Παρασκευή, 10 Μάιος 2024
Αν κυκλοφορούσε σήμερα το ιστορικό περιοδικό, θα ήταν 88 ετών και θα είχαν επαληθευθεί όλες οι προβλέψεις του για την ελληνική οικονομία και την κατάρρευσή της
Πέρα όμως από το δημόσιο χρέος, ο ΟΤ, δια του διευθυντή του Γιάννη Μαρίνου, είχε κατ' επανάληψη καταγγείλει την διαφθορά και την θεσμοθέτηση της απάτης στο Δημόσιο, με αποτέλεσμα αλλεπάλληλες δίκες για συκοφαντική δυσφήμιση –που όλες, ωστόσο, κατέληξαν στην αθώωση του περιοδικού και των συντακτών του.
Αν κυκλοφορούσε ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» (ΟΤ) στις 11 Απριλίου 2014 θα συμπλήρωνε 88 χρόνια παρουσίας στην ελληνική εκδοτική πραγματικότητα. Θα ήταν δε και το μοναδικό έντυπο στην Ελλάδα το οποίο είχε περιγράψει με μοναδική προβλεπτική ακρίβεια πώς και γιατί η χώρα όδευε προς την πτώχευση και ενδεχομένως την αποχώρησή της από την ευρωζώνη, πολλά χρόνια πριν την ουσιαστική χρεοκοπία της το 2009. Πρόσφατη αναδρομή σε κείμενα του ΟΤ από το 1981, χρονιά που έγινε περιοδικό τύπου «news magazine», έως τον Ιούλιο 2004 που σταμάτησε η κυκλοφορία του, είναι αποκαλυπτική.
Πρώτος ο ΟΤ, από το 1985, είχε αρχίσει να τονίζει προς κάθε κατεύθυνση ότι το Δημόσιο έπαιρνε συνεχώς μεγάλες διαστάσεις, ενώ η παραγωγική δομή της οικονομίας ετιμωρείτο από την πολιτική τύφλωση και την κρατική ασυδοσία. Αμέτρητα είναι τα άρθρα των Γιάννη Μαρίνου, διευθυντή του ΟΤ, Δημήτρη Στεργίου, αρχισυντάκτη, Αντώνη Κεφαλά, Παύλου Κλαυδιανού, Αντώνη Παπαγιαννίδη και Νίκου Νικολάου για τον ολισθηρό δρόμο του υπερδανεισμού με μοναδικό κριτήριο την τροφοδοσία της κατανάλωσης και την ανταπόκριση στους εκβιασμούς των συντεχνιών και του μαφιοποιημένου συνδικαλισμού.
Μπροστά στην κατάσταση αυτή, ο ΟΤ, με την γραφίδα του Δημήτρη Στεργίου, πρώτος τόλμησε να μιλήσει για «στρατό κατοχής» στην Ελλάδα, δεχόμενος καταιγισμό ύβρεων και αναθεμάτων από τους θεματοφύλακες της οπισθοδρόμησης και της αρπαγής. Επίσης, τον Δεκέμβριου του 1989, έφερε στην δημοσιότητα επιστολή του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Δημ. Χαλικιά προς την οικουμενική τότε κυβέρνηση, στην οποία επεσήμαινε ότι η Ελλάδα βρισκόταν στα πρόθυρα της στάσης πληρωμών –στάση πληρωμών η οποία απεφεύχθη την τελευταία στιγμή με δάνειο 300 εκατ. δολλαρίων, το οποίο όμως κάθε άλλο παρά βοήθησε την αντιμετώπιση της τραγικής κατάστασης της οικονομίας.
Στο θέμα του δημοσίου χρέους ο ΟΤ επανήλθε στις 2 Μαΐου 1996, με τον Δημήτρη Στεργίου, υπό τον τίτλο «Εφιαλτικές πια οι διαστάσεις του δημοσίου χρέους», να γράφει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
«Η εικόνα του δημοσίου χρέους της χώρας είναι τραγική και γίνεται πιο εφιαλτική αν στα στοιχεία του χρέους της Κεντρικής Διοίκησης προστεθεί και το χρέος των Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών (ΔΕΚΟ), το οποίο σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία εκτιμάται ότι ανήλθε το 1985 σε 3 τρισεκατομμύρια δραχμές. Έτσι, το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας διαμορφώθηκε το 1995 σε 34,2 τρισεκατ. δραχμές (σ.σ. 101 δισεκατ. ευρώ), έναντι 31 τρισεκατομμυρίων δραχμών το 1994, ή σε ποσοστό 132,5% του αναθεωρημένου ακαθάριστου εγχωρίου προϊόντος (ΑΕΠ).
»Και ενώ το χρέος των ΔΕΚΟ παρουσιάζει συνεχή αύξηση κάθε χρόνο, το υπουργείο Οικονομικών συνεχίζει να εγκρίνει την χορήγηση εγγυήσεων (οι οποίες πάντοτε σχεδόν καταπίπτουν σε βάρος του κρατικού Προϋπολογισμού και πηγαίνουν σε αύξηση του συνολικού δημοσίου χρέους) για τον δανεισμό τους ή επιτρέπει στις διοικήσεις τους να συνάπτουν δάνεια σε συνάλλαγμα στο εξωτερικό. Ήδη, όπως μάς πληροφορεί από το Λονδίνο ο συνάδελφος Περικλής Βασιλόπουλος, πολλές ΔΕΚΟ (και μάλιστα προβληματικές και ζημιογόνες!) συρρέουν στην βρεταννική πρωτεύουσα για δάνεια! Το ίδιο συμβαίνει και στην ελληνική κεφαλαιαγορά και χρηματαγορά, όπου το υπουργείο Οικονομικών έχει εξελιχθεί σε πρώτης τάξεως "τραπεζίτη" και οι τράπεζες σε ...αποταμιευτές, με το σάρωμα των εκδιδόμενων κάθε σχεδόν μήνα κρατικών τίτλων».
Στην βάση των απίστευτων αυτών στοιχείων, ο Δημήτρης Στεργίου προσέθετε: «Η εφαρμοζόμενη τα είκοσι τελευταία χρόνια τακτική, να αφήνεται ελεύθερο το κράτος να δανείζεται και να σπαταλά καταθέσεις, φορολογικά έσοδα, κοινοτικούς πόρους και δανεικά κεφάλαια και να διογκώνει κάθε χρόνο το δημόσιο χρέος με την έγκριση και από τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών των γνωστών προγραμμάτων εξυγίανσης διάφορων προβληματικότατων, υπερχρεωμένων και υπερζημιογόνων δημόσιων ή κοινωνικοποιημένων επιχειρήσεων κόστους άνω των 3 τρισεκατομμυρίων δραχμών ... όχι μόνον δεν θα επιτρέψει να αναστραφούν οι δυσμενείς αυτές εξελίξεις, αλλά θα αποδυναμώσει και τους τελευταίους υγιείς τομείς της οικονομικής δραστηριότητας ... Με αποτέλεσμα, νομοτελειακά, να μην αργήσει να σκάσει η βόμβα του χρέους αυτού ...».
Πέρα όμως από το δημόσιο χρέος, ο ΟΤ, δια του διευθυντή του Γιάννη Μαρίνου, είχε κατ' επανάληψη καταγγείλει την διαφθορά και την θεσμοθέτηση της απάτης στο Δημόσιο, με αποτέλεσμα αλλεπάλληλες δίκες για συκοφαντική δυσφήμιση –που όλες, ωστόσο, κατέληξαν στην αθώωση του περιοδικού και των συντακτών του.
Πραγματικές μάχες εκ του συστάδην έδωσε επίσης ο ΟΤ για την αναβάθμιση της παιδείας, τη σωτηρία της γλώσσας μας από τους βαρβάρους, την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων, την τόνωση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεών μας και την ταχύτερη προσαρμογή στο κοινοτικό κεκτημένο. Μαχητική υπήρξε και η υπεράσπιση της δημοκρατίας και των αξιών της, η καταγγελία της απάτης των ολοκληρωτισμών και των λαϊκισμών, καθώς και η προώθηση της έννοιας της ανοικτής κοινωνίας. Αρθρογράφοι όπως οι Σπήλιος Παπασπηλιώπουλος, Θάνος Λίποβατς, Θανάσης Διαμαντόπουλος και Νίκος Μάργαρης πολλά προσέφεραν στην υπόθεση της δημοκρατίας και τελικά δικαιώθηκαν το 1989, με την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων.
Εξάλλου, για την φύση των τελευταίων ο ΟΤ από το 1985 έως το 1990 είχε δημοσιεύσει συνεντεύξεις κορυφαίων αντιφρονούντων αλλά και επιτελών του τελευταίου σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσώφ. Σε μία από αυτές, το 1988, ο θεωρητικός της περεστρόϊκα, οικονομολόγος Άμπελ Αγκαμπεκιάν, είχε εξηγήσει στον υπογράφοντα ποια ήταν τα βαθύτερα αίτια της κατάρρευσης της σοβιετικής οικονομίας, την οποία χαρακτήριζε «κλεπτοκρατική και ακίνητη».
Επίσης, σε προφητική συνέντευξή του τον Μάϊο του 1997, το μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, καθηγητής Ανατόλι Βισνέβσκι, εξηγούσε στον υπογράφοντα ότι «ο ρωσικός εθνικισμός συνιστά κορυφαία απειλή για την δημοκρατία στην Ευρώπη και είναι αυτός που με νύχια και με δόντια θα εμποδίσει την Ρωσία να ανοιχτεί στον κόσμο υπό συνθήκες δημοκρατικής διακυβέρνησης και οικονομικής ελευθερίας ...». Ο Ρώσος ακαδημαϊκός τόνιζε επίσης ότι η χώρα του θα επιδιώξει «να δημιουργήσει ένα ευρασιατικό μέτωπο-αντίβαρο στην Δύση, γεγονός που μόνον κινδύνους συνεπάγεται για την διεθνή ειρήνη». Δεκαεπτά χρόνια μετά, οι παραπάνω προβλέψεις δεν απέχουν πολύ από την πραγματικότητα.
