Πέμπτη, 18 Απρίλιος 2024
Με ιδιαίτερο σασπένς ετοιμάζεται – μετά την θεραπευτική επίδραση που πάντα έχει, πολιτικά, το Ελληνικό καλοκαίρι – η φετινή επιστροφή στο φθινόπωρο. Η Κυβέρνηση, όντως, έχει να δείξει στοιχεία που της επιτρέπουν να αναθαρρεί. Ο Γιάννης Στουρνάρας ακόμη περισσότερο.
Ο αναγνώστης θα μας επιτρέψει να ξεκινήσουμε από στοιχεία γνωστά που, όμως αξίζει να τα έχει κωδικοποιημένα μπροστά του. Δεν αναφερόμαστε τόσο στο διαβόητο πρωτογενές πλεόνασμα (της Κεντρικής Κυβέρνησης: άμα πάμε σε Γενική Κυβέρνηση, με Ασφαλιστικά Ταμεία και Τοπική Αυτοδιοίκηση, το πράγμα σκουραίνει), καθώς τα 2,56 δις πλεόνασμα που καταγράφηκαν στο 7μηνο «κρύβουν» και συνειδητή υστέρηση στις πληρωμές του ΠΔΕ που πάλι σφαγιάσθηκαν, και συγκεντρωμένα έσοδα από ΕΕ (π.χ. πληρωμές ΕΣΠΑ) και τα 1,5 δις σε επιστροφή στην Ελλάδα από το όφελος ΕΚΤ και Κεντρικών Τραπεζών από την αγορά Ελληνικών ομολόγων με σοβαρό discount. Βέβαια, η δημόσια ανακοίνωση του πλεονάσματος πήγε να καμουφλάρει αυτές τις πραγματικότητες: κρίμα...
Όμως η αναζήτηση των σημαδιών ότι «κάτι, επιτέλους, πάει καλά» αξίζει περισσότερο να γίνει στο μέτωπο της αληθινής ερήμου που δημιούργησαν τα διαδοχικά Μνημόνια/Προγράμματα Προσαρμογής στην πραγματική οικονομία. Το γεγονός ότι στο δεύτερο 3μηνο η ύφεση, συνεχιζόμενη, αποεπιτάχυνε από 5,6% σε 4,6% (οπότε το 6μηνο δίνει βύθιση «μόνο» μια ανάσα πάνω από το 5%) είναι μια ένδειξη ότι ο πολυπόθητος πάτος βρίσκεται κοντά. Μάλιστα, σε επίπεδο εποχικά διορθωμένου ΑΕΠ, το πρώτο ήδη 3μηνο το προϊόν βρισκόταν ίσια βάρκα/ίσια νερά. Πίσω από το γενικό επίπεδο του ΑΕΠ, έχουμε τον τουρισμό που πήγε πολύ καλύτερα: πάνω από +15% και οι αφίξεις και (κυρίως) οι εισπράξεις. Ο δείκτης κλίματος στους διευθυντές αγορών των επιχειρήσεων/PMI βρισκόταν πλέον στο 47 – στο ανώτερο επίπεδο μετά το ξεκίνημα της κρίσης , το 2010 – δηλαδή κοντά στο 50 όπου υποτίθεται ότι «γράφεται» θετική προοπτική. στην δε μεταποίηση, ο PMI άγγιξε ήδη το 50. Μας λένε ότι και στο μέτωπο της απασχόλησης υπάρχουν θετικές ενδείξεις, με τις δημιουργούμενες θέσεις εργασίας να προσπερνούν τις καταργούμενες. Πλην όμως, με την αληθινή τραγωδία του σχεδόν 28% σε γενική ανεργία, 65% σε ανεργία των νέων, το να μιλά κανείς στην Ελλάδα του 2013 για απασχόληση , είναι σαν να πιάνει ηλεκτροφόρα καλώδια με γυμνά τα χέρια... Και ένα τελευταίο: στο μέτωπο του πληθωρισμού, με πτώση -0,5% του γενικού επιπέδου των τιμών έναντι μέσου όρου αύξησης +1,6% στην Ευρωζώνη, επιτέλους η έννοια της εσωτερικής υποτίμησης έχει άμεση λειτουργία. (Βέβαια, τι θα κάνει αυτό στην επιβάρυνση όσων κουβαλούν δανεισμό, άλλη ιστορία!).
