο αυτόνομο κατάστημα, το οποίο προστίθεται στο δίκτυο των 250 συνεργαζόμενων φαρμακείων στο Βέλγιο, καθώς και στο σύνολο των 11.000 σημείων πώλησης που βρίσκονται στις 30 χώρες που έχουν παρουσία τα προϊόντα της εταιρίας. Η Κορρές επιδιώκει με το νέο της κατάστημα να συμβάλλει στη διεθνή προώθηση του πλούτου και της δύναμης των ελληνικών προϊόντων σε αγορές όπου οι καταναλωτές δίνουν πολύ μεγάλη σημασία και εμπιστοσύνη στα φυσικά προϊόντα.

Στην «Καθημερινή» του Σαββάτου, 23/11/2013, διαβάζουμε με ενδιαφέρον ότι επιστήμονες από ελληνικά πανεπιστήμια φέρνουν στο φώς και μεταφράζουν στα νεοελληνικά το έργο «Δυναμερόν» του Νικόλαου Μυρεψού, το οποίο γράφτηκε τον 13ο αιώνα μ.Χ. Είναι το εκτενέστερο φαρμακευτικό σύγγραμμα που έχει γραφεί ποτέ, το οποίο διαδόθηκε αμέσως και αξιοποιήθηκε από την ιατρική κοινότητα της Ανατολικής και της Δυτικής Ευρώπης. Το «Δυναμερόν» αποτελεί πολύτιμη φαρμακευτική συλλογή από φάρμακα φυτικής προέλευσης και σημαντική πηγή γνώσης, τη στιγμή που ο αριθμός των φυτικών φαρμάκων στην ευρωπαϊκή φαρμακοποιία συνεχώς αυξάνεται στην τελευταία δεκαετία. Από αυτό θα μπορούσαν να ωφεληθούν εκατοντάδες νεόφυτες επιχειρήσεις στην Ελλάδα που δεν έχουν την δυνατότητα αυτοδύναμης έρευνας για φαρμακευτικά και αρωματικά προϊόντα όπως οι προαναφερόμενες Apivita και Κορρές.

Η οικονομική κρίση στη χώρα μας και τα συνακόλουθα προβλήματα ήταν η αφορμή να αναδειχθούν πολλές κρυμμένες δυνατότητες για την αντιμετώπιση πιεστικών προβλημάτων, όπως της οικονομικής αποστέρησης και της ανάγκης κάλυψης βασικών διατροφικών αναγκών πολλών συνανθρώπων μας. Η κρίση λοιπόν, έδωσε ώθηση στη δημιουργία αγρών μέσα στα όρια των πόλεων, αυτό που αποκαλείται «αστική γεωργία». Διαβάζουμε επίσης, για την έρευνα καλλιεργητών στον δημοτικό βιοαγρό Αλεξανδρούπολης, όπως και στους βιολογικούς λαχανόκηπους του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου στη Θέρμη Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με την Θ. Ανθοπούλου, αν. καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου και επιστημονική υπεύθυνη της ερευνητικής ομάδας, τα συμπεράσματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι η αστική γεωργία στήριξε αδύναμα και φτωχοποιημένα τμήματα του πληθυσμού και αν και έχει πολλαπλά κοινωνικά οφέλη, τόσο για τους δημότες όσο και για την πόλη, το επόμενο βήμα θα είναι να ενταχθούν τα δημοτικά αγροτεμάχια στον αστικό σχεδιασμό και να αναγνωριστεί η αστική γεωργία ως χρήση γης, όπως συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Μήπως, αντί να κοιτάμε μόνον τα κριτήρια εσόδων και εξόδων του προϋπολογισμού, πρέπει να στραφούμε στον διπλασιασμό της αγροτικής παραγωγής στηριζόμενοι σ' αυτό που ήδη έχουμε ... λέω μήπως ... χωρίς να το υποβαθμίζουμε και χωρίς να το ξεχνάμε.

*Η Αγγέλα Μυλωνά είναι Οικονομολόγος - MSc in Human Resources Management, Brunel University U.K.

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση