Πέμπτη, 25 Απρίλιος 2024
Θα ξεκινήσουμε με κάτι που ίσως σοκάρει τον αναγνώστη: έτσι όπως ετοιμάζεται η «άνοδος στην ΔΕΘ» από τους δυο βασικούς πολιτικούς χώρους μας προέκυψε κάτι που, αντικειμενικά, θα περιγραφόταν ως συναίνεση.
Προετοιμάζοντας το έδαφος ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος δεν αναφέρθηκε μόνον (αναμενόμενο) στο «εντελώς διαφορετικό παραγωγικό μοντέλο που θα στηρίζεται στον σεβασμό των εργαζόμενων, σε παραγωγικές επενδύσεις και στην εμπέδωση της εμπιστοσύνης της χώρας» [ενδιαφέρουσα η ιεράρχηση των αξιών...] αλλά, κεντριζόμενος για το θέμα του ύψους της φορολογίας, έσπευσε να θυμίσει ότι «η Κυβέρνηση έχει ήδη ψηφίσει την μείωση φορολογικών συντελεστών για το 2019». Eπιπλέον , αναλόγως με την συνολική κίνηση της οικονομίας το γ' 3μηνο του 2017 και το 2018 «θα υπάρξει μέριμνα να προχωρήσουμε και σε νέες επεκτατικές πολιτικές, είτε έχουν να κάνουν με φορολογικές ελαφρύνσεις, είτε με δημοσιονομικά ανοίγματα».
Την ίδια στιγμή, ο ίδιος ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης Κυριάκος Μητσοτάκης όπου σταθεί κι όπου βρεθεί – τελευταίος σταθμός η ομιλία του στους αποφοίτους του Stanford, αλλά από κάθε πλευρά διαρρέει η πρόθεσή του να «κουβαλήσει» αυτό το μήνυμα στην ΔΕΘ – θέτει την μείωση των φόρων στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων του. «Με λιγότερους φόρους και ιδιωτική πρωτοβουλία θα ξαναβάλουμε μπροστά την μηχανή της Ελληνικής οικονομίας [...] . Θα προχωρήσουμε σε μείωση των φορολογικών συντελεστών και περικοπές των δαπανών». Λίγο να πας παραπίσω, συναντάς την δέσμευση για 30% μείωση του ΕΝΦΙΑ (μέσα σε δυο χρόνια) , μαζί και με μείωση των συντελεστών στο εισόδημα και φυσικών και νομικών προσώπων.
Πάντα σημαντικό πράγμα η συναίνεση. Ιδίως άμα είναι σε κάτι ευχάριστο όπως η μείωση της φορολογίας – και μάλιστα υπό συνθήκες υπερφορολόγησης. (Εδώ μια μικρή στάση: όλοι ανησυχούν για την tax fatigue, την κόπωση της φοροδοτικής ικανότητας λόγω και της μείωσης κάπου 3% στο 7μηνο σε σχέση με πέρσι.
Όμως: (α) μέρος της υστέρησης έχει να κάνει με συμψηφισμούς, και κυρίως (β) μόλις «βγαίνει» ένας φόρος εισοδήματος πολλοί – όλο και περισσότεροι! – αφήνουν να «χτυπήσει» η πρώτη δόση, ώστε να τρέξουν για ρύθμιση...).
Όμως, την ίδια στιγμή που καταγράφεται αυτή η συναίνεση, ιδού τι αλιεύσαμε από την τοποθέτηση ενός από τους μικρότερους πολιτικούς σχηματισμούς: την «Δημοκρατική Ευθύνη» (του Αλέκου Παπαδόπουλου, για να συνεννοούμεθα) που εξηγούσε γιατί δεν προσέρχεται στην μεγάλη διαδικασία διαμόρφωσης ηγεσίας στην ΚεντροΑριστερά/ΣοσιαλΔημοκρατία (www.dimokratikiefthini.gr) . Θεωρούν, αυτοί, ότι το πολιτικό προσωπικό, Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση θα χρειαστεί να απαντήσει, Μάιο του 2018, πριν την λήξη του τρέχοντος Προγράμματος Προσαρμογής στο εξής: «Αν θα αποδεχθεί ένα πολύχρονο σκληρό πακέτο εθνικών εγγυήσεων, προκειμένου να καταστεί εφικτή η οποία διευθέτηση χρέους». Η συζήτηση αυτή, λέει το κείμενο διεξαχθεί «με βάση το επίπεδο αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος, το οποίο παραμένει χαμηλό, με λαϊκίστικη, πελατειακή και ιδιοτελή φάση».
Πόσο η συναίνεση γύρω από την υπόσχεση μείωσης των φόρων, χωρίς (ΧΩΡΙΣ) πειστική επεξήγηση του πώς ακριβώς αυτό θα αντισταθμιστεί, μπορεί τώρα να προχωρήσει;
Πάντως, για πορεία προς ΔΕΘ ξεκινήσαμε να μιλάμε, και ΔΕΘ χωρίς κόντρα δεν νοείται! Να μαντέψουμε ότι η έκκλησή μας απ' αυτό τον χώρο να συμφωνήσουν – τουλάχιστον – στα στοιχεία τους δεν θα εισακουσθεί; Μετά την ανάπτυξη κατά +0,4% για το α' 3μηνο της χρονιάς (αντί για μείωση -0,1% που είχε αρχικά καταγραφεί ως flash estimate), είχαμε +0,5% για το β΄3μηνο (σε 3μηνιαία βάση: εδώ δεν υπήρξε flash estimate ακριβώς για να μην ανεβαίνει και η πίεση). Σε ετήσια βάση, αυτό μεταφράζεται σε +0,8%. Δείτε τώρα τις δυο περιγραφές: είχαμε επιτάχυνση του ρυθμού μεγέθυνσης – και τούτο παρά την αβεβαιότητα για την έκβαση της διαβόητης δεύτερης αξιολόγησης που κάλυψε όλο το α' 6μηνο του 2017, εντάξει; Που μάλιστα αναμένεται να ενταθεί καθώς και ο τουρισμός ήταν σε απογείωση Ιούλιο και Αύγουστο, αλλά και η εμπιστοσύνη αποκαταστάθηκε . Ή απογοητευτικοί ρυθμοί που θα κάνουν ακόμη και νέα μέτρα αναγκαία αν υπονομευθεί ο στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος; Άλλωστε, από τις «πηγές» της ανάπτυξης, η μεν τελική κατανάλωση προχώρησε κατά +1,2% (αλλά κυρίως λόγω... Δημοσίου: +3,3%), με τις εξαγωγές σε +9,5%. Όμως στις επενδύσεις, σοκ! Εκεί που το α' 3΄μηνο έτρεξε με +19,6%, το β' 3μηνο «έγραψε» -17,1% . (Βέβαια, στην κατάσταση επενδυτικής απερήμωσης που βρίσκεται η Ελλάδα, είναι αναμενόμενο να σημειώνεται απότομη διακύμανση).
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 7/9/2017.
Ωραία λοιπόν: Προτού καλά-καλά ξεκινήσει η τρίτη αξιολόγηση του Μνημονίου-3, για την οποία ως ηχώ της διαβόητης δεύτερης (που τόσο μας ταλαιπώρησε πριν κλείσει και αφήσει διάφορες θετικές εντυπώσεις και μια δοκιμαστική «έξοδο στις αγορές»), εκείνο που έχει μείνει πίσω είναι ότι περιλαμβάνει... 113 προαπαιτούμενα, με 95 να «αναμένονται» έως τέλος Δεκεμβρίου, έχουμε ανάμεικτα σημάδια/mixed signals.
Πρώτα τα θετικά, μην γινόμαστε πρόωρα κριτικοί. Αποδεχόμενη ότι η κατάσταση στην Ελλάδα είναι «για πάρα πολλούς ανθρώπους πάρα πολύ δύσκολη», η Καγκελλάριος Μέρκελ, - στην τελική ευθεία προς την κάλπη της 24ης Σεπτεμβρίου και μια βέβαιη τέταρτη θητεία της – εμφανίστηκε αισιόδοξη για την Ελλάδα και τις προοπτικές της. Εδώ, ακόμη και ο Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε, επίσης στην δική του προεκλογική τελική ευθεία (από την οποία κι αυτός θα βγει ασφαλώς νικητής, όχι όμως και σίγουρος να συνεχίσει στο ΥΠΟΙΚ καθώς ο σχηματισμός Κυβέρνησης Συνεργασίας θα απαιτήσει και θυσίες...) δείχνεται θετικός για την Ελλάδα – χωρίς βέβαια να αφίσταται από την άποψή του ότι «η χώρα δεν χρειάζεται μείωση του χρέους [που θα έστελνε λάθος μήνυμα στην Αθήνα «σε μια περίοδο που και η οικονομία πηγαίνει καλύτερα και ανακάμπτει»] αλλά να εξακολουθήσει να εργάζεται για την ανταγωνιστικότητά της». Απ' αυτά τα διαρθρωτικά με στόχο την ανταγωνιστικότητα, η τρίτη αξιολόγηση βρίθει...
Πάμε τώρα λίγο προς τα δύσκολα: ενώ η έναρξη των διαδικασιών της τρίτης αξιολόγησης – με όσα κουβαλάει μαζί της στα εργασιακά, στα συνδικαλιστικά, στα ενεργειακά και σχετικά με την λειτουργία του δημοσίου τομέα – δεν έχει δρομολογηθεί ακόμη επισήμως, άρχισαν να κυκλοφορεί μια βουή ότι το υπό κατάθεση «νομοσχέδιο Αχτσιόγλου» δημιουργεί ερωτηματικά στην Τρόικα. Πώς αυτό; Τόσο οι ουσιαστικές του πρόνοιες για αντιμετώπιση της αδήλωτης (κυρίως δε της «υποδηλωμένης» εργασίας) και εκείνες για τις καθυστερήσεις στην καταβολή των μισθών, όσο και η ομοβροντία υποχρεώσεων ηλεκτρονικής αναγγελίας των όρων εργασίας, των υπερωριών αλλά και των οικειοθελών αποχωρήσεων – στοιχεία που, σημειωτέον, συνάντησαν ευμενή αποδοχή από τους κοινωνικούς εταίρους, εν γένει – θεωρούνται (ή: διακινείται ότι θεωρούνται) στοιχεία αντίθετα προς την επιδιωκόμενη χαλάρωση των ρυθμίσεων στην αγορά εργασίας. Εδώ χρειάζεται προσοχή. Η νομοθέτηση μέτρων για ένα ανθρώπινο πρόσωπο στην αγορά εργασίας – πιο αριστερή διατύπωση: στον κόσμο της εργασίας – και μάλιστα μετά τον σάλο που είχε προηγηθεί με την νομοθετική απόκρουση της φρεσκαρισμένης νομολογίας του Αρείου Πάγου για την «μονομερή βλαπτική μεταβολή» σε περίπτωση «αξιόλογης καθυστέρησης» στην καταβολή δεδουλευμένων, δεν πρέπει να εκληφθεί απλώς ως μια κίνηση προετοιμασίας για την άνοδο του Πρωθυπουργού στην ΔΕΘ. Είναι μια προσπάθεια να ξαναστηθεί όρθιος ο κόσμος της εργασίας, που όχι τόσο/όχι μόνο με θεσμικές παρεμβάσεις απορρύθμισης όσο με την βίαια προσαρμογή των όρων εργασίας με την ανεργία του 25% (που τώρα θα θεωρηθεί κατάκτηση να μείνει στο 21,5% ή να πάει κάτω από το 20% το 2018...) έχει κυριολεκτικά γονατίσει. Θέλει λοιπόν μεγάλη προσοχή αυτό το μέτωπο! Και η σχετική διακίνηση πληροφοριών. Όμως, αν η Τρόικα όντως έτσι ετοιμάζεται να προϋπαντήσει την τρίτη αξιολόγηση, δεν θα είναι εύκολος ούτε αυτός ο πλούς.
Πάμε όμως σε μια τρίτη διάσταση: ο πάντα προσεκτικός αλλά και ουσιώδης Πρόεδρος του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στην Βουλή Παναγιώτης Λιαργκόβας, καταθέτοντας την άποψη ότι η τρίτη αξιολόγηση καλό θα ήταν να τρέξει πολύ γρήγορα – το περί διάρκειας ενός μηνός ας το κρατήσουμε ως ευσεβή πόθο – συνέδεσε αυτό το ορόσημο με την επιδιωκόμενη νέα, προ του τέλους του έτους, προσπάθεια εξόδου στις αγορές. Και επεσήμανε ότι θα χρειαστούν άλλες δυο τουλάχιστον έξοδοι (θα λέγαμε: προς τρεις, και τούτο όχι μόνο για να υπάρξει χρηματικό απόθεμα) πριν την λήξη του Προγράμματος. Αλλιώς, θα χρειαστεί να υπάρχει ενεργό δίχτυ ασφαλείας, με την μορφή προληπτικής πιστωτικής γραμμής – ίσον νέο Μνημόνιο (πέραν του Μνημονίου-3,5 ή -3+ που έχει ήδη συνομολογηθεί με την προνομοθέτηση μέτρων για το 2019/20: δική μας η παρένθεση).
Αν είναι λοιπόν, να προχωρήσει το πράγμα ομαλά, θα χρειαστεί προσγείωση και ρεαλισμός και από τις δυο πλευρές. Και την Ελληνική. Και την Τροϊκανή. Όπως μας παρατηρούσε, με την εμπειρία των δικών του/των ενεργειακών ο Γιώργος Σταθάκης, ο αριθμός και οι χρονικοί όροι των προαπαιτούμενων σημαίνουν ότι μόνον σοβαρή δέσμευση για δρομολόγηση μπορεί να ισχύσει για αρκετά απ' αυτά – όχι πλήρης εφαρμογή. Όμως κάτι τέτοιο απαιτεί – πώς το λέμε; - εμπιστοσύνη.
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" την 1/9/2017.
Δύο εκ πρώτης όψεως ασύνδετα μεταξύ τους πολιτικά γεγονότα – που, αν δεν αφορούσαν κεντρικούς «παίκτες» του Ευρωπαϊκό σκηνικού, θα μπορούσαν μέχρι και να περιορισθούν σε σημασία χαριτωμένων παραλειπόμενων! – δημιουργούν απόνερα. Που η Ελληνική «Ευρωπαϊκή πολιτική» θα βρει μπροστά της μετά από λίγες κιόλας βδομάδες.
Το πρώτο: η προεκλογική χαριτωμενιά του Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε, με την δήλωσή του ότι «κάποια στιγμή στην Ελλάδα θα του στήσουν μνημείο, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης που επέμεινε και ανάγκασε να προωθηθούν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», χωρίς τις οποίες ποτέ η κατάσταση της Ελληνικής οικονομίας δεν θα βελτιωνόταν. Το δεύτερο: η επαναφορά από τον επανερχόμενο στην Ιταλική πολιτική σκηνή Σίλβιο Μπερλουσκόνι (στην Ιταλία πάνε για εκλογές την άνοιξη του 2018) της συζήτησης για «παράλληλο νόμισμα».
Πάμε σιγά- σιγά: Ο Σόϊμπλε, ο οποίος ήδη προ εβδομάδων περίπου εξυμνούσε τις επιτευχθείσες στην χώρα μας μεταρρυθμίσεις – δεν καταγράφηκε, αυτό, όσο θα΄πρεπε στην Ελλάδα: λίγο καλοκαίρι, λίγο το στερεότυπο του σκληρού Τεύτονα ιππότη... – απευθύνεται προδήλως στο δικό του εκλογικό σώμα, το οποίο σε 4 εβδομάδες φθάνει στις κάλπες. Θέλει να τους πει ότι η δική του στάση στο Ελληνικό ζήτημα δικαιώθηκε. Την ίδια στιγμή, βέβαια, δίνει και ένα προκαταβολικό μήνυμα στην Ελλάδα/στην Ελληνική Κυβέρνηση/στην Ελληνική πολιτική τάξη: ότι οι οποιεσδήποτε συζητήσεις-διαπραγματεύσεις- ζυμώσεις ξεκινήσουν (μετά τις Γερμανικές εκλογές, μετά τον σχηματισμό Κυβέρνησης στο Βερολίνο, μετά – προφανώς – και την τρίτη αξιολόγηση του φθινοπώρου...), στο μενού ψηλά-ψηλά θα γράφουν «ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ». Όσο κι αν εμείς θεωρούμε ότι ο άξονας της συζήτησης θα είναι η διευθέτηση, ελάφρυνση, αναδιάταξη ή πάντως αντιμετώπιση του χρέους... Εδώ, ας σημειωθεί ότι από τον Σόϊμπλε επαναφέρθηκε στο τραπέζι και πάλιν η σκέψη για μετάβαση σε «Ευρωπαϊκό» ΔΝΤ, ως μετεξέλιξη του σημερινού Μηχανισμού/ESM που θα ήταν ανοιχτό σε παρεμβάσεις σε χώρες κρίσης ακόμη και με επενδυτική λογική. Ήταν λίγο-πολύ προκαταβολική προσέλευση στην συζήτηση που επιχειρεί να ανοίξει ο Εμμανουέλ Μακρόν. (Όταν βέβαια άρχισε η φιλολογία του «δηλαδή πάλι μεταφορά πόρων στον Νότο;», το περιβάλλον Σόϊμπλε παρευθύς μάζεψε τα χαλινάρια...).
Όσο για τον Μπερλουσκόνι, αυτός επιχειρεί την επάνοδό του από το βασίλειο των σκιών: η βασική του ιδέα ήταν να «χτίσει» στην λογική της επανόδου στην λιρέτα (όπως και ο υπό υποχώρηση Μπέππε Γκρίλο, των Πέντε Αστέρων, όπως και η Μαρίν Λεπέν στην Γαλλία). Βλέποντας όμως την άρνηση της Ιταλικής κοινής γνώμης – όπως και, νωρίτερα, της Γαλλικής – να δεχθεί την απώλεια του ευρώ, τροποποίησε σε μια λογική διπλού νομίσματος: ευρώ για τις διεθνείς συναλλαγές (και... για τις αποταμιεύσεις), λιρέτα για την παραγωγή και για τις εσωτερικές σχέσεις. Εδώ, δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίσει κανείς τον Μπερλουσκόνι ως επίγονο του Βαρουφάκη – αν και μοιράζεται μαζί του πτυχές σουρεαλιστικής συμπεριφοράς καθώς και μια εγκάρδια σχέση με την μηντιακή διαχείριση. Αν μη τι άλλο, η Ιταλία διέθετε – διέθετε πάντα και θα διαθέσει το μέλλον - μια παραγωγική οικονομία, μια εξωστρεφή παραγωγική δομή έστω και σε υποχώρηση. Την οποία παραγωγική βάση νομισματικοί χειρισμοί θα ήταν νοητό να την «ξεκλειδώσουν» από την ληθαργική 10ετία που έχει ζήσει. Απλώς, η διαταραχή που θα φέρει – που έφερε ήδη – η αναφορά Μπερλουσκόνι (ο οποίος, μην ξεχνούμε, «ξηλώθηκε» με έξωθεν παρέμβαση τον Νοέμβριο του 2011, για να δώσει την θέση του σε Μόντι, ύστερα Λέττα, ύστερα Ρέντσι, τώρα Τζεντιλόνι – με μια μόνο μεσολάβηση κάλπης!) σε οτιδήποτε αφορά την Ευρωζώνη υπόσχεται/απειλεί να δημιουργήσει αρνητικά αντανακλαστικά. Συν, η τραπεζική αγορά της Ιταλίας λειτουργεί υπό συνθήκες συνεχούς μαρμαρυγής, οπότε με τίποτε η Φρανκφούρτη/η ΕΚΤ δεν θα διενοείτο να προστεθεί ένας πρόσθετος παράγοντας αμφισβήτησης της σταθερότητας στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης.
Πού τα δυο αυτά κύματα έρχονται σε επαφή με την Ελληνική υπόθεση; Να το πούμε ευθέως: αν στα συνεχιζόμενα σημάδια που εκπέμπονται από Βερολίνο ότι οποιαδήποτε επανασυζήτηση με την Ελλάδα (προσοχή! όχι με την τωρινή Ελληνική Κυβέρνηση μόνον...) θα έχει αναγκαστικά κεντρικό αρμό την συνέχιση των μεταρρυθμίσεων – π.χ. στα πλαίσια μιας νέας conditionality- έρθει τώρα και προστεθεί η "ανάγκη" να αποτραπεί οτιδήποτε "θα μπορούσε να δώσει αέρα, να δημιουργήσει νέες σκέψεις στην Ιταλία", τότε οι προοπτικές μιας εποικοδομητικής επανασυζήτησης (βλέπεις φίλε αναγνώστη πως αποφεύγουμε την λέξη καν "επαναδιαπραγμάτευση") χλωμαίνουν. Κι άλλο...
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 28/8/2017.
Έτσι όπως προσπεράσαμε και φέτος τον Δεκαπενταύγουστο – χωρίς βέβαια να αποφευχθούν για μιαν ακόμη φορά οι πυρκαγιές, που εγκαταστάθηκαν ως σταθερά του Ελληνικού καλοκαιριού – και πορευόμαστε για την επιστροφή στην τρέχουσα διαχείριση των πραγμάτων μέσω και της ιεροτελεστίας της ΔΕΘ, ένα ερώτημα/πρόταση: μήπως θα μπορούσε, έτσι για μια φορά!, να επιχειρηθεί κάτι σαν αποδραματοποίηση στην δημόσια σκηνή;
Αφορμή για την σκέψη αυτή αποτελεί, ήδη μια ... απουσία. Δεν είχαμε, για πρώτη φορά, την Δευτέρα που πέρασε την ανακοίνωση της «αρχικής εκτίμησης»/flash estimates για το ΑΕΠ του δεύτερου 3μήνου από την ΕΛΣΤΑΤ. Αντί γι αυτό, θα αναμείνουμε την 1η Σεπτεμβρίου για την «προσωρινή πρόβλεψη»/provisional estimates για την ίδια περίοδο. (Οπότε, μαζί και με τα «αναθεωρημένα στοιχεία»/revised data για το πρώτο 3μηνο θα έχουμε μια πληρέστερη εικόνα 6μήνου, συνεπώς μια βάση για εκτίμηση του πού πάει συνολικά το 2017).
Ο λόγος είναι γνωστός, άλλωστε η ίδια η πολυταλαιπωρημένη ΕΛΣΤΑΤ – συνεχιζόμενη βαβούρα περί την υπόθεση Γεωργίου, με την Δικαιοσύνη να αντιλαμβάνεται τι δικάζει όσο και οι δημοσιογράφοι των παραπολιτικών στηλών ή των πρωϊνάδικων. με «παρατηρητή» του ΔΝΤ να έχει εγκατασταθεί, δίπλα στον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ώστε να ... παρακολουθεί τα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ καθώς συλλέγονται και σιγοβράζουν. με την υπόθεση των Greek Statistics να επανέρχεται σε επίπεδο Eurogroup προς αναστοχασμό – σε διεξοδική ανακοίνωσή της το έχει επεξηγήσει. «Να διερευνηθεί περαιτέρω η διαθεσιμότητα των πηγών, προκειμένου η εκτίμηση να έχει μεγαλύτερη συνέπεια ως προς την ερμηνευτικήν ισχύ σε σχέση με τα προσωρινά στοιχεία που δημοσιοποιούνται». (Άλλωστε, δεν υπάρχει και υποχρέωση για ανακοίνωση flash estimates κατά τα Ευρωπαϊκά θέσμια).
Όλο αυτό, αποτελεί μετάφραση εκείνου που ζήσαμε τα προηγούμενα δυο τρίμηνα με την απόκλιση πρώτης εκτίμησης/προσωρινών στοιχείων. Η δεύτερη, και πλέον τραυματική, ήταν όταν ανακοινώθηκε (για το α΄3μηνο 2017) μια αισθητή κάμψη 0,5% του ΑΕΠ σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2016. Η Αντιπολίτευση έσπευσε να «ξηλώσει» το τότε αφήγημα της Κυβέρνησης περί επανόδου της ανάπτυξης που – με το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης κλπ. – επιτυγχανόταν για το 2017 συνολικά. Μετά από δυο μόλις εβδομάδες ανατροπή!, αφού αντί υφέσεως το ίδιο α΄3μηνο «έγραφε» αντίστοιχου εύρους 0,4% ανάπτυξη. Αναμενόμενο: οι κυβερνητικοί έβγαλαν την σπάθα από το θηκάρι για να αντεπιτεθούν.. Προσέξτε, τώρα: το ακριβώς αντίθετο είχε παρατηρηθεί με το τελευταίο 3μηνο του 2016, το οποίο «έκλεινε» το σύνολο της χρονιάς: η αρχική εκτίμηση ήταν για +0,3%, που μαζί με το πολύ καλό γ΄3μηνο με +2,2% είχε σβήσει τα δυο αρνητικά πρώτα 3μηνα – και έτσι το σύνολο της χρονιάς προέκυπτε ελαφρά θετικό. Λίγο αργότερα, η εκτίμηση αντεστράφη με ύφεση -1,1% - και το σύνολο του 2016 βγήκε ίσια βάρκα/ίσια νερά – οπότε ο πολιτικός σκυλοκαυγάς μας προέκυψε με αντεστραμμένους ρόλους. (Άντε μετά να εξηγείς ότι, υπό καθεστώς μιας οικονομίας μειωμένης λειτουργίας, με capital controls κλπ., στοιχεία όπως του ισοζυγίου πληρωμών, ή πάλι της απασχόλησης/έρευνας εργατικού δυναμικού έχουν πιο περιορισμένη αποδεικτική δύναμη στον υπολογισμό).
Ασφαλώς και δεν θα αποφευχθεί μια ανάλογη πρακτική πολιτικής χρήσης των καημένων των στοιχείων, των εκτιμήσεων, των προβλέψεων, των αναθεωρήσεων – π.χ. στην ΔΕΘ που είναι ιδεώδης γι αυτόν τον σκοπό! Άλλωστε, η επιστροφή από τις διακοπές θα συνδυάζεται «αναγκαστικά» με το νέο ξεκίνημα της συζήτησης για την τρίτη αξιολόγηση του Προγράμματος Προσαρμογής/Μνημονίου-3, με όσα αυτό προνοεί/απαιτεί περί εργασιακών και περί δημοσίου τομέα και όσα συνεφέλκει από συμμετοχή ή μη του ΔΝΤ στην συνέχεια αλλά και επαναφορά του θέματος του χρέους («μετά τις Γερμανικές εκλογές», δηλαδή σε απόσταση αναπνοής πλέον). Οπότε, ένας πιο ξεκάθαρος προσδιορισμός του πού βρίσκεται και πού πάει το ΑΕΠ λογικό είναι να βρίσκεται στο κέντρο των πραγμάτων, στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Όμως, να, μια κάποια αποδραματοποίηση δεν θα μπορούσε να επιδιωχθεί τουλάχιστον;
Άλλωστε, έχουν καταλήξει πλέον οι προβλέψεις και των πλέον έγκυρων παρατηρητών – Τράπεζα Ελλάδας με ΙΟΒΕ από μας, Ευρ. Επιτροπή, ΟΟΣΑ και ΔΝΤ από εκεί – να διαφέρουν τόσο, σε μια ψαλίδα από 1,1% και 1,6 -1,7% μέχρι 2% (με το ΔΝΤ για μια φορά να είναι στο αισιόδοξο άκρο), ώστε η υπόθεση να θυμίζει κολοκυθιά. Δυσάρεστα.
Μια αποδραματοποίηση, φρονούμε, θα διέσωζε κάτι και από την σοβαρότητα των ίδιων των πολιτικών πρωταγωνιστών. Προς χρήσιν αργότερα...
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορικη" στις 18/8/2017.
Με την άδεια σου, φίλε αναγνώστη, δεν θα κάνουμε το αναμενόμενο - να ασχοληθούμε με την "έξοδο στις αγορές" του ομολόγου-ρολαρίσματος 3 δις, με κουπόνι τελικά 4,375% και απόδοση 4,625% (και πριμ 2,5% στους "επανερχόμενος" του ομολόγου Σαμαρά του Απριλίου 2014). Τα διεθνή media και Βρυξέλλες-Βερολίνο χειροκρότησαν (με επιφυλάξεις). Η Αντιπολίτευση έκραξε. Η Κυβέρνηση πανηγύρισε. Το Χρηματιστήριο ψιλοαδιαφόρησε - πάμε παρακάτω!
Θα προτείνουμε, λοιπόν, αντί γι αυτό μια συνέχεια του επιχειρήματος της περασμένης Δευτέρας 24/7 που έθετε το ερώτημα "Ποιος θα κάνει την διαπραγμάτευση του ΄18". Η ουσία του επιχειρήματος ήταν ότι ΑΥΤΗ η διαπραγμάτευση, αυτό το στάδιο της διαπραγμάτευσης θα χρειαζόταν διαφορετικές δεξιότητες/skills, περισσότερη δηλαδή κατανόηση εις βάθος των διακυβευμάτων και λιγότερη ικανότητα/capacity, δηλαδή υπερπροθυμία "πολιτικής διαπραγμάτευσης". Στην ουσία, σ' αυτήν την τελευταία, προσέτρεξε και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος όσο κι αν είναι το αντιδιαμετρικό του Γιάνη (με ένα "ν", περισσότερο παρά ποτέ) Βαρουφάκη, που τον απολαμβάνουμε πικρά όλες αυτές τις ημέρες να μας προσκαλεί να τον απολαύσουμε να παίζει θέατρο στον καθρέφτη του. Και να καλεί την Κυβέρνηση να ... απολογηθεί στην εποχή Σαμαρά.
Όπως κι αν έχει το πράγμα, υπάρχει και η άλλη κρίσιμη διάσταση: με ΠΟΙΟΝ θα γίνει η διαπραγμάτευση αυτή; Μας προκάλεσε να δούμε αυτήν την σύστοιχη διάσταση καλός φίλος της στήλης. Το πράττουμε:
Έτσι όπως το ΔΝΤ βρέθηκε να βαθαίνει τις απαιτήσεις του προς την Κυβέρνηση του φθινοπώρου, ήδη, του 2017 με τις αναφορές π.χ. στα εργασιακά, στις προϋποθέσεις κήρυξης απεργίας και στην επεκτασιμότητα των συλλογικών συμβάσεων - και τούτο σε μια στροφή των πραγμάτων όπου η Δικαιοσύνη, με την οποία η Κυβέρνηση βρίσκεται σε συνεχείς και επικίνδυνες αψιμαχίες, υιοθετεί ήδη δυσκολοχώνευτες απόψεις σχετικά με το τι κατάλοιπα προστασίας απομένουν στους εν επισχέσει απλήρωτους εργαζόμενους ή το αν η μη καταβολή μισθού αποτελεί μονομερή βλαπτική μεταβολή στην σύμβαση εργασίας - η τρίτη αξιολόγηση του φθινοπώρου, υπόσχεται/απειλεί να είναι πολύ ανηφορική ιστορία.
Ταυτόχρονα, η ψυχρή υποδοχή από πλευράς της ΕΚΤ των απόψεων που διετύπωσε το Ταμείο για την ανάγκη ταχύτερης και (κυρίως) πληρέστερης προσαρμογής του χρηματοπιστωτικού τομέα της Ελλάδας, μας έκαναν ήδη να διερωτηθούμε μήπως δούμε την Ελληνική Κυβέρνηση διαπρύσιο υποστηρικτή μιας μετάβασης όχι απλώς σ' ένα "αύριο χωρίς ΔΝΤ", αλλά και σε ένα οργανωτικό σχήμα με "Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο/ΕΝΤ".
Προσέξτε τώρα πώς - σε λίγους μήνες - θα έχει ενδεχομένως μεταβληθεί το ευρύτερο σκηνικό στο οποίο όλα αυτά (θα) εντάσσονται. Πρώτον, στην Γερμανία θα έχουν γίνει εκλογές. Και... θα σχηματίζεται Κυβέρνηση Συνασπισμού, η οποία δεν θα είναι εύκολα Grosse Koalition με Χριστιανοδημοκράτες CDU/Σοσιαλδημοκράτες SPD, αλλά κάποιου είδους μικρός Συνασπισμός περί την Μέρκελ. Μείζον ζήτημα το αν και κατά πόσον συμμετοχή των Φιλελευθέρων FDP, με αλλεργική αντίδραση σε ό,τι σχετίζεται με Ελλάδα που θα κάνει τον φίλο μας Σώϋμπλε να φαίνεται αύριο αρνάκι, θα φέρει σε νέο αδιέξοδο την "Ελληνική υπόθεση". (Λεπτομέρεια: στην Γερμανία οι συνασπισμοί χτίζονται με μακρές διαπραγματεύσεις, με βάση προγραμματική συμφωνία - που , εν συνεχεία, τηρείται!).
Καθώς όμως "στην Ευρώπη δεν υπάρχουν αδιέξοδα", διόλου περίεργο να δούμε να ανεβαίνει μια λύση "δια του θεσμικού". Εκεί, θα υπάρξει ενδεχομένως η αποδοχή μέρους των φιλόδοξων προτάσεων Μακρόν για "Το μέλλον της Ευρώπης", προτάσεων που ήδη έχουν κυκλοφορήσει και λιβανιστεί, με δημιουργία νέων θεσμών και λειτουργιών. Γιατί - λέμε τώρα! - να μην προταχθεί η δημιουργία του ΕΝΣ ως πρώτο βήμα; Εδώ μαντεύουμε τον εύκολο και άκριτο ενθουσιασμό , στην Ελληνική κοινή γνώμη, "ό,τι Ευρωπαϊκό, αυτό και καλό". Καθώς δε στην πρόσφατη , αντιΒαρουφακική συνέντευξή του στον Γκάρντιαν ο Αλέξης Τσίπρας προσήλθε στην αντίληψη αυτή, ή τουλάχιστον έδειξε να προσέρχεται, δεν θεωρούμε καθόλου απίθανο να γίνει η Ελληνική υπόθεση πειραματόζωο ΚΑΙ σ' αυτή την στροφή της "ωρίμανσης"/μετεξέλιξης της Ευρώπης.
Βέβαια, την ίδια στιγμή μαζί μ' ένα "εθνικό "ουφ"" για μια δρομολόγηση του ΔΝΤ προς αποχώρηση από το Ελληνικό Πρόγραμμα θα έχει χαθεί και οποιαδήποτε έξωθεν πίεση για διευθέτηση / αναδιάρθρωση / αναδιάταξη/ ελάφρυνση του Ελληνικού χρέους. Αυτά όμως θα τα χειριστούν όποιοι θα τα χειριστούν από ελληνικής πλευράς την επόμενη μέρα (αυτή ήταν η κατάληξη του σημειώματος της περασμένης Δευτέρας). Κυρίως όμως θα το χειριστούν με όποιους αποδειχθεί ότι θα είναι οι Ευρωπαίοι χειριστές - επίσης της επόμενης ημέρας...
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 27/7/2017.
Ποια σχέση μπορεί να υπάρχει μεταξύ της πολυταλαιπωρημένης «εξόδου στις αγορές» και των ερευνών που ξεκίνησαν από το οικείο πλέον σε όλους μας πλωτό γεωτρύπανο «West Capella» της Total στο Οικόπεδο 11/κοίτασμα Ονησιφόρος στην ΑΟΖ της Κύπρου; Λογικά καμμιά.
Όμως... για προσέξτε λίγο περισσότερο! Μήπως και στις δυο περιπτώσεις δεν έχουμε το φαινόμενο όλοι να ασχολούνται με την περιβάλλουσα του θέματος – αφενός την περιπέτεια με την Τουρκική επιθετικότητα γύρω από την Κυπριακή ΑΟΖ, ή τους παραπλέοντες στόλους των Δυνάμεων (όπως λέγαμε παλιά). αφετέρου την διεξοδική συζήτηση για το αν η έξοδος στις αγορές θα έχει πολιτική χροιά, τι όροι θα συνοδεύσουν τα ομόλογα που θα «σηκωθούν»» πώς θα συγκρίνονται τα επιτόκιά τους... ενώ λιγότερη σημασία δίνεται στον πυρήνα του ενός και του άλλου θέματος.
Τι θα πει αυτό; Θα πει ότι υπάρχει και τίθεται πειστικά το κεντρικό ερώτημα: η δοκιμαστική έξοδος στις αγορές, συν ό,τι μεσολαβήσει μέχρι μερικούς μήνες πριν την λήξη του τωρινού Προγράμματος, θα συντελέσει ή όχι υποβοηθητικά στο να μπορέσει η Ελλάδα/η Ελληνική οικονομία να απεξαρτηθεί από την στήριξη των «εταίρων» της; Ενώ, από την άλλη έχουμε το δυσάρεστο ερώτημα: όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι αρχικές ερευνητικές γεωτρήσεις του Οικοπέδου 11 και γίνουν και οι πρώτες αντλήσεις (μήνες προς κάποια χρόνια, αυτό) , οι υδρογονάνθρακες που θα έχουν προκύψει – σε ποσότητα κυρίως, αλλά και σε ποιότητα – πόσο θα οδηγήσουν σε οικονομικότητα εκμετάλλευσης του κοιτάσματος;
Ας ξεκινήσουμε από το δεύτερο. Όλα τα μάτια στραμμένα στην διαδικασία ερευνών με πρωτοβουλία της Γαλλικής Total αλλά συμμετοχή της Ιταλικής ENI στο Οικόπεδο 11. Το διπλανό δηλαδή του Οικοπέδου 12, το κοίτασμα Αφροδίτη, που «έτρεξε» (το 2011 η αρχική έρευνα) η Αμερικανοισραηλινή Noble Energy και οι Ισραηλινές Delek και Avner. Οι δυο τελευταίες είχαν την ευθύνη του – επιτυχέστατου – κοιτάσματος Λεβιάθαν στην Ισραηλινή ΑΟΖ (το 2010) που βρίσκεται ανατολικότερα, ενώ ο Ονησιφόρος συνορεύει νότια με το κοίτασμα Zohr στην Αιγυπτιακή ΑΟΖ, που υπήρξε η μεγάλη (θετική) έκπληξη των ερευνών στην Ανατολική Μεσόγειο, και το οποίο ανακαλύφθηκε το 2015 (από την Ιταλική ENI).
Λοιπόν: το Zohr, που άλλαξε την ενεργειακή εικόνα της Ανατολικής Μεσογείου και έθεσε αληθινά την Λεκάνη της Λεβαντίνης (αυτό το συνολικό όνομα της περιοχής) στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, υπολογίζεται στα 850 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικό αέριο. Το Leviathan, κάπου 450 δις κ.μ. – μαζί με το παραδιπλανό Tamar που υπόσχεται 200 δισ. κ.μ. -, κάνει το Ισραήλ αληθινό ενεργειακό παίκτη. Η καημένη η Αφροδίτη, κι αυτή γύρω στα 200 δις κ.μ., απετέλεσε – δεν είναι ευγενικό να το λέει κανείς αυτό, αλλά έτσι είναι! – σχετική απογοήτευση. Από μόνη της, δεν βγαίνει πέρα οικονομικά σε διεθνές επίπεδο, μάλιστα με τις τιμές της ενέργειας βουλιαγμένες.
Αυτό δείχνει ακόμη περισσότερο την τεράστια – για την Κύπρο - σημασία του Ονησιφόρου, κι ακόμη περισσότερο των Οικοπέδων 10 και 6 (αυτά είναι βορειότερα, πιο μακριά από το Zohr ή τον Λεβιάθαν). Οπότε... τι θα δώσει ο Ονησιφόρος, συμπληρωματικά της Αφροδίτης, είναι καίριο ώστε να έχει νόημα το γεωπολιτικό σασπένς
Πάμε τώρα, σιγά-σιγά στην έξοδο στις αγορές. Το γεγονός ότι στην συζήτηση για το αν ο χρόνος είναι σωστός ή όχι παρεμβλήθηκε αρχικά επιφυλακτική τοποθέτηση του Κλάους Ρέγκλινγκ αλλά και η υπόδειξη του Γιάννη Στουρνάρα, να προτάσσονταν δυο-τρεις «εμβληματικές αποκρατικοποιήσεις», προξένησε προς στιγμήν ενόχληση. Αυτή απορροφήθηκε στο μέτρο που συνειδητοποιήθηκε ότι επρόκειτο περί συμβουλών/συστάσεων – αν είχε υπάρξει αντίθεση της Φρανκφούρτης, ούτε συζήτηση περί εξόδου/επανόδου στις αγορές δεν θα γινόταν! – και ότι το αντίστροφο δίδυμο επιχείρημα, ότι δηλαδή μέχρι την λήξη του τρέχοντος Προγράμματος θα χρειαστούν ούτως ή άλλως περισσότερες δοκιμαστικές κινήσεις αλλά και ότι η προθυμία των αγορών «να σηκώσουν το ρίσκο» σε αναζήτηση αποδόσεων, ήταν και αυτό ισχυρό.
Ακριβώς αυτή η αμφίρροπη εικόνα έκανε άλλωστε τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Δημήτρη Τζαννακόπουλο όχι απλώς να θυμίσει ότι «έξοδος στις αγορές δεν προαναγγέλλεται» αλλά να θεωρήσει «καλοδεχούμενη» την άποψη Στουρνάρα, καθώς «όλοι, τελευταίως, εκφράζουν άποψη για τον καταλληλότερο χρόνο εξόδου»... Έτσι πρόλαβε την τορπίλη της Αντιπολίτευσης, που έκρινε πολιτικά χρήσιμο να «βουλιάξει» οποιοδήποτε επιτόκιο ανώτερο... του 2%!!!
Τι παρατηρεί ο προσεκτικός αναγνώστης ότι λείπει; Η ουσιαστική συζήτηση για το αν και πόσο και – κυρίως! – πώς η τωρινή δοκιμαστική έξοδος θα «δέσει» με την συνέχεια των κινήσεων.
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 21/7/2017.
Μερικές μέρες μένουν, κανονικά, μέχρι να αρχίσει να λειτουργεί η πολυαναμενόμενη ηλεκτρονική πλατφόρμα της Γραμματείας Διαχείρισης ιδιωτικού Χρέους βάσει της οποίας θα λειτουργήσει (από τον Αύγουστο, εντάξει;) ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός Ρύθμισης Οφειλών Επιχειρήσεων .
Ακόμη κι αν δεν ισχύσουν ακριβώς οι χρονικές διαβεβαιώσεις του – απρόσμενα πειστικού στην δημόσια συζήτηση - Ειδικού Γραμματέα Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Φώτη Κουρμούση, αλλά και π.χ. της Γ.Γ. της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών Χαρούλας Απαλαγάκη κι αν το πράγμα τραβήξει κάπως, η στιγμή της αλήθειας βρίσκεται μπροστά μας. Σε απλά Ελληνικά τίθεται το τριπλό ερώτημα: (α) μπορεί να λειτουργήσει, δηλαδή να οδηγήσει σε ρυθμίσεις ο Μηχανισμός; (β) αξίζει αληθινά να δοκιμαστεί, δηλαδή έχει νόημα για τις επιχειρήσεις να προσέλθουν σ' αυτόν; και (γ) δικαιούται να λέει ότι θα έχει διαφάνεια, αυτοματισμό, αξιοπιστία;
Πλαγιοκοπώντας αυτή την συζήτηση – η οποία αφορά τον μεγάλο και κυρίως τον «δύσκολο» όγκο των κόκκινων δανείων - ήρθε και η καλλιεργούμενη πληροφορία για πρόθεση των συστημικών τραπεζών να προωθήσουν στους αντισυμβαλλόμενους «last-chance offer»/πρόταση τελευταίας ευκαιρίας να ρυθμίσουν δάνεια καταναλωτικής πίστης των οποίων «αγνοείται η τύχη» επι χρόνια. Υποτίθεται δε ότι το haircut ρύθμισης που μπορεί να προταθεί σ' αυτά τα πλαίσια – των εντελώς «τελειωμένων» δανείων χωρίς εξασφάλιση – μπορεί να φθάσει και το 90-95%. Όταν μια τέτοια φημολογία κυκλοφορήσει, άντε να την περιμαζέψεις μετά!
«Μα τι σας έπιασε μεσοκαλόκαιρα, και ανοίγετε τραπεζικά ζητήματα;» μαντεύουμε την απορία του αναγνώστη. Πιστέψτε μας, δεν είναι ο καύσωνας που φταίει! Απλώς, να, είχαμε τις τελευταίες ημέρες ένα σφυροκόπημα ειδήσεων από τον Ευρωπαϊκό τραπεζικό χώρο. Που έκαναν μέχρι και τον καλό μας φίλο τον Γερούν Ντάϊσσελμπλουμ να διερωτάται μήπως τίθεται (πάλι) θέμα αλλαγής κανόνων της ΕΕ για την διάσωση/εκκαθάριση τραπεζών. (Να θυμηθούμε ότι όταν η Ολλανδική SNS Reaal του έσκασε στα χέρια το 2013, επέλεξε την εθνικοποιηση παρά τους Ευρωπαϊκούς κανόνες που ήθελαν τον φορολογουμενο να μην επιβαρύνεται αλλά τους μη-προστατευόμενους καταθέτες να «κουρεύονται», πέραν των μετόχων και ομολογιούχων).
Με μια λέξη, είχαμε στην Νότια Ευρώπη δυο αντιδιαμετρικές περιπτώσεις «διάσωσης» τραπεζών τώρα τελευταία. Η μεν (μεγαλούτσικη) Banca Popular την Ισπανία πέρασε στην διαχείριση του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης: μέτοχοι και ομολογιούχοι έχασαν τα πάντα (κατά τους Ευρωπαϊκούς κανόνες) , αλλά η τράπεζα εξαγοράσθηκε με δική της ευθύνη από την ανταγωνίστρια Santander.
Αντίθετα, στην Ιταλία δυο (μικρότερες) τράπεζες στο Βένετο – Veneto Banca και Banca Popular di Vicenca- αφέθηκαν στην διακριτική ευχέρεια της Ιταλικής Κυβέρνησης. Και εδώ οι μέτοχοι λειοτριβήθηκαν, όμως οι ομολογιούχοι εν μέρει καλύφθηκαν (γιατί στην Ιταλία είναι εν πολλοίς μικροαποταμιευτές). Και η εξαγορά των δυο από την (μεγάλη) Intesa SanPaolo γίνεται με σημαντική κρατική ενίσχυση.
Αυτή η δίδυμη/αντιθετική διαδικασία ξανάφερε στην επιφάνεια το «τι επιτέλους ισχύει» με την διάσωση – εκκαθάριση προβληματικών τραπεζών στην Ευρώπη. Και μάλιστα την στιγμή που η υπόθεση της, ακόμη εμβληματικότερης Ιταλικής Monte dei Paschi di Siena συνεχίζει να εκκρεμεί...
«Μα, σε εμάς οι τράπεζες είναι απόλυτα κεφαλαιοποιημένες» κλπ. Εντάξει – αλλά η υπεσχημένη μείωση κατά 40% των «κόκκινων δανείων» έχει μπροστά της μόλις 30 μήνες για να γίνει. Όχι να συζητηθεί, να γίνει. Και έχουμε έναν νέο, χαρωπό γύρο stress tests των τραπεζών σε λιγότερο από 12 μήνες.
Γι αυτό θάχει γνήσιο ενδιαφέρον να δούμε – αληθινά! – τι θα γίνει με τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης. Θυμηθείτε: Όποιος προσέρχεται, χρειάζεται - υποβάλλοντας ηλεκτρονικά το αίτημα στην Γραμματεία, ώστε να ορισθεί μεσολαβητής, να μελετηθεί η βιωσιμότητα της επιχείρησης, να προχωρήσει σε πρόταση/σχήμα ρύθμισης και να φθάσει σε συμφωνία με 60% των πιστωτών (συμφωνία η οποία τελικά "αγιάζεται δικαστικά") - να αποκαλύψει ο ίδιος το σύνολο των στοιχείων ενεργητικού του (καταθέσεις, συμμετοχές, ακίνητα). μαζί και τα στοιχεία βιωσιμότητας της επιχείρησής του.
