Κυριακή, 28 Απρίλιος 2024
Yπάρχει ένα μείζον κοινωνικό ζήτημα: κυκλοφορούν πολλά ψέματα, αποκρύψεις της αλήθειας, παραπλανήσεις∙ τόσο στη δημόσια σφαίρα όσο και στη διεθνή σκηνή. Εντείνεται η έκταση της κατάστασης που, από το 1733, ο Τζόναθαν Σουίφτ είχε ονομάσει «εκδημοκρατισμός του ψεύδους».
Αυτόν τον πολιτικό –τους προηγούμενους μήνες έλεγε ψέματα στους Βρετανούς που ούτε ο ίδιος τα πίστευε– επέλεξε η Τερέζα Μέι ως υπουργό Εξωτερικών για να διαπραγματευτεί το Brexit με τους Ευρωπαίους εταίρους του. Τα ψέματα του Τόνι Μπλερ έγιναν γνωστά με τον πιο επίσημο τρόπο.
Μαζί με τον Μπους, είχε πει ψέματα για τα όπλα μαζικής καταστροφής που κατείχε ο Σαντάμ Χουσεΐν προκειμένου να συσπειρώσει γύρω του έναν αριθμό πολεμόχαρων φωνών που θα έπειθαν τους πρόθυμους Δυτικούς ότι ο πόλεμος στο Ιράκ, το 2003, ήταν αναγκαίος και όχι πόλεμος επιλογής.
Τις συνέπειες αυτών των ψεμάτων υφίστανται σήμερα εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Ομως, αν αυτά κατάγονται από τη Μεγάλη Βρετανία, τότε δικαιώνεται η ειρωνεία του Σουίφτ που έλεγε πως «η αφθονία της πολιτικής ψευδολογίας είναι μια σίγουρη απόδειξη της αγγλικής ελευθερίας»! Σοβαρά τώρα.
Ο Σουίφτ ήταν ζηλωτής της αγγλικής ελευθερίας, αλλά στην πραγματεία «Η τέχνη της πολιτικής ψευδολογίας» (εκδ. Αγρα) ποτέ δεν είδε με καλό μάτι το αποκλειστικό δικαίωμα της κυβέρνησης να χαλκεύει πολιτικά ψεύδη.
Ούτε μπορούμε να κατατάξουμε εύκολα αυτούς τους τύπους ηγετών στην κατηγορία του πλατωνικού «σοφού και γενναίου ψεύδους» πάνω στην οποία στοχάστηκε η νεωτερικότητα γύρω από το δίπολο αλήθεια-ψέμα.
Στον αινιγματικό πλατωνικό διάλογο «Ιππίας ελάττων» ο Σωκράτης υποστήριξε ότι «ουδέν αμείνων ο αληθής του ψευδούς» (δεν είναι καλύτερος ο αληθής από τον ψεύτη) και ότι, εν πάση περιπτώσει, ο άριστος είναι περισσότερο από κάθε άλλον σε θέση να πει την αλήθεια αλλά και το ψέμα και ότι, τέλος, αυτός που εκούσια διαπράττει κάποιο σφάλμα είναι καλύτερος από αυτόν που λαθεύει άθελά του εξαιτίας των λειψών γνώσεών του.
Αλλά ο στοχασμός αυτός στρώθηκε πάνω σε στιβαρές προϋποθέσεις ηθικής ακεραιότητας και του κοινού καλού. Πάνω σε αυτό συμφωνούσε ο Βολτέρος αλλά και ο Νίτσε: Το «να ψεύδεσαι ενσυνείδητα και σκόπιμα αξίζει περισσότερο από το να λες την αλήθεια –σε αυτό ο Πλάτων είχε δίκιο– παρόλο που συνήθως αυτά αξιολογούνται αντίστροφα:
θεωρείται δηλαδή εύκολο να λες την αλήθεια. Ομως, μόνον για τους χοντροκομμένους και τους επιπόλαιους τούτο το ζήτημα είναι τόσο απλό» (βλέπε Πλάτωνος, «Ιππίας ελάττων», εκδ. Στιγμή).
Για να έρθουμε στη σύγχρονη κατάσταση, ο Τζον Μερσχάιμερ –καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, από τους εγκυρότερους νεορεαλιστές Αμερικανούς θεωρητικούς των Διεθνών Σχέσεων– αντιδρώντας στο θέμα της διεθνούς ψευδολογίας, κατασκεύασε έναν οδικό χάρτη της στα συγκείμενα της πολιτικής και της θεωρίας των διεθνών σχέσεων.