«Στην Ελλάδα πρέπει να δοθεί χρόνος»:
όμως... χρόνο πού πουλάνε;
Αυτού του είδους τα θετικά σημάδια – μαντεύουμε ότι ο Γιάννης Στουρνάρας θα προσέθετε εδώ ότι ξεκόλλησαν και οι ιδιωτικοποιήσεις: όμως και της ΔΕΣΦΑ η κατάληξη, και της υπογραφής του ΟΠΑΠ η σκηνική εικόνα δεν μας δημιούργησαν αίσθηση εμπιστοσύνης... - έρχονται να ενισχυθούν με την διόρθωση της συγκυρίας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Το να πει κανείς ότι «η Ευρώπη βγαίνει από την ύφεση (που προκάλεσε στον εαυτό της)» είναι ίσως πρόωρο, αλλά με οδηγό Γερμανία-Γαλλία η Ευρωζώνη έγραψε +0,3%, με την βιομηχανική παραγωγή στο +0,8%. Με πρόβλεψη -0,4% για το σύνολο του 2013, οι εξελίξεις του δεύτερου 3μήνου απετέλεσαν ευχάριστη έκπληξη – και η Ελληνική οικονομία, θέλει/δεν θέλει, στην Ευρωπαϊκή θάλασσα πορεύεται.
Όλη αυτή η σειρά εξελίξεων και ενδείξεων, βέβαια, έρχεται σε μια στιγμή που – πάλι! – τα διεθνή media είχαν στραφεί αρνητικά έναντι της Ελλάδας και των προοπτικών της, και τούτο μετά τις ύστερες ανοιξιάτικες εβδομάδες συζήτησης για Grecovery και success story. Αρνητικά, καθώς λίγο-πολύ παντού, από Spiegel μέχρι Sueddeutsche Zeitung ή την Bild και από FT μέχρι Reuters, προεξοφλείται ότι μια πρόσθετη φάση κουρέματος ή βοήθειας προς την Ελλάδα βρίσκεται ακριβώς μπροστά μας γιατί το τωρινό Πρόγραμμα «δεν βγαίνει». (Η Καγκελλαρία και το Γερμανικό ΥΠΟΙΚ χλιαρά μόνο διέψευσαν την διαρροή μέσω Spiegel ότι έγγραφο της Bundesbank ήταν που έθετε το θέμα. Ο αγγλοσαξωνικός Τύπος, ως διαρροή του ΔΝΤ ανεδείκνυε το χρηματοδοτικό κενό του Προγράμματος για την Ελλάδα). Αρνητικά, μέχρι σημείου το Bloomberg να έρχεται να συσχετίζει την εμφάνιση πρωτογενούς πλεονάσματος – ή, πάντως, δημοσιονομικής ισορροπίας – με την βέλτιστη στιγμή/παράθυρο για στάση πληρωμών, συνειδητά και αποφασισμένη, της Ελλάδας απέναντι των πιστωτών της ! Intriguing/δελεαστικό, ή και χαριτωμένο το ενδεχόμενο για το Bloomberg: ο αναγνώστης θα θυμάται ότι η στήλη την είχε επισημάνει εδώ και καιρό, μια τέτοια συλλογιστική...
Την πραγματική όμως προοπτική την χάραξε για την Ελλάδα, καθώς ετοιμάζεται να μπει στο φθινόπωρο του 2013 – δηλαδή στο νέο Ευρωπαϊκό σκηνικό όπως θα διαμορφωθεί από τις Γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου: διότι περί αυτού πρόκειται! – η δήλωση της Καγκελαρίου Μέρκελ σε μια από τις τοποθετήσεις της στην χαλαρή (γι αυτήν) προεκλογική εκστρατεία της. «Πρέπει να δώσουμε λίγο χρόνο στην Ελλάδα, ώστε τα πράγματα να εξελιχθούν». Εδώ, προβάλλει ένα διπλό ερώτημα. Πρώτον... πού πουλάνε χρόνο; Δεύτερον, πώς ακριβώς και προς ποια κατεύθυνση «θα εξελιχθούν τα πράγματα;»
Και στο μεν πρώτο ερώτημα, η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι μια: τον χρόνο θα τον εξασφαλίσει η Γερμανική πολιτική αναγκαιότητα. Εκλογές της 22ας Σεπτεμβρίου, συν χρόνος για σχηματισμός Κυβέρνησης στο Βερολίνο: η Ευρώπη παρακαλείται (=εντέλλεται) να περιμένει, οπότε και το Ελληνικό πείραμα μπορεί (=εντέλλεται) να συνεχισθεί, μέχρι να ξεκαθαρίσει ο ορίζοντας. Στο δεύτερο όμως, δηλαδή στο πώς «θα εξελιχθούν τα πράγματα», η απάντηση θα χρειαστεί να αναζητηθεί στην μετάβαση στην μετα-Μνημονιακή εποχή.