Εντυπωσιακές ήταν και οι προβλέψεις του ΟΤ από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 για τον ρόλο της τεχνολογίας στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στην παγκόσμια αναδιάρθρωση της παραγωγής. Με ειδικά αφιερώματα από τις αρχές του 1990 και με άρθρα των Στάθη Χαϊκάλη, Νότας Τρίγκα, Γ. Παμπούκη, Διον. Μπονίκου, Π. Γρούμπου και άλλων διαπρεπών συνεργατών του από τον ακαδημαϊκό χώρο, ο ΟΤ είχε θέσει επίμονα το θέμα του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού της χώρας και είχε ανοίξει την συζήτηση για την παγκοσμιοποίηση.
Επειδή δε κάποιοι θυμήθηκαν το περίφημο κατοχικό δάνειο σήμερα που η Ελλάδα είναι χρεοκοπημένη, υπενθυμίζουμε ότι ο ΟΤ είχε θέσει το θέμα, με βαρυσήμαντο άρθρο του Βασίλη Μαθιόπουλου, στις 14 Δεκεμβρίου 1995 –δηλαδή 19 χρόνια πριν!!!
Στο ίδιο τεύχος, ο αρμόδιος για το ευρώ Γάλλος Επίτροπος Υβ-Τιμπώ ντε Σιλγκύ, σε συνέντευξή του στον υπογράφοντα εξηγούσε ποια θεσμικά προβλήματα έπρεπε να αντιμετωπίσει το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα και έκανε την πρόβλεψη ότι η κυκλοφορία του θα προκαλούσε «πολεμικού τύπου» αντιδράσεις από την ζώνη του δολλαρίου και τους κερδοσκόπους που αποκόμιζαν τεράστια κέρδη παίζοντας με τις διακυμάνσεις των νομισμάτων.
Την 1η Φεβρουαρίου 1996 στους εχθρούς του ευρώ αναφερόταν στο κύριο άρθρο του και ο Γιάννης Μαρίνος, ο οποίος μεταξύ άλλων έγραφε: «Εχθροί θανάσιμοι του ενιαίου νομίσματος θα αποδειχθούν και όλοι οι διακινούντες μαύρο χρήμα (λαθρέμποροι, έμποροι ναρκωτικών, έμποροι λευκής σαρκός, φοροφυγάδες, μαφίες και νονοί συμμοριών, κ.ο.κ.) που θα χάσουν τον ευρωπαϊκό παράδεισο όπου, παίζοντας με τις ισοτιμίες και εκμεταλλευόμενοι την πολυνομία και πολυαρχία, βγάζουν χονδρά κέρδη. Μην ξεχνάμε ότι λ.χ. η Ελλάς είναι παράδεισος ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Η νομισματική ένωση θα δυσκολέψει πολύ τα πράγματα για τους κερδοσκόπους της υπόγειας οικονομίας».
Ας δει κανείς ποιοι είναι αυτοί που τους τελευταίους μήνες αποπειράθηκαν την δημιουργία «κόμματος της δραχμής» στην Ελλάδα και αμέσως θα καταλάβει πόσο προφητικά ήταν τα λόγια του διευθυντή του ΟΤ.
Δυστυχώς, όμως, όλες αυτές οι προβλέψεις, οι παραινέσεις, οι αναλύσεις, οι επισημάνσεις, οι προειδοποιήσεις, οι συμβουλές, έπεσαν στο κενό. Οι υπεύθυνοι για την τύχη της χώρας υπήρξαν σπάταλοι σε καλά λόγια και καλές προθέσεις και πλήρως απρόθυμοι για μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές. Έτσι, 33 χρόνια από την χρονιά της εντάξεώς της στην ευρωπαϊκή οικογένεια, παρά τις αμέτρητες προειδοποιήσεις και προσκλήσεις για έργα, η Ελλάδα περιορίστηκε να δανείζεται και να καταναλώνει, επωφελούμενη της ευρωπαϊκής της θέσεως. Έως ότου έφθασε στα πρόθυρα της κατάρρευσης...
Τελικά, διασώθηκε γιατί, όπως σωστά είχε προβλέψει ο ΟΤ το 1997, η είσοδος στην ΟΝΕ ήταν ταυτόχρονα εργαλείο ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού της οικονομίας και του παραγωγικού της δυναμικού, αλλά και ασπίδα προστασίας έναντι της κραιπάλης του πελατειακού πολιτικού συστήματος. Τελικά απεδείχθη σωστή η δεύτερη πρόβλεψη, αλλά ποιος ασχολείται με τέτοιες λεπτομέρειες στην χώρα του ύπατου κρατικο-λαϊκισμού και της «φιλοσοφικής» ασυναρτησίας –αυτήν ακριβώς που πάντα πολεμούσε ο ΟΤ, μέχρι και της δικής του τελικής πτώσης.
Δημοσιέυτηκε στα emvolimanea στις 9/4
Η Ευρώπη ζει μια βαθιά κρίση που είναι ταυτόχρονα και κρίση του μεταπολεμικού μοντέλου. Η εξέλιξη της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας προς ένα σύστημα που ελέγχεται αποκλειστικά από τις απρόσωπες αγορές, υπερκέρασε τις κυβερνήσεις και τις στερεί τις κυβερνήσεις από βασικά εργαλεία παρέμβασης. Η παγκοσμιοποίηση ακύρωσε την πολιτική, ενώ η οικονομία δεν υπηρετεί πλέον την κοινωνία. Σήμερα δεν τηρούνται καν τα προσχήματα, οι καιροσκόποι επενδυτές επιβάλλουν παντού τη θέλησή τους χωρίς αντίσταση.
Το ευρωπαϊκό οκοδόμημα ξεπεράστηκε από τις εξελίξεις, όχι επειδή δεν είχε την απαραίτητη τεχχνογνωσία, αλλά επειδή δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για ανατροπή της πορείας. Κι όμως η κρίση που ζούμε είναι συστημική και θέτει τεράστια ζητήματα. Ζητήματα σχέσεων πολιτικής και οικονομίας, δημοκρατίας και αγοράς, ΕΕ και κράτους-έθνους. Η κρίση πρέπει να γίνει ευκαιρία για ουσιαστικές αλλαγές στην ΕΕ υπό τον όρο ότι συζητούνται ανοιχτά τα πάντα: αρχές, τρόπος λειτουργίας, δημόσιες πολιτικές, συμμετοχή των κρατών-μελών και των πολιτών στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Παραθέτω εδώ κάποιες σκέψεις από το νέο μου βιβλίο: «...Η ΕΕ έπεσε στην παγίδα της ύφεσης και της αδύνατης διαχείρισης ενός κοινού νομίσματος αφού δεν υπάρχει ενιαία κυβέρνηση. «Μακροπρόθεσμα θα τεθεί το θέμα του αν μπορεί να συνεχισθεί μια κυρίως α-πολιτική ολοκλήρωση...Είναι αξιοσημείωτο να δούμε το ότι η νομισματική ενοποίηση πραγματοποιήθηκε αφαιρώντας από τους πολιτικούς την νομισματική πολιτική για να δοθεί αυτή στους τεχνοκράτες» (R. Cooper) Το σχέδιο ήταν πολιτικό, αλλά η οικονομία δεν λειτουργεί μόνο με καλόπιστα ή επί χάρτου σχέδια. Ωστόσο οι προειδοποιήσεις υπήρχαν, οι προβλέψεις επίσης. Το 1998 ο γνωστός γάλλος διανοητής Emmanuel Todd στο βιβλίο του « I' illusion économique » , εκδόσεις Gallimard, προειδοποιούσε με σαφήνεια για τις επιπτώσεις του ευρώ υπό τις γνωστές ευρωπαϊκές πολιτικές και οικονομικές συνθήκες. Η σύγχυση πολιτικών και οικονομικών στόχων και οι διαφορές του επιπέδου οικονομικής ανάπτυξης σε συνδυασμό με τον προστατευτικό αφοπλισμό στην Ευρώπη έφεραν τα πάνω κάτω. Σήμερα η ΕΕ βρίσκεται παγιδευμένη στην ύφεση, το παλιό βιομηχανικό μοντέλο δεν αποδίδει, χωρίς εναλλακτική πολιτική, όλα είναι ανοιχτά, όλα αναθεωρούνται, οι Συνθήκες παραβιάζονται επίσημα και οι καταθέσεις των ιδιωτών, μετά το κυπριακό πάθημα και τις αποφάσεις της ΕΕ στο τέλος Ιουνίου του 2013, δεν είναι πλέον ασφαλείς......» (βλ. Αθ. Θεοδωράκης, «Σ'ευχαριστούμε Αριστείδη», από τις «Μεταμεσονύκτιες εκδόσεις».
Η κρίση απέδειξε ότι η σημερινή αρχιτεκτονική της ΕΕ δεν είναι λειτουργική. Τα «κοινά κριτήρια» του Μάαστριχτ δεν μπορούν να εφαρμοστούν κατά ενιαίο τρόπο, επειδή οδηγούν στην πράξη στη διεύρυνση των εσωτερικών ανισοτήτων.
Αυτό που έχει λοιπόν σημασία είναι το νέο μοντέλο της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Μιας ενοποίησης που είτε θα είναι πολιτική, είτε δεν θα υπάρξει. Γι αυτό θεωρώ ότι χρειάζεται μια νέα ισορροπία ανάμεσα στο ευρωπαϊκό οκοδόμημα και τα κράτη-έθνη. Αν το νέο ζητούμενο είναι η πολιτική εμβάθυνση και ενοποίηση της ΕΕ κι όχι η ατέρμονη διεύρυνση, αυτό μας οδηγεί σε μια «νέου τύπου ομοσπονδία των κρατών-εθνών» (Ζακ Ντελόρ). Μια νέα σχέση, ένα νέο μοντέλο πρέπει συνεπώς να προκύψει ώστε το κοινοτικό οικοδόμημα να στηρίζεται στα κυρίαρχα κράτη-έθνη που το απαρτίζουν και όχι να επιζητεί την υπέρβασή τους. Η Ευρώπη εξάλλου δεν θα γίνει ποτέ ένα υπερκράτος που θα αφομοιώσει και θα εξαφανίσει τα περήφανα ιστορικά της έθνη. Αντίθετα πρέπει να στηριχθεί στα κράτη-έθνη και στους πολίτες που συμμετέχουν για να ενδυναμωθεί τόσο προς τα έξω (κοινή άμυνα, κοινή εξωτερική πολιτική), όσο και προς τα μέσα (στροφή στον άνθρωπο, στήριξη της πραγματικής οικονομίας).
Χρειάζεται μια νέα λογική, μια νέα σύνθεση, μια νέα σχέση όπου η ΕΕ και τα κράτη-μέλη θα συνεργάζονται και θα αλληλοσυμπληρώνονται.Το νέο σχήμα θα εκφράζει έναν ενεργό «εθνο-ευρωπαϊσμό» και όχι τον «εθνο-μηδενισμό» στον οποίο μας οδήγησε η απληστία του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Η πολιτική πρέπει να επιστρέψει στο προσκήνιο και να αναλάβει τις ευθύνες της. Το πραγματικό δίλημμα της ΕΕ είναι μια ουσιαστική μεταμόρφωση, με μια νέα Συνθήκη υπέρ της «Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας κρατών-εθνών», με αρχικό πυρήνα την ευρωζώνη.
Δημοσιεύτηκε στο metarithmisi.gr στις 28/3
Έναν τέτοιο τίτλο θέλω να δω σε πρωτοσέλιδα.
"Τρελός είσαι, δεν γίνεται", ακούω. "Η Ελλάδα δεν είναι για βιομηχανίες".
Έχω διαφορετική αντίληψη. Η βιομηχανία δεν είναι δόγμα. Μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και σε περισσότερο αντίξοες συνθήκες από τις δικές μας. Στο Ισραήλ, π.χ.
Οραματίζομαι βιομηχανικές μονάδες, παραγωγικές και εναρμονισμένες σε οικολογικό περιβάλλον, με σύγχρονη οργάνωση. Με μεράκι! Με συνεργασίες.
Η περιπόθητη ανάπτυξη δεν μπορεί να βασισθεί μόνο στον τουρισμό και σε σκληρά δημοσιονομικά μέτρα. 28% επίσημα η ανεργία, τα λέει όλα. Ένας βασικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας πρέπει να βασισθεί σε βιώσιμες βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες.
Δυστυχώς, η βιομηχανία της Ελλάδος βρίσκεται σε περιδίνηση. Η συνολική αύξηση των εξαγωγών είναι σχεδόν αμελητέα. Οι περισσότερες από τις βιομηχανίες που απέμειναν αντιμετωπίζουν υπαρξιακά προβλήματα. Και μαζί με αυτές και οι άνθρωποι, που περιμένουν τέσσερις και πέντε μήνες να πληρωθούν.
Από τη μια η ακριβή ενέργεια, από την άλλη η έλλειψη ρευστού, ο αυξημένος ανταγωνισμός, τα φορολογικά. Μια κατήφεια διάχυτη είναι αισθητή. Κέρδη, σε χρόνια περασμένα, προοπτικές που φέρνουν μελαγχολία.
Η έξοδος στις αγορές για δανεισμό, μέσα στο 2014, μου είναι σχεδόν αδιάφορη, θέμα δευτερεύον κατά τη γνώμη μου, αντικείμενο στείρων πολιτικών αντιπαραθέσεων. Δυναμική έξοδος στις αγορές με εξαγωγές, αυτό είναι το ζητούμενο.
Η Τρόικα έχει και αυτή τις ευθύνες της, σαφώς, πολύ περισσότερες η ευρωπαϊκή πολιτική των Βρυξελών που ασκήθηκε τα τελευταία 15 χρόνια σε θέματα βιομηχανικής πολιτικής για τις μικρές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και, βεβαίως, οι ελληνικές κυβερνήσεις. Εδώ καταργήσαμε, χρόνια τώρα, και το υπουργείο Βιομηχανίας, πήγαμε στο ουδέτερο, εύπεπτο... Ανάπτυξης.
Στο χωριό μου λένε, ήταν το κλίμα στραβό, το έφαγε και η κατσίκα...
Ας κοιτάξουμε, λοιπόν, μπροστά.
Μέτρα, βεβαίως! Λιγότερη γραφειοκρατία, διευκόλυνση των εξαγωγικών επιχειρήσεων, προβλέψιμο και σταθερό φορολογικό περιβάλλον, γρήγορες διαδικασίες στηριγμένες σε ψηφιακές εφαρμογές στη διοίκηση. Συνεργασίες με εταιρείες του εξωτερικού. Αξιοπιστία. Και αλλαγή αντίληψης σε επίπεδο κοινωνίας, ανθρωπολογικό για το τι είναι και πώς μπορεί να υπάρξει σήμερα ανταγωνιστική, βιώσιμη βιομηχανία. Στην Ελλάδα!
Απαραίτητη προϋπόθεση επιβίωσης είναι η παροχή ρευστού κινήσεως στις επιχειρήσεις με εξαγωγικό αντικείμενο, με ανεκτό επιτόκιο.
Σήμερα είναι τραγικό να χάνονται πελάτες εξωτερικού, να χάνονται οι εξαγωγές, λόγω αδυναμίας έγκαιρης προπληρωμής των πρώτων υλών και εξαρτημάτων. Βλέπεις, αυτό απαιτείται, διότι οι βιομηχανικοί προμηθευτές από Ασία και από Ευρώπη δεν μας εμπιστεύονται. Οι ανταγωνιστές ελληνικών βιομηχανιών χτυπάνε βασιζόμενοι στην καλύτερη χρηματοδότηση που έχει ως αποτέλεσμα να διαθέτουν τα προϊόντα και να στήνουν τις εγκαταστάσεις πιο γρήγορα από τις ελληνικές εταιρείες. Αρπάζουν τις εντολές.