Στην προ εβδομάδων μεγάλη ενημερωτική συνάντηση που διοργανώθηκε από τα Επιμελητήρια για να «επεξηγηθεί» ο Μηχανισμός, κάποια στιγμή ακούστηκε ευθέως - ιδίως από τους τραπεζίτες - η πικρή αλήθεια: όποιος δεν αποδεικνύει την βιωσιμότητα της επιχείρησης, κλείνει! Στο κατάμεστο αμφιθέατρο του ΕΒΕΑ (από ενδιαφερόμενους, από υποψήφιους δηλαδή να προσέλθουν στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό...) υπήρξε μια βαριά σιωπή. Όταν δε η Χ. Απαλαγάκη εξήγησε με σαφήνεια ότι όταν κάποιος μικρομεσαίος έχει π.χ. δανειακή έκθεση 6 εκατομμύρια, αλλά περιουσία κάθε είδους 5, τότε επι του 1 εκατομμυρίου μόνον θα χωρεί η συζήτηση ουσιαστικής ρύθμισης, από την αίθουσα ακούστηκε ένας πνιχτός θόρυβος. Να δούμε , λοιπόν, τη συνέχεια...
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 13/7/2017.
Στην προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στην Βουλή για την οικονομία, για τις αποφάσεις του Eurogroup της 15ης Ιουνίου και όλα (υποτίθεται) τα σχετικά μάθαμε - διεξοδικά - για το Noor 1, την διάσταση Καμμένου και Μαρινάκη. για την ρίζα της τρομοκρατίας. για τις επιδόσεις Πολάκη στα social media. για το ποιος "κόλλησε ένσημα". Κυρίως, εγκατασταθήκαμε πλέον σαφώς σε μια φάση της πολιτικής που θυμίζει Κουτσογιώργειο "Φως και σκότος". Από οικονομία;
Για να είμαστε δίκαιοι ο Κυριάκος Μητσοτάκης - που ξεκίνησε αυτήν την ιστορία, άλλωστε - προσήλθε με ένα ζυγιασμένο κείμενο με "αρκετήν οικονομία". Δεν το υπερασπίστηκε αρκετά, κι ας έχει πλέον η δική του η πλευρά το αβαντάζ, όταν μιλάει για την ανάγκη ελάφρυνσης του χρέους και για δημοσιονομικό χώρο με μη-παρανοϊκά πρωτογενή πλεονάσματα. Ο Αλέξης Τσίπρας, αν μη τι άλλο, καλωσόρισε το κάλεσμα Μητσοτάκη για επενδύσεις - τώρα - και παραμέρισε τις κωμικές (αν δεν προέρχονταν από Ρέγκλινγκ και Στουρνάρα) αναφορές στα 84 ή 100 δις κόστος διαχείρισης της κρίσης. Α, ναι και ο Γ. Χουλιαράκης μίλησε επί της ουσίας - αλλά... ποιος άκουγε;
Στο - αρκετά μελαγχολικό - "Προγραμματικό Συνέδριο" της ΔηΣυμπ που είχε προηγηθεί, ακούστηκαν θαρρούμε πιο ουσιώδη πράγματα. Θα μας επιτραπεί να παραμερίσουμε τις αναμενόμενες τοποθετήσεις των διατελεσάντων πρωθυπουργών και/ή αρχηγών του πάλαι ποτέ διαλάμψαντος ΠΑΣΟΚ, Κ. Σημίτη, ΓΑΠ, Β. Βενιζέλου και Φώφης Γεννηματά Και να σταθούμε σε τρεις παρουσίες και θέσεις .
Πρώτη του Νίκου Χριστοδουλάκη. Αυτός σημείωσε κάτι που θα αναγνώριζε η σκιά του Αντρέα, αλλά και προς το οποιο πάει να σπρώξει πάλι η λογική Λαλιώτη την σημερινή ΔηΣυμπ: "Δεν φτάνουν οι έξυπνες ατάκες και τα μηνυματάκια στο Facebook. Χρειάζεται προπαντός κατάδειξη και ανάδειξη των κοινωνικών στρωμάτων που θέλουμε να ωφεληθούν". Και, ακόμη περισσότερο, προσπάθησε να διώξει την άγονη αντιπολιτευτικότητα: "Ανάταξη της χώρας δεν θα γίνει αν την ανάγκη μιας νέας πολιτικής την υποκαταστήσει η επιδίωξη αναδρομικής δικαίωσης του παρελθόντος, όπου εμείς τα κάνουμε όλα σωστά και οι άλλοι πάντα λάθος [...]. Επαχθές το ενάμιση Μνημόνιο που συμφώνησε η σημερινή Κυβέρνηση και θα πλήξει βαριά την οικονομία τα επόμενα χρόνια, όμως και τα δύο προηγούμενα Μνημόνια δεν ήταν αγίασμα απο τα Ιεροσόλυμα".
Δεύτερη κατάθεση που θεωρούμε ότι άξιζε - για όσους μέσω ΔηΣυμπ ή όποιου μορφώματος προκύψει θελήσουν να κάνουν πολιτική και όχι παλινόρθωση ή αυτοδικαίωση - εκείνη του Νίκου Μπίστη: "Στηρίζουμε χωρίς δεύτερη συζήτηση την επιχειρηματικότητα, αλλά στηρίζουμε και τις παρεμβάσεις ενός αποτελεσματικού κράτους πρόνοιας". Και ιδού η βασική αιτία αυτού του προσανατολισμού, που αντιτίθεται στην ευκολία με την οποία κάποιοι θεωρούν ότι προσπεράστηκε η διάκριση Δεξιάς-Αριστεράς: "Δεν είμαστε το κόμμα της εργατικής τάξης: αν στο κέντρο της προσοχής μας δεν μπουν οι εργαζόμενοι με την πιο ευρεία έννοια και οι άνεργοι, αν ατροφήσουν οι ταξικές μας αναφορές στο όνομα ενός μοδάτου κεντρώου μοντερνισμού, μέλλον δεν υπάρχει". Για να το επαναλάβει ακόμη σαφέστερα: "Μια αποκοπή από τις ρίζες και τις κοινωνικές αναφορές μας, μια λατρεία του ιδιωτικού και περιφρόνηση του δημοσίου θα οδηγήσει σε μετάλλαξη και ήττα".
Τρίτη τοποθέτηση, που οδηγεί στο τι και πώς θα γίνει με το χρέος - εκείνη του Τάσου Γιαννίτση: "Oσα δοκιμάσαμε, δεν μας έχουν βγει. Μερικά βγήκαν αλλά λειψά, με τεράστια και άσκοπη σπατάλη χρόνου αλλά και κοινωνικού κόστους. [...]. Η σοσιαλδημοκρατική, ή σοσιαλιστική, ή πούρα, ή όποια Αριστερά - αλλά και κάθε ιδεολογικός χώρος - πρέπει να δει πώς απαντά, με σημερινούς όρους και όχι με τα κλισέ, στα ετερόκλητα αλλά αλληλένδετα προβλήματα της κρίσης" Και , μέσα από μια διεξοδική ανάλυση καταλήγει: "Μεγάλο μας πρόβλημα είναι το χρέος. Αυτό που τελικά αφάνισε το έθνος" [σημείωση: διατύπωση Ανδρέα Παπανδρέου στην δική του προσγείωση, το 1994] "Σήμερα, η έξοδος στις αγορές έχει γίνει εθνικός στόχος [...]. Δεν είναι εύκολο να προχωρήσουμε έτσι. Οι δανειστές πρέπει να στηρίξουν λύσεις στο θέμα του χρέους, γιατί το χρέος εκτός από δικό μας λάθος είναι και δικό τους".
Γιατί παραθέτουμε τόσες /αυτές τις απόψεις της ΔηΣυμπ, που βρίσκεται στην γωνία; Δείχνουν πόσο θα είχε ωφεληθεί η άσκηση πολιτικής όλης της μνημονιακής εποχής αν τέτοιου είδους άνθρωποι - και οι απόψεις τους, κοντινότερες στην πραγματικότητα παρά στα κατασκευάσματα του νου - είχαν βρεθεί στην πρώτη γραμμή.
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 6/7/2017.
Η ακραία κατάσταση που - για πολλοστή βέβαια φορά! - προέκυψε με την απεργία των συμβασιούχων (ήδη: "παρατασιούχων" - αποκτήσαμε με την βοήθεια Σκουρλέτη και Ελεγκτικού Συνεδρίου μια νέα λέξη!) στην καθαριότητα των Δήμων, δηλαδή με το πήξιμο των πόλεων ανά την Ελλάδα στο σκουπίδι, έφερε βίαια στο προσκήνιο την αυτάρεσκα συνεχιζόμενη παθολογία της Δημόσιας Διοίκησης.
Παίρνουμε την αφορμή για να πούμε δυο λόγια για ένα πικρά σοφό βιβλίο, του βετεράνου των θεμάτων Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης Πάνου Μαΐστρου: "Μεταρρυθμίσεις ή Επικοινωνιακές Φωτοβολίδες; Η Δημόσια Διοίκηση την τριετία 2016-2018". Το βιβλίο αυτό, ξεκινά με την διαπίστωση ότι μια ευρύτατη "στρατηγική μεταρρυθμίσεων" έχει ήδη συμφωνηθεί και αποκρυσταλλωθεί για την Δημόσια Διοίκηση με... μνημονιακή επίσπευση, με 3ετή δομή και με σαφές διάγραμμα υλοποίησης με τον νόμο 4336/15, τον γνωστό και ως "Μνημονιακό Νόμο".
Σε πρόσφατη παρουσίαση του βιβλίου, ο Π. Μαΐστρος σημείωνε ότι " στη δεκαετία του 1980, αναπτυξιακοί θεσμοί της αυτοδιοίκησης θεσμοθετήθηκαν. Στη δεκαετία του '90 το ΑΣΕΠ, τα ΚΕΠ, ο Συνήγορος του Πολίτη, ο "Καποδίστριας". Πρόσφατα ο "Καλλικράτης" και η "Διαύγεια". Δεν ήταν ενταγμένα όμως σε μια συνολική στρατηγική, σε ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα, αλλά ήταν "ενδεχομενικές μεταρρυθμίσεις". Όπου κάποιοι προοδευτικοί πολιτικοί – και με την τυπική και με την ουσιαστική έννοια του όρου – ανακάλυψαν ένα "παράθυρο ευκαιρίας", και με πολύ βολονταρισμό υπερέβησαν τις αδράνειες και τις αντιστάσεις του συστήματος".
Ήδη όμως, και υπό την πίεση των πραγμάτων - γιατί αυτό ήταν που έφερε την μνημονιακή υποχρέωση για 3ετή στρατηγική μεταρρυθμίσεων στα θέματα Δημόσιας Διοίκησης/Αυτοδιοίκησης: βρισκόμαστε ήδη στο μέσο της! - η συζήτηση περιήλθε σε άλλο επίπεδο. Με συγκεκριμένο οδικό χάρτη. Με διαθέσιμη επιχειρησιακή δομή.
Οπως παρατηρούσε στην παρουσίαση του βιβλίου Μαϊστρου ο Αλέκος Παπαδόπουλος "οι αλλαγές στη δημόσια διοίκηση έπρεπε να ήταν το πρώτο μέλημα, το πρώτο καθήκον και η πρώτη έγνοια για το σύνολο όλων των δυνάμεων που δρουν στη χώρα [...] έπρεπε να είναι υπόθεση και των άλλων υποτιθέμενων φυσικών ηγεσιών που έχει η χώρα, κοινωνικών, πνευματικών, ακαδημαϊκών. Και οι δανειστές, η Ευρώπη, θα έπρεπε αυτό να το είχαν θέσει ως μια πρώτη προτεραιότητα και να είχε σταματήσει – μέχρι αυτού του ακραίου σημείου πάω! – η οποιαδήποτε περαιτέρω αξιολόγηση, εάν δεν ερχόταν ένας τέτοιος νόμος".
Για τον Αλ. Παπαδόπουλο "χρειάζεται η συστημική προσέγγιση της δημόσιας διοίκησης ως λειτουργικού τμήματος του τετραγώνου: "Δημόσια Διοίκηση–Πολιτική–Οικονομία – Κοινωνία". Εκεί πρέπει να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις, δηλαδή στους πολιτικούς θεσμούς, στη δημόσια διοίκηση, στην οικονομία, στην κοινωνία, καθώς και στη συνεκτικότητά τους. Πρέπει να γίνουν για να μπορέσουν να επιβιώσουν και τα τέσσερα αυτά συστήματα μαζί, συστημικά".
Στην ίδια παρουσίαση του βιβλίου Μαΐστρου, ο Αντώνης Μακρυδημήτρης - πανεπιστημιακός, ο και "εφευρέτης" της έννοιας "επανίδρυση του Κράτους" (την οποία στην συνέχεια είχε το πικρό προνόμιο να δει εκ του σύνεγγυς να εκφυλίζεται...) - συνεισέφερε με τα ακόλουθα: "Το μείζον πρόβλημα, η αχίλλειος πτέρνα αν θέλετε του διοικητικού μας συστήματος δεν ήταν παρά η έντονη πολιτικοποίηση ή κομματικοποίηση της διοικητικής δομής του κράτους στο κέντρο και στην περιφέρεια.
Άμεση συνέπεια αυτής της τάσης της πολιτικοποίησης ή κομματικοποίησης ήταν η ελάττωση, μέχρι της εξαφανίσεως, του πνεύματος και της νοοτροπίας της επαγγελματικής και επιστημονικής εξειδίκευσης, αλλά και του πνεύματος της ουδετερότητας που πρέπει να έχουν απέναντι στα κομματικά ή κυβερνητικά στελέχη και της αφοσίωσης στο δημόσιο συμφέρον και όχι στο κομματικό ή στην εκάστοτε κομματική βουλητική".
Αντίστοιχα, η Καλλιόπη Σπανού - με την πρόσθετη εμπειρία από τον Συνήγορο του Πολίτη - συνεισέφερε το εξής: "Το θέμα είναι με τα σύμβολα, γιατί χρησιμοποιούνται; Ποιος συγκινείται και τι κερδίζει αυτός που τα αξιοποιεί και εν πάση περιπτώσει πόσο ενδιαφέρεται για το γεγονός ότι η αποτυχία τους οδηγεί σε κυνισμό; Διότι η διαρκής χρήση συμβόλων χωρίς νόημα, χωρίς περιεχόμενο, καταλήγει σε έναν κυνισμό και από τους μεταρρυθμιστές και από την κοινωνία η οποία βλέπει τα αποτελέσματα. Το ότι χάνει η κοινωνία είναι προφανές. Το θέμα είναι να καταλάβουμε πια ότι αυτός ο δρόμος έχει κορεστεί".
Μην μου πεις, φίλε αναγνώστη, ότι στην Μάχη των Σκουπιδιών δεν τα αναγνωρίζεις τα στοιχεία αυτά;
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 3/7/2017.
Από τις τρεις πυκνογραμμένες - και, επιδέξια κακογραμμένες - σελίδες των Συμπερασμάτων του Eurogroup της 15ης Ιουνίου, σε πολλά σημεία βγαίνει στην επιφάνεια εκείνο που επικράτησε στους τεχνοκρατικούς κύκλους να λέγεται "έμφαση στον παρονομαστή"• στους πολιτικότερα εκφραζόμενους, "στροφή στην ανάπτυξη". Η ιδέα είναι προφανής, και είναι σωστή: αν η Ελληνική περίπτωση είναι (και αναγνωρίζεται) ένα πρόβλημα χρέους, και αν γίνεται δεκτό (και γίνεται "αναγκαστικά" δεκτό λόγω των συνθλιπτικών συσχετισμών στην Γερμανική Ευρώπη) ότι ούτε ευθεία, ούτε όμως και ουσιώδης έμμεση ελάφρυνση χρέους/debt relief είναι συζητήσιμη, τότε ο μόνος τρόπος να υπάρξει φως στο τούνελ είναι να αυξηθεί το προϊόν, το ΑΕΠ. Γιατί έτσι θα βελτιωθεί και ο λόγος χρέους/ ΑΕΠ (αυτή είναι η συζήτηση του "παρανομαστή")• γιατί έτσι θα μπορούν να σταθούν όρθιοι στο βάθος χρόνου πρωτογενή πλεονάσματα που να επιτρέπουν (επίσης σε βάθος χρόνου...) αξιόπιστη εξυπηρέτηση του χρέους, την "εξυπηρετισιμότητα".
Μ' αυτήν λοιπόν, την σκέψη το κείμενο του Eurogroup φιλοξενεί - και η Κυβέρνηση παρευθύς ξεκίνησε να το "ανεβάζει" το στοιχείο αυτό: ευθύς ως ξέμπλεξε με την επίσκεψη Γιλντιρίμ ο Πρωθυπουργός έγινε ευρεία σύσκεψη μ' αυτό το μοτίβο, ενώ και στις διαδοχικές συναντήσεις του με τους πολιτικούς αρχηγούς ο Αλέξης Τσίπρας στο μοτίβο "επιστροφή στην ανάπτυξη" έδινε έμφαση - ένα ολόκληρο πλέγμα από αναφορές στην "βελτίωση του αναπτυξιακού δυναμικού της Ελληνικής οικονομίας"/enhancing the growth potential of the Greek economy. Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται και παρακάτω, λίγο πιο σουρεαλιστικά, καθώς καλείται η Ελλάδα, μαζί με τους Θεσμούς αλλά και "τρίτα μέρη" να αναπτύξουν και να στηρίξουν "μιαν ολιστική στρατηγική βελτίωσης της μεγέθυνσης, περιλαμβανομένων βελτιώσεων του επενδυτικού κλίματος"/a holistic growth-enhancing strategy including improvements of the investment climate. Λες και διαβάζεις κείμενα από την αναπτυξιολογία της δεκαετίας του ΄60 και του 70, των ωραίων προθέσεων...
Στην αναπτυξιακή προσέγγιση "κατά Eurogroup", μια πρώτη προσέγγιση αφορά - αναμενόμενο - την σεμνοπρεπή απαρίθμηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, από συλλογικές διαπραγματεύσεις (όπου πρέπει να διαφυλαχθούν όσα έγιναν προηγουμένως: η κυρία Αχτσιόγλου ας το ξαναδιαβάσει, αυτό) μέχρι εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ. Μια δεύτερη προσέγγιση αναφέρεται στην "εξαιρετική κινητοποίηση πόρων" των διαρθρωτικών Ταμείων της ΕΕ : όμως τα αναφερόμενα 11 δις+970 εκατομμύρια, να το πούμε ευθέως, δεν είναι new money. χώρια που αναφέρονται στο 2015-2020! Το κυριότερο όμως, εδώ, είναι η διάψευση της προσδοκίας για ένα "ΕΣΠΑ κρίσης" - δηλαδή για μια αποδοχή των Βρυξελλών ότι θα υπάρξει ψαλίδισμα των διαδικασιών, των κανονισμών, της γραφειοκρατίας Βρυξελλών (που συνδυάζεται με την Ελληνική καφκικότητα, και πνίγει τα πάντα στην εφαρμογή). Βέβαια ο Αλέξης Χαρίτσης υπόσχεται/προσδοκά ότι οι εκταμιεύσεις το 2017-18 θα υπερεπιταχύνουν: δεν το βλέπουμε και τόσο εύκολο! Πάντως, το "τάξιμο" του Eurogroup για αποστολή "εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου" να! δεν πείθει ως υποκατάστατο.
Το τρίτο τμήμα αναπτυξιακών προσδοκιών είναι εκείνο που κρατάει περισσότερο την φαντασία των δικών μας. Εδώ, "στην μαρκίζα" βρίσκει κανείς την δημιουργία της Αναπτυξιακής Τράπεζας . Που, ενώ είναι περίπου βέβαιο ότι δεν θα προκύψει ουσιαστικά Τράπεζα - δηλαδή ίδρυμα του χρηματοπιστωτικού τομέα με banking licence, με άδεια διεξαγωγής τραπεζικών εργασιών είτε γενικά απέναντι στο ευρύτερο κοινό είτε για συγκεκριμένες εργασίες, π.χ. επενδυτικές - το γεγονός και μόνον ότι "γράφτηκε" National Development Bank έχει την σημασία του. Η προσδοκία, εδώ, είναι ότι με ένα σύστημα εγγυήσεων και μόχλευσης, που βέβαια η εμπειρία του IfG - του Instrument for Growth, που είχε πίσω του και μια KfW/Kreditanstalt fuer Wiederaufbau - δεν μας δείχνει πολύ ευνοϊκό πρόκριμα. (Το IfG σέρνεται εδώ και κάπου 5 χρόνια, τελικά κινητοποίησε λίγες εκατοντάδες εκατομμύρια που κατέληξαν σε μια φούχτα δράσεις. Δείχνουν να το έχουν εγκαταλείψει όλοι, ως ιδέα. Ακόμη και το περιβάλλον Σόϊμπλε που κάποια στιγμή πόνταρε πάνω του).
Παραδίπλα, η ευχή/σύσταση για "κινητοποίηση πρόσθετων πόρων "από εθνικές επενδυτικές τράπεζες και άλλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (όπως ΕΙΒ ή η EBRD. στην πρώτη ας προστεθεί και η θυγατρική της EIF, αλλά και το Long-Term Investors Club που συνδυάζει ΕΙΒ, KfW, Caisse des depots), ώστε να αναζητούν "βιώσιμα επενδυτικά σχέδια", όπως του υπερμοχλευμένου σχεδίου Γιουνκέρ.
Συμπληρωματικό ρόλο, θωρείται, θα έχει η τεχνική βοήθεια του European Investment Advisory Hub: ένας ακόμη κύκλος τεχνικής βοήθειας κι εδώ.
Αυτά από αναπτυξιολογία! Α, ναι και πρόταση Τσίπρα προς Μητσοτάκη για συνδιαμόρφωση και συνδιοίκηση της Αναπτυξιακής Τράπεζας...
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 23/6/2017.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο. Όμως, έτσι, όπως επενδύθηκαν - με πολύ σώου, με πληθωρικές δηλώσεις, με πενιχρό πολιτικό περιεχόμενο πλην της διάθεσης κόντρας και τα κάποια στοιχεία αναδίπλωσης - οι ημέρες μετά το ξεκίνημα των Ευρωπαϊκών περιπλανήσεων Τσίπρα και (κυρίως!) Βαρουφάκη, αληθινά θυμίζουν το Se hace camino al andar/ Ο δρόμος χαράζεται περπατώντας.
Έτσι, με αναζήτηση ενός κάποιου περιεχομένου για την πληθωρική φόρμα, φθάσαμε στις Προγραμματικές Δηλώσεις, που κινδυνεύουν να είναι το πιο αστραπιαία μεταφραζόμενο κείμενο στην διεθνή σκηνή! Με το καημένο το "Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης" να επιχειρείται να αποκτήσει αποτύπωση που και τους "έξω" να μην συνταράξει περισσότερο, κι εμάς τους "μέσα" να κρατήσει σε ενθουσιασμό.
Ενώ όμως φαίνεται ότι τελικά θα καταλήξουμε και με Φόρο Επιδεικτικής Κατανάλωσης (αντί του πεζού Φόρου Πολυτελείας: ο Ανδρέας Παπανδρέου θα δάκρυζε, βλέποντας υλοποίηση Thorstein Verblen) και με Ταμείο Εθνικού Πλούτου (αντί για ΤΑΙΠΕΔ: σοφή η ιδέα να συνδυαστεί η εκποίηση/αξιοποίηση με την υπόσχεση για διάσωση του Ασφαλιστικού), συν μια καμπάνια κατά των ολιγαρχών και της ("μεγάλης") φοροδιαφυγής, τα διαβολεμένα τα νούμερα δεν εμφανίζονται στο προσκήνιο. Στο EuroWorkingGroup η εξήγηση ήταν... οι Προγραμματικές που δεν είχαν αναγνωσθεί! Στο δίδυμο Eurogroup της 11ης/16ης Φεβρουαρίου, το ζήτημα κινδυνεύει να είναι σαφώς πιο δυσάρεστο (η Κορυφή της 12ης είναι ούτως ή άλλως "πολιτική"). Στην σταθερή πίεση των "εταίρων" για νούμερα, για ποσοτικοποίηση των πολιτικών όχι απλώς συγκεκριμένη αλλά και πειστική, η Ελληνική στάση είναι Βαρουφακική: "Give us time and give us space". Που στην πραγματικότητα έχει την ακόλουθη απόδοση: "Δώστε μας χρόνο να σκεφθούμε τι θέλουμε/Δώστε μας περιθώρια μέχρις ότου εσείς (οι "εταίροι") σκεφθείτε τι θα μπορούσατε να δώσετε/πού και πώς θα μπορούσατε να χαλαρώσετε ένα κακοσχεδιασμένο και εκ του αποτελέσματος αποτυχημένο Πρόγραμμα, στο οποίο εμείς ζούμε και πνιγόμαστε (και το βλέπετε) εδώ και 5 χρόνια".
Στην πιεστική απαίτηση των "εταίρων" για νούμερα, για στοιχεία , η Ελληνική πλευρά αντιπαρατάσσει ενδιαφέρουσες διαβεβαιώσεις, όπως για δημοσιονομική ισορροπία, ή πάλι για (ήπιο) πρωτογενές πλεόνασμα. Το πρόβλημα πού είναι; Έρχεται η δική μας διαβεβαίωση, π.χ. του τύπου: "Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα διαρρυθμιστεί χρονικά, αλλά δεν έχει και δημοσιονομική επίπτωση, άσε που θα σημάνει πρόσθετες ασφαλιστικές εισφορές, άρα... μείωση των απαιτήσεων του Ασφαλιστικού από τον Προϋπολογισμό". Η άλλη πλευρά σπεύδει να παρατηρήσει: "Ωραία, όμως έχετε υπολογίσει πόσο η αύξηση κατωτάτων θα σημάνει σε αύξηση π.χ. του επιδόματος ανεργίας; Και πόσο στα επιδόματα μητρότητας; Πόσο και πώς θα "περάσει" στον υπολογισμό των συντάξεων; Α, ναι, και με τις υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές, πώς την βλέπετε την εισπραξιμότητα;"
Αυτού του είδους την προσέγγιση, πάτε την τώρα και απλώστε την σ' όλο το φάσμα των Προγραμματικών όπως θα μεταφράζονται σε Πρόγραμμα - όχι πλέον "Θεσσαλονίκης", αλλά "ηπίως ψαλιδισμένο" ώστε να φαντάζει συμβατό με μια συζήτηση Eurogroup...
Ή δείτε πάλι, την προσέγγιση να ζητηθεί η συμβολική αντικατάσταση της Τρόικας - η οποία και μισήθηκε, αλλά και απέτυχε ως "ελεγκτής" - με κάτι "άλλο". Σαν στοιχείο αυτού του "άλλου" κάποια στιγμή συζητήθηκε (όχι δε μόνον στην Αθήνα) και ο ΟΟΣΑ. Τον οποίο, βέβαια, γνώρισε πρόσφατα η ελληνική κοινή γνώμη ως εμπνευστή του διαβόητου toolkit/της εργαλειοθήκης: έκανε περισσότερο κακό η συζήτηση γύρω από το ζήτημα αυτό, έτσι όπως έγινε, παρά ο,τιδήποτε άλλο στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων.
Ο ΟΟΣΑ, οργανισμός με εγγενώς διακρατική υφή, ενώ έχει και γνώση και λόγο - και δεν διστάζει να εκφραστεί με σαφήνεια και ένταση - δεν έχει συσχετισθεί με την γεύση επιβολής του ΔΝΤ και των Βρυξελλών. Εχει δε πρόσφατα "γνωρίσει" (με αφορμή το toolkit) την Ελληνική πραγματικότητα απο κοντά, έχει παίξει ρόλο υποβοήθησης των συνεννοήσεων ο Γενικός Διευθυντής του Ανχελ Γκουρία, που θάναι (στις 11 Φεβρουαρίου, κι αυτός!) στην Αθήνα.
Όμως , με εμάς να αναζητούμε τον όποιο δρόμο περπατώντας, χρειάζεται παρόμοιες τομές να τις προωθήσει η "άλλη πλευρά". Καθώς και να παρατείνει (με δική της πρωτοβουλία;) τον χρόνο που τελειώνει.
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Το κείμενο του Α.Δ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗ δημοσιεύτηκε στη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ 9.2.2015
