Monday, 29 April 2024
Τα άρθρα Μελών και Φίλων της Παρέμβασης, όπως δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και διεθνή τύπο.
Για να δείτε τα άρθρα ανά συγγραφέα, πατήστε εδώ .
Σε ένα βιβλίο του που μεταφράστηκε στα ελληνικά (Από τον Μακιαβέλλι στη Μερκιαβέλλι, Πατάκης), ο διάσημος γερμανός κοινωνιολόγος Ulrich Beck χαρακτήρισε τη διακυβέρνηση της κυρίας Μέρκελ ως «μερκιαβελλική» - δηλ. σαν ένα συνδυασμό του οικονομικά νεοφιλελεύθερου και του πολιτικά μακιαβελικού. Νομίζω πως ο χαρακτηρισμός είναι παραπλανητικός. Η γερμανίδα καγκελάριος έχει μεν κοινά χαρακτηριστικά με την κυρία Θάτσερ, όχι όμως και με τον Μακιαβέλλι. Κατά τον ιταλό διανοητή, ο ηγεμόνας πρέπει να βλέπει όχι μόνο βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα. Πρέπει να συνδυάζει τη λογική του τακτικισμού με αυτήν της μακρόχρονης στρατηγικής. Η γερμανίδα καγκελάριος βλέπει τα κοντινά αλλά όχι τα μακρινά, βλέπει τα δέντρα και όχι το δάσος. Και αυτό είτε λόγω ιδεολογικής τύφλωσης (λιτότητα πριν από ανάπτυξη), είτε λόγω ατολμίας (η «βήμα προς βήμα» προσέγγιση), είτε λόγω ψηφοθηρίας (οι ψηφοφόροι δεν θέλουν να βοηθήσουν τους νοτιοευρωπαίους «τεμπέληδες»).
Έτσι, από τη μια μεριά η κυρία Μέρκελ θέλει μια ενωμένη, ισχυρή Ευρώπη, μια Ευρώπη ικανή να παίξει κεντρικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομική και γεωπολιτική αρένα. Αντιλαμβάνεται πως μια Γερμανία εκτός της ΟΝΕ και της ΕΕ, στο πλαίσιο της σημερινής παγκοσμιοποίησης, θα γίνει ένας τρίτης κατηγορίας παίκτης σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση του κόσμου που έρχεται. Από την άλλη μεριά όμως, εφαρμόζει μια κοντόφθαλμη πολιτική που την απομακρύνει από το όραμα μιας ισχυρής Ευρώπης, μέσα στην οποία θα παίζει σημαντικό αλλά όχι ηγεμονικό ρόλο. Με άλλα λόγια, υπάρχει μια βασική αντίφαση μεταξύ της τωρινής πολιτικής που η Μέρκελ ακολουθεί και των στόχων που η ίδια θέλει να πετύχει στο μέλλον. Αν δεν αλλάξει η γερμανική πολιτική, θα οδηγήσει όχι στην ενδυνάμωση αλλά στην αποδυνάμωση/πιθανή διάλυση της ΕΕ. Η παραπάνω αντίφαση φαίνεται ξεκάθαρα αν εξετάσουμε τα τρία βασικά «επιτεύγματα» της μερκελικής διακυβέρνησης.
Η καταστροφή μιας ολόκληρης γενιάς
Η υπερβολικά υψηλή ανεργία στον ευρωπαϊκό Νότο - σε ένα κόσμο όπου η εργασία καθορίζει το βαθμό αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης των νέων, τους έχει οδηγήσει στην περιθωριοποίηση, την απελπισία και, συχνά, στην παραβατικότητα. Κάπως αργά η γερμανική κυβέρνηση αντιλήφθηκε τις καταστροφικές επιπτώσεις της βάρβαρης και συγχρόνως ανεγκέφαλης πολιτικής της άγριας λιτότητας σε εποχή βαθιάς ύφεσης. Αντί όμως να αλλάξει πολιτική, αντί να αντιληφθεί πως σε περίοδο ύφεσης χρειάζεται πρώτα ανάπτυξη και μετά δημοσιονομική πειθαρχία, εξακολουθεί πεισματικά την αδιέξοδη πολιτική της. Το μόνο που αποφάσισε με κροκοδείλια δάκρυα να κάνει σε ό,τι αφορά την ανεργία στον Νότο είναι να δώσει μερικά ψιχία βοήθειας, μια σταγόνα νερό σε μια απέραντη έρημο.
Η άνοδος του ευρωφοβισμού
Η άνοδος ακροδεξιών, αντιευρωπαϊκών κομμάτων δημιουργεί συνθήκες που υπονομεύουν την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Φυσικά αυτή η άνοδος του εθνολαϊκισμού (φασιστική και μη) δεν οφείλεται μόνο στη γερμανική οικονομική πολιτική. Την παρατηρούμε πάντα σε περιόδους μεγάλης οικονομικής κρίσης όπως αυτή του 1929 - όπου σχεδόν σε όλη τη μεσοπολεμική Ευρώπη βλέπουμε την άνοδο αυταρχικών κινημάτων και καθεστώτων. Από την άλλη μεριά όμως, ο κοντόφθαλμος τρόπος με τον οποίο η γερμανική κυβέρνηση χειρίστηκε την κρίση ενδυνάμωσε τις φασιστικές ιδεολογίες και πρακτικές. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που, όπως δείχνουν πρόσφατες μετρήσεις του ευρωβαρόμετρου, οι φιλοευρωπαϊκοί προσανατολισμοί των πολιτών μειώνονται ραγδαία. Αυτή η πολύ ανησυχητική εξέλιξη μπορεί να μην φαίνεται στο επίπεδο του ευρωκοινοβουλίου. Αλλά αυτό έχει να κάνει με το δημοκρατικό έλλειμμα των ευρωπαϊκών πολιτικών θεσμών.
Η αύξηση των πιθανοτήτων διάλυσης της ευρωζώνης
Όπως έχουν τονίσει πολλοί αναλυτές, υπάρχει μια έντονη ανισορροπία μεταξύ των πιο αναπτυγμένων χωρών του Βορρά και των λιγότερο ανταγωνιστικών οικονομιών του Νότου. Αυτή η ανισορροπία, με δεδομένο το κοινό νόμισμα, οδηγεί αναπόφευκτα σε μια «άνιση ανταλλαγή» που δεν διορθώνεται με βοήθεια τύπου κοινοτικών κονδυλίων. Αφού τεράστιοι πόροι μεταφέρονται συστηματικά από τις ελλειμματικές νοτιοευρωπαϊκές κυρίως οικονομίες στις πλεονασματικές χώρες του Βορρά. Αυτή η αιμορραγία πόρων δεν μπορεί να συνεχιστεί επ' άπειρον. Ο Νότος δεν μπορεί να καταστεί ανταγωνιστικός από τη μια μέρα στην άλλη. Η «θεραπεία σοκ» που υιοθετεί η κυρία Μέρκελ θα λειτουργήσει όπως λειτούργησε στην Ρωσία - δηλαδή καταστροφικά. Αν η γερμανική συνταγή συνεχιστεί θα έχει σαν αποτέλεσμα τη διάλυση της ευρωπαϊκής ένωσης - κάτι το οποίο, όπως ήδη υποστήριξα, η γερμανίδα καγκελάριος δεν επιθυμεί. Η τελευταία όμως επιμένει να θέλει την πίτα ολάκερη και τον σκύλο χορτάτο. Επιμένει στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, αλλά χωρίς την αλλαγή στο σύμφωνο της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Συμπέρασμα: η μακροπρόθεσμη γερμανική πολιτική είναι βαθιά αντιφατική. Προσπαθεί να τετραγωνίσει τον κύκλο. Προσπαθεί να πετύχει τον στόχο της ενοποίησης με τα λάθος μέσα, μέσα που δεν οδηγούν σε μια ισχυρή αλλά σε μια υπό διάλυση Ευρώπη. Άρα η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση της γερμανίδας καγκελαρίου δεν είναι «μερκιαβελλική», αλλά «στρουθοκαμηλική».
Ο Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος Καθηγητής Κοινωνιολογίας στο LSE
1. Εισαγωγή
Το κλείσιμο της ΕΡΤ επιβλήθηκε με την από 10/6/2013 ΠΝΠ («Τροποποίηση των διατάξεων του άρθρου 14Β του Ν. 3429/2005»), σύμφωνα με την οποία εκδόθηκε την επομένη η υπ' αριθ. ΟΙΚ. 02/11.6.2013 κοινή υπουργική απόφαση του Υφυπουργού στον Πρωθυπουργό, κ. Κεδίκογλου, και του Υπουργού Οικονομικών, κ. Στουρνάρα. Τα νομικά και πολιτικά ζητήματα που εγείρονται από την μη κύρωση της πράξης νομοθετικού περιεχομένου από την Ελληνική Βουλή είναι τεράστια και αφορούν την ίδια τη λειτουργία του Πολιτεύματος. Στο κείμενο αυτό θα επιχειρηθεί η παρουσιάση της υφιστάμενης πραγματικής κατάστασης που ορίζει και το πεδίο μέσα στο οποίο θα υλοποιηθεί η εναλλακτική πολιτική για την επαναλειτουργία της ΕΡΤ.
Μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ στις 11/06/2013 η Ελλάδα έμεινε χωρίς δημόσια ραδιοτηλεόραση, εξέλιξη που έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις επιταγές του Ελληνικού Συντάγματος. Αντιμέτωπη η κυβέρνηση με την διεθνή κατακραυγή οδηγήθηκε την 10η Ιουλίου στην ίδρυση της ΕΔΤ, μετέπειτα ΔΤ, η οποία εξέπεμψε από τις συχνότητες της ΕΡΤ κατά την παραπάνω ημερομηνία. Η Δημόσια Τηλεόραση ήταν ένα ad hoc μόρφωμα την ευθύνη του οποίου είχε ο Ειδικός Διαχειριστής Ενεργητικού και Παθητικού της πρώην ΕΡΤ ΑΕ που λειτούργησε ως υπηρεσία του Υπουργείου Οικονομικών.
Κατά την τρέχουσα περίοδο βρισκόμαστε σε μια μεταβατική φάση αφού ήδη έχει ψηφιστεί ο νόμος για την ίδρυση της Νέας Ελληνικής Ραδιοφωνίας Ίντερνετ Τηλεόρασης (ν.4173/2013) σύμφωνα με τον οποίο ιδρύεται ο φορέας που θα αντικαταστήσει την ΕΡΤ. Αν και έχει εκκινήσει σειρά διαδικασιών για την έναρξη λειτουργίας της ΝΕΡΙΤ ακόμη βρισκόμαστε στο στάδιο μετάβασης. Ενω τυπικά το λογοτυπο της ΔΤ έχει αντικατασταθεί και η ευθύνη λειτουργίας έχει μεταβιβαστεί στο Εποπτικό Συμβούλιο και στο ΔΣ της ΝΕΡΙΤ δεν έχει ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία για την πρόσληψη προσωπικού και οι νυν εργαζόμενοι εργάζονται με δίμηνες συμβάσεις όντες τυπικά υπάλληλοι του Υπουργείου Οικονομικών. Η κατάσταση αυτή όπως είναι λογικό δημιουργεί σειρά δυσκολιών για την εκπόνηση ενός σχεδίου δράσης καθώς η κατάσταση πραγμάτων αλλάζει καθημερινά.
Με δεδομένες τις παραπάνω δυσκολίες επιχειρείται εδώ η άρθρωση ενός συνεκτικού κατά το δυνατόν σχεδίου δράσης. Βασικός στόχος του ΣΥΡΙΖΑ είναι η κατάργηση του νόμου 4173/2013 και όλων των διαγωνισμών και άλλων πράξεων που ερείδονται σε αυτόν με το μικρότερο δυνατό οικονομικό κόστος και φυσικά η επαναλειτουργία ενός ραδιοτηλεοπτικού φορέα με την επωνυμία ΕΡΤ. Η επαναλειτουργία αυτή δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση επιστροφή στα προ της 11/6 δεδομένα αλλά αντίθετα θα γίνει στη βάση της πλούσιας αυτοδιαχειριστικής εμπειρίας που αποκτήθηκε κατά την εξάμηνη κατάληψη του Ραδιομεγάρου και των άλλων εγκαταστάσεων της ΕΡΤ σε ολόκληρη την Ελλάδα. Αυτό που η περίοδος της αυτοδιαχείρισης απέδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας είναι ότι η δημόσια ραδιοτηλεόραση αν απεγκλωβιστεί από τον στενό εναγκαλισμό από την κυβερνητική εξουσία και βασιστεί στις δεξιότητες και την έμπνευση των ίδιων των εργαζόμενών της έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει όχι απλώς ανταγωνιστικό προς την Ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση φορέα αλλά πραγματική πρωτοπορία στους τομείς της ενημέρωσης, της πολιτιστικής παραγωγής, της ψυχαγωγίας και να κατοχυρώσει την πρώτη θέση στις προτιμήσεις του ραδιοτηλεοπτικού κοινού τηρώντας τα υψηλότερα στάνταρ ποιότητας. Αυτός ακριβώς είναι και ο πολιτικός στόχος του ΣΥΡΙΖΑ και μιας κυβέρνησης της Αριστεράς.
2. Η προγραμματική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ
Βασικές αρχές λειτουργίας της ΕΡΤ
Αποκατάσταση της ΕΡΤ και του brand name ΕΡΤ, με ταυτόχρονη μεταρρύθμιση ώστε να γίνει πραγματικά δημόσια τηλεόραση. Επιστροφή όσων εκ των εργαζομένων μπορούν ή επιθυμούν, οι οποίοι απολύθηκαν την 11η Ιουνίου 2013, στο νέο καθεστώς λειτουργίας της ΕΡΤ με αξιολόγηση των προσόντων και των επιδόσεών τους πριν και μετά την 11η Ιουνίου 2013.
Ως αρχές της δημόσιας τηλεόρασης προσδιορίζονται:
Καθολική πρόσβαση (σε κάθε γωνιά της χώρα και από όλους, καθώς και από τους απόδημους έλληνες).
Αποτύπωση στο πρόγραμμα όλων των πολιτικών τάσεων και ιδεολογικών προτιμήσεων. Η αμεροληψία χαρακτηρίζει το περιεχόμενο και ιδιαίτερα την κάλυψη της πολιτικής και των επιμέρους απόψεων.
Ιδιαίτερη προσοχή στα μειονεκτούσες κοινωνικές ομάδες.
Αυτονομία της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης έναντι της κυβέρνησης και του πολιτικού συστήματος, αλλά και έναντι των οργανωμένων ιδιωτικών οικονομικών συμφερόντων
Άμεση χρηματοδότηση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης από τους πολίτες μέσω ανταποδοτικού τέλους
Η δημόσια ραδιοτηλεόραση αν και φροντίζει να εξασφαλίζει υψηλά ποσοστά τηλεθέασης δεν ανταγωνίζεται τα ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα με όρους τηλεθέασης αλλά με όρους ποιότητας του προγράμματος και επιδιώκοντας ευεργετικά μορφωτικά και πολιτιστικά αποτελέσματα στη ζωή των πολιτών
Η δημόσια ραδιοτηλεόραση προσπαθεί συνεχώς να δημιουργεί νέα, πρωτοποριακά προγράμματα και περιεχόμενο.
Οργάνωση και διοίκηση της ΕΡΤ στηριγμένη στην κοινωνία, στις οργανώσεις και φορείς με συνάφεια προς το αντικείμενο της ΕΡΤ. Στις ελληνικές συνθήκες, η δημόσια τηλεόραση πρέπει να προστατευτεί από τον κυβερνητισμό και τις κρατικές παρεμβάσεις, δια των οποίων εκτός των κομματικών – πολιτικών συμφερόντων εξυπηρετούνται και τα ιδιωτικά συμφέροντα, όπως έδειξε τόσο η εμπειρία της ΕΡΤ προ 11ης Ιουνίου 2013 όσο και πρόσφατα της ΔΤ και φυσικά της ΝΕΡΙΤ.
Ενσωμάτωση στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της ΕΡΤ, των χαρακτηριστικών που αναδείχθηκαν κατά την περίοδο της αυτοδιαχείρισης και ιδιαίτερα α) της οριζόντιας ιεραρχίας, της ομαδικότητας και ατομικής ευθύνης, β) της πολυφωνίας και πολυθεματικότητας, καθώς και γ) της αμφίδρομης δικτύωσης με τα νέα μέσα.
Μετεξέλιξη του υπάρχοντος φορέα στην ΕΡΤ, χωρίς ούτε λεπτό με νέο «μαύρο».
Στη νέα ΕΡΤ μεταφέρονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία και δικαιώματα της ΕΡΤ πριν την 11η Ιουνίου 2103 καθώς και όσα επιπροσθέτως αποκτήθηκαν και παραχωρήθηκαν στην κυβερνητική υπηρεσία με την επωνυμία ΔΤ ή οποιοδήποτε άλλο ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό που δημιουργήθηκε με την κατάργηση της ΕΡΤ και χρηματοδοτείται άμεσα ή έμμεσα από το κράτος ή το ειδικό τέλος.
Στη νέα ΕΡΤ καταργείται η παρακράτηση του 25% υπέρ της πράσινης ενέργειας και όλα τα έσοδα διατίθενται για τους σκοπούς λειτουργίας της ΕΡΤ
Άνοιγμα της ΕΡΤ στον πολιτισμό κει εκτός του προγράμματος του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης στη βάση της δημόσιας υπηρεσίας με ειδικότερη φροντίδα στους νέους δημιουργούς από όλους τους τομείς του πολιτισμού.
Το θεσμικό πλαίσιο
Στόχος του νέου θεσμικού πλαισίου είναι ένα μοντέλο διοίκησης της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης που να την προστατεύει από την αυθαιρεσία, τις κυβερνητικές παρεμβάσεις αλλά και την γραφειοκρατία την ίδια στιγμή που θα αξιοποιεί την εμπειρία της εξάμηνης αυτοδιαχείρισης αλλά και να αυξάνει την διαδραστικότητα με την ελληνική κοινωνία και τους φορείς της. Σε ότι αφορά πάντως την αξιοποίηση της εμπειρίας της αυτοδιαχείρισης αυτό μπορεί να γίνει κυρίως μέσω της υιοθέτησης ενός ριζοσπαστικού εσωτερικού κανονισμού και οργανογράμματος για την λειτουργία της ΕΡΤ.
Ιδιοκτησιακό καθεστώς
Η νέα ΕΡΤ έχει τη μορφή ανώνυμης εταιρείας το μετοχικό κεφάλαιο της οποίας ανήκει κατα αποκλειστικότητα στο ελληνικό δημόσιο με τη μορφή ενός ονομαστικού και αναπαλλοτρίωτου τίτλου.
Διοίκηση της ΕΡΤ
Η ΕΡΤ διοικείται από ένα εποπτικό συμβούλιο που διορίζεται με καθοριστική συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Το εποπτικό συμβούλιο είναι αρμόδιο για τον διορισμό του Διοικητικού Συμβουλίου το οποίο και εποπτεύει καθώς και για τον μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό της ΕΡΤ.
[στο συγκεκριμένο ζήτημα υπήρξε διαφωνία εντός της ομάδας καθώς υπάρχει η άποψη ότι το εποπτικό συμβούλιο προσθέτει γραφειοκρατικά βάρη στην λειτουργία της ΕΡΤ. επομένως προτείνεται η λύση του διορισμού ΔΣ μεσω διαγωνιστικής διαδικασίας που διεξάγεται με ευθύνη του αρμόδιου Υπουργού]
Αρμοδιότητες εποπτικού συμβουλίου
Επιλέγει το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΡΤ με ανοιχτή προκήρυξη και σαφή και προσδιορισμένα αξιοκρατικά κριτήρια που προσιδιάζουν στο χαρακτήρα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Έχει δικαιώμα να ανακαλεί το διοικητικό συμβούλιο με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του.
Είναι υπεύθυνο για τον μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό της ΕΡΤ [αριθμός σταθμών, νεα μεσα, τεχνολογική ανάπτυξη και επενδύσεις]
Χαράσσει τις γενικές αρχές της οργάνωσης και λειτουργίας της ΕΡΤ, με βάση και τις εισηγήσεις που καταθέτουν το Διοικητικό Συμβούλιο και οι ομάδες των φορέων της ΕΡΤ.
Καθορίζει τις αρχές, την έκταση και τη μορφή των σχέσεων της ΕΡΤ με το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, εντός και εκτός Ελλάδας.
Το Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΡΤ ειναι εννεαμελές με εξαετή θητεία και διορίζεται από εκπροσώπους της κοινωνίας πολιτών με συνάφεια προς το αντικείμενο της ΕΡΤ.
Κατα την επαννίδρυση της ΕΡΤ διορίζεται με απόφαση του Αρμόδιου Υπουργού προσωρινό Διοικητικό Συμβούλιο με δωδεκάμηνη θητεία που μεριμνά για την έναρξη λειτουργίας των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών και για την εύρυθμη λειτουργία της ΕΡΤ. Ο διορισμός του Εποπτικού Συμβουλίου οφείλει να ολοκληρωθεί εντός των 12 μηνών της θητείας του προσωρινού διοικητικού Συμβουλίου
3.Το περιεχόμενο του προγράμματος και οι σταθμοί της ΕΡΤ
Ως προς τα προγράμματα της ΕΡΤ πριν αυτή κλείσει, ο χρόνος και η σωρευμένη γνώση είχαν συντελέσει ώστε να υπάρχει μια καλή ισορροπία στο είδος των προγραμμάτων που παράγονταν. Στην τηλεόραση, υπήρχαν (και πρέπει να ανασυγκροτηθούν ως είχαν) ένα κεντρικό ενημερωτικό πρόγραμμα (ΝΕΤ), ένα ψυχαγωγικό και πολιτισμού (ΕΤ1), ένα που έδινε έμφαση στην περιφέρεια και ιδιαιτέρως στη Βόρεια Ελλάδα (ΕΤ3) και τέλος ένα υψηλής ευκρίνειας ( ΕΡΤ HD), το οποίο δεν είχε κόστος αφού το πρόγραμμά του συγκροτείτο από προγράμματα που μεταδίδονταν παράλληλα σε τυπική ευκρίνεια από τη ΝΕΤ ή την ΕΤ1. Τα προγράμματα αυτά μεταδίδονταν εντός Ελλάδας συνεπικουρούμενα από δύο τηλεοπτικά στούντιο που συνεισέφεραν ειδήσεις από το νότο, ένα στην Πάτρα και ένα στο Ηράκλειο της Κρήτης.
Εκτός Ελλάδας, η ΕΡΤ είχε ένα διεθνές τηλεοπτικό πρόγραμμα, το ERTWorld που μεταδιδόταν σε όλο τον κόσμο με θέαση κυρίως στην ομογένεια των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας και της Νότιας Αφρικής.
Η νέα ΕΡΤ, ως προς τις τηλεοπτικές υπηρεσίες δεν χρειάζεται να εφεύρει τον τροχό. Θα πρέπει να ανασυγκροτήσει σταδιακά τους ίδιους τίτλους προγραμμάτων με μοναδική προσθήκη ενός ακόμα ξενόγλωσσου (αγγλόφωνου – ισπανόφωνου) διεθνούς προγράμματος που θα μεταδίδεται στο εξωτερικό και θα προβάλλει τον πολιτισμό, τον τουρισμό, την επιχειρηματικότητα, τα εξαγώγιμα προϊόντα, την παραγωγική ανασυγκρότηση και ειδήσεις από την Ελλάδα για τους ξένους, αλλά και την ομογένεια. Αξίζει να επισημανθεί ότι τα για το ERTWorld, η ΕΡΤ εισέπραττε χρήματα από τη μετάδοσή του αντί να πληρώνει, λόγω των συνδρομών που εισέπραττε από τις συνδρομητικές πλατφόρμες που εκμεταλλεύονταν το περιεχόμενό του.
Ως προς τα ραδιοφωνικά προγράμματα ισχύει το ίδιο. Η ΕΡΤ παρήγαγε 7επτά κεντρικά ραδιοφωνικά προγράμματα. Το Πρώτο (ενημερωτικό), το Δεύτερο (με έμφαση στο ελληνικό τραγούδι), το Τρίτο (με έμφαση στην κλασσική μουσική), την ΕΡΑ ΣΠΟΡ, το Κόσμος (με έμφαση στην ξένη παραδοσιακή μουσική), το Φιλία (για την ενσωμάτωση των μεταναστών) και την Φωνή της Ελλάδας, το πρόγραμμα που μεταδιδόταν από τα βραχέα και το διαδίκτυο για την ομογένεια και τους ναυτικούς μας. Όλα τα προγράμματα αυτά με μικρό σχετικά κόστος πρέπει να επανέλθουν γιατί –κάθε ένα- έχει την ιστορική προσφορά του σε αντίστοιχες κοινωνικές ομάδες. Ομοίως πρέπει να διατηρηθεί ο μεγαλύτερος αριθμός των 19 περιφερειακών σταθμών, όσων τουλάχιστον δεν διαλύθηκαν βιαίως μετά το λουκέτο, γιατί είναι σημαντική η προσφορά τους στην έμφαση που πρέπει να δοθεί στην περιφερειακή ανάπτυξη κατά την παραγωγική και οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας. Εν τούτοις, σταδιακά θα πρέπει να μειωθεί για λόγους κόστους ο αριθμός τους με στόχο να υπάρχει ένας σταθμός ανά περιφέρεια, λαμβάνοντας όμως υπόψη και τις ιδιαίτερες συνθήκες σε παραμεθόριες περιοχές. Τέλος πρέπει να διατηρηθούν οι δύο ραδιοσταθμοί της Θεσσαλονίκης (ένας ενημερωτικός και ένας μουσικός).
Σημαντική πρέπει να είναι η ενίσχυση του διαδικτύου με συνεχείς ειδήσεις και ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση όλων των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων.
Ως προς τη μετάδοση μέσω μεσαίων κυμάτων, θα πρέπει να διατηρηθεί ο κεντρικός πομπός στον Άγιο Στέφανο καθώς και ένα μικρό δίκτυο περιφερειακά της χώρας, ώστε ακόμα και σε έκτακτες συνθήκες να υπάρχει η σίγουρη ακρόαση από μεγάλες αποστάσεις από τον πομπό που προσφέρουν τα μεσαία κύματα. Οι πομποί αυτοί που θα παραμείνουν θα εξοπλιστούν με σύγχρονους ενισχυτές ώστε να μειωθεί το λειτουργικό τους κόστος σε κατανάλωση ενέργειας.
Επανασυγκροτούνται τα μουσικά σύνολα της ΕΡΤ με συμφωνική ορχήστρα, ορχήστρα σύγχρονης μουσικής και χορωδία.
Τέλος, θα ενισχυθεί το πρόγραμμα υψηλής ευκρίνειας της ΕΡΤ με στόχο να υπάρχει καθημερινό οκτάωρο πρόγραμμα ενώ θα υπάρξει συμφωνία για την αναμετάδοση από την ψηφιακή πλατφόρμα της νέας ΕΡΤ της ελληνόφωνης έκδοσης του ευρωπαϊκού ενημερωτικού προγράμματος Euronews.
1η ψηφιακή πλατφόρμα:
ΝΕΤ, ΕΤ3, ΕΡΤ HD
2η ψηφιακή πλατφόρμα
ΕΤ1, ΒΟΥΛΗ, ΡΙΚ Sat, Euronews, BBC World, TV5, Deutsche Welle
Στη δεύτερη ψηφιακή πλατφόρμα θα μεταδίδονται και 6 ραδιόφωνα της ΕΡΤ:
Πρώτο, Δεύτερο, Τρίτο, ΕΡΑΣΠΟΡ, Κόσμος, Ενημερωτικό Θεσσαλονίκης
Η μετάβαση στη νέα ΕΡΤ
Στόχος του ΣΥΡΙΖΑ είναι η άμεση κατάργηση της ΝΕΡΙΤ και η επανίδρυση της ΕΡΤ. Ο ΣΥΡΙΖΑ τιμά τον αγώνα των εργαζομένων της ΕΡΤ που αντιστάθηκαν στο «μαύρο» και μετέδωσαν τα προγράμματα της ΕΡΤ επί πολλούς μήνες εθελοντικά και με αυταπάρνηση. Εν τούτοις, δεν επιφυλάσσει καμία εκδικητική διάθεση όσων εξαιτίας του εκβιασμού της κυβέρνησης και για λόγους οικονομικής ανάγκης υπέγραψαν στο μόρφωμα της ΔΤ.
Ο ενέργειες του ΣΥΡΙΖΑ όταν αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας ως προς το θέμα του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα θα είναι οι ακόλουθες:
- Όλοι οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ Α.Ε. που υπηρετούσαν την 11/06/2013 με οποιοδήποτε είδος σύμβασης ορισμένου ή αορίστου χρόνου, εξαιρουμένου του Προσωπικού Ειδικών Θέσεων, των Ειδικών Συμβούλων, των Γενικών Διευθυντών που δεν ήταν υπάλληλοι της ΕΡΤ και των εργαζομένων που έχουν ζητήσει εν τω μεταξύ να συνταξιοδοτηθούν. Οι εργαζόμενοι που επιστρέφουν επαναπροσλαμβάνονται με το ίδιο είδος σύμβασης που είχαν κατα την ημέρα κατάργησης της ΕΡΤ ΑΕ.
- Όλοι οι εργαζόμενοι που έχουν προσληφθεί στη ΝΕΡΙΤ με σύμβαση αορίστου χρόνου αποκλειστικά μέσα από διαδικασίες ΑΣΕΠ διατηρούν τη θέση τους.
- Όλοι οι εργαζόμενοι που υπηρετούσαν στην ΕΡΤ Α.Ε. ως συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου στις 31/12/2012 και η σύμβασή τους είχε λήξει έως τις 11/06/2013, επανέρχονται με το ίδιο είδος σύμβασης.
Όλοι οι εργαζόμενοι που επιστρέφουν με σύμβαση αορίστου χρόνου εισπράττουν τους μισθούς υπερημερίας από τις 11/06/2013 έως την επιστροφή τους και επιστρέφουν (με συμψηφισμό) τα ποσά που τους έχουν καταβληθεί για αποζημίωση και για επίδομα ανεργίας. Το ίδιο ισχύει και για τους εργαζόμενους της ΕΡΤ με σύμβαση αορίστου χρόνου κατά την 11/06/2013, οι οποίοι εν τω μεταξύ συνταξιοδοτήθηκαν.
Οι διακριτικοί τίτλοι και τα λογότυπα των υπαρχόντων προγραμμάτων μετατρέπονται στα αντίστοιχα που υπήρχαν πριν τις 11/06/13.
Βάσει του νέου νόμου για την ΕΡΤ Α.Ε. ξεκινά διαδικασία αξιολόγησης του προσωπικού της ΕΡΤ για τη στελέχωση των υπηρεσιών κατα την οποία θα δοθεί ειδική μοριοδότηση σε όσους και όσες συμμετείχαν στο αυτοδιαχειριστικό εγχείρημα.
Βασικά στοιχεία για τη βιωσιμότητα και την παραγωγικότητα της νέας ΕΡΤ θα αποτελέσουν η συγκρότηση δίκαιου μισθολογίου για όλους τους εργαζόμενους, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες της κρίσης, η ελαχιστοποίηση του επιμίσθιου για διευθυντικά στελέχη, ο έλεγχος της εργασίας με πλήρες ωράριο, η αύξηση της παραγωγικότητας, η μείωση των υπερωριών προς όφελος της εργασίας μεγαλύτερου αριθμού εργαζομένων κανονικής απασχόλησης.
Τελικά, επιχειρώντας να τιθασεύσει τον πολιτικό χρόνο - γιατί αυτό έκανε, ουσιαστικά, η Κυβέρνηση Σαμαρά/Βενιζέλου με την (αυτονόητη!) πρωτοβουλία του δεύτερου για "επιδέξιο" συνταγματικό χειρισμό με την ψήφο εμπιστοσύνης αυτής της εβδομάδας - η σημερινή κυβερνητική συσσωμάτωση έφερε το ρολόι στο παρελθόν. Το κατά πόσον είναι έξυπνο αυτό, να εγκαθίσταται δηλαδή κανείς στο χθες ή το προχθές ή το κάποτε επειδή το σήμερα είναι άβολο και το αύριο είναι φοβιστικό, εξαρτάται από το πόσο ακριβώς δυσαρεστεί το σήμερα και φοβίζει το αύριο.
Τουλάχιστον η συζήτηση στην Βουλή, που προηγείται της ψηφοφορίας επί της εμπιστοσύνης (σιγά-σιγά το έμαθαν όλοι: χρειάζεται μόνον η πλειοψηφία των παρόντων, άρα θα... αποφασίσει ο Εισαγγελεύς εκτελέσεως των ποινών για το αν θα κοσμήσουν την Βουλή των Ελλήνων οι ένοικοι Κορυδαλλού Χρυσαυγίτες, άρα θα δούμε τι θα κάνουν οι Δημαρίτες και οι λοιποί που διαθέτουν συνειδησιακή αμφιθυμία...), θα επιτρέψει ή μάλλον θα επιβάλει στα κυβερνητικά έδρανα να καταθέσουν μια συνολική πρόταση "επόμενης μέρας". Δεν εννοούμε, φυσικά, τις κορώνες Βαγγέλη Βενιζέλου και τις τυχόν πλειοδοσίες Νεοδημοκρατικής φιλολαϊκότητας, αλλά το κάτι-σαν-πρόγραμμα το οποίο υποτίθεται ότι εδώ και καιρό κυοφορείτο στο Μαξίμου με την συνδρομή ΚΕΠΕ, ΙΟΒΕ, Τράπεζας της Ελλάδος/ΔΟΜ, ακόμη-ακόμη και Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ/Βρυξελλών. και που, τώρα, θα πρέπει να αντιπαρατεθεί προς τις θέσεις με τις οποίες ο Αλέξης Τσίπρας στην ΔΕΘ (αρέσει-δεν αρέσει αυτό) έθεσε την ημερήσια διάταξη της εποχής και τώρα οι άλλοι τρέχουν... Ποσοτικοποιήσεις ή μη, συμβατότητα ή μη με τα Τροϊκανά ή με τα μετά-το-Πρόγραμμα-Προσαρμογής, πειστικότητα ή μη των σχεδιασμών και των ταξιμάτων - πάντως κάποια διαφάνεια θα αποκατασταθεί στην δημόσια συζήτηση μέσω Βουλής.
[Τώρα, άδηλον τι θα καταλάβει ο διαβουκολημένος Τύπος και τα τηλεπαράθυρα που - αμφότερες οι εκδοχές! - σπεύδουν κάθε μέρα να παπαγαλίσουν την πιο πρόσφατη διαρροή: χθες ανησυχία για τις διαπραγματεύσεις και την ανάλγητη στάση της Τρόικας. προχθές προαναγγελία "κόκκινων γραμμών". σήμερα αυτοπεποίθηση και διαβεβαιώσεις ότι όλα πάνε πρίμα - ήρθε άλλωστε και ο φίλος μας ο Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ. αύριο κάτι απο απαιτήσεις Μάριο Ντράγκι. ύστερα βλέπουμε... Πάντως, το να τεθούν στο τραπέζι και να συζητηθούν προτάσεις πολιτικής είναι κάτι το θετικό. Αν μη τι άλλο επειδή (πρέπει να) υπευθυνοποιεί τους πολίτες οι οποίοι ετοιμάζονται σιγά-σιγά να γίνουν ψηφοφόροι].
Πορευόμαστε προς εκλογές Μαΐου 2012 ή Ιουνίου 2012;
Όλος αυτός ο χειρισμός, βέβαια, απλώς μετακινεί την ώρα της κρίσης τον Φεβρουάριο του 2015, τότε όπου - αν δεν υπάρξει άλλο ατύχημα διαδρομής - κατά τα φαινόμενα ετοιμάζεται να αστοχήσει η Προεδρική εκλογή δια των "180" και θα βρεθούμε σε εκλογές. Για τις οποίες, ακριβώς στήνεται όλο αυτό το προεκλογικό σκηνικό (και ανεβαίνει στις αγορές ο "πολιτικός κίνδυνος χώρας" για την Ελλάδα). Το ερώτημα όμως - το αληθινό, το ουσιαστικό! - είναι αν αυτές οι εκλογές θα είναι επανάληψη του Μαΐου ή του Ιουνίου του 2012.
Τι ήταν ο Μάιος; Η απαρχή της πολυδιάσπασης, της θρυμματοποίησης του πολιτικού σκηνικού, με τον παλιό διπολισμό να πηγαίνει περίπατο και με διάφορα φυτά (δηλητηριώδη όπως η Χρυσαυγή, παράξενα όπως οι ΑνΕλληνες) να διεκδικούν τόπο; Ή "ξήλωμα" εκείνου που είχε οδηγήσει έως τότε τα πράγματα - του ΠΑΣΟΚ, όχι δε απλώς του ΠΑΣΟΚ του ΓΑΠ - , όπως είχε ταυτισθεί με τις επιλογές και την οδύνη των Μνημονιακών επιλογών; Συν η δημιουργία στην θέση εκείνη (πιο ριζοσπαστικά) του ΣΥΡΙΖΑ
Τι ήταν πάλι ο Ιούνιος; Η επίσημη επανεβεβαίωση απο τον ψηφοφόρο οτι δεν θέλει/δεν δέχεται αυτοδυναμίες, ότι δηλαδή επιβάλλει συνεργασίες/συγκυβέρνηση; Ή μια θεμελιακή επιλογή - σε αντιπαράθεση με το βασικό λάβαρο του τότε ΣΥΡΙΖΑ - υπέρ της εμμονής στην λεγόμενη "Ευρωπαϊκή προοπτική";
Αν έχουμε Μάιο θα πλήξει, αυτήν την φορά, την Νέα Δημοκρατία όσο κι αν αυτή πάει να "παίξει το ΠΑΣΟΚ", δηλαδή να κάνει αντιπολίτευση σε ό,τι η ίδια εφαρμόζει ("λόγω της κακιάς Τρόικας"). Θα συνεχίσει βέβαια να διαλύει και το ΠΑΣΟΚ, όπως το έπραξαν ήδη και οι Ευρωεκλογές. "Γεύση Ιουνίου" ενδεχομένως να υπάρχει, όχι όμως τόσο ως απόκρουση των αυτοδυναμιών όσο ως επιμονή - ψυχολογική, με λογική ενός Ευρωπαϊκού "ανήκειν"; ή απορρέουσα από τον φόβο που επιδιώκεται να παίξει κυρίαρχο ρόλο, πχ. με την συζήτηση για τις καταθέσεις; - στην Ευρωπαϊκή συνέχεια. Αυτό είναι που κυρίως θα παρακολουθήσουμε στο θέατρο σκιών της ψήφου εμπιστοσύνης στην Βουλή των Ελλήνων αυτές τις μέρες...
Μην σβήνετε τις σοβαρές πτυχές της μνήμης από την συνείδηση
Αν όμως αυτή είναι μια πρώτη μορφή επιστροφής στο παρελθόν, υπάρχει μια άλλη λιγότερο σημαντική πλην δυνητικά πιο ολισθηρή. Τι εννοούμε; Είδαμε κάποια στιγμή της περασμένης βδομάδας το επεισόδιο της παρουσίας ή μη Χρύσανθου Λαζαρίδη στις διαβουλεύσεις Γκίκα Χαρδούβελη με την Τρόικα, επεισόδιο που απεκάλυψε ότι υπήρχε ήδη ανησυχία Βενιζέλου/ΠΑΣΟΚ για το όλο στήσιμο των διαπραγματεύσεων: αυτό μας συνδέει άμεσα με το πώς "παρήχθη" η σημερινή Κυβέρνηση.
Μην ξεχνούμε - έτσι που έρχεται στην πρώτη γραμμή το περίπου σύνθημα "Τώρα το Μνημόνιο τελειώνει!" συν "Φεύγει η Τρόικα, που τόσο μας ταλαιπώρησε..." - ότι η βασική συνιστώσα της Κυβέρνησης Σαμαρά/Βενιζέλου είναι η ΝΔ . Η ΝΔ που, στο Ζάππειο-Ι τουλάχιστον, είχε διατυπώσει μια δομημένη κριτική απέναντι στο Μνημόνιο-Ι. στο Ζάππειο-ΙΙ, μάλιστα, είχε προχωρήσει και σε διατύπωση εναλλακτικής πρότασης: εκείνης που πήγαινε να διαπραγματευθεί με τους "εταίρους" μας μετά την Κυβέρνηση Παπαδήμου και τα PSI.
Ε, λοιπόν, αυτήν όλη την πορεία των Ζαππείων τα οποία "έχτισαν" την στάση της ΝΔ την είχε στενά παρακολουθήσει (αν όχι διαμορφώσει...) ο Χρύσανθος Λαζαρίδης. Ο οποίος - ακόμη πιο καίρια - έπαιξε κεντρικό/instrumental ρόλο και στην μετάβαση της ΝΔ στο σχήμα Παπαδήμου, κυρίως όμως στην (μετά τον Μάιο/Ιούνιο ) "μεγάλη ανατροπή" της συγκυβέρνησης, με ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ αλλά - προπαντός! - της ευθυγράμμισης προς νέο Πρόγραμμα Προσαρμογής. Εδώ, ελλοχεύει ένα διπλό ψέμα: η διαπραγμάτευση με τους "εταίρους" μας, που οδήγησε στο Μνημόνιο-ΙΙ και όλα όσα ζήσαμε το 2013-14 είναι ψέμα ότι "δεν έγινε" (όπως δεν είχε γίνει τίποτε, μα τίποτε! ως διαπραγμάτευση επί ΓΑΠ/Παπακωνσταντίνου με το Μνημόνιο-Ι). η διαπραγμάτευση όμως αυτή, του 2012, κατόρθωσε να ενσωματώσει μικρό μόνο τμήμα των αναλύσεων των Ζαππείων. Σε όλην αυτήν την διαδρομή, ο ρόλος Χρύσανθου - μην προσωποποιούμε την ιστορία, αλλά όπως και να το κάνουμε τα άτομα οδηγούν τις πολιτικές - υπήρξε τουλάχιστον όσο κεντρικός του Γιάννη Στουρνάρα. Ο οποίος, για να μην αφήσουμε κομμάτια ιστορίας απέξω, ευθώς ως είχε επιστρέψει απο την διαπραγμάτευση του τέλους 2012, είχε εξηγήσει δημόσια/on-record πόσο μονόπλευρο ήταν το αποτέλεσμα, πόσο front-loaded ήταν η πορεία που συμφωνήθηκε. Αυτό, δηλαδή, που έφερε την καταβύθιση του 2013, αλλά και ... το διαβόητο Πρωτογενές Πλεόνασμα.
Όταν λοιπόν ακούμε ότι στην τωρινή στροφή, υπάρχει "ζήτημα Λαζαρίδη", ουσιαστικά θέλουμε να χάσουμε (θέλουν να μας κάνουν να χάσουμε) την μνήμη των πραγμάτων. Το ίδιο, όταν μάθουμε αύριο, ότι "δεν πρέπει να πολυαναμειγνύεται ο Γιάννης Στουρνάρας".
Ανάλογα, λιγάκι πιο χλωμά όμως (όχι επειδή πέρασε περισσότερος χρόνος, αλλά επειδή όπως είπαμε δεν υπήρξε αρχική διαπραγμάτευση: και τούτο όχι επειδή η εποχή ΓΑΠ/Παπακωνσταντίνου ήταν προσκυνημένη, αλλά επειδή... στην φάση Καστελλόριζου οι άνθρωποι είχαν φρικάρει από τον πανικό τους) ισχύουν και με τις προηγούμενες φάσεις. Το ότι οι ημέρες Παπακωνσταντίνου "βολικά" έχουν σβήσει - τότε, δηλαδή, που έγινε η εξαρχής στρεβλή θεμελίωση του Μνημονίου/Προγράμματος Προσαρμογής όπως... εξηγούσαν τα Ζάππεια - οφείλεται στο ότι ό ίδιος βρέθηκε μπλεγμένος στα δίχτυα της λίστας Λαγκάρντ. ενώ ο Γιώργος Παπανδρέου μόλις τώρα ξανασηκώνεται από την πρόταση δημοψηφίσματος του 2011. (Το οποίο, ή μάλλον τον λιθοβολισμό του οποίου, σιγά-σιγά η "δημοκρατική Ευρώπη" συνειδητοποιεί τι σήμανε. Άλλη ιστορία, αυτή). Όμως το ότι η σημερινή ηγεσία του πάλαι ποτέ διαλάμψαντος ΠΑΣΟΚ λησμονεί την άλλη μεγάλη στροφή (ποια; μα... της "πολιτικής διαπραγμάτευσης" Β.Β. , που έφερε το χαράτσι Βενιζέλου και μιαν ομοβροντία περί το Ασφαλιστικό, το οποίο τώρα ωριμάζει) αποτελεί πρόσθετο ακρωτηριασμό της μνήμης. Ενώ τότε ουσιαστικά, και με πελώριο κόστος, ήταν που "στάθηκε στα πόδια της" η δημοσιονομική ισορροπία.
Πάμε λοιπόν για showtime και μαλλιοτράβηγμα στην Βουλή των Ελλήνων και την συζήτηση για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης. Όχι όμως και σβησμένη κάθε μνήμη.
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη Ναυτεμπορική στις 06-10-2014
Επιχειρήσαμε την περασμένη βδομάδα να οδηγήσουμε την συζήτηση προς την κατεύθυνση του ότι, υπό τις σημερινές συνθήκες αλλά και εκείνες που ανοίγονται στο αμέσως επόμενο διάστημα μπροστά μας, εκείνο που προπαντός χρειάζεται είναι ψυχραιμία. Χρειάζεται, δε, απ' όλους - Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση, τεχνοδομή και "πολιτική".
Ηδη με το ταξίδι Σαμαρά στο Βερολίνο συντελεσμένο και την συνάντηση με την Καγκελάριο Μέρκελ καταγεγραμμένη γίνεται - ελπίζεται, τουλάχιστον - κατανοητό ότι η πρακτική της δημιουργίας προσδοκιών και επικοινωνιακών σχημάτων, μόνον καλό δεν κάνει. Ό,τι κι αν ειπωθεί και διαρρεύσει, η προσπάθεια "να φέρουμε τον χρόνο στα μέτρα μας", δηλαδή να ακολουθήσει η Ευρώπη και η στάση της απέναντι στην Ελλάδα το Ελληνικό πολιτικό ημερολόγιο, εκλογικό ή μη, περισσότερο τραυματίζει παρά βοηθάει.
Αν ένα θα πρέπει να εντυπωσίασε τον Αντώνη Σαμαρά απο την συνομιλήτριά του, αυτό θα ήταν η έμφαση που έδωσε στην Ελληνική φοροδιαφυγή. Θα ήταν όμως λάθος να μείνει μόνον στην "μεγάλη" φοροδιαφυγή/φοροαποφυγή, που αυτόν τον καιρό συζητείται στον ΟΟΣΑ (πολυεθνικές, λαθρεμπόριο καυσίμων, χρηματοπιστωτικές συναλλαγές). Η Ανγκελα Μέρκελ - δηλαδή οι Γερμανοί εμπειρογνώμονες - γνωρίζουν (ναι!) ότι φέτος το καλοκαίρι, στους Ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς - πάλι - δεν δίνονταν αποδείξεις λιανικής για αγορές και υπηρεσίες παρά μόνον σποραδικά. Γνωρίζουν επίσης (ναι!) ότι όλο και περισσότερα πρατήρια καυσίμων παραλείπουν - πάλι - να δίνουν απόδειξη, ακόμη και από αυτοματοποιημενη αντλία... Γι αυτό, αν υπήρχε μεγαλύτερη ψυχραιμία στο "στήσιμο" υψηλής πολιτικής, και μεγαλύτερη έμφαση στα θεωρούμενα μικρότερα, μάλλον καλύτερα θα ήταν.
Η απόκρουση του "νέου Μνημονίου" και το αμφίβολο κυνήγι των δις
Όμως η ψυχραιμία απαιτείται και σε περισσότερο πολύπλοκα τεχνικά επίπεδα. Έτσι, για παράδειγμα, η προσπάθεια να αποκρουσθεί απο την Κυβέρνηση - προεκλογικά, ιδίως - κάθε ιδέα "νέου Μνημονίου" συνοδεύθηκε απο την λεβέντικη διατύπωση "δεν υπάρχει ανάγκη νέας χρηματοδότησης" (για το 2015-16), καθώς "έχουμε αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές" κλπ. Τόσο, μάλιστα, που έχει περάσει στο προσκήνιο και η ιδέα να μην χρησιμοποιηθεί η μέχρι Μάρτιο του 2016 χρηματοδότηση απο ΔΝΤ με κάποια 16 δις (τα οποία βέβαια πηγαίνουν για εξόφληση προηγούμενου δανεισμού). Αυτά μπορεί να μαγεύουν πολιτικά, πλην όμως τεχνικά δεν βγαίνουν τόσο εύκολα πέρα: κι εμείς αν δεν είχαμε προσέξει το πώς σκόνταψε η Ελλάδα την δεύτερη φορά που βγήκε στις αγορές - επειδή... μια Πορτογαλική τράπεζα πήγε να κρασάρει - , το έχουν καταγράψει οι άλλοι! Το να μην προσαράξουμε εμείς δεν αφορά μονον εμάς: έχει και συστημική διάσταση το θέμα. Άλλωστε, τα είδαμε να απογειώνονται πάλι τα spreads μας" μετά Σαμαρά/Μέρκελ".
Έτσι, λοιπόν, ξεκίνησε ένα "κυνήγι των δισ": έχουμε - λέει - τα περισσευάμενα του ΤΧΣ (που κατά καιρούς μετρούνται σε 8 έως 11,5 δις), τα οποία όμως τυχαίνει να ανήκουν. Σε ποιον; Στο πολύπλοκο οικοδόμημα που είναι ο EFSF/ESM, με πολλά αφεντικά και με... Γερμανική κυριαρχία - όχι δε μόνον λόγω Κλάους Ρέγκλινγκ. Αλλα και στον αρχικό σκοπό δημιουργίας του ΤΧΣ, δηλαδή την στήριξη των τραπεζών μετά την διάλυσή τους απο το PSI: τώρα που έχουμε AQR και stress tests ανοιχτά, η "αξιοποίηση των υπολοίπων του ΤΧΣ" είναι ολισθηρή υπόθεση...
Ενδιάμεσο συμπέρασμα: όχι μόνο η επίκληση του "δεν υπάρχει ανάγκη νέας χρηματοδότησης" θέλει πολιτική ψυχραιμία, αλλά και οι τεχνικές λύσεις που προτείνονται απαιτούν αντίστοιχη.
Όμως η άλλη πηγή δις για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών - άλλη υπόθεση τα δημοσιονομικά μεγέθη, στα οποία η απάντηση δίνεται πολιτικά: με την προσκύνηση των δημοσιονομικών πλεονασμάτων... - είναι ακόμη πιο ολισθηρή. Πρόκειται για την υποτιθέμενη "άσπρη τρύπα" των διαθέσιμων που υπάρχουν σε Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, των οποίων τα αποθεματικά δεν κατορθώθηκε να αφανισθούν πλήρως με το PSI και το PSI+, αφού δηλαδή πρώρα είχαν λεηλατηθεί μέσω Χρηματιστηρίου, μέσω δομημένων ομολόγων κοκ. Κάτι ανάμεσα σε 6 και 9 δις - λέει - μπορούν να αντληθούν απ' εκεί. Εδώ, δεν τίθεται αντίστοιχο θέμα διαπραγμάτευσης. Είμαστε πιο κοντά στο "δική μας είναι η γιαγιά, ό,τι θέλουμε την κάνουμε!" Πλην όμως αυτού του είδους ο αναγκαστικός δανεισμός που μηχανεύονται στην Κυβέρνηση - διότι περί αυτού πρόκειται! - δεν είναι κάτι το τόσο διαφορετικό απ' εκείνον π.χ. που είχε κάποια στιγμή εμπνευσθεί ο Μανόλης Γλέζος, προκειμένου να κάνει επενδύσεις με βάση τις καταθέσεις. (Οι καταθέσεις ανήκουν στους καταθέτες. Τα αποθεματικά των Ταμείων ανήκουν στους ασφαλισμένους). Άλλου είδους ψυχραιμία - μαζί και λίγη ειλικρίνεια! - απαιτείται εδώ, αν είναι να μην ξεφύγει τελείως το εσωτερικό μέτωπο...
Ασφαλώς, δε, οι μελετημένες εκρήξεις τύπου Αδώνιδος Γεωργιάδη σχετικά με την φυγή των καταθέσεων, μετά και το bank run κατά Σαμαρά, μόνο καλό δεν κάνουν. Γεύση πανικού.
Μην βιάζεστε να ξηλώσετε τον ΕΝΦΙΑ επειδή βγήκε στραβός!
Κι έτσι, φθάνουμε σ' ένα θέμα όπου η πολιτική/νευρική αντίδραση - αντίδραση αποστασιοποίησης από το πολιτικό κόστος - πάει να καταστρέψει κάτι που μόλις στήθηκε στα πόδια του. Αναφερόμαστε στον κακόζηλο ΕΝΦΙΑ. Δηλαδή τον γενικό φόρο στα ακίνητα - ήδη απο τον καημένο τον ΦΑΠ-άγγιγμα επί Αλογοσκούφη, που έγινε ΦΜΑΠ ("να πληρώνουν μόνο οι πλούσιοι") επί ΓΑΠ/Παπακωνσταντίνου, που ξέφυγε ως μεγα-ΦΑΠ/ ως ΕΤΗΔΔΕ ή "χαράτσι Βενιζέλου" μέχρι να καταλήξει στον ψιλο-εφιαλτικό ΕΝΦΙΑ.
Πάμε απο την αρχή: όταν ο Βαγγέλης Βενιζέλος έριξε έξω το καράβι με την "πολιτική διαπραγμάτευση" με την Τρόικα, η τελευταία δεν -ΔΕΝ- επέβαλε τον ΕΤΗΔΔΕ ούτε ως ποινή, ούτε καν για να μαζέψει γρήγορα πόρους. Πρότεινε δυο -ΔΥΟ - εναλλακτικές, είτε έναν προσωρινό (ναι, ναι, προσωρινό!) φόρο στα ακίνητα, εύκολα εισπραττόμενο/δύσκολα φοροδιαφεύγοντα, είτε ένα αντίστοιχο τέλος επί των καταθέσεων (όσων δεν είχαν φύγει ακόμη το 2011 απο το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα). Προκρίθηκε η πρώτη λύση - γιατί; Γιατί κρίθηκε ότι, άμα αγγίζονταν οι καταθέσεις, θα έπεφτε το ταβάνι! Αλλά και επειδή η Τρόικα θεωρούσε εξαρχής ότι "στο γιαπί" είχε διαχρονικά ενσωματωθεί μεγάλο μέρος της εκτεταμένης - κυρίως δε της μεσαίας, αλλά πολύ εκτεταμένης - φοροδιαφυγής/φοροαποφυγής.
Υπάρχει μια πρώτη διάσταση αυτής της αντίληψης, που στηρίζεται σε ωμά στατιστικά: ιδιαίτερα οι τάξεις των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιτηδευματιών (οι οποιοι παλιότερα, φοροδιέφευγαν, τώρα... απλώς δεν έχουν δουλειές), αλλά και όσοι σχετίζονται με επαρχία (που, δεν είναι ισως του συρμού να λέγεται, αλλά δεν είχαν ποτέ σχέση με τον Εφορο) είχαν ανέκαθεν την τάση να τοποθετούνται σε ακίνητα. Επιπλέον, ο ίδιος ο θεσμός της αντιπαροχής - ο οποίος κυριολεκτικά "εχτισε την Ελλάδα" - ναι μεν είναι μια εκπληκτική μηχανή αυτοχρηματοδότησης, είναι όμως ταυτόχρονα και μια μηχανή παραγωγής υπεραξιών που ο Εφορος τις άγγιζε μόνον στην δεύτερη μεταβίβαση (Προσοχή! Αυτο δεν είναι φοροδιαφυγή. Είναι νομιμότατο. Όμως δημιούργησε επί 4 δεκαετίες - 1960 μέχρι 2000 - πελώριες αφορολόγητες υπεραξίες). Ύστερα, "έπαιξε" για μια δεκαετία η φούσκα των ακινήτων με το φθηνό, ιστορικά μοναδικό, χρήμα λόγω Ευρωζώνης - ώσπου έπεσε το ταβάνι, εδώ.
Αυτή ήταν η βάση που έκανε την Τρόικα - ακόμη και πριν την άστοχη/καταστροφική στάση Βενιζέλου που μας χάρισε το ομώνυμο χαράτσι - να τάσσεται "υπέρ" του φόρου ακινήτων. Εδώ, έρχεται στην μέση η ασύγγνωστης ελαφρότητας άποψη Σ. Βούλτεψη ότι τα χρήματα που έβαλαν οι Έλληνες σε ακίνητα πήγαν χαμένα. Εκείνο όμως που αποτύπωσε ήταν - με καφενειακό/τηλεπαραθυρικό τρόπο - η θέση ότι πρόκειται για μιαν επένδυση που μπορεί μεν να έχει πολλαπλασιαστή στο ξεκίνημα, "στο γιαπί" (quand le batiment va, tout va), αλλά στην συνέχεια δεν είναι παραγωγική. Η πίεση είναι πλέον να στραφούν οι επενδύσεις των Ελλήνων προς περισσότερο παραγωγικές και, κυρίως, προς εξωστρεφείς κατευθύνσεις. Βέβαια, οι απαξιωτικές διατυπώσεις δεν βοηθούν στην κατανόηση της ουσίας, και η ουσία είναι ότι βρισκόμαστε σε μια φάση "φορολογικής αποθάρρυνσης" του ακινήτου
Η δική μας κατάληξη: ο ΕΝΦΙΑ, που προέκυψε έτσι βαρύτατος επειδή το ΠΑΣΟΚ (ποιος άλλος!) για να δείξει την σοσιαλιστική του ρίζα σώρευσε έναν ΦΜΑΠ πάνω απο ένα γενικευμένο ΦΑΠ, στην συνέχεια δε επειδή οι σημερινοί μαθητευόμενοι μάγοι της οικονομίας πήραν ως βάση επιβολής του φόρου ό,τι μεγαλύτερο μπορούσαν (η διόρθωση στις επαρχίες άφησε στον αστικό ιστό το τερατούργημα "αντικειμενικών αξιών" που είναι κατά 30% και 50% και 70% πάνω απο τις καταβυθισμένες εμπορικές...) , δεν πρέπει να καταργηθεί.
Πρέπει να διορθωθεί - σοβαρά.
Πρέπει να συμμορφωθεί - ειλικρινά.
Πρέπει κυρίως να εξηγηθεί - ως φόρος φορολογικής/κοινωνικής δικαιοσύνης. Και, έτσι πλέον, να παραμείνει.
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Από τη Ναυτεμπορική
Ακούστε την εκπομπή "Ασκώ τα δικαιώματα μου" (26/9/2014) με καλεσμένο τον Ηλία Μόσιαλο Καθηγητή Πολιτικής της Υγείας στο L.S.E.
ΑΣΚΩ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΟΥ ertopen 26-09-2014- ΗΛΙΑΣ ΜΟΣΙΑΛΟΣ by Paremvassi on Mixcloud
Δείτε εδώ μία ξεχωριστή γελοιογραφία του Δημήτρη Χαντζόπουλου που δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ 25/9/2014. Σπανίως δημοσιεύουμε γελοιογραφίες αλλά σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει μία ειδοποιός διαφορά. Και ο Γκίκας Χαρδούβελης υπουργός Οικονομικών που είναι ο πρωταγωνιστής – μαζί με την Τρόικα – της γελοιογραφίας και ο Δημ. Χαντζόπουλος που είναι ο δημιουργός της είναι από χρόνια λήπτης του e-library και φίλος της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ. Ο Γκίκας Χ. ξεκίνησε από το Λεωνίδιο Αρκαδίας και διαμέσου μιας λαμπρής ακαδημαϊκής καριέρας σε Θεσσαλονίκη, Χάρβαρντ και Πειραιά κατέληξε στον πιο «καυτό» υπουργικό θώκο, ενώ ο Δημήτρης Χ. με το απίστευτο κα αιχμηρό κατά πάσης εξουσίας χιούμορ του ξεκίνησε από την Πάτρα (ήδη χιουμορίστας από το δημοτικό. ΠΒ), σπούδασε Φυσική και κινούμενο σχέδιο στο Βανκούβερ του Καναδά και από ένα χωριό του Ψηλορείτη σχολιάζει με επιτυχία τις περιπέτειες της χώρας. Είμαστε βέβαιοι ότι ο Γκ. Χαρδούβελης θα αναγνωρίσει το καλό χιούμορ και θα γελάσει (και όχι όπως έκανε προσφάτως το γραφείο του πρωθυπουργού που κατήγγειλε με ανακοίνωση του γελοιογραφία) και είμαστε επίσης βέβαιοι ότι ο Δημ. Χαντζόπουλος θα συνεχίσει ακάθεκτος να σχολιάζει τις σημερινές και αυριανές κυβερνήσεις προσφέροντας λίγο δημιουργικό γέλιο στην στη δύστυχη και γκρίζα καθημερινότητα μας.
Περικλής Βασιλόπουλος
Αφ' ότου - το 1954, μια δεκαετία και κάτι πριν "Το Λάθος" - κυκλοφόρησε το "Ζητείται ελπίς' του Αντώνη Σαμαράκη, συνεχώς προέκυπτε ο πειρασμός να τιτλοφορεί κανείς φάσεις της δημόσιας ζωής ή κοινωνικές καταστάσεις με βάση το "Ζητείται". Ειλικρινά πιστεύουμε ότι, στην τωρινή στροφή της Ελληνικής δημόσιας ζωής, το πιο δόκιμο είναι το "Ζητείται ψυχραιμία": μόνο που απ' αυτό το αγαθό δεν δείχνει να υπάρχει διαθέσιμο πολύ....
ΑΣΚΩ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΜΟΥ ertopen 04-07-2014 ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΗΛΙΟΣ by Paremvassi on Mixcloud
Έξι και πλέον χρόνια σε ύφεση, 30% ανεργία, 25% απώλεια πλούτου. Μέσα στη διαδρομή του χρόνου το ερώτημα που προκύπτει όλο και εντονότερα: που πάμε; Στο σύντομο αυτό σημείωμα γίνεται η προσπάθεια μιας απάντησης μέσω της σκιαγράφησης των διαρθρωτικών χαρακτηριστικών της ελληνικής οικονομίας σε συνδυασμό με τις ασκούμενες πολιτικές υπό το πλαίσιο της ευρωζώνης.
Το λάθος της ευρωζώνης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ηγεμονεύεται από μια νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική εκδοχή που αν και κυριάρχησε παγκοσμίως ως ευρείας αποδοχής στις δεκαετίες του 1990 και 2000 εγκαταλείφθηκε από όλους μετά την κρίση. Από όλους πλην της ΕΕ.
Η εκδοχή αυτή επονομαζόμενη «νέα συναίνεση» (new consensus), υποστηρίζει ότι οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις πρέπει να περιοριστούν δραστικά (έως απολύτως), καθώς διαταράσσουν, παρά ισορροπούν, τις οικονομίες. Παράλληλα, μεταθέτει την ευθύνη των διορθωτικών παρεμβάσεων στη νομισματική πολιτική με στόχευση πληθωρισμού στο 2%, αποκλειστικά μέσω των «βασικών» επιτοκίων που θέτουν οι νομισματικές αρχές και περαιτέρω, τις διαθέσεις των εμπορικών τραπεζών να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις δανειοδότησης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών με δεδομένα τα βασικά επιτόκια. Τέλος, ο ρόλος των κυβερνήσεων περιορίζεται στις μεταρρυθμίσεις και τις προσαρμογές του θεσμικού πλαισίου της οικονομίας ώστε να βελτιώνονται οι διαρθρωτικές δυνατότητες των οικονομιών να διευρύνου τις παραγωγικές τους δυνατότητες. Αυτή η πολιτική αποδείχθηκε ανίκανη να ανταπεξέλθει στην αντιμετώπιση της κρίσης και της ύφεσης.
Οι νέες συνθήκες απαιτούσαν πρωτοβουλίες νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες που απαιτούσαν τη διοχέτευση άμεσης ρευστότητας στις αγορές (και όχι απλώς στους ισολογισμούς των τραπεζών), συντονισμένη δράση της νομισματικής, της δημοσιονομικής και της εισοδηματικής πολιτικής με αύξηση των δαπανών και των επενδύσεων του κράτους, διαρθρωτικά μέτρα και μεταρρυθμίσεις που διευρύνουν τις παραγωγικές δυνατότητες και δεν μεταθέτουν την προσαρμογή αποκλειστικά στη μείωση των μισθών και των εισοδημάτων. Τα αποτελέσματα ήταν θετικά.
Οι μεγάλες οικονομίες που εγκατέλειψαν τη νεοφιλελεύθερη εκδοχή της «νέας συναίνεσης» και προέβησαν σε ενεργή διαχείριση όλων των πολιτικών και κυρίως στη άμεση διοχέτευση ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, χωρίς ιδεοληπτικούς αποκλεισμούς, κατάφεραν να υπερβούν την κρίση, να επανακάμψουν σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης με περιορισμένη ανεργία. Οι αναπόδραστες πληθωριστικές πιέσεις αντιμετωπίστηκαν με τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Αντίθετα στην ΕΕ η εμμονή στη νεοφιλελεύθερη εκδοχή της «νέας συναίνεσης» είχε σαν αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό των οικονομιών των κρατών μελών σε συνθήκες κατάρρευσης ρευστότητας λόγω της χρηματοδοτικής αδυναμίας των τραπεζών. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική και την πτώση της ζήτησης, ενέπλεξε τις ευρωπαϊκές οικονομίες σε στασιμότητα, αποδυνάμωσε τις αναπτυξιακές προοπτικές, με υψηλότατη ανεργία αλλά ελάχιστο ή αρνητικό πληθωρισμό. Τα έκδηλα λάθη αυτής της πολιτικής εμμέσως πλην σαφώς ομολογούνται από τις βεβιασμένες προσπάθειες της ΕΚΤ τους τελευταίους μήνες υπό το φόβο του στασιμο-αποπληθωρισμού. Η θέσπιση αντικινήτρων διακράτησης ρευστότητας από τις τράπεζες όσο και η προσπάθεια διοχέτευσης ρευστότητας μέσω της αγοράς ενέγγυων τίτλων του ιδιωτικού τομέα αποτελούν προσπάθειες διευκόλυνσης των επενδύσεων και υπέρβασης του φαύλου κύκλου αποπληθωρισμού και ανεργίας στον οποίο έχει εμπλακεί η ΕΕ. Ωστόσο παραμένουν σημαντικές οι αποστάσεις από τις πρακτικές διοχέτευσης ρευστότητας των άλλων μεγάλων οικονομιών όπου οι κεντρικές τράπεζες προσήλθαν μαζικά και έγκαιρα στην χρηματοδότηση αγοράς τίτλων του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα διευρύνοντας τις νομισματικές παρεμβάσεις πέραν των βασικών επιτοκίων, στην ίδια την προσφορά χρήματος. Αντίθετα η ΕΚΤ παραμένει προσηλωμένη στην πολιτική της «νομισματικής αποστείρωσης» της παραγόμενης ρευστότητας (sterilizedlending), ενώ περιορίζει τις παρεμβάσεις αποκλειστικά στην αγορά των περιορισμένης συνολικής αξίας τίτλων του ιδιωτικού τομέα.
Εφαρμόζοντας λάθος το λάθος
Η εφαρμογή της λάθος πολιτικής της «νέας συναίνεσης» στην Ελληνική περίπτωση απέβη πολλαπλώς μοιραία για λόγους ιδιοσυστασίας του ελληνικού σχηματισμού. Πιο συγκεκριμένα το πλαίσιο της συγκεκριμένης οικονομικο-πολιτικής ιδεοληψίας:
α) απαιτούσε την ελαχιστοποίηση των δημοσιονομικών παρεμβάσεων σε μια κατεξοχήν κρατικοδίαιτη οικονομία με ισχυρές εξαρτήσεις του ιδιωτικού τομέα από το δημόσιο.
β) μετέθετε μεταρρυθμιστικές ευθύνες στις κυβερνήσεις σε ένα πολιτικό σύστημα πελατειακό με παράδοση εξάρτησης από ειδικά συμφέροντα (μεγάλα ή μικρά) που ουδόλως ενδιαφέρθηκε (και ενδιαφέρεται) για πραγματικές αλλαγές στους θεσμούς και τις λειτουργίες.
γ) μετέθετε τον έλεγχο της εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής στις τράπεζες και σε ένα ολιγοπωλιακό και εν πολλοίς ανεξέλεγκτο τραπεζικό σύστημα με παραδοσιακά υψηλό κόστος χρήματος και έφεση στην επιλεκτική χρηματοδότηση «προνομιακών συνομιλητών» του συστήματος ή ακόμα και παραοικονομικών δραστηριοτήτων.
Τα αποτελέσματα της λάθος εφαρμογής μιας λάθος πολιτικής ήταν πασιφανή πριν την κρίση. Η οικονομία ουδέποτε προσαρμόστηκε. Ο δημόσιος τομέας συνέχιζε την αντιπαραγωγική του διάταξη δανειζόμενος, ο ιδιωτικός καιροσκοπούσε εκμεταλλευόμενος και οι τράπεζες διοχέτευαν υπερβάλλουσα ρευστότητα χρηματοδοτώντας. Όλοι οι μηχανισμοί της οικονομίας εργάζονταν προκυκλικά και ανεξέλεγκτα (λόγω των πελατειακών πολιτικών σχέσεων) υπερτροφοδοτώντας τις οικονομικές δραστηριότητες και τους φορείς τους στις φάσεις ανόδου. Η κρίση μας αποκάλυψε. Ωστόσο, η εμμονή στο ίδιο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής μετά την κρίση ήταν καταστροφική. Οι μηχανισμοί της οικονομίας λειτουργώντας προκυκλικά, οδήγησαν και οδηγούν την οικονομία σε μια τεράστια συρρίκνωση με ελάχιστες διαρθρωτικές βελτιώσεις.
Ο περιορισμός των αποκρατικοποίησεων όσο και η αδιαφάνεια των μηχανισμών προσέλκυσης επενδυτών που καταλήγει σε περιορισμένο ενδιαφέρον με επαναλαμβανόμενα και γνωστά ονόματα αγοραστών, η αναπαραγωγή των δομών που προσδιορίζουν τους μεγάλους προμηθευτές του δημοσίου, η ανοχή έναντι των προβληματικών δανείων των τραπεζών που ανακεφαλαιοποίηθηκαν με δημόσιο χρήμα και τόσα άλλα, αποδεικνύουν τη συνέχεια του κρατικοδίαιτου προτύπου επιχειρηματικής ανάπτυξης και των δεσμών δημοσίου χρήματος και μεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων.
Η αναβολή και η αλλοίωση των μεταρρυθμίσεων που αφορούν στον πραγματικό εκσυγχρονισμό του δημοσίου και των υπηρεσιών του κατά τις απαιτήσεις ειδικών ομάδων συμφερόντων στην υγεία, στην παιδεία, τη δομή και τις υποδομές των υπουργείων, η μη απελευθέρωση επαγγελμάτων και η διατήρηση προνομίων κλπ αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα συνέχειας του προσαρμοστικού εκσυγχρονισμού που επιδιώκει το πελατειακό πολιτικό σύστημα αντί των πραγματικών μεταρρυθμίσεων.
Το ολιγοπωλιακό και στρεβλό τραπεζικό σύστημα και η αναδιάρθρωση του κατέληξαν σε ισχυρότερο ολιγοπώλιο 4 τραπεζών που διεκδίκησε τη δική του σωτηρία, κερδοσκόπησε επί των υφιστάμενων δανείων και περιχαράκωσε τους κινδύνους που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει σε βάρος της πραγματικής οικονομίας, ασχέτως των πρακτικών που το ίδιο το τραπεζικό σύστημα ακολούθησε στο παρελθόν.
Υπό αυτό το πλαίσιο οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής εφαρμογής της, η κατάρρευση επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα ήταν πολλαπλάσια αυτής που θα ανέμενε κάποιος διεθνής αναλυτής εφαρμόζοντας τα κριτήρια του μέσου όρου των ευρωπαϊκών οικονομιών (με την «αναπτυξιακή» εξαίρεση από την «ιδιαίτερη» μεταχείριση ορισμένων επιχειρηματιών από το κράτος και τις τράπεζες). Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων αποδείχθηκε αποκριάτικο πάρτι με καθυστερήσεις, υπεκφυγές και ψέματα έναντι των υποχρεώσεων για θεσμικές προσαρμογές που έθιγαν και θίγουν το πελατειακό οικοδόμημα των κομμάτων και των πολιτικών. Η κατάρρευση της ρευστότητας ήταν και παραμένει μοναδική, κυρίως για τη μεσαία, τη μικρομεσαία και τη μικρή επιχειρηματικότητα. Επιχειρήσεις που οικοδομήθηκαν στη βάση τραπεζικών πρακτικών (μεταχρονολόγηση επιταγών κλπ) βρέθηκαν στον αέρα, δάνεια ζητήθηκαν εκβιαστικά πίσω, το κόστος χρήματος εξακοντίστηκε παρά τις μειώσεις των βασικών επιτοκίων. Άλλες που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να έχουν κλείσει παραμένουν χρηματοδοτούμενες ελέω ειδικών συμφερόντων και ρυθμίσεων. Ακόμα και το δημοσιονομικό πλεόνασμα αποδεικνύεται κατάκτηση κοινωνικά άδικων μέτρων δημιουργώντας βραχυπρόθεσμα οφέλη που χάνονται στην δίνη της αναποτελεσματικότητας του πελατειακού πολιτικού συστήματος και μακροπρόθεσμα, κόστη από την ενστάλαξη πόλωσης και πολιτικής αστάθειας.
Η τεράστια απώλεια εθνικού πλούτου, η απαξίωση των περιουσιών, η στρεβλή αναδιάταξη και συγκεντροποίηση ιδιοκτησίας των παραγωγικών πόρων, η ανεργία αλλά και η μεγάλη διάρκεια της κρίσης, μαρτυρούν το εύρος και το βάθος από τις συνέπειες των δύο λαθών που επιβάρυναν την οικονομία, πολλαπλασιάζοντας το ένα τις δυσμενείς συνέπειες του άλλου.
Δημοσιεύτηκε στο capital στις 14/9/2014
Φθάνοντας στο φθινόπωρο του 5ου χρόνου της οικονομικής κρίσης, έχουμε καλά δημοσιονομικά νέα, συνεχίζοντας να δημιουργούμε πρωτογενές πλεόνασμα. Στα άλλα τρία μεγάλα οικονομικά προβλήματα (χρέος, μεταρρυθμίσεις, ανεργία) πάμε σημειωτόν.
1. Ανάγκη για χάραξη σοφής στρατηγικής και επιμονή στην εφαρμογή
Χρειάζεται να θέσουμε στόχους, να δημιουργήσουμε στρατηγική, και πάνω απ' όλα να επιμείνουμε στην ολοκλήρωσή της. Το διακύβευμα για την Ελλάδα είναι τεράστιο.
Εχουμε πραγματικά τη δυνατότητα να βγούμε για τα καλά από την οικονομική κρίση σε 15 μήνες. Αποτυχία θα ήταν ιδιαίτερα καταστροφική για την Ελλάδα και θα δημιουργούσε μια πολιτική και οικονομική κρίση σαν του Μαΐου του 2012. Οπως έχω ξαναγράψει στην «Καθημερινή» στην αρχή του 2014, στη σημερινή φάση έχουμε επιλογές και χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία στη δημιουργία στρατηγικής, επιμονή στην εφαρμογή της και αξιοπιστία.
2. Οικονομικό πρόγραμμα και στρατηγική
Πρώτο και βασικό. Ολοι συμφωνούν, θέλουμε ανάπτυξη. Μακροχρόνια θα δημιουργηθεί από το νοικοκύρεμα της οικονομίας μας με τις διαρθρωτικές αλλαγές. Αλλά βραχυχρόνια πώς; Μέσω δημοσίων επενδύσεων! Μπορούμε πια να δανειζόμαστε από τις διεθνείς χρηματαγορές εκδίδοντας καινούργια ομόλογα. Πρέπει να βάζουμε όλα τα χρήματα (5 δισ. ετησίως) από τα καινούργια ομόλογα στις δημόσιες επενδύσεις. Ούτε ένα ευρώ από αυτά δεν πρέπει να χαθεί και να ταφεί στον γενικό προϋπολογισμό! Μέσω αυτών των επενδύσεων να δημιουργήσουμε καινούργιες θέσεις εργασίας και εισόδημα και ανάκαμψη. Και ασφαλώς με την ώθηση των δημοσίων επενδύσεων και οι ιδιώτες επενδυτές που περιμένουν να αγοράσουν «Ελλάδα» φθηνότερα, τώρα θα πιεστούν να κάνουν επενδύσεις στην Ελλάδα φοβούμενοι ότι, αν δεν μπουν τώρα, θα πληρώσουν ακριβότερα στο μέλλον. Δημόσιες επενδύσεις 5 δισ. ετησίως (3% του ΑΕΠ) και 1-2% του ΑΕΠ ιδιωτικές επενδύσεις θα απογειώσουν πραγματικά την ελληνική οικονομία. Να πείσουμε την τρόικα να εξαιρεθούν από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς οι δημόσιες επενδύσεις που μέσω του προϊόντος που παράγουν μειώνουν αντί για να αυξάνουν το ποσοστό χρέους/ΑΕΠ. Για εκείνους που αφελώς ρωτούν γιατί να δανειστούμε από τις αγορές με 3-5% και να μη δανειστούμε από τους Ευρωπαίους με 2%, να υπενθυμίσω ότι δεν μας δίνουν οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ όσα χρήματα θέλουμε.
Δεύτερον, να θέσουμε σαν καίριο στόχο να μειωθεί η ανεργία από το 27% σε 13-15% μέσα σε δύο χρόνια μέσω δημιουργίας θέσεων εργασίας από το πρόγραμμα επενδύσεων. Να πείσουμε την τρόικα ότι αυτός ο στόχος μας είναι καίριος.
Υστερα από τη βαθιά δημοσιονομική προσαρμογή, πρέπει να φροντίσουμε άμεσα για τον περιορισμό της ανεργίας. Να πραγματοποιηθεί όμως ο στόχος μέσω επενδύσεων που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και όχι σαν «πρόγραμμα απασχόλησης» που προτείνουν κάποιοι που απλώς θα επιδοτεί τους ανέργους και θα τους μετονομάζει «εργαζόμενους».
Τρίτον, να επιμείνουμε στις μεταρρυθμίσεις. Η δήλωση του υπουργού Οικονομικών στους New York Times «η Ελλάδα έχει κάνει τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις» είναι ατυχής. Ολοι ξέρουμε ότι μόνο λίγες έχουμε κάνει και πολλές περιμένουν να γίνουν, ανάμεσά τους και οι μειώσεις των φορολογικών συντελεστών, η μείωση της γραφειοκρατίας, η αύξηση της αποτελεσματικότητας στο Δημόσιο, η αξιολόγηση δημοσίων υπάλληλων και η μείωση του δημόσιου τομέα. Να πούμε «ναι» στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, να πειστούμε ότι θέλουμε να τις κάνουμε ακόμα κι αν δεν είχαμε την τρόικα να μας τις υπενθυμίζει. Αυτό ασφαλώς χρειάζεται πολιτική επιλογή και στήριξη. Είναι απαραίτητο να πειστούν οι πολίτες ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι σημαντικότατες για τη μακροχρόνια ευημερία της Ελλάδος. Μπορεί κάποιοι να χάσουν μερικά προνόμια αλλά το κοινωνικό σύνολο θα κερδίσει πολλά και μακροχρόνια. Και ασφαλώς χρειάζεται ιεράρχηση των μεταρρυθμίσεων και στην ουσία και στη χρονική εφαρμογή.
Τέταρτον, να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το μεγάλο δημόσιο χρέος που μας συσσώρευσαν δεκαετίες διαφθοράς, λαϊκισμού, επιπολαιότητας και αδράνειας. Βρισκόμαστε στην καλή θέση να έχουμε πολύ μικρούς τόκους (κάτω από 2%) στο πιο μεγάλο μέρος του χρέους που διακρατεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης και οι Ευρωπαίοι εταίροι, και επιπλέον αυτοί οι δανειστές να μας αφήνουν να καθυστερούμε τις πληρωμές τόκων για πολλά χρόνια. Επίσης είμαστε τυχεροί που βρισκόμαστε στα χαμηλότερα επιτόκια 50ετίας διεθνώς, που όμως είναι πιθανό να ανέβουν λόγω αλλαγής πολιτικής της Fed σύντομα, ίσως και πριν από το τέλος του έτους.
