Παρασκευή, 29 Μάρτιος 2024

Πώς γίνονται τα πράγματα

1146x270 GRT2013.3Τον Φεβρουάριο του 1993 – δηλαδή πριν πάνω από 20 χρόνια! – ο πολύς Economist, ακριβέστερα το ECONOMIST INTELLIGENCE UNIT, έκανε κεντρικό του θέμα τι; Το τότε προωθούμενο Διεθνές Αεροδρόμιο των Αθηνών, το οποίο όμως θεωρούσε – ως διαδικασία, ως τρόπο προσέγγισης, ως μεθοδολογία παραγωγής έργων – ότι «μπορεί να δημιουργεί την αυριανή τάση για άλλα μεγάλα σχέδια δημόσιας υποδομής στην Ευρώπη». Ο τρόπος με τον οποίο «οι συμμετέχοντες στον διαγωνισμό καλούνται σε βαθύτερη ανάμειξη με το έργο», με την Ελληνική Κυβέρνηση και τους συμβούλους της (Salomon Brothers) να έχουν «από κοινού διαμορφώσει νέα δομή και τρόπο χρηματοδότησης των μεγάλων επενδύσεων», εθεωρείτο πρότυπο. Οι φιναλίστ του διαγωνισμού καλούνταν να ανταποκριθούν σε τεχνικές και λειτουργικές απαιτήσεις ξεκάθαρες. ύστερα να δεχθούν εκ των προτέρων ένα συν-διαμορφωμένο κείμενο σύμβασης, που δημιουργούσε «εταιρική σχέση» με την Ελληνική Κυβέρνηση. τελικά να υποβάλουν οικονομική προσφορά – χωρίς beauty contest, χωρίς «βαθμολογίες», Επιτροπές κοκ. Οι εταιρείες έχτιζαν ουσιαστικά το κεφάλαιο μιας κοινής με το Ελληνικό Δημόσιο εταιρείας, διαγωνίζονταν για την μεγαλύτερη προσφορά, αλλά και θα συμμετείχαν στην εν συνεχεία λειτουργία της κοινής επιχείρησης, αφού πρώτα θα εξασφάλιζαν την συνολική τραπεζική χρηματοδότηση.

Την εποχή εκείνη, που λέτε, υπήρχε συνολικά μια τάση να επιχειρούνται «πράγματα» στην Ελλάδα – τα οποία παρατηρούνταν από το διεθνές σύστημα. Βέβαια, όλα έχουν πάνω τους ονόματα! Επικεφαλής σ' αυτά τα εγχειρήματα ήταν ο – Αντιπρόεδρος της τότε Κυβέρνησης, άνθρωπος χωρίς τεχνική ή οικονομική τεχνογνωσία αλλά με πολιτικές αντοχές και με μια ικανότητα «απόστασης» – Τζαννής Τζαννετάκης. Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και καταλύτης στην πεισματική προσέγγιση απέναντι στα προβλήματα, ο Στέφανος Μάνος, εδώ και χρόνια σε αποδρομή. Κάτι ενδιαφέρον: ο Economist ανεδείκνυε ως «The man in charge» τον (σύμβουλο του Τζαννετάκη, ακόμη ενεργό σήμερα) Κωνστ. Νικολόπουλο, ο οποίος «πέραν του αεροδρομίου των Σπάτων είχε την αρμοδιότητα για την διαγωνιστική διαδικασία των δυο αδειών της Κινητής Τηλεφωνίας», που κατέληξαν σε STET και Vodaphone.

Δείτε και την συνέχεια τα Σπάτα ολοκληρώθηκαν – από Κυβέρνηση αντιδιαμετρική προς εκείνη που αρχικά έτρεξε την διαδικασία – μετά ανάμειξη Σουλαδάκη, επί Κώστα Λαλιώτη. και μάλιστα με σύμβαση τελικά πολύ κοντινή προς της αρχικής διαδικασίας. Αντιρρήσεις πολλές, βουή πολλή, αλλά ο Λαλιώτης «είδε» την αξία της συνέχειας. Ενώ και η Κινητή όχι απλώς συνεχίστηκε, αλλά και γιγαντώθηκε ως κλάδος, με τον ΟΤΕ που είχε αρχικά κρατηθεί «εκτός» προκειμένου να μην πνίξει τα πάντα να προσέρχεται και – τελικά – να διασώζεται ο ίδιος από την ανάμειξή του στην Κινητή δια της Cosmote...

Αν δεν κινηθεί κάτι στην πραγματική οικονομία,

οι προσπάθειες πέφτουν σε μαύρη τρύπα

... Δυο δεκαετίες αργότερα, στην συνάντηση-εκδήλωση Roundtable with the Greek Government του ίδιου Economist/E.I.U., όπου συνολικά «περιφερόταν» ένα κλίμα αισιοδοξίας μετά την αποχώρηση της Τρόϊκας, εκείνο που δεν κατορθωνόταν να ανακαλυφθεί είναι πώς θα γίνουν – τώρα, άμεσα – τα επόμενα θετικά βήματα στην Ελλάδα. Από τις τοποθετήσεις σε θέματα συγκεκριμένα – ας πούμε: ιδιωτικοποιήσεις, δημόσιος τομέας, επενδύσεις, τραπεζικά, μεταφορές/λιμάνια, ενέργεια – μόνο στην τελευταία κατηγορία αισθανόσουν να υπάρχει, λίγο κάτω από την επιφάνεια, ενδιαφέρον ουσιαστικό, που να τείνει να υλοποιηθεί. Στο μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων, ΔΕΠΑ/ΔΕΣΦΑ (ξανα)μπαίνει φρένο. Στον ΟΠΑΠ, ελληνικός τσακωμός διαδρομικά. Γενικώς, το ΤΑΙΠΕΔ «δεν έγραψε»! Κατ' ανάγκην, τώρα, στο Μαξίμου/στον Πρωθυπουργό η πρωτοβουλία.

Και όμως: με την αξιοποίηση/εκμετάλλευση του Ελληνικού στον αέρα, με την ανάπτυξη των λιμανιών και των περιφερειακών αεροδρομίων επίσης, με το ξεχωριστό έργο του νέου Αεροδρομίου του Ηρακλείου ομοίως, θάπρεπε κανονικά η προηγούμενη πείρα από παρόμοια έργα ανάπτυξης στην Ελλάδα – είτε greenfield, είτε βελτίωσης – να έχει χρησιμεύσει, διάβολε! Αν μη τι άλλο για να τρέχουν πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά οι διαδικασίες. Αλλά και στις ιδιωτικοποιήσεις, αντί να είμαστε μάρτυρες στο θέατρο σκιών του ΤΑΙΠΕΔ – με την εναλλαγή προέδρων, με τον χορό των συμβούλων, με το βήμα σημειωτόν επί της ουσίας – το ζήτημα δεν είναι να πουληθούν περιουσιακά στοιχεία. Το ζήτημα είναι να «χτιστεί» μέσα στις διαδικασίες ένα στοιχείο αναπτυξιακής προοπτικής. Δηλαδή επόμενων θετικών βημάτων. Is anybody out here?

Σταθήκαμε κάπως περισσότερο σ' αυτήν την διάσταση των πραγμάτων, επειδή η αποχώρηση της Τρόϊκας από την Αθήνα – με ...λάφυρο τις 15.000 απολύσεις-που-δεν-θα-λένε-το-όνομά-τους, με παράπλευρη απώλεια την νέα ανασφάλεια στο μέτωπο της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών – έφερε μιαν αίσθηση ανακούφισης. Ανθρώπινο! Όχι απλώς «πάει κι αυτό, πέρασε», αλλά αίσθηση κάποιας τεχνικής ισοπαλίας των δικών μας με τους Τροϊκανούς. Ήδη, φαίνεται πως η αντίστοιχη επιθεώρηση του Ιουνίου θα είναι ελαφρύτερη παρά τα έως τώρα απειλούμενα, τα «νέα μέτρα» κοκ.. ίσως μάλιστα και να προσπεραστεί, με ένα είδος «προκαταβολής» της επόμενης δόσης ο Ιούνιος, και να πάμε για φθινόπωρο. Άμα, μάλιστα, επαληθευθούν οι πληροφορίες ότι ο Απρίλιος θα κλείσει πολύ καλά στα έσοδα – λόγω συσσώρευσης εισροών, από ΕΕ και Διαρθρωτικά Ταμεία, μετά από πολύμηνες υστερήσεις, άρα υπό κάποιαν έννοια one-off – η αίσθηση του «πάμε επιτέλους καλά» θα δικαιούται να μπουσουλήσει.

Οπότε και οι χειρισμοί κορυφής, όπως π.χ. η δημιουργία έξη (6) νέων θέσεων Αναπληρωτών Υπουργών από το Δημ.Τάξεως μέχρι το Δικαιοσύνης και από το Διοικητικής Μεταρρύθμισης μέχρι το ...Ναυτιλίας (!), αποτελούν απλώς ασκήσεις εσωτερικών ισορροπιών σε μια Κυβέρνηση η οποία θεωρεί ότι χρειάζεται να ασχοληθεί, τώρα, πρωτίστως, να μην πέσει. «Δεν κάνεις απολύσεις ιερών αγελάδων, καλέ μου; Άσε, θα τις κάνει ο Αναπληρωτής!» «Δεν νογάς από ναυτεργάτες; Θα το φροντίσει ο κάτω όροφος». Κι ας παριστάνει ότι δυσανασχετεί το ΠΑΣΟΚ.

