Παρασκευή, 19 Απρίλιος 2024
Συγγραφείς Διάφοροι συγγραφείς Ομιλία κ. Δ. Σ. Βλαστού στην παρουσίαση του Προγράμματος των EEA Grants στο Μουσείο της Ακρόπολης
Κύριε Πρωθυπουργέ, Κύριοι Γεν. Γραμματείς , Κύριοι Πρεσβευτές, Κυρίες και Κύριοι,
Στη σύντομη αυτή παρέμβασή μου θα ήθελα να σας πω γιατί θεωρούμε το ρόλο της Κοινωνίας των Πολιτών σημαντικό για τη Χώρα και για ποιο λόγο το ΄Ιδρυμα Μποδοσάκη έταξε ως στρατηγικό του στόχο τη διεύρυνση και την ισχυροποίησή του.
Για μένα η Κοινωνία των Πολιτών είναι ο χώρος που όσο μεγαλώνει και ισχυροποιείται τόσο πολλαπλασιάζεται η κοινωνική ωφέλεια και τόσο σταθεροποιείται και ανθεί η δημοκρατία.
Τα βασικότερα κύτταρα του χώρου αυτού είναι οι Μη Κυβερνητικές, Μη Κερδοσκοπικές, Μη Πολιτικές, Μη Συνδικαλιστικές, Μη Θρησκευτικές Οργανώσεις που έχουν μέλη τα οποία εθελοντικά δεσμεύονται να πετύχουν κοινούς στόχους και να λύσουν κοινά προβλήματα. Οι Οργανώσεις αυτές προωθούν και υπηρετούν νέα αιτήματα ζωής, ανθρωπισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαφάνειας, δημοκρατίας, προστασίας του περιβάλλοντος.
Η Κοινωνία των Πολιτών κινείται κάτω από το επίπεδο του Κράτους αλλά διεκδικεί τη δική της έκφραση και παίζει το δικό της θεσμικό ρόλο στην εθνική και παγκόσμια πολιτική διαδικασία. Η Κοινωνία των Πολιτών και οι οργανώσεις που την αποτελούν δεν υποκαθιστούν σε καμμία περίπτωση το Κράτος. Δρουν συμπληρωματικά, επικουρικά, δρουν ενισχυτικά προς το Κράτος και θεραπεύουν ευαίσθητους κοινωνικούς τομείς με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία και αποτελεσματικότητα απ'ότι θα το έκανε το Κράτος.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Διοίκηση του Προέδρου Obama δημιούργησε ένα Ομοσπονδιακό Γραφείο κοινωνικής καινοτομίας για να ενισχύει τους αναδυόμενους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς με αποδεδειγμένο έργο και αποτελεσματικότητα. Ούτε ότι ο συνασπισμός Συντηρητικών και Φιλελευθέρων στη Μεγάλη Βρεταννία δημιούργησε τη «Μεγάλη Κοινωνία» (The Big Society), ένα συνασπισμό δυνάμεων από δημόσιους – ιδιωτικούς και μη κερδοσκοπικούς φορείς για την επεξεργασία και υλοποίηση συγκεκριμένων κοινωνικών πολιτικών.
Η συμμετοχή στις οργανώσεις μιας υγιούς Κοινωνίας των Πολιτών έχει τεράστια παιδευτική αξία για τους πολίτες γιατί μέσα από τη συλλογικότητα που αναπτύσσεται μέσα στις οργανώσεις αυτές, καλλιεργείται η κοινωνική αρετή αλλά και οι κοινωνικές δεξιότητες των πολιτών• και τέτοιες δεξιότητες είναι :
• Η δεξιότητα του διαλόγου (η αποφυγή των μονολόγων)
• Η δεξιότητα της διαπραγμάτευσης για τη λύση κοινών προβλημάτων
• Η δεξιότητα της ανοχής (μαθαίνουμε ότι υπάρχουν και άλλες γνώμες με τις οποίες δεν συμφωνούμε).
Η σημασία της απόκτησης κοινωνικών δεξιοτήτων για την ενεργό συμμετοχή στην Κοινωνία των Πολιτών αλλά και στη Δημόσια Ζωή είναι κάτι που απασχολεί τους διανοητές, τους πολιτικούς και τους σκεπτόμενους πολίτες ήδη από τα χρόνια της κλασσικής Αθήνας. Ο τρόπος απόκτησης και ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων και ορθής κρίσης (ευβουλίας) αποτέλεσε αντικείμενο έντονων συζητήσεων μεταξύ του Σωκράτη και του Πρωταγόρα. Σήμερα το θέμα της απόκτησης κοινωνικής αρετής και κοινωνικών δεξιοτήτων από τους νέους μας μέσα από τη συμμετοχή τους στις ΜΚΟ θα έπρεπε να το δούμε και από μια ευρύτερη πολιτική σκοπιά. Το κομματικό περιβάλλον και οι κομματικές διαδικασίες απωθούν συνήθως τα ικανότερα και τα πιο ανιδιοτελή άτομα.
