Κυριακή, 28 Απρίλιος 2024
Διαβάζουμε ότι στόχος των τουριστικών επιχειρήσεων είναι η αύξηση του αριθμού των τουριστών από τα 26 εκατομμύρια στα 35 εκατομμύρια μέχρι το 2021. Με σταθερά ελλειμματικό το αγροτικό ισοζύγιο (1 δις κάθε χρόνο στοιχίζουν οι εισαγωγές κρέατος...) τί κόστος έχει η αύξηση του αριθμού των τουριστών; Αν προσθέσουμε τις εισαγωγές γάλακτος, γιαουρτιού, κοκ, θα δούμε ότι η αύξηση του αριθμού των τουριστών συνεπιφέρει και αύξηση εισαγωγών των βασικών αγαθών.
Θα πει κανείς ότι η Ελλάδα το εμπορικό μας ισοζύγιο ήταν πάντα ελλειμματικό και ότι αυτό διαχρονικά δεν διορθώνεται. Η αυτάρκεια της χώρας σε τρόφιμα μειώνεται και στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν μπορείς να απαγορεύσεις τις εισαγωγές. Ναι, αλλά μπορείς να ενισχύσεις την ντόπια αγροτική παραγωγή, μπορείς να αλλάξεις το οικονομικό μοντέλο, να συνδέσεις πχ τον τουρισμό με την εγχώρια παραγωγή (κάποια ξενοδοχεία το επιχειρούν με το «ελληνικό πρωϊνό»).
Σίγουρα έχουμε όφελος από τον τουρισμό και σίγουρα υπάρχουν τρόποι και πολιτικές για μια πολιτική τουρισμού που σέβεται το περιβάλλον, την τοπική γευσιγνωσία και την ντόπια οικονομία. Είναι όμως δυνατή η συνεχής αύξηση των τουριστών χωρίς σεβασμό της φέρουσας ικανότητας των νησιών, των μνημείων, των πολιτιστικών ιδιαιτεροτήτων των τοπικών κοινωνιών; Στόχος είναι μήπως να γίνουμε νοτιο-ασιατικής φύσεως τουριστική χώρα, με δεκάδες εκατομμύρια τουριστών, με προγράμματα «all inclusive», με νησιά που αλλοιώνονται σταθερά και χάνουν την φυσιογνωμία τους και την φυσική ελκυστικότητά τους; Δεν πρέπει να εκτιμηθεί το αρνητικό κόστος (εισαγωγές, φοροδιαφυγή, περιβαλλοντικές επιπτώσεις στα νησιά, αλλοίωση της τοπικότητας) του τουρισμού; Μπορεί ένα νησί του Αιγαίου να λειτουργεί ως τουριστική αποθήκη εκατομμυρίων επισκεπτών, όταν η φυσική του ικανότητα είναι περιορισμένη; Εχουμε αναλογισθεί τους πολλαπλούς κινδύνους, πέρα από το θέμα της επιδότησης μεταφοράς του νερού;
Το «τουριστικο-κεντρικό» μοντέλο που επέλεξε εκ των πραγμάτων η χώρα, έχει μέλλον; Είναι βιώσιμη μια ανάπτυξη αυτού του τύπου; Η συζήτηση σχετικά με τα αναπτυξιακά μοντέλα ή σχέδια που χρησιμοποιήθηκαν ή απλά προτάθηκαν, είναι πάντα ενδιαφέρουσα. Ενα νέο βιβλίο, προϊόν συλλογικής εργασίας με την επιμέλεια του Μ. Ψαλιδόπουλου και με τίτλο «αναπτυξιακά μοντέλα στην Ελλάδα», από τις «Μεταμεσονύκτιες εκδόσεις» έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή. Κρίσιμη με την έννοια ότι όλοι πλέον συμφωνούν ότι χρειάζεται ένα νέο «μοντέλο», αν και το παλιό που μας έφτασε μέχρις εδώ, δεν αξίζει καν έναν τέτοιο χαρακτηρισμό, μάλλον για «πλίνθους και κέραμους» πρέπει να μιλούμε.
Δεν θα επιχειρήσω επιστημολογικές αναλύσεις και παρότι τα ερεθίσματα είναι πολλά, θα σταθώ σε ένα μόνο κεφάλαιο, αυτό του Αδ. Συρμαλόγλου, που παρουσιάζει το θέμα «Ο Παναγιώτης Χαλικιόπουλος και η ελληνική γεωργία». Βρισκόμαστε βέβαια στον 19ο αιώνα, η Ελλάδα ήταν μια αγροτική κυρίως χώρα, παρότι τα μηνύματα των αλλαγών έρχονταν καθαρά. Ο Παναγιώτης Χαλικιόπουλος (ΠΧ), πολιτικός και διανοητής της εποχής εκείνης με το συγγραφικό του έργο και τις προτάσεις του πρωτοστατεί στην προώθηση της γεωργίας ως οικονομικής και πολιτικής προτεραιότητας: «περί ουδενός δ΄άλλου πράγματος ενδιαφέρομαι τόσον, όσον περί της γεωργίας της πατρίδος μου» αναφέρει στο κύριο έργο του με τίτλο «Περί βελτιώσεως και εμψυχώσεως της εν Ελλάδει γεωργίας», Αθήνα 1880. Πεπεισμένος για τις «συνέργειες» της γεωργίας με τη βιομηχανία και το εμπόριο, ο ΠΧ αρθρογραφεί, συγγράφει, πολιτεύεται με το βασικό αυτό σχέδιο.
Εντύπωση προκαλεί στον αναγνώστη που δεν γνωρίζει σε βάθος το έργο του ΠΧ, όπως ο υπογράφων, η φρασεολογία, το συνολικό πλαίσιο, οι στόχοι, οι προτάσεις και η φιλοσοφία του έργου. Επεξηγεί τον καθοριστικό ρόλο της γεωργίας στην οικονομία και, αφαιρουμένων κάποιων επιχειρημάτων που σχετίζονται με την εποχή του και τις εμπεδωμένες αντιλήψεις της, προτείνει μέτρα διοίκησης, εκπαίδευσης των αγροτών, δημόσιας πολιτικής, διανομής της γης, κτηματολογίου... και δίκαιης φορολογίας των αγροτών. Ορισμένες φράσεις του είναι διαχρονικές, νομίζεις ότι δεν πέρασαν 13 και πλέον δεκαετίες, για να επιβεβαιωθεί ότι οι διορατικοί άνθρωποι κατορθώνουν να εντοπίζουν τα πραγματικά προβλήματα, να ανοίγουν δρόμους. Και οι επόμενες γενεές και κυβερνήσεις θα κριθούν από το αν και και κατά πόσον αξιοποίησαν εκείνες τις συμβουλές. Λόγω της έλλειψης οδικών αρτηριών ο ΠΧ πρότεινε την αξιοποίηση της ναυτιλίας για τη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων. Μέσα στο πλαίσιο της εποχής, με ελλειμματικό από τότε το εμπορικό ισοζύγιο, με το πρόβλημα του χρέους οξύ, ναι αυτό μας ακολουθεί από τότε, διαβάζουμε ότι είχε συμφωνήσει με τον Ε. Κεχαγιά ο οποίος είχε προτείνει «τη σύσταση ειδικής επιτροπής (και ταμείου) για το δημόσιο χρέος». Μάλιστα....Αναφέρεται ακόμα στη μελέτη αυτή ότι το 1846 η Ελλάδα είχε αποκλεισθεί από τις αγορές «αδυνατώντας να αποπληρώσει τόκους και χρεολύσια προηγούμενων δανείων». Ναι, από τότε είχαν εντοπισθεί τα προβλήματα και οι παθογένειες στην οικονομία και στην εκπαίδευση με την υπερπληθώρα γιατρών και δικηγόρων και ο ΠΧ τόνιζε «...εδημιουργήσατε καταναλωτάς, αλλά δεν εφροντίσατε να δημιουργήσετε συγχρόνως και παραγωγούς».
Η μελέτη αυτή αποσκοπεί να παρουσιάσει προτάσεις «που υποστήριζαν διαφορετικά αναπτυξιακά μοντέλα από αυτά που τελικά εφαρμόστηκαν και οδήγησαν στην κρίση του 1893». Εξετάζονται επιπλέον τα μοντέλα των Μπάτση, Βαρβαρέσου, Ζολώτα και Α. Παπανδρέου. Καιρός για περίσκεψη, για αναθεώρηση, για αλλαγή πορείας. Πριν πάμε σε νέα κρίση, αφού δεν μαθαίνουμε από το παρελθόν...
Δημοσιεύτηκε στην metarithmisi.gr στις 29/10/2016.