Στην διχοτομία Μνημονιακοί-Αντιμνημονιακοί
χωράει «Μεταμνημονιακή» φάση;
Εδώ ανοίγονται δυο δρόμοι για την αποδοχή του νέου αδιεξόδου που χτίζεται στην Ελληνική περίπτωση. Το αδιέξοδο υπάρχει, όσο κι αν πολιτικά το αρνείται και η Κυβέρνηση Σαμαρά-Στουρνάρα και η «Ευρώπη», δηλαδή λειτουργικά το Βερολίνο. Άλλωστε, τον Δεκέμβρη του 2012, ο ίδιος ο Γιάννης Στουρνάρας είχε εξηγήσει πόσο επικίνδυνο ήταν το έντονα front-loaded σχήμα που είχε επιλεγεί για το Ελληνικό Πρόγραμμα: αυτό είναι που εκτελείται τώρα... Το αδιέξοδο θα απομακρυνθεί/αμβλυνθεί άμα, τώρα, αυτές τις εβδομάδες, οι πληττόμενοι από την σωρευτική φορολογία των ακινήτων (και από την βάσει τεκμηρίων φορολογία εισοδήματος) σπεύσουμε να αντλήσουμε από τις καταθέσεις μας (που περιμένουν στην γωνία, να γίνουν τα τελικά θύματα: αυτό, άλλη φορά!) να καταβάλουμε πειθήνια τις βεβαιωμένες οφειλές. Σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή φορολογικής εξάντλησης ή / και φορολογικής στάσης, ούτε το πολιτικό μασκάρεμα θα αρκέσει πια.
Και τότε; Τότε – αυτό αποτυπώνουν τα ξένα media – θα βρεθούμε μπροστά σε εκ νέου χρεοκοπία, με το ένδυμα του ΟSI. (Χρεοκοπία υπήρξε και το PSI+ του Απριλίου 2012 και το buy-back του Δεκεμβρίου. Ενώ σταθερή χρεοκοπία αποτελεί η πρακτική των arrears/καθυστερήσεων πληρωμών του Δημοσίου). Χρεοκοπία εντός ευρώ, αν κριθεί ότι η πολιτική επένδυση που έχει γίνει για να μην υπάρξει Grexit «απαιτεί» συνέχιση στον ίδιο δρόμο. Μορφή νομισματικής μετάπτωσης (πάντα μπορεί κανείς να το ονομάσει ευγενικά!) , άμα κριθεί ότι η τήρηση των προσχημάτων κοστίζει υπερβολικά.
Την διαχείριση, τώρα, αυτών των ενδεχομένων είτε θα την συνεχίσει η σημερινή εκδοχή πολιτικού προσωπικού, είτε θα χρειαστεί να αναζητηθεί άλλη. Στην Ευρώπη, οι Γερμανικές εκλογές θα δώσουν την βάση αλλαγής – ενώ η επανασυζήτηση του ρόλου του ΔΝΤ στην Ευρώπη, γενικά, δίνει άλλη βάση επανεξέτασης του «Ευρωπαϊκού προτύπου» (Remember Cyprus, που λένε). Στην Ελλάδα, ευλόγως ο Γιάννης Στουρνάρας θεωρεί ότι η εκ μέρους ή του διαχείριση της διαπραγμάτευσης υπήρξε η μέχρι τώρα πιο ουσιαστική. Φτάνει όμως αυτό; Το δίδυμο εμπόδιο των απολύσεων στο Δημόσιο (ανεξαρτήτως φτιασιδιωμάτων) και των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας (ανεξαρτήτως ουσιαστικού περιεχομένου...) έχει αληθινά φέρει στο προσκήνιο την κόπωση των βουλευτών: η απόπειρα ευπρεπούς δωροδοκίας τους, με υπόσχεση για αύξηση των συντάξεών της, δεν βγήκε πέρα μεσοκαλόκαιρα! Ο ίδιος ο Στουρνάρας σωστά και το διέγνωσε και το διετύπωσε, πλην δεν άντεξε να μην το μαζέψει όπως-όπως /explain away.
Τι μένει; Μένει εκείνο που, άμα το πολιτικό μας σύστημα δεν ήταν αυτιστικά προσηλωμένο στην δική του μικρο-επιβίωση, θα είχε ήδη γίνει η κεντρική αναζήτηση της δημόσιας συζήτησης. Αντί για διάφορες φάσεις της άθλιας κόντρας Μνημονιακών/Αντιμνημονιακών, μια συγκροτημένη αναζήτηση (και γνήσια διαπραγμάτευση με τους «έξω») Μεταμνημονιακής προσέγγισης μιας διαλυμένης πραγματικής οικονομίας. Όμως - όπως θάλεγαν και οι μηντιακοί μας άρχοντες – «αυτά δεν πουλάνε στην κοινή γνώμη». Όταν, δε, ακουστεί «κάτι» όπως η μισόψητη έστω πρόταση Δραγασάκη για εγχώρια ομόλογα έργων, παρευθύς προκύπτει πανικός καταδίκης ως προπομπού δραχμοποίησης!
*Δημοσιεύτηκε στη Ναυτεμπορική στις 19-08-2013.