΄Ετσι οι νέοι μας είτε αποστασιοποιούνται από τα κοινά, είτε προτιμούν να δραστηριοποιούνται σε οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών διαισθανόμενοι ότι εκεί μπορούν να εκφράζονται πιο ελεύθερα, πιο αποτελεσματικά και χωρίς ξεπερασμένες κομματικές δεσμεύσεις.
Για πολλά χρόνια ο κανόνας ήταν οι πολιτικοί να μπαίνουν στην πολιτική πλούσιοι ή ευκατάστατοι και να βγαίνουν φτωχοί. Σήμερα όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο κανόνας έχει αντιστραφεί.
Από την άλλη πλευρά, στο χώρο της Κοινωνίας των Πολιτών συναντάει κανείς εξαιρετικά μυαλά που προέρχονται από το χώρο των διανοουμένων, των επιστημόνων, των ακτιβιστών, των αμφισβητιών αλλά και των ενεργών πολιτών. Μήπως, λοιπόν, ήρθε η ώρα τα κόμματα στην προσπάθειά τους να εκσυγχρονιστούν και να ανανεωθούν, να κάνουν ανοίγματα προς το χώρο αυτό της Κοινωνίας των Πολιτών, προς το χώρο της κοινωνικής προσφοράς, για να αντλήσουν μέσα απ'αυτόν υγιείς δυνάμεις, ώστε να πάψουν να είναι εγκλωβισμένα σε συγκεκριμένης νοοτροπίας και δυναμικότητας κομματικά στελέχη ;
Η μεγάλη αποδοχή και εμπιστοσύνη που έχει η κοινή γνώμη για τις ΜΚΟ σε σχέση με τα κόμματα τα τελευταία χρόνια, αποτυπώνεται σε όλες τις μετρήσεις διεθνώς. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το 54% εμπιστεύεται τις ΜΚΟ σε σύγκριση με 49% τις επιχειρήσεις, 38% την κυβέρνηση και 30% τα ΜΜΕ. Στην Ευρώπη (Μεγάλη Βρεταννία, Γαλλία, Γερμανία) 52% εμπιστεύεται τις ΜΚΟ, 38% τις επιχειρήσεις, 31% την κυβέρνηση και 27% τα ΜΜΕ. Στην Ελλάδα τελευταίες μετρήσεις δείχνουν ότι η κοινή γνώμη εμπιστεύεται κατά 70% τις ΜΚΟ και τα Ιδρύματα και το 16% τα κόμματα (κι αυτό παρά τη δυσφήμηση που έχουν υποστεί οι ΜΚΟ από τα καμώματα διαφόρων επιτηδείων).
Ο τομέας της Κοινωνίας των Πολιτών στην Ελλάδα υπήρξε αναιμικός και σχετικά υπανάπτυκτος μέχρι το 1990. Το Κράτος, τα πολιτικά κόμματα, η Εκκλησία και η Οικογένεια ήταν οι ισχυρότεροι θεσμοί μέσα από τους οποίους οι πολίτες έβρισκαν διέξοδο για κοινωνική ενσωμάτωση. Οι περισσότεροι ΄Ελληνες, μέχρι πρόσφατα, δεν συμμετείχαν σε μη κομματικές δραστηριότητες ούτε και σε εθελοντική δουλειά (με εξαίρεση ίσως τους Ολυμπιακούς Αγώνες).
Μόνο κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες αρχίζει το τοπίο να μεταβάλλεται, με ραγδαία αύξηση του αριθμού των ΜΚΟ, όπου όμως, αξιόλογοι μη κερδοσκοπικοί φορείς με οργανωμένη δομή και σαφή προσανατολισμό, συνυπάρχουν με μη κερδοσκοπικούς φορείς που είναι ανενεργοί και υπάρχουν μόνο σαν σφραγίδες.
Η έλλειψη σαφούς νομικού πλαισίου και ιδιαίτερα η αποτυχία θέσπισης κριτηρίων αναγνώρισης και αξιολόγησης έχει οδηγήσει σε μια απόλυτα συγκεχυμένη κατάσταση. Από τη θολή αυτή κατάσταση επωφελήθηκαν διάφοροι επιτήδειοι με αποτέλεσμα να τρωθεί και να δυσφημιστεί ο χώρος των ΜΚΟ.
Εν όψει αυτών και της σημασίας που αποδίδει στο ρόλο της Κοινωνίας των Πολιτών για την κοινωνική ανέλιξη και τη δημοκρατική εμβάθυνση της Χώρας το ΄Ιδρυμα Μποδοσάκη πήρε την απόφαση να ασχοληθεί με την Κοινωνία των Πολιτών τάσοντας σαν στρατηγικό του στόχο την άνδρωση και ισχυροποίησή της. Ο στόχος αυτός του Ιδρύματος υλοποιείται με τρεις κύριες δράσεις:
ΔΡΑΣΗ 1η :
Προσπάθεια δημιουργίας αποτελεσματικού νομοθετικού πλαισίου που θα εξασφαλίζει την πιστοποίηση, αξιολόγηση και διαφανή λειτουργία των ΜΚΟ.
Η κυβέρνηση και ιδιαιτέρως ο κ. Πρωθυπουργός ενθαρρύνει και στηρίζει την προσπάθειά μας αυτή και ελπίζουμε ότι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα έχει ετοιμαστεί σχέδιο νόμου που θα εισάγει κανόνες διακυβέρνησης και διαφάνειας των ΜΚΟ που θα επιτρέπουν στο Κράτος, στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση και σε κάθε χορηγό ή πολίτη να έχει πληροφορίες για τη δραστηριότητα, την αποτελεσματικότητα και την αξιοπιστία κάθε Οργανισμού. Επιδίωξή μας επίσης θα είναι σε προσεχή Συνταγματική Αναθεώρηση να αποτυπωθεί ρητή συνταγματική εξουσιοδότηση προς τον νομοθέτη για τη θεσμική ενθάρρυνση και την έμπρακτη ενίσχυση της Κοινωνίας των Πολιτών.
ΔΡΑΣΗ 2η :
Να ενισχύσουμε οικονομικά αλλά και να αναπτύξουμε οργανωτικά τις ικανότητες των ΜΚΟ (Capacity Building). Με συστηματικό και αξιοκρατικό τρόπο το ΄Ιδρυμα θα αξιολογεί και θα ενισχύει οργανώσεις που παράγουν σοβαρό κοινωνικό έργο και χρειάζονται οικονομική ενίσχυση και οργανωτική ενδυνάμωση για να αναπτύξουν τη δραστηριότητά τους. Με το Πρόγραμμα που εγκαινιάζουμε σήμερα και το οποίο χρηματοδοτείται από χώρες του ΕΟΧ και κυρίως από τη Νορβηγία γίνεται η αρχή αυτής της δράσης. Το πρόγραμμα αυτό θα ενισχύσει Ελληνικές ΜΚΟ που ασχολούνται με τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τις κοινωνικές ανισότητες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ανοχή, τη διαφάνεια. Θέλω εδώ να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μας προς τις δωρήτριες χώρες για τη γενναιόδωρη αυτή προσφορά τους που γίνεται σε μια κρίσιμη για τη χώρα μας στιγμή και αποτελεί πραγματική ευλογία για τις Ελληνικές ΜΚΟ. Πρόθεσή μας είναι να το υλοποιήσουμε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Θεωρώ όμως ότι το Πρόγραμμα των EEA Grants αποτελεί μόνο το πρώτο βήμα του Ιδρύματος προς την ενδυνάμωση του χώρου της Κοινωνίας των Πολιτών. Ελπίζουμε ότι με τη συμπαράσταση της Ελληνικής Πολιτείας θα ακολουθήσουν και άλλα που θα βοηθήσουν να ανθίσει η κοινωνική αλληλεγγύη σε όλες τις περιοχές που δραστηριοποιούνται οι ΜΚΟ.
ΔΡΑΣΗ 3η :
Χαρτογράφηση των Ελληνικών ΜΚΟ. Η προσπάθειά μας σε συνεργασία με άλλους οργανισμούς και ομάδες επιστημόνων θα είναι να χαρτογραφήσουμε τις ανά τη χώρα ΜΚΟ κατά κατηγορία και δραστηριότητα ώστε να καταστεί στη συνέχεια ευχερής η αξιολόγηση της αξιοπιστίας τους και η ανάπτυξη κατά ομάδες δικτύων που θα αυξήσουν την κοινωνική τους αποτελεσματικότητα.
Σας παρουσίασα σε πολύ γενικές γραμμές, για να μην σας κουράσω, τους στόχους μας για τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης και ισχυρής Κοινωνίας των Πολιτών που ξεκινάει συμβολικά σήμερα και θα κλιμακωθεί στα επόμενα 6 χρόνια με τη συμπαράσταση, όπως ελπίζουμε, των φίλων μας Νορβηγών, της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης και της Ελληνικής Κυβέρνησης. Τη δομή και τις λεπτομέρειες του Προγράμματος των EEA Grants and Norway που ξεκινάμε με τη σημερινή εκδήλωση θα σας τις παρουσιάσει ο διευθυντής του προγράμματος κ. Φαρμάκης. Εγώ θέλω να σας ευχαριστήσω θερμά για την παρουσία σας που αποτελεί μεγάλη ενθάρρυνση στον αγώνα μας.