Το ελληνικό χρέος είναι μεγάλο σαν ποσοστό του ΑΕΠ και μερικοί φοβούνται ότι κάποτε στο μέλλον δεν θα μπορεί να εξυπηρετείται. Το πρόβλημα λύνεται με ανάπτυξη, αυξάνοντας το ΑΕΠ όπως προτείνω πιο πάνω και μειώνοντας το ποσοστό του χρέους προς ΑΕΠ. Και για να είμαστε βέβαιοι ότι και στο μέλλον θα μπορούμε να εξυπηρετούμε το χρέος, πρέπει να ζητήσουμε άμεσα από τους Ευρωπαίους εταίρους μας τα παρόντα χαμηλά κυμαινόμενα επιτόκια να γίνουν σταθερά παραμένοντας χαμηλά. Και τελικά να ζητήσουμε απομείωση της τωρινής καθαρής αξίας του χρέους κατά 50% μετακυλίοντας τη λήξη του στα 75 χρόνια. Το ελληνικό χρέος θα μείνει το ίδιο σαν αριθμός ευρώ, αλλά η καθαρή παρούσα αξία του θα μειωθεί κατά 50%. Αυτή η αλλαγή δεν θα βλάψει τους Ευρωπαίους δανειστές άλλα θα δώσει τη δυνατότητα στην Ελλάδα των παιδιών και των εγγονιών μας να αποπληρώσουν ένα πολύ μικρότερο χρέος. Για εκείνους που λένε ότι δήθεν η επιμήκυνση του χρέους επιβαρύνει τα παιδιά και τα εγγόνια μας, θα υπογραμμίσω ότι δυστυχώς η παρούσα γενιά έχει ήδη (πριν από το 2010) καταναλώσει τα χρήματα και των παιδιών και των εγγονιών της. Η επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους δεν προσθέτει κανένα καινούργιο βάρος στις επόμενες γενεές, ενώ αντίθετα μειώνει τα βάρη τους. Εκείνοι βέβαια που λένε ότι πρέπει η Ελλάδα να μην πληρώσει τα χρέη της προς τις φίλες χώρες εκβιάζοντάς τες, βρίσκονται εντελώς εκτός πραγματικότητας. Μια τέτοια κίνηση θα οδηγούσε στην έξοδο από το ευρώ, την κατάρρευση των τραπεζών, υπερπληθωρισμό, και συρρίκνωση των εισοδημάτων στα επίπεδα του 1950.
3. Οι σχέσεις μας με την τρόικα
Η τρόικα ήρθε στην Ελλάδα για να επιβλέψει τη δημοσιονομική προσαρμογή της Ελλάδας όταν ξαφνικά ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης, οι Ευρωπαίοι εταίροι, και το ΔΝΤ έγιναν οι κύριοι δανειστές της Ελλάδας. Δεύτερος στόχος της ήταν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Το μακροοικονομικό μοντέλο της τρόικας (δηλ. του ΔΝΤ) έπεσε επανειλημμένως πολύ έξω στις προβλέψεις (όπως έχει παραδεχτεί και το ΔΝΤ). Απ' την άλλη μεριά, η Ελλάδα ποτέ δεν κατέβηκε στις διαπραγματεύσεις με δικό της μακροοικονομικό μοντέλο ούτε με στόχους ποιοτικά διαφορετικούς από της τρόικας. Δηλαδή, οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με την τρόικα ήταν ποσοτικές και όχι ποιοτικές, με την Ελλάδα να προσπαθεί να πάρει «έκπτωση» 20% στα προτεινόμενα από την τρόικα. Οι συχνές επισκέψεις της, οι πολλές μικρές δόσεις των δανείων και η αδράνεια του κρατικού μηχανισμού επισκίασαν την ουσία και τους στόχους του προγράμματος. Επιπλέον, το πιπίλισμα του ψευτοδιλήμματος μνημόνιο-αντιμνημόνιο χωρίς πραγματική αντίληψη του περιεχομένου των Μνημονίων στέρησε από τον ελληνικό λαό τη δυνατότητα να πάρει στα σοβαρά μέρος στη συζήτηση για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας.
Μετά 4 χρόνια επίβλεψης, έχοντας πρωτογενές πλεόνασμα και δυνατότητα δανεισμού από τις χρηματαγορές, η Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ καλύτερη διαπραγματευτική θέση από παλαιότερα. Δεν έχει όμως ακόμα εμπεριστατωμένη στρατηγική και βρίσκεται ακόμη εθισμένη στην ποσοτική διαπραγμάτευση.
4. Τι πρέπει να ζητήσουμε από την τρόικα
Πρώτα, να αρχίσει άμεσα η συζήτηση για την επιμήκυνση της λήξης του χρέους και τη σταθεροποίηση των επιτοκίων. Η επιμήκυνση δεν βλάπτει τους Ευρωπαίους και συμφέρει την Ελλάδα. Δεν υπάρχει κανένας ουσιαστικός λόγος να μη γίνει τώρα και να μην τελειώσει αυτό το ζήτημα άμεσα.
Δεύτερον, να ζητήσουμε από την τρόικα να εξαιρέσει από δημοσιονομικούς περιορισμούς τις δημόσιες επενδύσεις έως 5 δισ. με χρήματα από καινούργιες εκδόσεις ομολόγων που θα μπαίνουν μόνο στις δημόσιες επενδύσεις.
Τρίτον, πρέπει η Ελλάδα να πει ξεκάθαρα στην τρόικα ότι δεν χρειαζόμαστε άλλα χρήματα και καινούργιο πρόγραμμα, έχοντας ήδη δημιουργήσει πρωτογενές πλεόνασμα. Στα συνολικά νούμερα, η δημοσιονομική προσαρμογή έληξε, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε αλλαγές περιορίζοντας τη φοροδιαφυγή, και κάνοντας το Δημόσιο πιο αποτελεσματικό και μικρότερο.
Τέταρτον, πρέπει η Ελλάδα να πει στην τρόικα ότι θέλει να κάνει και θα κάνει τις διαρθρωτικές αλλαγές. Την αναγκαία ιεράρχηση σε αυτές πρέπει να την προτείνει η κυβέρνηση. Οι ποσοτικές διαπραγματεύσεις σε αυτό (π.χ. κάναμε 80% των αλλαγών) μόνο γέλια προκαλούν και πρέπει επί τέλους να σταματήσουν.
Πέμπτον, πρέπει πια να σταματήσει η διαπραγμάτευση στις λεπτομέρειες (π.χ. αν θα έχουμε 50 δόσεις ή όχι), παρότι βολεύει την κυβέρνηση δίνοντάς της άλλοθι (η τρόικα το επέβαλε και εμείς καταφέραμε να έχουμε 50 δόσεις όταν η τρόικα ήθελε 40) και οι μέσης θέσης γραφειοκράτες του ΔΝΤ και των Βρυξελλών που κάνουν τη διαπραγμάτευση ζουν για τις λεπτομέρειες. Ομως αυτή η λεπτομερειακή δημόσια διαπραγμάτευση βλάπτει την Ελλάδα γιατί δεν εστιάζεται στα σημαντικά θέματα.
5. Το τέλος της τρόικας, η πιθανή αποχώρηση του ΔΝΤ και η ανάπτυξη
Κύκλοι του ΔΝΤ άλλα και της Ελλάδας θέλουν να απαγκιστρωθεί το ΔΝΤ από την Ελλάδα. Αυτό θα βόλευε πολιτικά το ΔΝΤ γιατί τώρα δίνει χρήματα στην Ελλάδα αντί για φτωχότερες χώρες με ίσως μεγαλύτερες ανάγκες. Θα βόλευε πολιτικά και την κυβέρνηση που ελπίζει ότι έξοδος του ΔΝΤ θα σήμαινε και έξοδο της τρόικας και των συχνών ελέγχων της. Αλλά κατά πασά πιθανότητα οι Ευρωπαίοι θα συνεχίσουν να ελέγχουν την ελληνική οικονομία, ελπίζοντας ότι θα αποπληρωθούν τα δάνειά τους, δηλαδή οι επισκέψεις ελέγχου δεν θα εκλείψουν μετά τον θάνατο της τρόικας.
Υπάρχουν δύο μεγάλα προβλήματα σχετιζόμενα με την πιθανή έξοδο του ΔΝΤ από την Ελλάδα. Πρώτον, το ΔΝΤ έχει ήδη δώσει 16 δισ. στην Ελλάδα και σύμφωνα με τους κανόνες του πρέπει το ελληνικό χρέος να παραμένει «βιώσιμο», αλλιώς το ΔΝΤ πρέπει να απαιτήσει πάραυτα αποπληρωμή. Αυτό σημαίνει ότι το ΔΝΤ θα εφαρμόσει έλεγχο τύπου τρόικας ακόμα κι αν δεν δώσει ούτε ένα επιπλέον ευρώ. Ετσι, δεν είναι απίθανο με τον θάνατο της τρόικας να τη διαδεχθούν δύο διαφορετικοί έλεγχοι, ένας από το ΔΝΤ και ένας από τους Ευρωπαίους!
Δεύτερον, στο πρόγραμμα διάσωσης, το ΔΝΤ έχει προγραμματίσει να δώσει 12 δισ. στην Ελλάδα το 2015-16. Αυτά τα χρήματα είναι υπολογισμένα στους προϋπολογισμούς χρέους και η έλλειψή τους πρέπει κάπως να καλυφτεί. Κάποτε υπήρχαν σκέψεις να χρησιμοποιηθούν τα εναπομείναντα 11 δισ. του ΤΧΣ (από την τραπεζική ανακεφαλαιοποίηση) γι' αυτό τον σκοπό, αλλά τώρα φαίνεται ότι μάλλον θα δοθούν στις τράπεζες για τη μερική κάλυψη των «κόκκινων» δάνειων που φτάνουν τα 80 δισ.
Υπάρχουν σκέψεις να εκδώσει η Ελλάδα νέα ομόλογα 12 δισ. για να καλύψει τις ανάγκες που θα προκύψουν από την έξοδο του ΔΝΤ. Κατά τη δική μου γνώμη αυτό θα ήταν εντελώς προς τη λάθος κατεύθυνση. Ολα τα χρήματα από τα καινούργια ομολόγα πρέπει να μπουν στην ανάπτυξη. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να τα χαραμίσουμε για να μην πάρουμε λεφτά από το ΔΝΤ, τα οποία μας έχει ήδη υποσχεθεί από χρόνια! Να το πω απλά. Μπορούμε να πάρουμε χρήματα από τις αγορές; Τα βάζουμε στην ανάπτυξη. Και τα 12 δισ. που χρειαζόμαστε αν φύγει το ΔΝΤ; Μα τι πραγματικά θα κερδίσουμε αν φύγει το ΔΝΤ; Αφού θα μας στέλνει ελεγκτές ούτως ή άλλως για να είναι βέβαιο ότι το χρέος μας είναι βιώσιμο. Δηλαδή, δεν κερδίζουμε σχεδόν τίποτα από την έξοδο του ΔΝΤ, αλλά χάνουμε τη μοναδική δυνατότητα που έχουμε να χρηματοδοτήσουμε την ανάπτυξή μας και την έξοδο από την ύφεση εκδίδοντας καινούργια ομολόγα.
6. Συμπέρασμα
Κλείνοντας, να υπογραμμίσω το σημαντικότερο σημείο του άρθρου. Η στρατηγική που μας οδηγεί γρήγορα και σίγουρα στην ταχύρρυθμη ανάπτυξη και στη μείωση της ανεργίας είναι απλή. Δανειζόμαστε 5 δισ. ετησίως, εκδίδοντας καινούργια ομόλογα και βάζουμε όλα τα λεφτά σε δημόσιες επενδύσεις. Ούτε ευρώ από αυτά στον γενικό προϋπολογισμό του κράτους, και δεν τα χαραμίζουμε για να «πληρώσουμε» το ΔΝΤ που όπως εξήγησα ούτως ή άλλως θα μας στέλνει ελεγκτές. Με λίγη προσοχή, φτάνουμε σε 3-5% ανάπτυξη το 2015 και μεγαλύτερη το 2016. Και μέχρι το 2016, θα έχουμε δημιουργήσει 600.000 καινούργιες θέσεις εργασίας. Απ' την άλλη μεριά, χωρίς την επιμονή στις μεταρρυθμίσεις και χωρίς το συγκεκριμένο πρόγραμμα ταχείας ανάπτυξης, εύκολα θα μείνουμε στο τέλμα της ύφεσης με τους τεράστιους κινδύνους πολιτικής αστάθειας και εθνικής κρίσεως.
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή στις 14/9/2014