Με μια νωπή απογραφή των διεθνών ψευδών, κατηγοριοποίησε τις ποικίλες μορφές της πολιτικής ψευδολογίας: διακρατικά ψεύδη, κινδυνολογίες, συνωμοσίες, στρατηγικές συγκαλύψεις, αχρείες συγκαλύψεις, παραγωγή εθνικιστικών μύθων είναι μερικά μόνον από την ποικιλία των εργαλείων στο σύμπαν της διεθνούς ψευδολογίας.
Στη μελέτη του ενδιαφέρον παρουσίαζαν τα φιλελεύθερα ψεύδη, αυτά που επιτρέπουν σε χώρες ή συνασπισμούς να δρουν με βαναυσότητα εις βάρος άλλων χωρών, και τα ψεύδη του κοινωνικού ιμπεριαλισμού για την προώθηση ειδικών συμφερόντων.
Δίχως να είναι θιασώτης της ψευδολογίας, ο Μερσχάιμερ στο «Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα» (εκδ. Πατάκης) ξεκαθαρίζει πως, ναι, οι πολιτικοί λένε ψέματα σε διεθνές επίπεδο.
Τα μεν στρατηγικά ψέματα (strategic lies), στην υπηρεσία του εθνικού συμφέροντος, χρησιμοποιούνται προκειμένου να επιβιώσει η χώρα τους στο πανδαιμόνιο των διακρατικών σχέσεων. Τα δε εγωιστικά ψεύδη (selfish lies) –ουδεμία σχέση έχουν με το εθνικό συμφέρον (το raison d' etat)– στοχεύουν στην προστασία των ιδιοτελών συμφερόντων των πολιτικών.
Και εδώ σκαλώνει το θέμα. Σε ένα δημόσιο ζήτημα που είναι τόσο κοινότοπο χωρίς να είναι καθόλου απλό. Δίχως να εμπίπτουν στη λεπτή λογική του Πλάτωνα, ούτε στον πραγματισμό του Μερσχάιμερ, ούτε καν στη χλιαρή ηθικολογία του «Κατά συνθήκην ψεύδη του πολιτισμού μας» του Μαξ Νορντάου, οι άνθρωποι ψεύδονται ακριβώς επειδή κολακεύονται όταν γίνονται πιστευτοί.
Και αρκετοί υπο-κόλακες κάνουν ότι τους πιστεύουν, με αποτέλεσμα η ευπιστία να υποθάλπει την ψευδολογία. Υπονοώ ότι δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν σε μετανεωτερικές μαγείες∙ σε αδύνατα και κουφά.
Και δεν είναι λίγοι της κατηγορίας των εγωιστών ψευδολόγων που ζουν σε ιδιαίτερους κόσμους –οι Ελληνες ξέρουν πολλά σε τούτο– και που διαμορφώνουν μια κουλτούρα στην οποία είναι καθιερωμένο να πιστεύουν ή, έστω, να μισοπιστεύουν τα ψέματα που λένε.
Και κατασκευάζουν ακλόνητα άλλοθι: λένε ψέματα εν γνώσει τους προκειμένου να σώσουν την πολιτική τους καριέρα, ώστε κάποια στιγμή... να μπορέσουν να πουν την αλήθεια. Αυτό είναι το πρόβλημα. Η γκρίζα ζώνη για τις σύγχρονες δημοκρατίες: ο δημόσιος βίος δηλητηριασμένος με μια τοξική κουλτούρα ανεντιμότητας, πάνω και κάτω.
Η διάχυτη ψευδολογία, παρά τα προσδοκώμενα οφέλη, προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά στην πολιτεία∙ επισπεύδει την απίσχνανση της πολιτικής και της δημοκρατίας. Μιλάμε για «εργαλεία πολιτικής». Κοινοτοπία, θα πείτε... Επικίνδυνη, όμως, υψηλού ρίσκου και κόστους.
Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 19/8/2016.
Η ουρά της εταιρείας Ζίμενς είναι μεγάλη και –για να μπαίνουν τα πράγματα στη θέση τους– προφανώς, δεν είναι υπόθεση της Μεταπολίτευσης.