Όμως, αυτές οι απλουστευτικές προσεγγίσεις γρήγορα τελειώνουν. Διότι οι 95.000 πρόσθετοι άνεργοι του Ιανουαρίου είναι άνθρωποι, όχι πιόνια σε σκακιέρα. Στην δε ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ενόσω συνεχίζεται το άλλο θέατρο σκιών – «θα βρεθούν κεφάλαια για την Εθνική;» «θα στερέψει μήπως η αγορά για το εγχείρημα της Alpha; για την Πειραιώς;» «θα βρεθεί λευκός ιππότης για την Eurobank;» –χάνεται από τα μάτια όλων η ουσία. Ποια είναι η ουσία; Είναι ο ρυθμός κοκκινίσματος των δανείων! Όλοι γνωρίζουμε τα NPLs, τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια. Ξέρετε όμως το NPLRR; Δηλαδή το recovery rate, το ποσοστό τελικής ανάκτησης των ως άνω μη-εξυπηρετούμενων δανείων; Αν εδώ στραβώσει κάτι – σοβαρά – η άσκηση της ανακεφαλαιοποίησης που τώρα γίνεται κινδυνεύει να θυμίζει το φθινόπωρο παιδική χαρά. Κινδυνεύουν δηλαδή να χρειάζονται άλλα 12 ή 18 δις, όχι τα 5 δις που «περισσεύουν» από τα 50 της τωρινής ανακεφαλαιοποίησης...

Ο Οδυσσέας και ο Σεβάχ στην Μεσόγειο –

αλλά και ο Μπαρμπαρόσσα

Εν τω μεταξύ, πολλή συζήτηση για την αναφερθείσα από τον Αντώνη Σαμαρά «ενδεχόμενη σύζευξη της ΑΟΖ της Ελλάδας με την αντίστοιχη της Κύπρου προς Ανατολάς και της Μάλτας προς Δυσμάς». Τι σημαίνει «σύζευξη»; Η Ελληνική ΑΟΖ προφανώς δεν εφάπτεται με την Μαλτέζικη, όμως.. να δούμε αν τελικά θα εφάπτεται και της Κυπριακής.

Πάντως, ήδη πριν δυο δεκαετίες – επί Προεδρίας Ζακ Ντελορ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή – είχε επιχειρηθεί από την Ελλάδα να τεθεί ζήτημα «Ευρωπαϊκής υφαλοκρηπίδας» (τότε), ως ασπίδα προς τις Τουρκικές διεκδικήσεις. Όμως, τώρα που η υπόθεση της ΑΟΖ έχει οξύτατη σημασία επειδή υπάρχουν ενεργειακοί πόροι για αληθινή διεκδίκηση (πάντως στην Κυπριακή και Ισραηλινή ΑΟΖ, ανατολικότερα) αυτή η προσέγγιση της «Ευρωπαϊκοποίησης» έχει νόημα – μεγάλο νόημα.

Ήδη, στο Ευρωκοινοβούλιο υπήρξε (το κοινολόγησε εμφατικά η Νίκη Τζαβέλλα) συζήτηση για κάτι σαν «Ευρωπαϊκή ΑΟΖ». Όμως, προσοχή! στις σχετικές αναφορές, τα κείμενα ρητώς διαλαμβάνουν μια επιφύλαξη: την μη-ύπαρξη αντιρρήσεων «τρίτων χωρών». Κι εδώ, ακριβώς, αντίρρηση υπάρχει – η ρητή και δυσάρεστη και έντονη αντίρρηση της Τουρκίας. Που, μας αρέσει/δεν μας αρέσει, είχε «υποδοχή» από τις ΗΠΑ και από την Ρωσία, στην Κυπριακή περίπτωση. Άλλωστε, οι ίδιοι οι Κύπριοι αυτοπυροβολήθηκαν, όχι μόνον προσερχόμενοι άστοχα στους Ρώσους, αλλά και σπεύδοντας να ... αντισταθούν ηρωικά στην ενσωμάτωση των εσόδων από το φυσικό τους αέριο (δηλαδή, το αποτέλεσμα της ΑΟΖ τους) στο Ταμείο, που θα τροφοδοτεί την εξυπηρέτηση των δανείων Ευρωπαϊκής «διάσωσης» τους. Μα, άμα τα έσοδα αυτά είχαν εξαρχής «Ευρωπαιοποιηθεί», δεν θα είχε ακριβώς ευρωπαϊκό περίγραμμα – έστω έμμεσα – και η ΑΟΖ;

Έκρινε ο Αντώνης Σαμαράς ευφυές να θυμίσει ότι η Μεσόγειος ήταν η θάλασσα του Οδυσσέα και του Σεβάχ του Θαλασσινού. Ναι, αλλά ήταν και του Χαϊρεντήν Μπαρμπαρόσσα, του δηλαδή Χαϊρ αντι Ντιν, του Οθωμανού ναυάρχου/πειρατή του 15ου αιώνα. (Γεννημένος στην Λέσβο, βέβαια, εκείνος).

Την Μεσόγειο την έχει/ την είχε όποιος την διεκδικήσει – επιτυχώς, όμως!

*Δημοσιεύτηκε στη Ναυτεμπορική στις 22-04-2013.

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση