Σάββατο, 12 Οκτώβριος 2024

Νέοι στη Νέα Ευρώπη

"Talking but not listened". Με αυτή τη φράση ξεκίνησε ο διάλογος σχετικά με τα εμπόδια στην συμμετοχικότητα των νέων στα πολιτικά ζητήματα, σε συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες με θέμα: «Διαμορφώνοντας το μέλλον της Ε.Ε. μέσα από την ενεργό συμμετοχή των νέων», από το ευρωπαϊκό think tank Europeum, σε συνεργασία με το ΕΛΙΑΜΕΠ και άλλους οργανισμούς, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος YouthEU.

Το κεντρικό ζήτημα που αναδείχθηκε μέσα από τη συζήτηση ήταν το αίσθημα των νέων ότι η άποψη τους δεν λαμβάνεται υπόψιν αλλά και το γεγονός ότι υποεκπροσωπούνται στους πολιτικούς θεσμούς. Σημαντική καινοτομία της συζήτησης, όμως, ήταν ότι στο πάνελ των ομιλητών συμμετείχαν δύο φοιτητές. Στο ίδιο πάνελ βρέθηκαν εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και γνωστών ευρωπαϊκών think tanks.
Εκκινώντας από τη συζήτηση, θα περάσω απευθείας στη καρδιά του προβλήματος που ταλανίζει όλη την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια: την ελλιπή αντιπροσώπευση των νέων. Στην Ελλάδα, ολόκληρη η ηλικιακή ομάδα 17-25, η οποία στην πλειονότητα της αποτελείται από τον φοιτητικό πληθυσμό, νιώθει ότι δεν αντιπροσωπεύεται. Παράλληλα, είναι θεσμικά αποκλεισμένη από το κύριο νομοθετικό όργανο του πολιτικού μας συστήματος, τη Βουλή, καθώς το ηλικιακό όριο για την κατοχή του βουλευτικού αξιώματος είναι τα 25 έτη. Επομένως, περιγράφοντας το ζήτημα με όσο το δυνατόν απλούστερο τρόπο: Οι νέοι νιώθουν ότι δεν ακούγονται. Τα γεγονότα των τελευταίων μηνών, με αποκορύφωμα το δυστύχημα των Τεμπών, δείχνουν ότι πράγματι δεν ακούγονται. Ταυτόχρονα δεν μπορούν να εκπροσωπηθούν ως ηλικιακή κατηγορία. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα ζήτημα συστημικό-θεσμικό, το οποίο αντικατοπτρίζει όμως τη νοοτροπία του πολιτικού μας συστήματος. Ας εστιάσουμε ,ωστόσο, στα κύρια μέρη του προβλήματος.
Οι νέοι δεν εκπροσωπούνται. Το συγκεκριμένο πρόβλημα απορρέει από τη χρονική διαφορά μεταξύ του δικαιώματος του εκλέγειν (17 έτη) και του εκλέγεσθαι (25 έτη), το οποίο ορίζεται από το Σύνταγμα και ισχύει τόσο για τις εθνικές, όσο και για τις ευρωπαϊκές εκλογές. Απαραίτητη σημείωση ότι η Ελλάδα, μαζί με την Ιταλία, είναι οι χώρες με το υψηλότερο ηλικιακό όριο στην Ε.Ε. για την κατοχή του βουλευτικού αξιώματος. Στην πλειονότητα των υπολοίπων κρατών-μελών της Ε.Ε., το όριο ηλικίας βρίσκεται μεταξύ των 18 και 21 ετών. Στις εθνικές εκλογές του 2019, το νεότερο μέλος της Βουλής ήταν 29 ετών την ημέρα των εκλογών. Μόνο και μόνο αυτό το γεγονός δείχνει την έκταση του προβλήματος.
Οι νέοι νιώθουν ότι δεν ακούγονται και δεν εκπροσωπούνται. Δεκάδες χιλιάδες μαθητές/τριες και φοιτητές/τριες διαδήλωσαν στους δρόμους μετά την τραγωδία των Τεμπών, καθώς, πλέον, «το ποτήρι ξεχείλισε». Όμως, «το ποτήρι ήταν ήδη μισοάδειο». Η δυσαρέσκεια μίας γενιάς, που αμυδρά θυμάται την Ελλάδα πριν το 2008, συσσωρεύεται τα τελευταία χρόνια μέσω των αλλεπάλληλων κρίσεων, των ξαφνικών και συχνά ανοργάνωτων αλλαγών στο εκπαιδευτικό σύστημα, που την καθιστούν έρμαιο των βλέψεων του/της εκάστοτε Υπουργού. Σε όλα αυτά, έρχεται να προστεθεί η βίαιη καταστολή.
Η φωνή των νέων δεν φτάνει ως τα έδρανα της Βουλής. Εκ των πραγμάτων, το εκπαιδευτικό σύστημα αναδιαμορφώνεται κάθε δύο χρόνια, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται συστηματικά. Το κράτος παραμελεί τελείως την ασφάλεια των μεταφορικών μέσων, τα οποία χρησιμοποιούνται σε τόσο μεγάλο βαθμό από τους νέους. Οι συνέπειες είναι τραγικές. Το πρόβλημα είναι πλέον εμφανές όσο ποτέ άλλοτε τα τελευταία 15 χρόνια.
Παρ'όλα αυτά, οι κρίσεις απαιτούν και κρίσιμες λύσεις. Ως νέος που ανήκει στην κατηγορία 17-25, μπορώ να σκεφτώ δύο άμεσες λύσεις, οι οποίες κοιτάζουν προς την ίδια κατεύθυνση: Οι νέοι να συμμετέχουν στις συζητήσεις των αποφάσεων ως πολιτικοί δρώντες και όχι μόνο ως αποδέκτες, όπως ακριβώς δόθηκε η δυνατότητα σε δύο φοιτητές να είναι ομιλητές σε μία εκδήλωση στην καρδιά των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Ως κοινά αιτήματα των νέων θα μπορούσαν να είναι τα παρακάτω:
1.Αλλαγή του ορίου ηλικίας για το εκλέγεσθαι: Αυτό προϋποθέτει αναθεώρηση του Συντάγματος. Πρόκειται όμως για μία αναγκαιότητα. Όπως προαναφέρθηκε, το ζήτημα είναι αφενός συστημικό-θεσμικό και αφετέρου νοοτροπίας. Η νοοτροπία αλλάζει σε βάθος γενεών. Αντιθέτως, οι θεσμοί μπορούν άμεσα να αναδιαμορφωθούν και να εξελιχθούν μέσα από τις νομοθετικές διαδικασίες.
2.Θεμελίωση ενός θεσμού εκπροσώπησης των νέων, στον οποίο θα δίνεται η δυνατότητα για συστηματικές ακροάσεις στη Βουλή και κατάθεση προτάσεων, των οποίων η αποδοχή ή απόρριψη θα χρειάζεται να αιτιολογείται από το Κοινοβούλιο. Τέτοιοι θεσμοί πιθανότατα να υπάρχουν ήδη στην Ελλάδα, σε αναξιοποίητη εννοείται μορφή. Πρόκειται για μία μεσοπρόθεσμη λύση, η οποία στοχεύει να αποτελέσει το έναυσμα για μία θεμελιώδη αλλαγή, όπως η αναθεώρηση του Συντάγματος.
Συνοψίζοντας, τα πρόσφατα γεγονότα, στο πλαίσιο του γενικότερου πολιτικού κλίματος των τελευταίων ετών οδηγεί στα εξής συμπεράσματα: Η χώρα δεν χρειάζεται απλά ανανέωση των πολιτικών προσώπων, τα αποτελέσματα της οποίας είναι συχνά πλασματικά καθώς αναπαράγονται ήδη γνωστές πρακτικές. Χρειάζεται να δώσουμε έμφαση στα θεσμικά αντίβαρα που θα αναδιαμορφώσουν ένα ελλιπώς νομιμοποιημένο πολιτικό σύστημα, δυναμώνοντας τη λογοδοσία και το κράτος δικαίου. Αδιαμφισβήτητα, οι νέοι δεν γίνεται να λείπουν από το τραπέζι των συζητήσεων. Αυτό ήταν και το βασικό νόημα της συζήτησης στις Βρυξέλλες.

Προσθήκη νέου σχολίου


Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση