Πέμπτη, 25 Απρίλιος 2024
Με το διαπραγματευτικό (λέμε τώρα...) τημ της Ελληνικής πλευράς -Τσακαλώτος, Χουλιαράκης, Αχτσιόγλου - στις Βρυξέλλες για μια τελική προσπάθεια, με αρκετά τελεσιγραφική πίεση των "εταίρων" προς την Αθήνα μην και δεν "χαθεί" εντελώς το Eurogroup της 7ης Απριλίου (ειλικρινά, πιστεύουμε ότι η προσπάθεια είναι άλλη• να αποφύγει η Αθήνα το εύκολο blame game, να δείξει πώς έκανε "ό,τι είναι δυνατόν" κλπ), είναι απαραίτητο να μην χάσει κανείς από το φόντο των πραγμάτων μερικά βασικά στοιχεία.
Δείτε ήδη την προ εβδομάδων διαρροή έκθεσης του Finanzministerium στην κατεστημένη οικονομική Handelsblatt και στην αντίστοιχη έγκυρη πολιτική Die Welt, έκθεση εσωτερικής χρήσης που ανέλυε ότι ακόμη και πάγωμα σε χαμηλό επίπεδο των επιτοκίων για το Ελληνικό χρέος θα ισοδυναμούσε με απώλεια πόρων 120 δις ευρώ σε βάθος 30ετίας - άρα, πώς να θεωρηθεί βάση για διαπραγμάτευση;
Δείτε , λίγο αργότερα, στην πολύ πιο λαϊκή - αλλά πελώριας κυκλοφορίας - Bild την αναφορά στην δοκιμασία του Land της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας (που έχει εκλογές σε λιγότερο από δυο μήνες, χαρακτηρίζεται δε από υψηλό χρέος 180 δις, τόσο ώστε να περιγράφεται ως "Η Ελλάδα της Γερμανίας"...) , με την επισήμανση ότι εκεί οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης είναι το αληθινό πρόβλημα για την αντιμετώπιση του χρέους. Ενώ, την ίδια στιγμή, η Handelsblatt επανέφερε στην δημόσια συζήτηση εκείνο που οι Γερμανοί προτιμούν να ξεχνούν : ότι η ανασυγκρότηση της ηττημένης χώρας τους είχε ως προϋπόθεση το γενναίο haircut του υπέρογκου χρέους τους, το 1953.
Πάμε τώρα ένα βήμα πιο κοντά: με συνέντευξή του (στο ΕΘΝΟΣ) ο Αλέξης Τσίπρας ξεκαθάρισε ή επιχείρησε να ξεκαθαρίσει - ότι τα μέτρα για μετά το 2018/μετά δηλαδή το τρέχον Πρόγραμμα/Μνημονιο-3, ακόμη και αφού συμφωνηθούν και ψηφισθούν, θα πάνε για εφαρμογή (με δική του Κυβέρνηση, εννοείται) μόνον αφού οι "εταίροι" συμφωνήσουν σε - ουσιώδη - μέτρα που να επιφέρουν ελάφρυνση του χρέους. Συν, προσέξτε το αυτό, αφού παρόμοια μέτρα προχωρήσουν σε εφαρμογή. Αυτή η θέση έρχεται να αντιστρέψει εκείνο που οι "εταίροι" (=η Γερμανία) έθεταν πιεστικά τελευταίως, ότι δηλαδή ακόμη κι αν τα έως τώρα συμφωνημένα σε επίπεδο Κορυφής προέβλεπαν "κάτι ουσιαστικό" για το Ελληνικό χρέος υπό την έννοια μεσοπρόθεσμων διαρρυθμίσεων, αυτό θα είχε ως προαπαιτούμενο το κλείσιμο της τωρινής αξιολόγησης ΚΑΙ την εφαρμογή των μέτρων από Ελληνικής πλευράς. Πέραν τούτου, και η συζήτηση (πόσο μάλλον η εφαρμογή) μέτρων για το χρέος θα ολίσθαινε για την επόμενη Γερμανική Κυβέρνηση, δηλαδή θα άρχιζε μετά τις Γερμανικές εκλογές του φθινοπώρου κάτι θα ολοκληρωνόταν "κάποτε" μετά το τέλος του Μνημονίου-3.
Να προσθέσουμε μια διάσταση που, περιέργως, άργησε να προσεχθεί: γυρίζοντας έτσι την διαπραγματευτική λογική ανάποδα, ο Έλληνας Πρωθυπουργός έφερνε και την Αξιωματική Αντιπολίτευση σε ευαίσθητη θέση. Πώς αυτό; Σε μια προσπάθεια (α) να αποστασιοποιηθεί εντελώς από τα δύσκολα και τα βαριά που είναι να συμφωνηθούν τώρα (αν δεν πρόκειται να "τα σπάσουμε" με τους δανειστές και (β) να δείξει σοβαρότητα και αξιοπιστία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ναι μεν αρνείται να ψηφίσει οτιδήποτε όμως ταυτόχρονα διακήρυξε ότι, από αίσθηση ευθύνης, συνέχειας του Κράτους κοκ δεσμεύεται να εφαρμόσει όσα θα έχουν συμφωνηθεί (βέβαια επιφυλασσόμενος να διαπραγματευθεί βελτιώσεις κοκ: θυμηθείτε το σκηνικό 2012...). Αν τώρα υποτεθεί ότι η τοποθέτηση Τσίπρα για το μετά το 2018 ισχύει, τότε τι θέση έχει η (δημοσκοπικά προπορευόμενη, πολύ προπορευόμενη ακόμη και σε δημοσκόπηση Palmos/TVXS) Αξιωματική Αντιπολίτευση; Θα εφαρμόσει τα συμφωνημένα και χωρίς μέτρα για το χρέος;
Κάπου εκεί, και ενώ τα πράγματα φθάνουν στο Eurogroup με περίπου τελεσίγραφο προς την Ελλάδα, έχουμε το ΔΝΤ το οποίο αφενός σκλήρυνε την στάση του στα εργασιακά, αφετέρου επιμένει τα όποια μέτρα για το Ασφαλιστικό - με κατάργηση της "πονηρής" προσωπικής διαφοράς Κατρούγκαλου - να έρθουν πίσω, στο 2019, και να μην μείνουν σπαστά για 2019-20 ή -21. Μην ξεχνάτε το επιχείρημα - κατά το ίδιο ΔΝΤ ! - ότι μετά το 2019 δεν ξέρουμε τι Κυβέρνηση θα έχει η Ελλάδα. Είναι το ΔΝΤ που, υποτίθεται, ήθελε κάτι σαν εγγύηση από την ΝΔ και τα λοιπά κόμματα ότι θα στήριζαν τα προς νομοθέτηση, τώρα, μέτρα...
Δεν ξέρουμε αν θα συμφωνήσει μαζί μας ο αναγνώστης, αλλά έχουμε την αίσθηση ενός νέου σκηνικού να στήνεται σιγά-σιγά. Θα σταθεί όρθιο; Αυτή είναι άλλη υπόθεση!
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 7/4/2017.
Μπορεί σ' εμάς οι διαπραγματεύσεις για την διαβόητη - πλέον - αξιολόγηση του Μνημονίου-3 να γράφουν καθυστέρηση, μεγάλη καθυστέρηση, αυτάρεσκα (θα'λεγε κανείς) συνεχιζόμενη καθυστέρηση.
Μπορεί ενδοκυβερνητικά η καθυστέρηση αυτή να δημιουργεί εντάσεις, σταθερά διαψευδόμενες, όμως... εντάσεις. Μπορεί στην Αξιωματική Αντιπολίτευση , η οποία βλέπει τα δημοσκοπικά της ποσοστά να της υπόσχονται έως και αυτοδυναμία στις προσεχείς κάλπες (βέβαια εδώ εμφιλοχωρεί μια ουσιώδης λεπτομέρεια : τα πολιτικά αποτελέσματα τα φέρνουν οι κάλπες , οψέποτε, κι όχι οι δημοσκοπήσεις ) , να θεωρεί ότι η πίεση στην οικονομία από την καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις και - κυρίως - από την ανασφάλεια που "χτίζει" και πάλιν η καθυστέρηση θα εμπεδώσει, τελικά, το πολιτικό αυτό αποτέλεσμα. Μπορεί, ακόμη, η ελάσσων Αντιπολίτευση, η Κεντροαριστερά που βρίσκεται συνεχώς υπό υπαρξιακή αμφιθυμία (σε απλά Ελληνικά: δεν καταφέρνει να το αποφασίσει "με ποιον θα πάει και ποιον θα αφήσει"), να αντιμετωπίζει την ίδια αυτη καθυστέρηση με μεγαλύτερη ανησυχία: άμα οι δυνάμεις σου γίνει φανερό - δημοσκοπικά πάντα... - ότι δεν είναι απαραίτητες για την διακυβέρνηση στο αύριο, όποτε το αύριο αυτό έρθει, τότε ο κάθε πολιτικός σχεδιασμός προσλαμβάνει στοιχηματιστικό περιεχόμενο! Όσο για τους επιχειρηματικούς κύκλους, αλλά και για τον μαγικό μας κήπο των μήντια, η ίδια αυτή καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις πάει να γίνει μια κλειστή αίθουσα με πολλαπλούς καθρέφτες και με συνεχή ηχώ: το μήνυμα που εκπέμπεται σου επιστρέφει πολλαπλασιασμένο, σε σημείο να σε ζαλίζει.
Γιατί τα λέμε όλα αυτά; Επειδή, βλέπετε, στον "έξω κόσμο" - σε εκείνο των κυριότερων συντελεστών του Ελληνικού ζητήματος, στην Τρόϊκα/Κουαρτέτο, στο EuroWorking Group, αλλά και (όσο μπορεί να εμπιστευθεί κανείς τα σινιάλα απο τα πιο πολιτικά κέντρα) σε Βερολίνο και σε Φρανκφούρτη /ΕΚΤ και σε Ουάσιγκτων/ΔΝΤ - η ανησυχία είναι πολύ λιγότερο παρούσα. Το δίχτυ ασφαλείας, που ήδη από την Συνάντηση Κορυφής των Κυριών (Μέρκελ-Λαγκάρντ) φάνηκε να απλώνεται για την Ελλάδα, όσο πάει το πράγμα συγκεκριμενοποιείται.
Τι θα πει αυτό; Θα πει, άμα ξεκινήσουμε από το τέλος προς την αρχή, ότι οι διαβόητες επίσης "αγορές" έχουν αρχίσει να δέχονται ότι η Ελληνική υπόθεση (που ΔΕΝ προχώρησε το 2014 με την άτυχη έξοδο της Ελλάδας που συνέπεσε με Πορτογαλικό υποτροπιασμό, κι ύστερα εγκαταλείφθηκε από την Κυβέρνηση Σαμαρά) μπορεί να περπατήσει με την δική τους βοήθεια στο β΄εξάμηνο του 2017. Πειραματικά, ασφαλώς. Με τεχνική στήριξη, ασφαλώς (το αντίστοιχο της υπεσχημένης πιστωτικής γραμμής του 2015...). Με την Rothschild αντί της Lazard στο πηδάλιο, και στα arranger fees βέβαια. Με την αποδοχή από την ΕΚΤ των διαβεβαιώσεων του Eurogroup ότι το Ελληνικό Πρόγραμμα θα βρίσκεται on-track. Με τη αποδοχή από το ΔΝΤ των αντίστοιχων διαβεβαιώσεων Eurogroup αλλά και της σκιαγράφησης-συν-κάτι-ακόμη μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης για το Ελληνικό χρέος που να το καθιστούν τεχνικά βιώσιμο/εξυπηρετήσιμο με την νέα προσέγγιση που έχει γίνει του συρμού στην διεθνή συζήτηση περί χρέους.
Πηγαίνοντας, τώρα, από το τέλος προς την αρχή, γίνεται αισθητή μια τάση για άμβλυνση του βαθμού συμμετοχής του ΔΝΤ στο Ελληνικό Πρόγραμμα, ενδεχομένως με την απόσυρση/αντικατάσταση μέρους του δανεισμού που το Ταμείο έχει δώσει (ώστε, μέσω ESM, να πέσουν και τα επιτόκια που πληρώνει η Ελλάδα και να βελτιωθεί το προφίλ αποπληρωμών), όχι όμως με την λογική της παραμονής του Ταμείου ως "τεχνικού συμβούλου" και μόνον που εννοούσε η Αθήνα.
Μαντεύουμε την απορία του αναγνώστη: "Μα, αυτά δεν έχουν ως προϋπόθεση το τεχνικό κλείσιμο της αξιολόγησης , την εκπλήρωση των προαπαιτούμενων , την προνομοθέτηση μέτρων για το 2018+ κλπ.;". Εδώ ακριβώς μπαίνει στην μέση η πολιτική διάσταση. Όχι όπως την εννοούμε εμείς, αλλά όπως την εννοούν εκείνοι! Η ίδια η λογική του διχτυού ασφαλείας δεν αφορά την Ελληνική Κυβέρνηση. Αφορά την Ελληνική Δημοκρατία. Δηλαδή όποιον βρεθεί να έχει τις ευθύνες των πραγμάτων, και τούτο ΑΦΟΥ προσπεραστεί η εκλογική αναταραχή στην Ευρώπη του 2017. Εάν το σημερινό κυβερνητικό σχήμα δείξει να τα βγάζει πέρα στους μήνες που έρχονται, εάν δεν προκύψει καμιά ανατροπή στο σκέλος των εσόδων/του πλεονάσματος ή υποχώρηση - αισθητή - των ρυθμών ανάπτυξης, τότε έχει καλώς (για το κυβερνητικό σχήμα). Εάν όχι, θα αναζητηθούν σχήματα που τώρα θεωρούνται αδιανόητα (αν και τα μουρμουρητά για ψήφιση στην Βουλή με ευρύτερη πλειοψηφία δεν κατασιγάζονται με τους όρκους Κ. Μητσοτάκη ότι θα καταψηφίσει ή και τις προτάσεις π.χ. Α.Λοβέρδου περί αποχώρησης της Αντιπολίτευσης, σύσσωμης), όμως θυμηθείτε και το 2011-12...
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 16/3/2017.
Θα την θυμούνται για καιρό, στην Κυβέρνηση, την σκηνοθεσία του Υπουργικού Συμβουλίου της περασμένης Δευτέρας! Όπου - με επίσημο αντικείμενο την συζήτηση για "παραγωγική ανασυγκρότηση" - είχε σχεδιαστεί ο Πρωθυπουργός να καλωσορίσει την επάνοδο της Ελληνικής οικονομίας στην ανάπτυξη, την "αναπτυξιακή στροφή" με βάση την (κατά Δήμο Παπαδημητρίου) Growth Strategy, 30 σελίδες πράγμα. Που, μαζί με υπόσχεση για υποχώρηση της ανεργίας (στόχος: μείωση κατά 10 μονάδες μέχρι το 2020!), παράλληλα με "δίκαιη ανάπτυξη", από δίπλα και εκμετάλλευση της γεωστρατηγικής θέσης της χώρας, ακούγεται ούτως ή άλλως λιγάκι όπως η προσευχή των αγγέλων προς τα άστρα των δεσποινίδων της καλής κοινωνίας λησμονημένων εποχών.
Ήρθε όμως η τραγικά άβολη - αν και... προγραμματισμένη - ανακοίνωση των στοιχείων για αισθητή υποχώρηση του ΑΕΠ στο δ' 3μηνο του 2016 και η σούπα χάλασε. Άσχημα. Περισσότερο επικοινωνιακά - για να' μαστε ειλικρινείς - παρά ουσιαστικά/σε όρους διαπραγμάτευσης, καθώς οι Τροϊκανοί (και μάλιστα το ΔΝΤ) ουδέποτε επρόκειτο να προσαρμόσουν τις δικές τους προβλέψεις για ανάπτυξη με βάση προσωρινές ή έστω αναθεωρημένες εκτιμήσεις για ... ένα 3μηνο ΑΕΠ.
Ας είναι. Στην Κυβέρνηση, το γεγονός και μόνον ότι το σκέφτονται και μιλούν για παραγωγική ανασυγκρότηση - όχι, δε, με όρους της εποχής Παναγιώτη Λαφαζάνη, πρώτου φερώνυμου υπουργού στο ξεκίνημα ΣΥΡΙΖΑ - είναι ενθαρρυντικό. Θα μας επιτραπεί όμως να σταθούμε, εδώ, σε μια παράξενη σύμπτωση : την ίδια μέρα με το Υπουργικό Συμβούλιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση, γινόταν (σε μια αληθινά κατάμεστη από ανθρώπους των επιχειρήσεων αίθουσα του Royal Olympic), μια ιδιότυπη παρουσίαση/συζήτηση με θέμα "Ο ρόλος των Ελληνικών παραγωγικών επιχειρήσεων στην ανασυγκρότηση της χώρας".
Την διοργάνωση έκανε το ΡΕΥΜΑ (το ακρωνύμιο είναι από το Ριζοσπαστική Ευρωπαϊκή Μεταρρυθμιστική Ανασυγκρότηση), που στοιχείται γύρω από τον Θανάση Σκορδά ο οποίος είχε διατελέσει υφυπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας επί Κυβέρνησης Σαμαρά/Βενιζέλου και "πλήρωσε" απομακρυνόμενος (μαζί και με τον Κωστή Χατζηδάκη) την "Συριζοποίηση" της τότε Κυβέρνησης μετά τις Ευρωεκλογές, καθώς φορτώθηκε το - υποτιθέμενο - πολιτικό κόστος από την προσπάθεια να προχωρήσουν κινήσεις λογικής όπως στις εμπορικές μισθώσεις ή σε θέματα εργαλειοθήκης ΟΟΣΑ.
Στην συνάντηση αυτή, το ΡΕΥΜΑ παρουσίασε την κίνηση ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ , μια άλλη πρωτοβουλία επιχειρήσεων οι οποίες προβάλλουν την εμμονή τους στην Ελληνική ταυτότητα: παραγωγή κυρίως στην Ελλάδα - φορολογική έδρα στην Ελλάδα - ιδιοκτησία κυρίως Ελληνική.
Την λογική και την στόχευση της κίνησης ανέλυσαν βασικοί εμπνευστές της, Άγις Πιτσιόλας της Agrino και Πλάτων Μαρλαφέκας της Λουξ. Μετέχουν σειρά βιομηχανιών, ιδίως από τον χώρο τροφίμων/ποτών (ΕΨΑ, Ζσγόρι, Νιτσιάκος, Νήσος, Ήλιος, Βίκος, Ζυθοποιία Αταλάντης, Ούζο Βαρβαγιάννη, Κύκνος, Γεροβασιλείου), αλλά και SKAG, Ευρωχαρτική, Writing Fields από τα είδη γραφείου. Το να ακούει κανείς τον λόγο περί επιχειρηματικότητας από ανθρώπους που πέτυχαν, που άντεξαν/αντέχουν, που θέλουν να συνεχίσουν με την βάση αυτή Ελληνικής ταυτότητας έχει - θα συμφωνήσει ο αναγνώστης - μεγαλύτερο ενδιαφέρον απ' όποια μελέτη McKinsey/ΙΟΒΕ/ΚΕΠΕ ή όποια πολιτική πρόθεση.