Σε όσα μας αφορούν, μολονότι αρκετά ερωτήματα μένουν (ίσως μείνουν διά παντός) αναπάντητα γύρω από την εμπλοκή προσώπων της κεντρικής πολιτικής σκηνής στην «υπόθεση Χριστοφοράκου-Ζίμενς», καλό θα ήταν να είχαμε μια νωπή αναδρομή.
Αυτή λοιπόν η αναδρομή στην Ιστορία, για γεγονότα του Μεσοπολέμου και της Κατοχής, για πολιτικούς της εποχής, τις πολιτικές επιλογές τους και για τις οικονομικοκοινωνικές συνέπειες των επιλογών και των δράσεών τους, επανατοποθετεί το όλο πλαίσιο σε ιδρυτική ελληνογερμανική βάση και φωτίζει, συνάμα, το περίγραμμα μιας ριζωμένης παλιάς σχέσης που, απλώς, «εκσυγχρονίστηκε».
Πριν από τρία χρόνια η Ιζαμπέλλα Παλάσκα, στο ενδιαφέρον βιβλίο της «Αγγελος ή δαίμονας: ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου...» (Λιβάνης, 2013), έδωσε τη μυθιστορηματική βιογραφία του πατέρα της, του Ιωάννη Βουλπιώτη, που, αν μη τι άλλο, υπήρξε εξόχως αποκαλυπτική για την προπολεμική παρουσία της Ζίμενς στην Ελλάδα... αλλά και για το πολιτικό παρασκήνιο της ίδρυσης των Ταγμάτων Ασφαλείας –χωρίς βέβαια αυτά τα δύο να συνδέονται άμεσα.
Το αφήγημα, που σταματάει με την αποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα, «κλείνει» με την υποθετική συνομιλία Βουλπιώτη-Γκρέβενιτς για το κατοχικό δάνειο και «τα βεβαιωμένα ποσά ώστε να μπορεί το ελληνικό κράτος εν καιρώ να διεκδικήσει και να λάβει το οφειλόμενο ποσό»– αλλά αυτό είναι μια άλλη υπόθεση.
Ο Ιωάννης Βουλπιώτης (1902-1999), εγγονός του Δημητρίου Βουλπιώτη, υπουργού του Δεληγιώργη αλλά και του Χαριλάου Τρικούπη και γιος του στρατηγού Κωνσταντίνου Βουλπιώτη, σπούδασε μηχανολόγος μηχανικός στη Γερμανία. Ικανός, ευφυής και διακεκριμένος στην ελληνική παροικία, παντρεύτηκε την κόρη του Καρλ Φρίντριχ φον Ζίμενς, αναλαμβάνοντας –και λόγω των προσόντων του– επιτελική και διευθυντική θέση στο βιομηχανικό σύμπλεγμα AEG-Siemens-Telefunken.
Με όχημα τη γερμανική εταιρεία και μέσω των πληρεξουσίων του γερμανικού βιομηχανικού συγκροτήματος, ο γαμπρός του Ζίμενς, ο Βουλπιώτης, στην ουσία έφτασε στην Ελλάδα με συγκεκριμένους στόχους: να ελέγξει για λογαριασμό της οικογενειακής επιχείρησης τις τηλεπικοινωνίες και τη ραδιοφωνία.
«Τα πληρεξούσια του επέτρεπαν να υπεισέλθει στη μετοχική σύνθεση του κρατικού οργανισμού τηλεπικοινωνιών, της ΑΕΤΕ (Ανώνυμη Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία) και της ΑΕΡΕ (Ανώνυμη Ελληνική Ραδιοφωνική Εταιρεία)... Ως μοναδικός κυρίαρχος των δύο αυτών τομέων, θα είχε τουλάχιστον τρεις διαφορετικές πηγές εσόδων:
α) τα ποσοστιαία κέρδη από τις προμήθειες υλικού, μέσω του γερμανικού συγκροτήματος Ζίμενς, β) την κερδοφορία των μετοχών, σύμφωνα με τους επίσημους ισολογισμούς, καθώς ο ίδιος θα όριζε τις υποχρεωτικές συνδρομές των καταναλωτών και, γ) τα άδηλα κέρδη από την προβολή συγκεκριμένων προσώπων ή ορισμένης πολιτικής».
Δηλαδή, και τότε υπήρχαν μίζες –«έξτρα προμήθειες» λέγονταν–, επαφές και επισκέψεις παραγόντων στη Γερμανία για προώθηση «των εθνικών συμφερόντων» και μαύρο χρήμα σε ελβετικούς λογαριασμούς. «Οι πολιτικοί προϊστάμενοι είναι πολύ πιο απαιτητικοί (φέρεται να παραδέχεται ο γαμπρός του Ζίμενς).
Εχουν αξιώσεις περίπλοκες που ξεκινούν από μεγάλα χρηματικά ποσά και φτάνουν μέχρι συνδυασμένα αιτήματα για παροχές ακινήτων, πακέτα μετοχών, αφανείς χρηματοδοτήσεις δράσεων, προσλήψεις στελεχών και ό,τι άλλο σκεφτούν, ακόμη και την επαγγελματική προώθηση των παιδιών τους».
Συνομιλητής του Μεταξά πριν από τον πόλεμο και πάντα eminence grise, ο Βουλπιώτης ήταν στην Κατοχή σε μόνιμη επαφή με τους Γερμανούς (ιδιαιτέρως με τον ναύαρχο φον Κανάρη), αλλά και στενός συνομιλητής του Πάγκαλου, του Πλαστήρα, του Γονατά, του Σοφούλη, του Ιωάννη Ράλλη, του Λογοθετόπουλου, του Ταβουλάρη, του Ζέρβα (ΕΔΕΣ) και του Δημήτρη Γληνού από το ΕΑΜ. Πρωτοστάτησε στη δημιουργία των Ταγμάτων Ασφαλείας, μεταξύ άλλων, με τον Βασίλειο Ντερτιλή.
Ισως, προετοιμάζοντας ένα μεταπολεμικό τείχος στοιχειώδους αυτοπροστασίας, φοβούμενος –όχι άδικα– μια μεταπολεμική επικράτηση της ΕΑΜογενών αντιστασιακών αριστερών δυνάμεων.
Σίγουρα, η υπόθεση του Ιωάννη Βουλπιώτη και της Ζίμενς συνιστά μια περίπτωση που έχει να πει πολλά για τη θεμελίωση ενός χαρακτηριστικού «κορπορατισμού των ελίτ» του ελληνικού κόσμου του 20ού αιώνα, αλλά και την κινητικότητα του στρατιωτικού, οικονομικού, πολιτικού, διπλωματικού, δημοσιογραφικού, διανοητικού και καλλιτεχνικού προσωπικού της, στο φόντο του ελληνικού Μεσοπολέμου και της Κατοχής.
Ολοι τους βρέθηκαν στην πλευρά των συνεργών με κοινό παρονομαστή την εξαθλίωση της κατοχικής Ελλάδας. Εξέφρασαν τη βούλησή τους για αποτροπή, με κάθε τρόπο, της πιθανής επικράτησης των ΕΑΜογενών στην ελληνική μεταπολεμική ζωή. Οι πρωτομάστορες των εθνικοφρόνων...
Για τη γενεαλογία του πράγματος (αν αυτό έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία σήμερα), μετά τον πόλεμο, ο Βουλπιώτης υπήρξε συγκατηγορούμενος με τον πατέρα του Χριστοφοράκου, τον Νικόλαο Χριστοφοράκο, στο Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων του 1946 – όπου και αθωώθηκαν.
Και ο υποστράτηγος Βασίλειος Ντερτιλής που μαζί με Ράλλη και Βουλπιώτη έστησαν τα Ευζωνικά Τάγματα το 1943, υπήρξε πατέρας του πρόσφατα αποβιώσαντος τελευταίου ισοβίτη, εκ των πρωταιτίων της Απριλιανής δικτατορίας, Νικολάου Ντερτιλή.
Ερωτήματα αφελούς: Πώς μπορεί να δραστηριοποιείται στο «ίδιο πνεύμα» κατά τον 21ο αιώνα η εταιρεία που γιγαντώθηκε στη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ, που χρησιμοποίησε αιχμαλώτους δούλους-εργάτες, που οι επικεφαλής της συνδέθηκαν με την κατασκευή του Αουσβιτς και του Μπούχενβαλτ κ.ά.;
Και, βέβαια το αμέσως επόμενο ερώτημα: Μπορεί η πολιτική ελίτ να υποθέτει απλώς μεταπολιτευτικές λαθροχειρίες και τα μέλη της να απολαμβάνουν ξέγνοιαστα ένα τέτοιο μέρος της ιστορίας τους;
Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 18/7/2016.