Η έξοδος από την κρίση απαιτεί ζωντανές και εξαγωγικές βιομηχανικές μονάδες.
Δημοσιεύτηκε στο protagon.gr στις 20/3
Κάτι φαίνεται πως αλλάζει στον χώρο της επιχειρηματικότητας, με τον αριθμό των start-ups να ανεβαίνει με γρήγορους ρυθμούς.
Ενώ η ανεργία των νέων στην Ελλάδα βρίσκεται στα ύψη και η χώρα παρουσιάζει σοβαρότατο έλλειμμα εξωστρέφειας, κάποια καλά νέα ανοίγουν το παράθυρο της ελπίδας. Έτσι, πέρα από τα κομμωτήρια, τις καφετέριες και τα σουβλατζίδικα –που πάντα θα βρίσκονται στην κορυφή της ελληνικής νέας επιχειρηματικότητας– τα δύο τελευταία χρόνια εντυπωσιακή είναι και η ανάπτυξη των start-ups στο ελληνικό επιχειρηματικό τοπίο.
Έτσι, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Endeavor Greece που στηρίζει την επιχειρηματικότητα διεθνώς, στην χώρα μας το 2013 ιδρύθηκαν περίπου 180 start-ups, έναντι μόνον 18 το 2010. Επίσης, την χρονιά που πέρασε επενδύθηκαν στις εταιρείες αυτές 42 εκατ. ευρώ –ποσό σχεδόν 100 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο πριν τρία χρόνια. Χωρίς αμφιβολία, η εξέλιξη αυτή είναι απολύτως θετική και σίγουρα δείχνει ότι κάποια πράγματα στην χώρα μας αλλάζουν στον χώρο του επιχειρείν.
Ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσες, από την άποψη αυτή, είναι οι θέσεις και απόψεις του κ. Χ.Μακρυνιώτη, ο οποίος είναι διευθύνων σύμβουλος της Endeavor Greece και νέος επιχειρηματίας ο ίδιος. Σε ηλεκτρονική αρθρογραφία του (στον ιστότοπο euro2day) επισημαίνει ότι δεν χρειαζόμαστε περισσότερες νέες επιχειρήσεις αλλά καλύτερες, με υγιέστερους επιχειρηματίες και στοχευμένη υποστήριξη για να πετύχουν. Τονίζει δε ότι, υπό αυτή την έννοια, η χώρα έχει ανάγκη από νέους επιχειρηματίες ικανούς να γυρίσουν την πλάτη στα στραβά του χθες και να επιχειρούν αναζητώντας ευκαιρίες και όχι περιμένοντας επιδοτήσεις.
«Χρειαζόμαστε εργατικό δυναμικό», αναφέρει ο κ. Χ. Μακρυνιώτης, «που να σκέφτεται με επιχειρηματικό τρόπο, να αναλαμβάνει κινδύνους, να αναγνωρίζει και να αξιοποιεί ευκαιρίες –εντός και εκτός Ελλάδος. Όχι κατ' ανάγκην ως ένας ακόμη ευκαιριακός επιχειρηματίας, αλλά ως ένας σωστά εκπαιδευμένος αγρότης, κτηνοτρόφος, γιατρός ή περιζήτητος εργάτης. Το μοντέλο αναπτύξεως και ο χαρακτήρας των επιχειρήσεων κατά το παρελθόν υπήρξαν στρεβλά και συχνά παρασιτικά, φαινόμενο που δεν οδήγησε πουθενά».
Στο σημείο αυτό οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως από τις στήλες αυτές είχαμε επισημάνει ότι ο υπερεμπορισμός και οι τυχάρπαστες μεταπρατικές δραστηριότητες όχι μόνον δεν οδηγούν πουθενά, αλλά στην πορεία εξελίξεως μιας οικονομίας είναι φαινόμενα σοβαρής κοινωνικής και οικονομικής κρίσεως.
Όμως, τα φαινόμενα αυτά σκοπίμως καλλιεργήθηκαν στην μεταπολεμική Ελλάδα, με μοναδικό κριτήριο την εξυπηρέτηση πολιτικών και κομματικών σκοπιμοτήτων. Η παρασιτική επιχειρηματικότητα, η φοροδιαφυγή και η παραοικονομία δεν υπήρξαν στρεβλώσεις, όπως υποστηρίζουν ανιστόρητοι αναλυτές και οικονομολογούντες. Αντιθέτως, ήσαν συνειδητές πολιτικές επιλογές, ακόμα και όταν η Ελλάδα απεφάσισε την οριστική της ενσωμάτωση στο δυτικοευρωπαϊκό πολιτικοοικονομικό μόρφωμα.
Σοσιαλιστές καθηγητές ήσαν αυτοί που, σε γνωστή έκθεσή τους στα τέλη της δεκαετίας του 1940, είχαν προτείνει τράπεζες, βαρειά βιομηχανία και αγροτικοί συνεταιρισμοί να περιέλθουν στο κράτος –το οποίο, όμως, θα επέτρεπε σε μικρές επιχειρήσεις να λειτουργούν, ώστε να απορροφάται ανεργία. Οι ίδιοι καθηγητές ήσαν αυτοί που έκριναν την αμερικανική βοήθεια και το Σχέδιο Μάρσαλ ως συσσώρευση κεφαλαίου που έπρεπε να κατευθυνθεί στην άτυπη κρατικοποίηση της οικονομίας, με παράλληλη ενίσχυση εσωστρεφούς μικρομεσαίας επιχειρηματικής δραστηριότητος. Με βάση τις θεωρίες περί «ψωροκώσταινας» και άλλα παρόμοια δημιουργήθηκε μεταπολεμικά μία νεοφεουδαρχική Ελλάδα, με την λέξη «μικρό» να έχει γίνει τρόπος ζωής: το γαλατάκι, το ταβερνάκι, το ψωμάκι, το σπιτάκι, το φαγάκι, είναι λέξεις που εκφράζουν αντιλήψεις, νοοτροπίες και συμπεριφορές οι οποίες έχουν βαθύτατες καταβολές και σίγουρα δεν αναιρούνται από την μια μέρα στην άλλη.
Εξάλλου, στην βάση των αντιλήψεων και θέσεων που προηγούνται, δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μία οικονομία της οποίας το Ακαθάριστο Προϊόν ήταν σε ποσοστό 85% εξαρτημένο από την εισαγωγική και καταναλωτική δραστηριότητα και της οποίας το ποσοστό αυτάρκειας δεν ξεπερνά το 17% και είναι το χαμηλότερο μεταξύ των κρατών μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ). Όσο για τον παραγωγικό ιστό της χώρας, η ατμομηχανή του ήταν η κατανάλωση και η οικοδομική δραστηριότητα –δύο κλάδοι που σήμερα έχουν καταρρεύσει. Όπως, βεβαίως, καταρρέει και ο μύθος της προσοδοθηρίας ως μέσου δημιουργίας πλούτου.
Πλούτος δημιουργείται μόνον μέσω παραγωγικών δραστηριοτήτων. Μεταξύ αυτών, αυτές που σήμερα είναι σχετικές με την γνώση και τις νέες τεχνολογίες πολύ γρήγορα παράγουν υψηλά εισοδήματα και βεβαίως υπεραξίες. Κατά συνέπεια, όλο και περισσότερο η σύγχρονη επιχειρηματικότητα συνδέεται και με νέους συντελεστές παραγωγής, στους οποίους ιδιαίτερο βάρος αποκτά συνεχώς η γνώση. Αυτό σημαίνει ότι για μία χώρα, το εκπαιδευτικό της σύστημα και ο τρόπος της θεσμικής οργανώσεώς του αποτελούν υψηλής αξίας παραγωγικές πηγές. Ας σκεφτούν κάποιοι ότι, μεταξύ των 20 πλουσιοτέρων ανθρώπων στον κόσμο, οι μισοί ξεκίνησαν κατά μέσον όρο την επαγγελματική τους δραστηριότητα πριν 25 χρόνια –ιδιαιτέρως δε ο εφευρέτης του Facebook, που είναι 15ος στην σχετική λίστα, μόλις συμπλήρωσε δέκα χρόνια επιχειρηματικής δραστηριότητος και δεν είναι ακόμη 30 ετών.
Δημοσιεύτηκε στο europress στις 24/3
Στη διάρκεια της προηγούμενης 10ετίας, μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και τη βίαιη εξαγωγή της σε όλο τον κόσμο με τη χρεοκοπία της Lehman στις 15.9.2008, οι αγορές ξεχείλιζαν από πληθώρα κεφαλαίων που με τρέλα αναζητούσαν επικερδείς τοποθετήσεις. Ολοι δανείζονταν εύκολα και φτηνά. Μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, που είχε φτάσει να δανείζεται με επιτόκιο περίπου όσο ήταν αυτό που δανειζόταν η Γερμανία. Σήμερα, στις διεθνείς αγορές υπάρχει πάλι πληθώρα κεφαλαίων, εξαιτίας της πολιτικής που ακολουθούν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες του κόσμου (quantitative easing), επιχειρώντας να υποστηρίξουν και να διευκολύνουν τη διεθνή ανάκαμψη.
Το ενδιαφέρον και αξιοσημείωτο είναι ότι, ενώ από το 2007 τα διεθνή κεφάλαια κατευθύνονταν από τις ανεπτυγμένες προς τις αναδυόμενες οικονομίες, μετά το 2010 έχουν αλλάξει κατεύθυνση και στρέφονται προς τις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού. Η αλλαγή κατεύθυνσης οφείλεται κυρίως (α) στην άρση των μεγάλων αβεβαιοτήτων για την εξυπηρέτηση του χρέους και την οικονομία των ΗΠΑ, (β) στις ισχυρές ενδείξεις ότι ο ανοδικός κύκλος στην Κίνα εξαντλεί τη δυναμικότητά του και (γ) στη βεβαιότητά τους ότι στον ευρωπαϊκό Νότο κρύβονται μεγάλα κοιτάσματα υποτιμημένων αξιών. Μεγάλες μάζες κεφαλαίου στρέφονται στις χώρες του Νότου της Ευρωζώνης και διερευνούν ευκαιρίες σε αυτά τα κοιτάσματα.
Τι δηλοί ο μύθος για εμάς; Η συγκυρία της πληθώρας διεθνών κεφαλαίων που αναζητούν τοποθετήσεις είναι ευνοϊκή για τη χώρα. Λεφτά υπάρχουν. Το διακύβευμα είναι αν θα προσελκυσθούν με μόνιμο τρόπο και θα αξιοποιηθούν για την προοδευτική αλλαγή της χώρας ή αν, απλώς, θα προσκληθούν σε ένα χρηματιστηριακό πάρτι και μετά, σε βραχύ χρόνο, θα μας αποχαιρετήσουν παίρνοντας μαζί τους τα εύκολα κέρδη τους.
Το δεύτερο είναι εύκολο. Θυμίζω ότι το ελληνικό κράτος πέτυχε να δανειστεί 43,5 δισ. ευρώ το 2008 και 63,8 δισ. ευρώ ακόμα και το 2009 (σε εποχές αλήστου μνήμης δημοσιονομικής κραιπάλης...) για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος του. Σήμερα, λοιπόν, όταν ο κρατικός προϋπολογισμός εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα (όπως και όσο...), το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν έχει έλλειμμα (ανεξάρτητα από τους λόγους...) και το grexit έχει φύγει από το τραπέζι, εύκολα το κράτος θα μπορούσε να δανειστεί 2-3 δισ. ευρώ με επιτόκιο λίγο κάτω από 6% για 5ετή ομόλογα, σε συνεννόηση με 2-3 επενδυτικούς οίκους. Ουδείς κερδοσκόπος ή νουνεχής αποταμιευτής θα αρνιόταν ένα τόσο μεγάλο και σίγουρο κέρδος όπως αυτό που θα του πρόσφερε. Αυτό μόνο, θα αρκούσε για να εκτοξευθεί το χρηματιστήριο και να κάνει ένα σύντομο (προεκλογικό...) πάρτι. Πολλώ μάλλον, αν η έξοδος του Δημοσίου στις αγορές συνδυαστεί με επιτυχείς αυξήσεις κεφαλαίου κάποιων τραπεζών.
Ομως, οι αγορές διακρίνονται (όχι για τον ορθολογισμό, αλλά) για το ευμετάβλητο της συμπεριφοράς τους. Τα κεφάλαια, όπως έρχονται έτσι εύκολα και φεύγουν. Εύκολα υποτιμούν τον κίνδυνο, εύκολα και τον υπερτιμούν. Κινούνται σαν αγέλη, ενθουσιασμένα ή πανικόβλητα. Κατά τη γνώμη μου, λοιπόν, τα ζητούμενα είναι δύο.
Το πρώτο, στενά οικονομικό: Να προσελκύσουμε κεφάλαια για να βγούμε από την ύφεση.
Δηλαδή, να τα προσελκύσουμε με σταθερότητα, έτσι, ώστε να ανοίξουμε δρόμο και, με πρώτο βήμα τα βραχυπρόθεσμα, να προσελκύσουμε μακροπρόθεσμα κεφάλαια. Κεφάλαια που θα δώσουν την ευχέρεια στις επιχειρήσεις να αντλήσουν ρευστότητα μέσω της έκδοσης εταιρικών ομολόγων και που θα καταστήσουν εφικτή τη χρηματοδότηση επενδύσεων ώστε να δημιουργηθεί νέο παραγωγικό δυναμικό. Είναι σημαντικό – και δύσκολο.
Το δεύτερο, είναι πολιτικό: Να προσελκύσουμε κεφάλαια για να βγούμε (όχι απλώς από την ύφεση, αλλά) από την κρίση.
Δηλαδή, όχι για να γίνει ένα ρετουσάρισμα του παρασιτισμού, με αλλαγή των «νικητών», από εκείνους που άρμεγαν το κράτος, σε εκείνους που θα επικρατήσουν με τις ευκαιρίες που προσφέρει η διάλυση της αγοράς εργασίας και οι χρηματοπιστωτικές σπέκουλες (βλ. Γ. Γιαννουλόπουλου, «Σκέψεις για την πολιτική σήμερα», εκδόσεις Πόλις). Αλλά για να προχωρήσει η βαθιά προοδευτική μεταρρύθμιση της χώρας με κριτήρια δικαιοσύνης, δημοκρατίας και ανάπτυξης. Αυτό απαιτεί πολιτική βούληση και σχέδιο – είναι πιο σημαντικό και πιο δύσκολο.
Λεφτά υπάρχουν – αυτή είναι η διεθνής συγκυρία. Δεν υπάρχει ισχυρή συγκέντρωση εσωτερικών δυνάμεων στη βάση σχεδίου προοδευτικής μεταρρύθμισης και ανασυγκρότησης της χώρας – αυτή είναι η εσωτερική συγκυρία. Αν δεν υπάρξει, η ύφεση θα φύγει βέβαια κάποια στιγμή, αλλά η κρίση (οικονομική, κοινωνική, πολιτική), θα σέρνεται. Μαζί της θα σέρνει τη χώρα στα κάθε φορά βράχια. Με κάποια χρηματιστηριακά πάρτι, για να σπάει η εθνική μελαγχολία. Ή για να ανεβαίνει το φρόνημα των εκλογέων...
Δημοσιεύτηκε στο metarithmisi.gr στις 23/3