Δυο άλλοι συμμετέχοντες στην διοργάνωση , ο Γιώργος Μπάλτας της ΑΣΟΕΕ /Οικονομικού Πανεπιστημίου και ο Μανωλης Αγγελάκας από τον τομέα του φαρμάκου (και Ευρωβουλευτής ένα φεγγάρι) στράφηκαν γενικότερα στο τι υπήρξε "η Ελλάδα που παρήγε" ο πρώτος με έμφαση στο τι μπορεί/τι πρέπει να σημαίνει το Made in Greece στο τι περιμένουν από την Πολιτεία, μάλλον τι χρειάζονται να δουν την Πολιτεία να αποφεύγει ο δεύτερος.
Εκείνο που η συνολική αυτή συζήτηση έφερε στην επιφάνεια - με κάποιες στιγμές να θυμίζουν πολιτική κινητοποίηση, ιδίως στα εισαγωγικά σχόλια του Θανάση Σκορδά - ήταν ότι όταν το θέμα της παραγωγικής ανασυγκρότησης έρχεται απ' αυτήν το φόρουμ στο προσκήνιο όχι σχεδιαστικά, ούτε με την μορφή πολιτικών προθέσεων, αλλά από τις ίδιες τις παραγωγικές επιχειρήσεις, προσλαμβάνει ένα πολύ διαφορετικό περιεχόμενο.
Όταν δηλαδή αναλύεται η καταναλωτική συμπεριφορά - το πώς ο πιεσμένος πλέον καταναλωτής "κοιτάζει" προς τα Ελληνικά προϊόντα - , όταν διερευνάται το πώς οι εξαγωγές προχωρούν μεν κατ' όγκον, όμως οι τιμές τους συμπιέζονται στην διεθνή αγορά ώστε το τελικό εξαγόμενο να χωλαίνει, όταν ακόμη προσεγγίζεται το ζήτημα της φορολογικής έδρας και πώς μια επιχείρηση μπορεί να "επιζήσει" χωρίς να μετακινηθεί κι ακόμη περισσότερο χωρίς να μετακινήσει την παραγωγή της "αδειάζοντας" την απασχόληση, η συζήτηση προερχόμενη από το κοινό αυτό βαραίνει. Ουσιαστικοποιείται. Στο ερώτημα αν μεταξύ των επισήμων κέντρων "ακούει κανείς;", η απάντηση ευγενικά αρνητική.
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτμεπορική" στις 9/3/2017.
Πριν μερικές εβδομάδες, είχε "σηκωθεί" διεθνώς - αλλά και σ' εμάς, στην Ελληνοελληνική συζήτηση - το θέμα του Grexit. Ύστερα πήγε πίσω. Τώρα σηκώνεται σχεδόν γενικευμένα η υπόθεση των "κόκκινων δανείων", που ας μην το παραβλέπουμε ανακινεί συνολικά το ζήτημα των τραπεζών/του χρηματοπιστωτικού τομέα. Μέχρι και ο Αλέξης Τσίπρας τοποθετήθηκε σχετικά, στην Ελληνική Ένωση Τραπεζών.
Με την κουραστική κανονικότητα Κάτωνα του Πρεσβύτερου (εκείνου του περίεργου που κάθε τόσο παρενοχλούσε την Ρωμαϊκή Σύγκλητο από την μακαριότητά της, καταλήγοντας κάθε ομιλία του με το ότι έπρεπε να ασχοληθεί με την Καρχηδόνα/"Carthago delenda est"), σε κάθε δημόσια τοποθέτησή του και με κάθε αφορμή ο Γιάννης Στουρνάρας επανέρχεται στο θέμα. Η προγραμματισμένη άφιξη στην Αθήνα, παράλληλα με την Τρόικα για το δέσιμο (υποτίθεται) της δεύτερης αξιολόγησης του Μνημονίου-3, και της κυρίας Ντανιέλ Νουί του SSM απλώς λειτουργεί σαν βουκέντρα. Και τούτο ενώ το ζήτημα των κόκκινων δανείων το έχει ήδη ξαναρίξει ως βόμβα βυθού το ΔΝΤ, το οποίο έθετε συνολικά ζήτημα κεφαλαιακής επάρκειας ων συστημικών τραπεζών, "δείχνοντας προς νέα ανακεφαλαιοποίηση" κατά διεθνή Μέσα.
Τα στοιχεία γνωστά: τα μη-εξυπηρετούμενα ανοίγματα έχουν αισίως προσπεράσει το 45% του συνόλου των δανειακών χαρτοφυλακίων (με τις μικρομεσαίες έως μικρές επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες από 60% μέχρι 68% , αντιστοίχως). Ακόμη και τα ενυπόθηκα στεγαστικά - εκεί δηλαδή όπου η διακινδύνευση από την μη-εξυπηρέτηση θεωρούνταν αμεσότερη, λόγω ακριβώς της υποθήκης - να πλησιάζουν τον μέσο όρο με 41,5% , ενώ μόνον ο παγωμένος δανεισμός των "μεγάλων" (με ελληνικά μέτρα...) επιχειρήσεων μένει κάτω από το 30%.
Εδώ, η συνήθης απάντηση από την επίσημη Ελληνική πλευρά - ας πούμε της Κυβέρνησης που διαπραγματεύεται με τους "εταίρους" - είναι ότι προωθούνται διάφορες νομοθετικές παρεμβάσεις: μηχανισμός εξωδικαστικού συμβιβασμού, ειδική ασυλία για τραπεζικά στελέχη ώστε να προχωρούν σε ρυθμίσεις, ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί. Δυστυχώς, η τεχνοδομή των τραπεζών ούτε τον Κώδικα Δεοντολογία/τυφλοσούρτη της Τράπεζας της Ελλάδας αξιοποίησε, ούτε σε ουσιαστικές ρυθμίσεις τόλμησε/ θέλησε/δέχθηκε να προχωρήσει. Και αυτό, τελικά βοήθησε ώστε να ριζώσει η πρακτική των "στρατηγικών κακοπληρωτών" στα επιχειρηματικά δάνεια (άνω των 50.000) και να επεκτείνεται στα στεγαστικά.
Σπαρακτική, συνεπώς, απλοϊκότητα είχε και η - με όλη την αναμενόμενη επίσημη φλυαρία - εκκίνηση λειτουργίας του πρώτου ΓΕΔ , θεσμού με τον οποίο επιχειρείται η "ρύθμιση λιανικής" στα στεγαστικά και τα καταναλωτικά δάνεια ιδιωτών. Είναι το πρώτο από τα σχεδιασμένα 120 Γραφεία Εξυπηρέτησης Δανειοληπτών, που θα σπαρθούν ανά την επικράτεια με προγραμματισμένη φιλοδοξία να εξυπηρετούνται κάθε χρόνο 40.000 (σαράντα χιλιάδες) δανειολήπτες με συμβουλές και διαμεσολάβηση, ώστε να ρυθμίζουν τα χρέη τους που βρίσκονται κοκκινισμένα. Δεν σταματάει, δε, εδώ η παροχή υπηρεσιών (που ξεκινάει Μάρτιο του 2017 για ένα φαινόμενο το οποίο άρχισε να "φορτώνει" από το 2013 - σημειώστε το κι αυτό) προς τον πολίτη. Μέσα από ηλεκτρονική πλατφόρμα που στήνεται τώρα - και που, είμαστε βέβαιοι, θα εγκαινιασθεί και αυτή με την πρέπουσα δημοσιότητα και προβολή σε κάποιους μήνες - οι 250 υπάλληλοι των ΓΕΔ θα κληθούν να διαφωτίζουν μέχρι και 1.800.000 ενδιαφερόμενους στα επόμενα χρόνια, στο keyd.gov.com.
Ο θριαμβικός τόνος που οι εμπνευστές της - εκσυγχρονιστικής, όντως - προσπάθειας προκειμένου να γίνει "κάτι" στον χώρο των κόκκινων δανείων, διαψεύδεται από το ότι εδώ, γίνεται κυρίως δήλωση προθέσεων και διαχείριση εικόνας.
Αν οι τράπεζες και οι άνθρωποι τους δεν ξεκουνηθούν από την θέση της (ευγενικής ή αγριωπής) άρνησής τους να καταπιαστούν, φάκελο με φάκελο, με την ρύθμιση εξατομικευμένων δανείων, αν δεν δουν αληθινά ποιος μπορεί να εξυπηρετήσει και ποιος όχι, ποιος ξανοίχτηκε εύλογα και βρέθηκε "κρεμασμένος" (γιατί έχασε την δουλειά του, ενδεχομένως και η γυναίκα του. γιατί κατέρρευσε η ζήτηση στην μικρή δουλειά του. γιατί τον κλάδεψαν τα capital controls), αν δεν ξεσκαρτάρουν στα σοβαρά την νέα γενιά στρατηγικών κακοπληρωτών, τότε δεν γίνεται τίποτε.
Τίποτε εκτός από ευπρεπή εγκαίνια. τίποτε εκτός από δημόσιες εκδηλώσεις. τίποτε εκτός από σώου προς τους Τροϊκανούς και προς τον SSM ότι "κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν" και από επεξηγήσεις προς τους πολίτες ότι.... "είμαστε κοντά σας, στο πλάι σας" με το ημι-υπονοούμενο "στην προσπάθειά σας να ξεφύγετε από τα νύχια των τραπεζών".
Διόλου τυχαία, τα ΓΕΔ θα ωριμάσουν σε (αναγκαστικά!) προεκλογική περίοδο, σκεφτείτε το κι έτσι. Μήπως και η επίσκεψη Αλέξη Τσίπρα στην ΕΕΤ έτσι θέλει να ακουστεί;
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 4/2/2017.
Όσο θα περιμένουμε - και θα περιμένουμε βδομάδες, ίσως και μήνες! - μέχρι να ξεκαθαρίσει τι τελικά συμφωνήθηκε στο Eurogroup του Φεβρουαρίου και στην Κορυφή των Κυριών (μαζί και με λίγον Γιουνκέρ, εντάξει!) για την Ελλάδα, δεδομένου ότι... τώρα ξανάνοιξε, απλώς, η διαπραγμάτευση και τίποτε δεν έκλεισε (όπως επιχειρείται να ειπωθεί), θα έλθουμε με μια ιδιαίτερα ταπεινή πρόταση στον αναγνώστη. Να σταματήσει να ασχολείται με όσα του λένε, από τους αυτάρεσκους κυβερνητικούς στην Αθήνα μέχρι τον αυτοτρολλαριζόμενο Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε στο Βερολίνο, από τους αμήχανους αντιπολιτευτικούς πάλι στην Αθήνα μέχρι την κακοφωνία των Βρυξελλών, από τις φίλαθλες τοποθετήσεις των Ελληνικών μήντια ("μας ταπώσανε", "τους σκίσαμε") μέχρι τις σταθερά με καθυστέρηση φάσης αναλύσεις των διεθνών, έγκυρων κοκ Μέσων (που ώρες μετά την σχεδόν κατάληξη για Grexit, "είδαν" νέο success story, ήδη επανήλθαν σε ζόφο και ανασφάλεια).
Προτείνουμε, λοιπόν, στον αναγνώστη να κάτσει παρέα μαζί μας να ξαναδεί μερικές θεμελιώδεις έννοιες. Ώστε όχι να συμφωνήσει μαζί μας ή με οποιονδήποτε αναλυτή ή πολιτικό τενόρο, αλλά τουλάχιστον να έχει κάτι σαν μίτο της Αριάδνης όσο τα πράγματα θα προχωρούν στον λαβύρινθο των διαπραγματεύσεων. (Υπάρχει Μινώταυρος/Grexit ή πολιτική κατάρρευση κάπου γύρω; Αληθινά κανείς δεν το γνωρίζει). Στην προσπάθεια αυτή, ας αρυσθεί καρτερία από Σαίξπηρ: "Words, words, words" από τον Άμλετ (Πράξη δεύτερη, σκηνή 2, διάλογος με τον Πολώνιο): λόγια, λόγια, λόγια. αλλά και σωφροσύνη από το αρχαίο γνωμικό, μέσω Δημοσθένη "Προς γαρ το τελευταίο εκβάν έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται" (νομίζουμε σε κάποιον Ολυνθιακό): η τελική έκβαση κρίνει ο,τιδήποτε προηγήθηκε.
Πρώτα-πρώτα, λοιπόν τι θα πει "συμφωνία": όπως έχει έρθει το πράγμα, συμφωνία είναι η σύμπτωση των μερών που κάθε φορά κάθονται στο τραπέζι - άλλοτε προσέρχεται το ΔΝΤ, άλλοτε όχι. άλλοτε ανεβαίνει ο ρόλος της ΕΚΤ, άλλοτε υποχωρεί, ομοίως του ESM. άλλοτε αφήνεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μιλήσει, άλλοτε παραμερίζεται. άλλοτε η Ελλάδα βρίσκεται στο τραπέζι, άλλοτε αφήνεται στον προθάλαμο (κακό, άλλ' έτσι είναι) - να συνεχιστεί η διαδικασία, να αφεθούν τα πράγματα να τρέχουν. Κάθε απόφαση, κάθε συναίνεση, δεν είναι παρά ένας σταθμός στο continuum μιας κυλιόμενης διαπραγμάτευσης. Γι αυτό και το "κλείνει" (η συμφωνία, η αξιολόγηση, η διαπραγμάτευση) δεν έχει νόημα ούτε ως λέξη, ούτε ως συμπέρασμα.
Πάμε τώρα παρακάτω: η τρομερή έννοια - έτσι την καταλήξαμε! - "μέτρα" έρχεται να αναμετρηθεί με την άλλη, με τις "μεταρρυθμίσεις" . Ξεκίνησαν τα μέτρα να έχουν αρνητική φόρτιση, μνήμη της αρχικής φάσης - εμπνεύσεως ΔΝΤ - του Προγράμματος, του cut-cut-cut/tax-tax-tax, περικοπές και φόροι. Ύστερα προχώρησαν σε πιο τεχνικά, συνεπώς λιγότερο εύκολα αξιολογήσιμα πράγματα. Ενώ οι μεταρρυθμίσεις (και μάλιστα οι "διαρθρωτικές") υποτίθεται ότι είχαν εξαρχής μια λογική παρέμβασης στην δυσλειτουργική Ελληνική οικονομία - ενώ η αποκορύφωση ήρθε με το toolkit, την εργαλειοθήκη του πολυμήχανου τεχνίτη ΟΟΣΑ, που θα επισκεύαζε το σαράβαλο. (Είχαμε - ένα μόλις παράδειγμα - την βατραχομυομαχία περί τις ημέρες διάρκειας του "φρέσκου γάλατος", ώστε να πάψουμε να έχουμε στην Ελλάδα από τις ακριβότερες τιμές στην ΕΕ. Πήγε να πέσει Κυβέρνηση, το μέτρο πέρασε, υλοποιήθηκε όπως-όπως. Το γάλα... ακρίβυνε!). Τελικά, "μέτρα" και "μεταρρυθμίσεις" κατέληξαν να υποδηλώνουν κάτι απλούστερο: να γίνεται κάτι, να κινούνται τα πράγματα, "do something!".
Ενδιάμεση στάση, εδώ, στο ποιον αφορούν τα "μέτρα", ποιος βαρύνεται με τα deliverables, τα παραδοτέα κάθε φύσης. Συνήθως βαρύνουν εμάς - το πειραματόζωο. Που εγκαλούμεθα ότι δεν εφαρμόζουμε: "implementation, implementation, implementation" κατά την υπέρκομψη κυρία Λαγκάρντ. Όμως "μέτρα" (για το χρέος, π.χ.) βαρύνουν και τους απέναντι, τους "εταίρους": αυτά συμφωνούνται, όπως το 2012, ύστερα το 2015/16 αλλά με μιαν ακρούλα, μια προϋπόθεση που βοηθά να μην υλοποιούνται.
Πάμε τώρα στο "μεσοπρόθεσμο". Πρώτον, το Μεσοπρόθεσμο είναι ένα Πρόγραμμα που κοιταει - με ορισμένους δείκτες, ορισμένες παραδοχές: προβολή για ΑΕΠ, για πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα, για πληθωρισμούς, για κατανάλωση και επενδύσεις, προς το μέλλον. Αυτό το διαμορφώνει/το υποβάλλει η κυρίαρχη χώρα "Ελλάς", το συζητούν και το εγκρίνουν οι ξένοι. Και... πέφτει έξω! Βασικά, διαμορφώνεται/υποβάλλεται/ εγκρίνεται/ μπαίνει στο συρτάρι. Στόχος: "να βγαίνουν τα νούμερα".
Το άλλο μεσοπρόθεσμο, είναι τα μέτρα για το χρέος. Ατυχώς, και εδώ αυτό το "μεσοπρόθεσμο" προνοήθηκε προκειμένου να βγαίνουν τα νούμερα, η "βιωσιμότητα". Α, ναι, και προκειμένου να φεύγει ο χρόνος - να περάσουν οι εκλογές (τους) και βλέπουμε.
Μ' αυτά τα ξεκαθαρίσματα εννοιών, ας πορευόμαστε!
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 23/2/2017.
Άνθισαν τις τελευταίες τρεις βδομάδες στον διεθνή Τύπο οι αναφορές σε Grexit - και δεν νομίζουμε να οφείλεται αυτό μόνο στις πεισματικές αναφορές στην "διέξοδο" αυτή για την Ελλάδα του Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε, ούτε καν στο μοχθηρό πόκερ που παίζεται γύρω από την Ελληνική υπόθεση μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωπαίων "εταίρων" της χώρας (=Γερμανίας).
Βλέπετε, ήδη κατά τον εορτασμό των 60χρονων της ΕΕ, σε πέντε βδομάδες, στην Ρώμη θα υπογραφεί ούτως ή άλλως ένα πανηγυρικό κείμενο των ηγετών των "27" προς την κατεύθυνση της Ευρώπης των δυο - αν μη των πολλών - ταχυτήτων. Αυτή η συζήτηση που άνοιξε, δεν βράδυνε λοιπόν να δρομολογήσει εικασίες για μια "διαφορετική" Ευρωζώνη με ενδεχόμενη περιθωριοποίηση των πιο ζορισμένων σημερινών μελών: απ' εκεί μέχρι το Grexit, ένα βήμα! Το πόσο εύκολα η συζήτηση ξεφεύγει φάνηκε άλλωστε από το ότι η ίδια η Καγκελλάριος Μέρκελ την μια μέρα - στην Μάλτα - αναγνώριζε ότι πάμε για τις δυο ταχύτητες, την άλλη έσπευδε (περιμαζεύοντας τον Σώυμπλε) να διακηρύξει ότι η Ευρωζώνη θα παραμείνει ενιαία.
Πάντως η αλήθεια είναι ότι, σ' εμάς, η φωτιά δεν αργεί να επεκταθεί στα φρύγανα και τις πευκοβελόνες - τέτοιο, δηλαδή πάντα εύφλεκτο, είναι σ' εμάς παγίως το πολιτικό περιβάλλον, όχι; Όμως έχει σημασία το ότι αυτήν την φορά , με απόσταση λίγων μόλις ημερών, ήρθαν δυο ισχυρές φωνές να εκπέμψουν μήνυμα κινδύνου - προειδοποίησης. Με ένταση που ούτε το καλοκαίρι του 2015 δεν την είχαμε καταγράψει.
Ο ΣΕΒ , που παραδοσιακά υιοθετεί χαμηλούς τόνους, σ' αυτήν την συζήτηση ξεκίνησε σε λογική συναγερμού: σημείωσε ότι τυχόν δραχμοποίηση - με το χρέος απαιτητό σε ευρώ (και ευρισκόμενο στα χέρια Κρατών κατά το μεγαλύτερο μέρος), αν αυτό πάψει να εξυπηρετείται κανονικά θα οδηγήσει σε απομόνωση της χώρας στην διεθνή κοινότητα, "διακινδυνεύοντας το σύνολο των οικονομικών και κοινωνικών της επιτευγμάτων". Με το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών της χώρας (53 δις ετησίως) που κατά 70% αποτελούν εισροές στην παραγωγική διαδικασία να μην μπορεί να καλυφθεί - και με περιορισμένα συναλλαγματικά διαθέσιμα 6,5 δις - υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης της παραγωγικής διαδικασίας. Καθώς, επιπλέον, μια τέτοια διατάραξη στην δομή των εξωτερικών συναλλαγών της Ελλάδας θα επέλθει σε φάση επέκτασης του προστατευτισμού (αναφορά στην μετα-Τραμπ εποχή...) στο διεθνές εμπόριο, τυχόν μη-συμμετοχή της χώρας στο μείζον εμπορικό μπλοκ της ΕΕ θα αποτελούσε μεγάλη διακινδύνευση.
Το κατά ΣΕΒ σενάριο ενός Grexit θα σημάνει ότι: Το χρέος της Τράπεζας της Ελλάδος (ουσιαστικά: των Ελληνικών τραπεζών), ιδίως προς την ΕΚΤ/το Ευρωσύστημα, θα καταστεί άμεσα απαιτητό - σε ευρώ. (Αυτό εξηγούσε προς πάσαν κατεύθυνση και ο Μάριο Ντράγκι προ εβδομάδων, με τα μάτια στραμμένα μάλλον στην Ιταλία). Παρομοίως το δημόσιο χρέος, το οποίο θα διεκδικείται από τους ξένους - "επισήμων" - δανειστών σε ευρώ, άνευ τέλους. Όσοι έχουν δάνεια (και μεγαλύτερα δάνεια έχουν αναγκαστικά οι πλουσιότεροι) θα τα εξοφλήσουν λιωμένα σε δραχμές, εφόσον έχουν κεφάλαια στο εξωτερικό (και... έχουν). Όσοι αντιθέτως έχουν καταθέσεις, ακόμη κι αν δεν βρεθούν κουρεμένες στο πλαίσια bail-in λόγω προσάραξης των τραπεζών, θα χάσουν σημαντικό μέρος της αξίας των αποταμιεύσεών τους. Πραγματική βελτίωση συντάξεων δεν θα μπορέσει να υπάρξει, καθώς θα έχουν στερέψει οι συνταξιοδοτικοί πόροι. ομοίως, βελτίωση μισθών με κατάρρευση της παραγωγικής διαδικασίας δεν θα νοείται επί χρόνια. Όλα δε τα παραπάνω - κατά τον ΣΕΒ - απειλείται να συμβούν σε περιβάλλον υπερπληθωρισμού καθώς το εκδοτικό προνόμιο "θα ενεργοποιηθεί κατά το δοκούν" [Διαβεβαιώνουμε τον αναγνώστη ότι δώσαμε μια κάπως συγκρατημένη εκδοχή του σεναρίου δραχμοποίησης και συνεπειών κατά ΣΕΒ].
Αυτό το τελευταίο, περί νομισματικής διαχείρισης, σαν να λειτούργησε ως νοηματική πρόκληση προς Στουρνάρα!. Ο οποίος, μιλώντας στην Βουλή κατά την παρουσίαση της Ενδιάμεσης Έκθεσης για την Νομισματική Πολιτική - και αφού ζήτησε να κλείσει η αξιολόγηση το συντομότερο δυνατόν καθώς "είμαστε στο τελευταίο μίλι, δεν δικαιολογείται αποτυχία", ενώ "το κόστος της μη ολοκλήρωσης θα είναι τεράστιο", πέρασε στην υπόθεση Grexit. Για να διακηρύξει ότι "θα είναι η απόλυτη καταστροφή". Εξήγησε το κρίσιμο ότι "δεν είναι απλή υπόθεση το Grexit, δεν είναι απλή υποτίμηση", για να φθάσει στο ότι "δεν θα μπορούμε ούτε να ταξιδέψουμε στο εξωτερικό [...] θα μας συλλαμβάνουν στα σύνορα". συν μια αναφορά σε Βόρεια Κορέα, "ξεφεύγοντας" λιγάκι (φταίει ίσως το κλίμα της Βουλής;).
Τίθεται όμως το ερώτημα στον μέσο πολίτη: γιατί τόση ανησυχία;
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 17/2/2017.
Με δεδομένη την χιονοστιβάδα τοποθετήσεων και γεγονότων γύρω από το τεχνητό αδιέξοδο που επεχείρησε να δημιουργήσει για το Ελληνικό Πρόγραμμα η τακτική Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε - η συζήτηση/διαβούλευση κατά το Άρθρο VI του Καταστατικού του ΔΝΤ για την (μην ξεγελιόμαστε) μη-βιωσιμότητα του Ελληνικού χρέους , αλλά και τοποθέτηση Μάριο Ντράγκι μιλώντας για τις προϋποθέσεις πρόσβασης της Ελλάδας στην χαλάρωση /Q.E. - μάλλον δεν δόθηκε η σημασία που θα της άξιζε στην "επάνοδο" στην συζήτηση για το χρέος ενός πολλαπλά κεντρικού παίκτη. Του Γιάννη Στουρνάρα. Του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, βέβαια, αλλά και βασικού διαπραγματευτή το 2012 της τότε (δεύτερης) προσπάθειας ρύθμισης των Ελληνικών πραγμάτων και μετέπειτα καίριου υπουργού Οικονομικών. Ο οποίος είχε αναπτύξει μια σημαντική και χρήσιμη συνεννόηση με τον Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε της εποχής, μέχρις ότου άκουσε τον τελευταίο να του λέει, όταν ο Στουρνάρας ήγειρε ζήτημα ελάφρυνσης του (πασίδηλα μη-βιώσιμου) Ελληνικού χρέους, "Forget it, Jannis!"/Ξέχνα το Γιάννη.
Ήταν τρία χρόνια πριν σήμερα, αυτό! Δηλαδή σε εντελώς ανύποπτο χρόνο ως προς τις φετινές Γερμανικές εκλογές οι οποίες (μάθαμε να λέμε ότι) κάνουν τον Σώϋμπλε να αρνείται κάθε ενδεχόμενο ριζικής επέμβασης στο Ελληνικό χρέος. Ήταν εκείνη μια ντροπιαστική για την "Ευρώπη" τοποθέτηση, που ισοδυναμούσε με "Εμένα δεν με βολεύει, εσείς πνιγείτε!" - και που, το χειρότερο, έπεισε/υποχρέωσε/παγίδευσε τις τότε Κυβερνήσεις Σαμαρά/Βενιζέλου (και, το πιο ουσιαστικό, τον ίδιο τον Γιάννη Στουρνάρα) να ψαλμουδιάζουν τα περί βιώσιμου χρέους. Τώρα όμως, τώρα που βρισκόμαστε δυο Μνημόνια αργότερα και που η Βαρουφάκικη εμπειρία του 2015 έμπλεξε τα ίχνη τόσο, ώστε κανείς να μην χρειάζεται να πηγαίνει πολύ πίσω - αν και αυτό ακριβώς κάνει, διδακτικότατα, το βιβλίου Καζάκου/Λιαργκόβα/Ρεπούση "Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας", έκδοση στα πλαίσια του (χρησιμότατου) Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στην Βουλή, στην παρουσίαση του οποίου ο ίδιος Γ. Στουρνάρας είπε πολλά και πολύ σημαντικά -, τώρα μπορούν να κατατίθενται αιχμηρότερες αλήθειες για το Ελληνικό χρέος.
Στην μεν παρουσίαση του βιβλίου Καζάκου/Λιαργκόβα/Ρεπούση, ο Γιάννης Στουρνάρας εξήγησε ότι θα ήταν "εξαιρετικά ατυχές και επιζήμιο" να εγκαταλειφθεί , τώρα, η αγωνιώδης προσπάθεια δημοσιονομικής-και-όχι-μόνο προσαρμογής που έχει κάνει η Ελλάδα τα μνημονιακά χρόνια, ενώ στάθηκε απολογητικά στους λόγους του παράλογα (δική μας η έκφραση: οι Διοικητές δεν δικαιούνται τέτοιες εκφράσεις) υψηλού κόστους προσαρμογής της Ελληνικής οικονομίας. Όμως στην επιστολή του που επισήμως παρουσιάστηκε - μαζί με εκείνην του Ευκλείδη Τσακαλώτου ως ΥΠΟΙΚ - στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ από τον εκεί εκπρόσωπο της Ελλάδας Μιχάλης Ψαλιδόπουλος (ιστορικός της οικονομικής σκέψης και των διαδοχικών Ελληνικών κρίσεων: επιφυλάσσουν περίεργα γυρίσματα τα χρόνια!) , ο Διοικητής Στουρνάρας συμβάλλει αποτελεσματικά στο να συγκρατηθεί η υπερφίαλη (πάλιν δική μας η έκφραση) τοποθέτηση του Ταμείου σχετικά με την ποιότητα και σταθερότητα των Ελληνικών προσπαθειών - ανάγνωθι: σχετικά με το γινάτι Τόσμεν/Βελκουλέσκου για τις επιδόσεις της Ελληνικής προσαρμογής.
Κυριότατα, όμως, έφερε στο προσκήνιο την συνηγορία της Τράπεζας της Ελλάδος - επίσημα - για "ανάγκη μείωσης των δημοσιονομικών στόχων μετά το τέλος του (τρέχοντος) Προγράμματος το 2018 από 3,5% του ΑΕΠ πρωτογενές πλεόνασμα σε 2%". Θυμηθείτε την προσέγγιση Ν. Χριστοδουλάκη - την είδαμε κάπως αναλυτικότερα στο σημείωμα της 8ης Φεβρουαρίου από αυτές τις φιλόξενες στήλες : η προσέγγιση Στουρνάρα κινείται στο ίδιο μήκος κύματος, μόνο που αναφέρεται "σε συνδυασμό με μείωση των φορολογικών συντελεστών και αποτελεσματική προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων" (που, θα λέγαμε, είναι μια διόδευση για την επενδυτική επανεκκίνηση που μνημόνευε ο Ν. Χριστοδουλάκης).
Σε αντίστοιχες όμως προτάσεις ρύθμισης/μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος που είχαμε δει από Χριστοδουλάκη προβαίνει και ο Γ. Στουρνάρας, με το ιδιαίτερο βάρος του Διοικητή, διεξοδικά: κατάργηση περιθωρίου επιτοκίου του buy-back του 2012, χρήση κερδών των ANFAs και SMPs (αγορές Ελληνικών ομολόγων από ΕΚΤ και εθνικές Κεντρικές τράπεζες στο 30%-40% της ονομαστικής αξίας) για μείωση μελλοντικής χρηματοδοτικής ανάγκης του Προγράμματος, αναδιάρθρωση των δανείων του EFSF και άλλων αρχικών επίσημων δανείων - που θα βοηθούσαν να υποχωρήσει ο στόχος πλεονάσματος λειτουργώντας ως πρόσθετη ελάφρυνση του χρέους.
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 9/2/2017.
Δεν ήταν (;) αναμενόμενο να ξαναξεκινήσει, πάντως ήδη απλώνεται σαν φωτιά στα ξερά (ελπίζουμε να μην βγει αληθινή η παρομοίωση...) η εκ νέου συζήτηση περί Grexit.
Με την οποία τα διεθνή ιδίως μήντια που έχουν εδώ και καιρό "απο-επενδύσει" από την παρακολούθηση των Ελληνικών πραγμάτων αραιώνοντας και τους ανταποκριτές και τους αναλυτές που καλύπτουν εκ του σύνεγγυς και με κάποια σοβαρή γνώση την Ελληνική υπόθεση, έρχονται τώρα να ερμηνεύσουν την ανάσχεση των διαπραγματεύσεων για την τρέχουσα αξιολόγηση του Μνημονίου-3, αλλά και να ενσωματώσουν την αίσθηση αδιεξόδου τις νέες απαιτήσεις, τελεσιγραφικού χαρακτήρα, που προκύπτουν από την κόντρα ΔΝΤ/Γερμανίας για προ-νομοθέτηση μέτρων προς εφαρμογή (και) μετά την λήξη του Μνημονίου-3 .
Οι αναφορές - με αιχμή, πάλι, την Bild - σε εισηγήσεις Σώϋμπλε για συνειδητή απώθηση της Ελλάδας εκτός Ευρωζώνης αν το ΔΝΤ δεν θελήσει/δεν δεχθεί να προσέλθει τελικώς στο Ελληνικό Πρόγραμμα βρίσκουν ηχώ ακόμη και π.χ. στην Sueddeutsche Zeitung. Έρχονται όμως να συνδυαστούν και με εκτιμήσεις σημαντικών "σπιτιών" του εξωτερικού όπως η SocGen ή η Citigroup, που τραβούν στα άκρα την αίσθηση του αδιεξόδου. Πιο ολισθηρές, πάντως, είναι οι αναφορές στο ενδεχόμενο Grexit που πυκνώνουν την δική μας δημόσια συζήτηση, όπου αναλυτικές προσεγγίσεις όπως του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στην Βουλή (με προσεκτική την διατύπωση του Παναγιώτη Λιαργκόβα), έρχονται να συνδυαστούν με πιο "εύκολες" αναφορές στο Grexit από τον Στέλιο Κούλογλου ("Το Grexit υπάρχει στο μυαλό κάποιων, ιδίως της φράξιας Σώϋμπλε") μέχρι, πολύ πιο άστοχα από τον Νίκο Ξυδάκη. "Δεν πρέπει να υπάρχουν ταμπού όταν κουβεντιάζουμε για την μοίρα του λαού [...]. Πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση από την Βουλή. Τα περασμένα χρόνια δαιμονοποιήθηκε μια κουβέντα, εγώ είχα πει ότι και επί δραχμής η Ελλάδα μεγαλούργησε. Είχαμε δραχμή και πριν το ευρώ, κάπως ζούσαμε και σε άλλες περιόδους".
Δεν άργησε η διευκρίνηση Ξυδάκη, με ανησυχία από το Μαξίμου μετά τον σάλο που ξεσηκώθηκε. "Είμαστε υποχρεωμένοι να συζητάμε δημόσια, δηλαδή θεσμικά - ούτε στα καφενεία, ούτε στα παρασκήνια. Καμιά συζήτηση δεν πρέπει να δαιμονοποιείται. Ποτέ δεν υποστήριξα επιστροφή στην δραχμή [...] και τούτο ακριβώς επειδή γνωρίζουμε ότι μια άτακτη μετάβαση θα απέβαινε εις βάρος του ελληνικού λαού".
Άμα αυτές τις δηλώσεις - και άλλες παρόμοιες - και τοποθετήσεις τις δει κανείς στο σύνολό τους και όχι αποσπασματικά, ούτε "καθοδηγούμενα", τότε και περιεχόμενο έχουν και ισορροπία. Ακόμη και εκείνη η (πολύ προ του καυτού καλοκαιρού του 2015, προ των ανοησιών για κατάληψη του Νομισματοκοπείου και για χακάρισμα των ΑΦΜ των Ελλήνων προκειμένου να τους δοθεί ρευστότητα σε ένα παράλληλο νόμισμα κλπ.) χαλαρή αναφορά Αλέξη Τσίπρα στο ότι "το νόμισμα δεν είναι φετίχ", το καλοκαίρι του 2012 όμως, έχει νόημα. Πρέπει όμως να πάει κανείς στα συμφραζόμενα της εποχής, να δει και τις τελικές στάσεις, ώστε να κατασταλάξει.
Για όλα, για εντελώς και απολύτως όλα να μιλάμε - αλλά σοβαρά!
Μπορεί κανείς να ήταν επιφυλακτικός, ακραία επιφυλακτικός, ακόμη και αρνητικός για την προσέλευση της Ελλάδας της δεκαετίας του ΄90 στην Νομισματική Ένωση, για το κλείδωμα στο κλουβί του ευρώ (με αποφασιστικό πέταγμα του κλειδιού έξω, μετά και από - να το πούμε ευγενικά! - πλημμελή προετοιμασία συν ένα κάποιο ευγενές μπαλαμούτιασμα των στοιχείων...), αλλά τώρα, μετά από 15 χρόνια λειτουργίας της Ελληνικής οικονομίας σε καθεστώς Ευρωζώνης, να βλέπει ότι το αποδιαρθρωτικό κόστος εξόδου από το ευρώ δεν είναι δυνατόν να κουβαληθεί.
Αντίστοιχα, μπορεί κανείς να θεωρεί ότι η προσέλευση στην Ευρωζώνη, στον "σκληρό πυρήνα της Ευρώπης" και σε όλα τα αντίστοιχα ήταν "η νέα Μεγάλη Ιδέα", όμως τώρα να διαπιστώνει ότι η συνεχιζόμενη βύθιση της οικονομίας Μνημόνιο-μετά-από-Μνημόνιο και με πολιτική λογική "φύγε εσύ! έλα εσύ!" μας άγει κουτρουβαλητά εκτός Ευρωζώνης.
Όποια θέση κι αν υποστηρίξει κανείς, όταν τουλάχιστον έχει επίσημη/πολιτική ιδιότητα, χρειάζεται σοβαρότητα. Χρειάζεται επίγνωση της στιγμής. Χρειάζεται προπαντός επεξήγηση των συνεπειών της απόφασης, της όποιας απόφασης.
Α, ναι! Χρειάζεται και ένα μίνιμουμ περιγραφής του "πώς". Γιατί η βαρουφακοποίηση ή η λαφαζανοποίηση της πολιτικής, ακόμη και σε όσους έπλευσαν στα νερά των εύκολων λύσεων, για εθνικό νόμισμα υπό λογική ερασιτεχνικού σχεδιασμού, εκεί πρώτα προσκρούει: ποιος κάνει την κίνηση και ΠΩΣ. Αλλιώς, πρόκειται για μαθητική εκδρομή που στραβώνει. Τραγικά.
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 2/2/2017.
Αποτελεί ένα από τα πάγια αδύνατα σημεία όλων των Ελληνικών Κυβερνήσεων "μετά το Καστελλόριζο" , των Κυβερνήσεων που - ανεξαρτήτως πολιτικού χρωματισμού ή/και δημοσκοπικών επιδόσεων - στενάζουν κάτω από τον χαρακτηρισμό "μνημονιακές", να καταφεύγουν στην έννοια της πολιτικής διαπραγμάτευσης όταν τα πράγματα φθάνουν σε δύσκολο σημείο. Ακριβώς αυτό βλέπουμε αυτές τις μέρες/αυτές τις ώρες, όπου στο Eurogroup φθάνει μετά από 2 ή 3 άστοχα πρόσφατα ραντεβού η Ελληνική υπόθεση. Με ένα νωπό τεχνοκρατικό κεκτημένο: το ξεκλείδωμα των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος από τον ESM, μερικές βδομάδες μετά την κανονική ημερομηνία που προβλεπόταν, καθώς η Γερμανική πλευρά μας έκανε κανονικό καψόνι μετά την "13η σύνταξη" του Δεκεμβρίου. Με έναν τακτικό χειρισμό Τσακαλώτου, την πλέον πρόσφατη επιστολή του, που αποτελεί δήλωση προθέσεων συμβιβασμού για την τρέχουσα αξιολόγηση, αλλά με τα συγκεκριμένα μέτρα ενός "δομημένου"/structured Υπερ-κόφτη να μένουν για κατάθεση στην συνεδρίαση του Eurogroup. Με ένα ουσιαστικό αίτημα για να προχωρήσει πολιτικά το πράγμα: να δοθεί "κάτι" από τους δανειστές σε επίπεδο μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, έστω σε επίπεδο προθέσεων, ώστε να ξεκλειδώσει η πρόσβαση στην χρηματοδότηση ΕΚΤ, ως αντιστάθμισμα ακριβώς της ήδη συζητούμενης υποχώρησης της Ελληνικής πλευράς σε φορολογικά/ασφαλιστικά που θα χρειαστεί μπας και κλείσει η αξιολόγηση και παραμείνει ή σχεδόν παραμείνει το ΔΝΤ στο Πρόγραμμα (εδώ έχει αφορολόγητο, έχει μάλλον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ίσως και κάτι από "προσωπική διαφορά" στις σημερινές συντάξεις η οποία δείχνει όλο και πιο χλωμή).
Ο αναγνώστης θα έχει μάλλον σημειώσει ήδη ότι όλα εκείνα που θεωρούσαμε μέχρι πριν λίγον καιρό αντικείμενο "κόκκινων γραμμών", δηλαδή τα εργασιακά, το καθεστώς ομαδικών απολύσεων, η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, ο κατώτατος και υπερ-κατώτατος μισθός - όλα τους εν πολλοίς συμβολικής σημασίας μέσα στην μεγάλη έρημο της απασχόλησης αλλά τόσο, μα τόσο υπεριδεολογημένα! - έχουν παραμείνει διακριτικά εκτός επικαιρότητας. Το ίδιο συμβαίνει ουσιαστικά και με άλλα δυο αληθινά καίρια μέτωπα: Την υπόθεση αφενός των ιδιωτικοποιήσεων και του διαβόητου Υπερ-Ταμείου, που αμφότερα έχουν παγώσει με μόνο τον παροπλισμένο Στέργιο Πιτσιόρλα να τα υπενθυμίζει στιγμές-στιγμές. Και το ναρκοπέδιο αφετέρου των "κόκκινων δανείων"/του ιδιωτικού χρέους, που όλοι γνωρίζουν (και αναγνωρίζουν) ότι είναι εκείνο που τελικά υπόσχεται να ανατινάξει την όλη υπόθεση "Ελληνική διάσωση", όμως όλοι έχουν συμφωνήσει να ακολουθούν τους ρυθμούς Σταθάκη - το ξέρουμε, δεν έχει πλέον την αρμοδιότητα, αλλά οι ρυθμοί του παραμένουν ! - και να το αφήνουν για αργότερα και αργοτερότερα. Απλώς... Τράπεζα της Ελλάδος και Φρανκφούρτη κάθε τόσο εκφωνούν προειδοποιήσεις και ύστερα αποσύρονται.
Σημειωτέον ότι ο ESM, που ξεκίνησε και επισήμως την δουλίτσα του με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το Ελληνικό χρέος ("κουβαλώντας" και λίγα του EFSF, με την επιμήκυνση μέσων ωριμάνσεων δικών του δανείων από τα 28,3 έτη στα 32,5 - αυτή ήταν επαναφορά από την ζημιά Βαρουφάκη προ 2ετίας...) ιδίως μέσα από χειρισμούς αγοράς στα επιτόκια και σε ανταλλαγές/swaps τίτλων που είχαν στηρίξει τις τραπεζικές ανακεφαλαιοποιήσεις (πάμε σε 30ετή ομόλογα με σταθερά επιτόκια), δεν παρέλειψε να υπενθυμίσει πως τα περαιτέρω μέτρα για το χρέος - εκείνα που έχει επικρατήσει να ονομάζουμε μεσοπρόθεσμα - είναι για "αργότερα", δηλαδή Αύγουστο του 2018, και "εφόσον καταστούν αναγκαία". Αυτό προξένησε ενόχληση ή και κάτι περισσότερο στην Ελληνική πλευρά/στην ομάδα Τσακαλώτου που είχε αφεθεί με κάτι καλύτερο ως προσδοκία - και από Φρανκφούρτη άλλωστε. Όμως, ακριβώς επειδή βρισκόμαστε σε πολιτική διαπραγμάτευση και πολιτική διαπραγμάτευση έχουμε ζητήσει/μεθοδεύσει, ο τεχνοκρατικός ESM που κάνει την δουλίτσα του τεχνικά, καλύπτεται παραπέμποντας στα ήδη συμφωνημένα. Όχι τα παλιά, του 2015. Ούτε καν εκείνα της άνοιξης του 2016. Αλλά στα πιο πρόσφατα, στα φθινοπωρινά Eurogroups.
Όποιος διαπραγματεύεται πολιτικά, διαπραγματεύεται με γνώση των συσχετισμών. Και "οι απέναντι" είναι επιμελείς αναγνώστες των δημοσκοπικών ευρημάτων - και του εκλογικού κύκλου: το είχαν δείξει, κυνικά, στην φάση πτώσης Σαμαρά/Βενιζέλου. Από την fast and dirty λύση παλιότερων εποχών, σαν να έχει μας μείνει στο τραπέζι μόνον η διάσταση του dirty...
Αν ο Ευκλείδης Τσακαλώτος καταφέρει κάτι αληθινά περισσότερο σ' αυτήν την στροφή των πραγμάτων (περισσότερο από την επιστροφή της Τρόϊκας/Κουαρτέτου στην Αθήνα για την αξιολόγηση, εννοείται), θα είναι ο ίδιος κάτι πολύ βαρύτερο από ηγετική φιγούρα των 53+ του ΣΥΡΙΖΑ!
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 27/1/2017.
Υπό διάφορες έννοιες "έγραψε" το Εβδομαδιαίο Δελτίο του ΣΕΒ, τόσο στο κλείσιμο της περασμένης χρονιάς όσο και στο ξεκίνημα ετούτης.
Πιο στο διανοούμενο η τιτλοφόρηση του πρώτου (και επετειακού, για έναν χρόνο διάδοσης των θέσεων ΣΕΒ επί Θόδωρου Φέσσα, μέσω του Δελτίου που επιμελείται ο Τομέας Μακροοικονομικής Ανάλυσης και Ευρωπαϊκής Πολιτικής, με τον Μιχάλη Μασουράκη και τον Μιχάλη Μητσόπουλο στο δοιάκι) φετινού Δελτίου: "Annus mirabilis ή annus horribilis"/Έτος θαυμαστό ή έτος φρικαλέο, η προτεινόμενη απόδοση. Για να αναδείξει πώς οι επιλογές που θα γίνουν, που γίνονται ήδη - και από μας, θα συμπληρώναμε, πολιτικό σύστημα/επιχειρηματικό κόσμο/κοινωνία των πολιτών/κοινή γνώμη. και απο τους "έξω", εταίρους ή δανειστές ή/και αγορές και διεθνή media - μπορεί να φέρουν την χώρα σε απογείωση ή να την εγκατατήσουν στα Τάρταρα.
Αρκετά κοντύτερα στην λαϊκή θυμοσοφία κινήθηκε ο αποχαιρετισμός του 2016, με το "Ενώ ξαναγεμίζει η καρδάρα..." που διαφανέστατα παραπέμπει, διαβάζοντας τα θετικά "τσικ" που καταγράφηκαν σε ΑΕΠ, βιομηχανική παραγωγή, εξαγωγές, ΧΑΑ, υποχώρηση αποδόσεων 10ετούς, στο πώς έχει αρχίσει να διαμορφώνεται μια θετική δυναμική - ακόμη και την αύξηση των καθαρών αποχωρήσεων από την απασχόληση στο κλείσιμο της χρονιάς, η ανάλυση του ΣΕΒ την επεξηγεί ως συνέπεια του ότι "οι εξαιρετικά υψηλές εποχικές προσλήψεις του καλοκαιριού/στον τουρισμό μετατρέπονται πλέον σε εποχικές αποχωρήσεις, συμβατές με σταθερή αν και αργή υποχώρηση του ποσοστού ανεργίας". Αρκεί να μην αναποδογυρίσει για μιαν ακόμη φορά η αγελάδα την καρδάρα με το έως τώρα συλλεγέν γάλα.
Αξίζει να σταθεί κανείς λίγο περισσότερο στις τοποθετήσεις αυτές του ΣΕΒ που δεν αρκούνται στο "να βγάζουν τίτλο" ή, παραδοσιακότερο αυτό, να φέρουν στο προσκήνιο και να επεξηγούν στοιχεία. Έτσι, η εισαγωγική στο 2017 τοποθέτηση έκανε την εξαιρετικά ευαίσθητη (πολιτικά) παρατήρηση ότι "αν διαιωνιστεί η σημερινή κατάσταση επιτροπείας [της Ελλάδας} από ξένους τεχνοκράτες, η συμμετοχή της χώρας στην Ενωμένη Ευρώπη είτε θα παραμείνει στα χαρτιά, είτε θα λυθεί κάποια στιγμή μέσω της αποχώρησης της Ελλάδας από την ΕΕ". Η νηφάλια, πλην βαρύτατη, αυτή διατύπωση, που συμπληρώνεται με την εκτίμηση ότι "η αποκατάσταση της δημοσιονομικής κυριαρχίας είναι απαραίτητη" αν είναι ακριβώς να μην περιθωριοποιηθεί η χώρα, προχωρεί και στην τοποθέτηση ότι προϋπόθεση αυτής της ανάκτησης της κυριαρχίας είναι, για τον ΣΕΒ, η "υλοποίηση αλλαγών στο μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής", με μείωση του βάρους στους συνεπείς φορολογουμένους και τις οργανωμένες επιχειρήσεις και την μείωση των δαπανών και βελτίωση της παραγωγικότητας στο Δημόσιο. Αυτά τα στοιχεία δεν είναι ούτε καινούργια, ούτε απροσδόκητα. Όμως το ότι ο ΣΕΒ έρχεται να μιλήσει για "ανάκτηση της κυριαρχίας" , δημοσιονομικής εν προκειμένω, χτυπάει ένα - διαφορετικό! - καμπανάκι.
Πηγαίνοντας τώρα λίγο πίσω, στην παραβολή της βελτίωσης κατά ΣΕΒ σειράς δεικτών, που όμως δεν αποκλείεται να αναστραφούν αν "η αγελάδα κλωτσήσει την καρδάρα με το γάλα", συναντά μιαν επίσης ζυγιασμένη αλλά διόλου άχρωμη τοποθέτηση. Μιλώντας - τις ημέρες του επιδόματος προς χαμηλοσυνταξιούχους - για το κλίμα των σχέσεων με τους "εταίρους", ο ΣΕΒ θεωρούσε ότι η κίνηση εκείνη έφερε στο προσκήνιο "την πολιτική αβεβαιότητα, που υποσκάπτοντας την ανάπτυξη της οικονομίας, θυμίζει τον εκτροχιασμό των σχέσεων Ελλάδας - δανειστών του 2014 και δίνει άλλοθι στους επικριτές της χώρας να σκληρύνουν την στάση τους". Όμως η ανάλυση του ΣΕΒ δεν αφήνει "εκτός" και την τραυματιστική στάση των "εταίρων": "σε κάθε περίπτωση βέβαια τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, που απαιτούν οι θεσμοί, τείνουν να στραγγαλίσουν την οικονομία και καθιστούν πολιτικά ευάλωτες τις κυβερνήσεις, γεγονός που επιτείνει την αβεβαιότητα και την αδυναμία να εξέλθει η χώρα από την κρίση [...]. Οι θεσμοί χάνουν τάχιστα την αξιοπιστία τους όταν οι μεν συστήνουν στους δε δημοσίως να ληφθούν και πρόσθετα μέτρα για την επίτευξη των στόχων που έχουν συμφωνηθεί απ' όλους. Ποιον και τι πρέπει να πιστέψουν οι αγορές; Το ΔΝΤ ή τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς;"
Αξίζει να σταθεί κανείς αναστοχαστικά σ' αυτές τις τοποθετήσεις. Που είναι εξαιρετικά θετικό ότι ο ΣΕΒ τις κάνει δημόσια. Και με σαφήνεια. Κινδυνεύει να αποδειχθεί ακόμη πιο χρήσιμη αυτή η σειρά τοποθετήσεων, αν καταγράψει κανείς την επιταχυνόμενη υποχώρηση της Ελληνικής κοινής γνώμης από την υπόθεση "Ευρώπη", όμως τν κατέγραψαν οι δημοσκοπήσεις και της ΚΑΠΑ Research και της ALCO. Όμως σ' αυτό θα επανέλθουμε.
Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 13/1/2017.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/η Κυβέρνηση Τσίπρα/η διαπραγματευτική προσέγγιση Βαρουφάκη έχει αναζητήσει ρίζες στον ιδιαίτερο συμβολιστή ποιητή Αντόνιο Ματσάδο. Όμως, έτσι, όπως επενδύθηκαν - με πολύ σώου, με πληθωρικές δηλώσεις, με πενιχρό πολιτικό περιεχόμενο πλην της διάθεσης κόντρας και τα κάποια στοιχεία αναδίπλωσης - οι ημέρες μετά το ξεκίνημα των Ευρωπαϊκών περιπλανήσεων Τσίπρα και (κυρίως!) Βαρουφάκη, αληθινά θυμίζουν το Se hace camino al andar/ Ο δρόμος χαράζεται περπατώντας.
Έτσι, με αναζήτηση ενός κάποιου περιεχομένου για την πληθωρική φόρμα, φθάσαμε στις Προγραμματικές Δηλώσεις, που κινδυνεύουν να είναι το πιο αστραπιαία μεταφραζόμενο κείμενο στην διεθνή σκηνή! Με το καημένο το "Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης" να επιχειρείται να αποκτήσει αποτύπωση που και τους "έξω" να μην συνταράξει περισσότερο, κι εμάς τους "μέσα" να κρατήσει σε ενθουσιασμό.
Ενώ όμως φαίνεται ότι τελικά θα καταλήξουμε και με Φόρο Επιδεικτικής Κατανάλωσης (αντί του πεζού Φόρου Πολυτελείας: ο Ανδρέας Παπανδρέου θα δάκρυζε, βλέποντας υλοποίηση Thorstein Verblen) και με Ταμείο Εθνικού Πλούτου (αντί για ΤΑΙΠΕΔ: σοφή η ιδέα να συνδυαστεί η εκποίηση/αξιοποίηση με την υπόσχεση για διάσωση του Ασφαλιστικού), συν μια καμπάνια κατά των ολιγαρχών και της ("μεγάλης") φοροδιαφυγής, τα διαβολεμένα τα νούμερα δεν εμφανίζονται στο προσκήνιο. Στο EuroWorkingGroup η εξήγηση ήταν... οι Προγραμματικές που δεν είχαν αναγνωσθεί! Στο δίδυμο Eurogroup της 11ης/16ης Φεβρουαρίου, το ζήτημα κινδυνεύει να είναι σαφώς πιο δυσάρεστο (η Κορυφή της 12ης είναι ούτως ή άλλως "πολιτική"). Στην σταθερή πίεση των "εταίρων" για νούμερα, για ποσοτικοποίηση των πολιτικών όχι απλώς συγκεκριμένη αλλά και πειστική, η Ελληνική στάση είναι Βαρουφακική: "Give us time and give us space". Που στην πραγματικότητα έχει την ακόλουθη απόδοση: "Δώστε μας χρόνο να σκεφθούμε τι θέλουμε/Δώστε μας περιθώρια μέχρις ότου εσείς (οι "εταίροι") σκεφθείτε τι θα μπορούσατε να δώσετε/πού και πώς θα μπορούσατε να χαλαρώσετε ένα κακοσχεδιασμένο και εκ του αποτελέσματος αποτυχημένο Πρόγραμμα, στο οποίο εμείς ζούμε και πνιγόμαστε (και το βλέπετε) εδώ και 5 χρόνια".
Στην πιεστική απαίτηση των "εταίρων" για νούμερα, για στοιχεία , η Ελληνική πλευρά αντιπαρατάσσει ενδιαφέρουσες διαβεβαιώσεις, όπως για δημοσιονομική ισορροπία, ή πάλι για (ήπιο) πρωτογενές πλεόνασμα. Το πρόβλημα πού είναι; Έρχεται η δική μας διαβεβαίωση, π.χ. του τύπου: "Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα διαρρυθμιστεί χρονικά, αλλά δεν έχει και δημοσιονομική επίπτωση, άσε που θα σημάνει πρόσθετες ασφαλιστικές εισφορές, άρα... μείωση των απαιτήσεων του Ασφαλιστικού από τον Προϋπολογισμό". Η άλλη πλευρά σπεύδει να παρατηρήσει: "Ωραία, όμως έχετε υπολογίσει πόσο η αύξηση κατωτάτων θα σημάνει σε αύξηση π.χ. του επιδόματος ανεργίας; Και πόσο στα επιδόματα μητρότητας; Πόσο και πώς θα "περάσει" στον υπολογισμό των συντάξεων; Α, ναι, και με τις υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές, πώς την βλέπετε την εισπραξιμότητα;"
Αυτού του είδους την προσέγγιση, πάτε την τώρα και απλώστε την σ' όλο το φάσμα των Προγραμματικών όπως θα μεταφράζονται σε Πρόγραμμα - όχι πλέον "Θεσσαλονίκης", αλλά "ηπίως ψαλιδισμένο" ώστε να φαντάζει συμβατό με μια συζήτηση Eurogroup...
Ή δείτε πάλι, την προσέγγιση να ζητηθεί η συμβολική αντικατάσταση της Τρόικας - η οποία και μισήθηκε, αλλά και απέτυχε ως "ελεγκτής" - με κάτι "άλλο". Σαν στοιχείο αυτού του "άλλου" κάποια στιγμή συζητήθηκε (όχι δε μόνον στην Αθήνα) και ο ΟΟΣΑ. Τον οποίο, βέβαια, γνώρισε πρόσφατα η ελληνική κοινή γνώμη ως εμπνευστή του διαβόητου toolkit/της εργαλειοθήκης: έκανε περισσότερο κακό η συζήτηση γύρω από το ζήτημα αυτό, έτσι όπως έγινε, παρά ο,τιδήποτε άλλο στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων.
Ο ΟΟΣΑ, οργανισμός με εγγενώς διακρατική υφή, ενώ έχει και γνώση και λόγο - και δεν διστάζει να εκφραστεί με σαφήνεια και ένταση - δεν έχει συσχετισθεί με την γεύση επιβολής του ΔΝΤ και των Βρυξελλών. Εχει δε πρόσφατα "γνωρίσει" (με αφορμή το toolkit) την Ελληνική πραγματικότητα απο κοντά, έχει παίξει ρόλο υποβοήθησης των συνεννοήσεων ο Γενικός Διευθυντής του Ανχελ Γκουρία, που θάναι (στις 11 Φεβρουαρίου, κι αυτός!) στην Αθήνα.
Όμως , με εμάς να αναζητούμε τον όποιο δρόμο περπατώντας, χρειάζεται παρόμοιες τομές να τις προωθήσει η "άλλη πλευρά". Καθώς και να παρατείνει (με δική της πρωτοβουλία;) τον χρόνο που τελειώνει.
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Το κείμενο του Α.Δ.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗ δημοσιεύτηκε στη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ 9.2.2015