Οι λαοί αποφασίζουν όταν τους φανταστούμε ως άτομα και ομάδες ίσων να συμμετέχουν με την ίδια ποιότητα στην ίδια κουβέντα, μέσω ουδέτερων διαύλων επικοινωνίας. Τέτοια πολιτικά συγκείμενα δεν υφίσταται και τέτοια κουβέντα ουδέποτε έγινε – ας πούμε, από την εποχή της άμεσης δημοκρατίας.
Οι λαοί μιλούν. Αλλά όταν αποφασίζουν σε καταστάσεις ιδεολογικής μεροληψίας και υπό καθεστώς διπλού βρόχου (αν πεις «ναι» αυτοκτονείς, αν πεις «όχι» αυτοκτονείς) και παιγνίου lose-lose (όπου χάνουν και οι δύο πλευρές), τότε αναλαμβάνουν δράση οι αναλύσεις∙ τα δε πορίσματα των αναλύσεων έχουν κάτι από την επισημότητα εκθέσεων νεκροψίας-νεκροτομής.
Η πειθαρχία των γερμανικών συμφερόντων έχει συμμαχήσει με ένα σκεπτικό που, μεταμφιεσμένο σε πραγματισμό, προκαλεί ακαμψία.
Η Ευρώπη, ανάμεσα σε κράτος και αγορά, δίνει την εντύπωση μετανεωτερικής ακυβερνησίας∙ σκάφους επιπλέοντος πολιτικά, ηθικά και οικονομικά, αδειάζοντας τα νερά με κουβαδάκια∙ δίχως αίσθηση ανέμων και ρευμάτων, χωρίς καμία αίσθηση σκοπού. Απλούστατα, γιατί δεν υπήρξε –όπως για την Ελλάδα, όπως και για το Ηνωμένο Βασίλειο– καμία σοβαρή εναλλακτική.
Και παρότι η Ε.Ε., ηττημένη και στην περίπτωση του Brexit, δεν έχει κανέναν λόγο να υποθέτει ότι όλα βαίνουν καλώς, κάνει ακριβώς το αντίθετο. «Κινδυνεύει η Ευρώπη μετά το Brexit;» ρωτήθηκε ο καμποτίνος Ζαν Κλοντ∙ η απάντησή του ήταν ένα χολωμένο «Οχι».
Aυτό όφειλε να πει! Ο Γιούνκερ σιτίζεται –ταξιδεύει, πίνει και γκουρμεδιάζει αφορολόγητος– από τα ταμεία της Ε.Ε. Κατά το διάσημο σχόλιο του περασμένου αιώνα, «είναι δύσκολο κάποιος να καταλάβει κάτι, όταν ο μισθός του εξαρτάται από το να μην καταλαβαίνει».
Οι λαοί μιλούν. Αλλά τι είναι «ο λαός»; Ιστορικά, αναδύεται από μια σύνθετη διαδικασία αφύπνισης, αντίδρασης σε μια ορατή απειλή∙ ως στάση αντίθεσης σε μια άδικη κατάσταση. Ομως, στις αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες; Είναι «ο λαός» κατηγορία κρατικού δικαίου;
Δίνει το μύθευμα νομιμοποίησης στους εκλεγμένους; Ή μήπως είναι η οιονεί κυριαρχία μιας αδρανούς πολτοποιημένης και ατομοποιημένης ποικιλίας γνωμών που δεν συγκροτεί πολιτικό υποκείμενο; Η απάντηση είναι: Ολα και τίποτα.
Ως πολιτική αναφορά σημαίνει χειραφετητική εμπειρία και ηρωική αντίδραση, δηλαδή «Οχι», σε μια προσδιορισμένη απειλή συμφερόντων ή στόχων που εμποδίζονται να εκφραστούν με θετική διέξοδο.
Ως αναφορά δικαίου σημαίνει «Θα δούμε». Δηλαδή, ότι μόνον η κυβέρνηση ή οι κρατικοί θεσμοί –που μπορεί να είναι και αντίθετοι με το «πνεύμα του λαού»– μπορούν να εκφράσουν τη λαϊκή θέληση. Και αυτό όχι με το να ευθυγραμμίζεται η κυβέρνηση με τη λαϊκή ψήφο, αλλά ισορροπώντας σε άνισες καταστάσεις και διαφορετικές ευθυγραμμίσεις που σχετίζονται με το πλαίσιο λειτουργίας της Ε.Ε.
