Ξαναδιαβάζοντας Γ. Προβόπουλο
- Κατηγορία: Παπαγιαννίδης Αντώνης
- Δημιουργηθηκε στις 06 Μαρτίου 2014
Λοιπόν, είναι παρατηρημένο: όταν κανείς φεύγει/βρίσκεται σε φάση αποχώρησης/αποδρομής, τότε είναι που διατυπώνει με μεγαλύτερη ενάργεια τις ουσιαστικότερες σκέψεις του.
Όχι, δεν είναι η λογική του "δεν έχω πια να χάσω κάτι" που εξηγεί - μόνη αυτή - το φαινόμενο. Ούτε, βέβαια, το σεμνοπρεπές εκείνο περί συσσωρευμένης πείρας... Αλλά, να, η ολοκλήρωση μιας πορείας προφανώς σου φέρνει ένα είδος συναίσθησης ευθύνης "να τα έχεις πει". Που κάνει να παραμερίζονται τα ταμπού και οι αναστολές που - παραδοσιακά - συνοδεύουν όσους κατέχουν σημαντικές θέσεις (ή: παίζουν προβεβλημένους ρόλους) και, συνεπώς, η ολοκλήρωση αυτής της πορείας τους απομακρύνει από την καταξιωμένη πρακτική της συγκάλυψης, των γενικοτήτων, της πολιτικής ορθότητας....
Ο λόγος για τις παρατηρήσεις που συνόδευσαν την παρουσίαση της Έκθεσης του Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (μια σύσταση: κρατήστε την ολόκληρη, την Έκθεση για το 2013 - κάτι μας λέει ότι θάναι πολύτιμη σε λίγα χρόνια γιατί κάπου εδώ κοντά βρίσκεται το timeline, η τομή στον χρόνο για την Ελληνική οικονομία!) από τον - κατά την τυπική πορεία των πραγμάτων ευρισκόμενο στο τέλος της θητείας του - Γ. Προβόπουλο. Βέβαια, είναι τόσο έντονο το στοιχείο αβεβαιότητας στην Ελληνική δημόσια σκηνή , ώστε κανείς δεν μπορεί να έχει την βεβαιότητα ότι τον Προβόπουλο δεν θα καταλήξει να διαδεχθεί ο Προβόπουλος. Ο οποίος ούτως ή άλλως ολοκληρώνει την πιο πολυκύμαντη θητεία Διοικητή μετά απ' εκείνες του Ξ. Ζολώτα (όχι δε όσες θυμόμαστε οι τωρινοί, αλλά τις αμέσως μεταπολεμικές, της Συνδιοίκησης με Βαρβαρέσο κοκ).
Πάντως και πιο προβλεπτής πλεύσεως θητείες έχουν επαληθεύσει την αρχή ότι προς το τέλος λέγονται τα σημαντικά: αν πάει κανείς στην έξοδο Ν. Γκαργκάνα, το 2007-8, αυτό βλέπει. ακόμη περισσότερο, οι δυο τελευταίες Εκθέσεις Λ. Παπαδήμου - με την Ελλάδα πλέον δρομολογημένη στην Ευρωζώνη και προτού ο ίδιος κάνει την αποχώρησή του προς Φρανκφούρτη - είχαν "ανεβάσει" με τραγικά προφητικό τρόπο ζητήματα όπως της απόλυτης ανάγκης εξασφάλισης όρων ανταγωνιστικότητας της οικονομίας (και μάλιστα πηγαίνοντας σε βάθος, όπως π.χ. στην χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, ή ακόμη και της Παιδείας...), ή πάλι της μη-χαλάρωσης στο δημοσιονομικό μέτωπο (με προβλεπτή ήδη την παγίδα του ανέμελου δανεισμού, λόγω προσέγγισης σε "επιτόκια Ευρωζώνης"...).
Όταν τα τραπεζικά προβλήματα
συναντούν την ανεργία...
Πάμε τώρα όμως στην ουσία της παρέμβασης Προβόπουλου - ή, μάλλον, εκεί όπου οδηγεί η κατάθεσή του με βάση την ουσία. Πρώτα, κοντά στην πραγματική αρμοδιότητα/τεχνογνωσία της Κεντρικής Τράπεζας, του κεντρικού τραπεζίτη που μόλις είχε "αρπαχτεί" με την Τρόικα για τα stress tests των συστημικών τραπεζών, για το μέλλον των NPLs και της μετάφρασής τους σε αυριανή ισορροπία, της χρήσης πόρων ΤΧΣ για "συμπλήρωμα ανακεφαλαιοποίησης". Τίποτε το αληθινά άγνωστο στο ότι - με οριστικά στοιχεία 9μήνου της ΤεΕ - τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είχαν φθάσει το 31,2% ( στα καταναλωτικά, 45,8% το αντίστοιχο νούμερο!). Όμως, να, η κωδικοποίηση του ότι μέσα σε μια 5ετία και μόνο (δηλαδή: από την αρχή της κρίσης έως τώρα...) έχουμε 6πλασιασμό των NPLs, με το 5% του τότε να θεωρείται... πρόβλημα στην εποχή του, όσο και νάναι σοκάρει. Αν δεν σοκάρει, θα πει ότι είμαστε εγκατεστημένοι σε μιθριδατισμό.
Όμως το αληθινά ενδιαφέρον με την κατάθεση Προβόπουλου ήταν άλλο: ότι η Τράπεζα της Ελλάδος επισήμως θεωρεί πως στην ρίζα του ραγδαίου "κοκκινίσματος" των δανείων (όχι δε μόνον των επιχειρηματικών) δεν βρίσκεται μόνον η ύφεση (και η ανεργία, και η διάλυση της απασχόλησης, ευρύτερα, σε ότι αφορά τα νοικοκυριά), αλλά και η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης. Επίσης ενδιαφέρον - proactive, εδώ - το ότι η ΤτΕ έσπευσε όπως απεδείχθη να προκαταλάβει... την Τρόικα, πώς; Ζητώντας συστηματικότερη προσπάθεια διευθέτησης και ρύθμισης των δανείων που αγκομαχούν από πλευράς των Τραπεζών.
Σε λιγότερο κλασικό ρόλο, τώρα, ο Διοικητής της ΤτΕ έδωσε έμφαση στην κατάσταση της απασχόλησης/της ανεργίας. Εδώ, το γεγονός ότι από την πλευρά αυτή τονίστηκε με έμφαση ότι μέσα σε μια 4ετία και μόνο οι απώλειες θέσεων εργασίας ξεπέρασαν στην μικρή Ελλάδα τα 900.000 άτομα - αλλά και ότι αντίστοιχα το ποσοστό απασχόλησης του ενεργού εργατικού δυναμικού είχε πέσει στο 53,3% χάνοντας πάνω από 10 μονάδες (με στόχο, υπενθυμίζεται 70%, έναντι δε 75% για την Ευρώπη...) επίσης θάπρεπε να εντυπωσιάζει. Ακόμη πιο επιμελημένα, ο Διοικητής καταπιάστηκε και με την απογείωση των άτυπων μορφών απασχόλησης, δηλαδή την θρυμματοποίηση της αγοράς εργασίας, καθώς π.χ. η μερική απασχόληση από 7,7% πέρασε σε 12,9% , κάτω από την πίεση για αλλαγή μορφών απασχόλησης (αλλά και την "μετανάστευση" εργαζόμενων σε τομείς όπως το λιανικό εμπόριο, όπου παρόμοιες μορφές απασχόλησης ανθούν). Μάλιστα, πήρε τον κόπο η ΤτΕ να μας εξηγήσει ότι η άλλη μορφή απασχόλησης - των συμβάσεων ορισμένου χρόνου - δεν προχώρησε, γιατί; Διότι... η νομοθετική προστασία σε επίπεδο αποζημιώσεων την έχει πνίξει.
Και στους δυο αυτούς τομείς - κατάσταση της αγοράς πιστώσεων και κατάσταση της αγοράς εργασίας - η αποτίμηση των προοπτικών μέλλοντος από πλευράς Προβόπουλου ήταν εκείνο που λέμε "εξαιρετικά συγκρατημένη". Οι δυνατότητες πιστωτικής επέκτασης τού φαίνονται για το 2014 εξαιρετικά συγκρατημένες, καθώς οι καταθέσεις συνεχίζουν να φθίνουν, αλλά και οι τσουρουφλισμένες από τα καθυστερούμενα δάνεια τράπεζες παραμένουν διστακτικές (πλην όμως και η ίδια η καθοδήγηση της ΤτΕ είναι να υπάρχει αυστηρή κρίση των τραπεζών σχετικά με την βιωσιμότητα των προς χρηματοδότηση επιχειρήσεων). Και τούτο, πέρα από το ότι η εξάρτηση από την ΕΚΤ για άντληση ρευστότητας παραμένει άβολα υψηλή. Στο δε μέτωπο της ανεργίας, μόνον "ελαφρά άνοδο" της απασχόλησης - μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων - προσδοκά για το 2014 η ΤτΕ.
... αλλά τα πολιτικά συμπεράσματα
παραμένουν ακριβώς αυτό: πολιτικά
Βέβαια, και με τα δυο αυτά μέτωπα διαπιστώσεων κατατεθειμένα, ο Γ. Προβόπουλος φρόντισε να μην αποστεί από την επίσημη γραμμή περί ανάκαμψης το 2014 ("ισχυροποιούνται οι πιθανότητες το 2013 να είναι ο τελευταίος χρόνος της ύφεσης").
Προδήλως, προσέρχεται η Τράπεζα της Ελλάδος στην νέα ορθοδοξία περί jobless/creditless growth, που αρχίζει να ριζώνει διεθνώς "αδειάζοντας" την ίδια την έννοια ανάπτυξη (προς μια τζούφια μεγέθυνση: άλλη συζήτηση αυτή). Όμως και πάλι - αν και ευρισκόμενος στο τέλος της θητείας κλπ. - μερίμνησε ώστε την πρόγνωση του αυτή να την συνδυάσει με δύο προαπαιτούμενα. Το ένα απόλυτα αναμενόμενο: συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής προκειμένου να αποδειχθεί διατηρήσιμο κλπ. το διαβόητο πρωτογενές πλεόνασμα. Το άλλο πιο "πολιτικό": απαιτείται "αποσόβηση ή ίσως ελαχιστοποίηση των κινδύνων από επιδείνωση του κοινωνικοπολιτικού κλίματος", όπως αυτό βρίσκεται μπροστά μας λόγω της αντιπαραθετικής ατμόσφαιρας και της πόλωσης ενόψει εκλογών.
Με το διπλό αυτό προαπαιτούμενο, ο Διοικητής βγαίνει από την επικίνδυνη αυτοπαγίδευση στην οποία θα μπορούσε να έχει περιπέσει, πώς; Μα, ακριβώς κηρύσσοντας την αισιοδοξία και στο μέτωπο των πιστωτικών εξελίξεων και σε εκείνο της απασχόλησης, την στιγμή που βλέπει (και μας δείχνει...) τον ρυθμό με τον οποίο ογκώνονται τα προβλήματα. Η ΤτΕ, είναι αλήθεια, δεν τα πήγε καλά τα τελευταία χρόνια στο να προβλέψει την απογείωση της ανεργίας - και την καταβαράθρωση της παραγωγής, άλλωστε. Όμως , και απέναντι στο "κοκκίνισμα" των τραπεζικών χαρτοφυλακίων (που αυτή είναι η δουλειά της, διάβολε!) θάταν άγαρμπο να μην έχει "χτίσει" μιαν προκαταβολική εξήγηση άμα μέσα στο 2014 δούμε τα NPLs να τραβούν προς το 40%...
Ασφαλώς και είναι πολιτικές οι τοποθετήσεις κάθε κεντρικού τραπεζίτη. Ιδίως κάθε κεντρικού τραπεζίτη σε οικονομικό χώρο (και χώρα...) που περιήλθε σε ακραία κρίση. Ο Γ. Προβόπουλος ήταν άλλωστε ο πρώτος μετά Ζολώτα/Βαρβαρέσο που έζησε στην Ελλάδα χρεοκοπία, και μάλιστα σ' ένα περιβάλλον όπου και ο υπαινιγμός της λέξης αποτελεί ταμπού.
Άλλωστε, η διαδρομή του - από το Πρόγραμμα της ΝΔ πρώιμα υπό Τίμο Χριστοδούλου και αργότερα υπό Γιώργο Σουφλιά, πέρα δηλαδή από την προεδρία του ΣΟΕ - δεν γίνεται να μην του υπήρξε διδακτική πολιτικά. Οπότε, όταν βρέθηκε με ηλεκτροφόρο καλώδιο στα χέρια του τότε που έβλεπε και ενημέρωνε (όσο και όπως, το 2009) πού πορευόταν το έλλειμμα, ή πάλι όταν χειρίσθηκε τα επεισόδια χάους στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μετά το "κούρεμα" των ομολόγων, έτσι κινήθηκε: πολιτικά. Παρόμοια και τώρα, στην ώρα των απολογισμών και προοπτικών.
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 5/3/2014