Το 2015 με τους Ελληνες στο όριο της θραύσης και τους πολιτικούς στα ομφαλοσκοπικά νέφη, η «δημοκρατική Ευρώπη» έστειλε τα πιο αντιφατικά μηνύματα. Ο Γιούνκερ έλεγε τότε «Μην αυτοκτονείτε! Πείτε "Ναι"» και ο διεθνής Τύπος μιλούσε για «πραξικόπημα» των ευρωπαϊκών θεσμών εις βάρος της λαϊκής ελληνικής βούλησης, όταν το «Οχι» έγινε «Ναι».
Οταν οι Ελληνες είπαν «Οχι» στη διαρκή λιτότητα, στην «Εκθεση των πέντε προέδρων», επικεφαλής των πέντε ευρωπαϊκών θεσμών, ήτοι, του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Μάριο Ντράγκι, του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του Ντόναλντ Τουσκ, του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, του Γερούν Ντάισελμπλουμ, του προέδρου του Eurogroup, και του Μάρτιν Σουλτς, του προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου, το συμπέρασμα ήταν «περισσότερη Ευρώπη», ότι «το ευρώ δεν έχει προβλήματα στην αρχιτεκτονική του», ότι η ευρωπαϊκή ανεργία και η ελληνική ανεργία του 25% είναι κάτι σαν πρόβλημα οδοντοφυΐας που θα θεραπευτεί με «περαιτέρω ενοποίηση» και «την εφαρμογή των κανόνων».
Υπό τα όμματα της Μέρκελ και του Σόιμπλε η Ελλάδα γύρισε στο «Ναι». Παράλληλα, σε όλους τους λαούς εστάλη ένα ξεκάθαρο μήνυμα: «Μπορείτε να λέτε ό,τι θέλετε, να ψηφίζετε ό,τι θέλετε, αλλά θα ακολουθήσετε την πολιτική που εμείς θα υπαγορεύουμε».
Η Ευρώπη, αντικρίζοντας το Brexit, πληρώνει το πείραμα της Ελλάδας. Αλλά ενώ η Ελλάδα είναι μια χώρα decision taker (μια μικρή χώρα που δεν μπορεί να πάρει δικές της αποφάσεις), η Μεγάλη Βρετανία είναι χώρα decision maker (παίρνει αποφάσεις). Βέβαια, όπως και στην Ελλάδα, σχέδιο για την επόμενη μέρα δεν υπήρξε από καμία πλευρά.
Οι Βρετανοί τώρα –αλληθωρίζοντας στο Bremain– ξεθάβουν το φάντασμα του Τσόρτσιλ με ένα από τα πιο διάσημα αποφθέγματά του: «Το πρόβλημα με τη διάπραξη μιας πολιτικής αυτοκτονίας είναι ότι ζεις για να μπορείς να το μετανιώσεις». Μεταφέρουν τη λογιστική των γενεών στην πολιτική ψήφο, υπονοώντας ότι οι γέροι Brexiteers δεν θα ζήσουν πολύ για να το μετανιώσουν, ενώ οι νέοι Βρετανοί που τάχθηκαν με το «Μένουμε Ευρώπη» θα ζουν για να φτύνουν στους τάφους των γερόντων. Τρικυμία...
Η παραδοχή ότι δεν αποφασίζουν οι λαοί συνεπάγεται ληξιαρχικό τέλος για τη δημοκρατία. Αλλά και η παραδοχή ότι αποφασίζουν οι λαοί συνεπάγεται επιλογή στην αυτοκαταστροφή τους. Προσώρας, η μεγάλη εικόνα στην Ευρώπη έχει κάτι από τον αποφθεγματικό λόγο του Φερνάντο Πεσόα: «Κανείς δεν καταλαβαίνει κανέναν. Ολα είναι διάκενο και τυχαίο, αλλά όλα είναι στη θέση τους».
Βέβαια, υπάρχουν εναλλακτικές ανάμεσα στο κράτος και την αγορά. Αλλά δεν τις θέλουν ούτε οι κυβερνήσεις, ούτε οι αγορές. Ομως, για πόσο; Ο πόλεμος μετράει θύματα.
Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 11/7/2016.
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
«ΠΟΛΙΤΕΣ»
Οι πολίτες παίρνουν το λόγο
Ημερομηνία μετάδοσης: Παρασκευή 24 Ιουνίου 2016, μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα
Στην τέταρτη εκπομπή «Πολίτες», που θα μεταδοθεί την Παρασκευή 24 Ιουνίου, μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα, από την ΕΡΤ1 με θέμα «Έξι μήνες Συμβούλια Κοινωνικού Ελέγχου - Ένας χρόνος επαναλειτουργίας της ΕΡΤ. Απολογισμός. Προοπτικές», δέκα (10) μέλη του Προεδρείου και της Επιτροπής Προγράμματος και Δημοσίου Διαλόγου του Συμβουλίου Κοινωνικού Ελέγχου (ΣΚΕ) Αττικής της ΕΡΤ και εννιά (9) φοιτητές, συζητούν με τους δημοσιογράφους: Αγγέλα Νταρζάνου (Αυγή), Σωτήρη Μανιάτη (Εφημερίδα των Συντακτών) και τον Γιώργο Πλειό, καθηγητή στο τμήμα ΜΜΕ του ΕΚΠΑ. Συμμετέχουν ο Σταύρος Καπάκος, Γεν. Διευθυντής Ενημέρωσης της ΕΡΤ και ο Νίκος Τσιμπίδας, Προιστ. Ραδιοφώνου και μέλος την Επιτροπής Κοινωνικής Ευθύνης της ΕΡΤ.
Η εκπομπή «Πολίτες» είναι ένα εγχείρημα ανοιχτού συμμετοχικού διαλόγου που επιχειρείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η ΕΡΤ ανοίγεται στην κοινωνία και καλεί τους πολίτες να συμμετέχουν στις διαδικασίες αλλαγής και εξέλιξής της προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος.
Η εκπομπή είναι μηνιαία και το συντονισμό και την παρουσίαση έχει ο Περικλής Βασιλόπουλος, δημοσιογράφος και υπεύθυνος του ΚΕΕΠ της ΕΡΤ.
ΕΡΤ Σας ακούμε
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.ert.gr, όπου μπορείτε να συμμετάσχετε σε ένα ερωτηματολόγιο, σχετικά με το τι είδους ΕΡΤ θέλετε. Απαντώντας μόλις σε 10 ερωτήσεις που αφορούν το περιεχόμενο και τις αλλαγές που εσείς προτείνετε, παίρνετε μέρος στην προσπάθεια βελτίωσης της δημόσιας τηλεόρασης.
Τα αποτελέσματα θα κοινοποιηθούν στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΡΤ, στο Συμβούλιο Κοινωνικού Ελέγχου Αττικής και στη συνέχεια θα δημοσιοποιηθούν.
Η γνώμη σας μετράει!
Το ΣΚΕ Αττικής της ΕΡΤ αποτελείται συνολικά από 110 μέλη με ίσο αριθμό εκπροσώπων 55 κοινωνικών φορέων και 55 πολιτών που κληρώθηκαν ανάμεσα σε 2.260 πολίτες, οι οποίοι δήλωσαν συμμετοχή. Το ΣΚΕ Αττικής, μαζί με το ΣΚΕ Κεντρικής Μακεδονίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη, είναι τα δύο (2) πρώτα από τα δεκατρία (13) ΣΚΕ που θα συγκροτηθούν σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Τα ΣΚΕ αποτελούν μια καινοτομική πρωτοβουλία που προβλέπεται από το νόμο 4324/15 για τη νέα ΕΡΤ, είναι ανεξάρτητα όργανα με συμβουλευτικό χαρακτήρα και έχουν σκοπό τη βελτίωση της ΕΡΤ, υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Αρμόδια υπηρεσία για τη συγκρότηση και τη λειτουργία τους είναι το Κέντρο Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Πολιτών (ΚΕΕΠ), υπό την εποπτεία του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΡΤ.
Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Site: polites.ert.gr
Facebook: www.facebook.com/politesert
Twitter: https://twitter.com/polites_ert
Τηλέφωνο: 210 6092323
Η συνάντηση στη γωνία Βαλτετσίου και Μαυρομιχάλη με τον Γιώργο Δαρδανό, τον ιδρυτή των εκδόσεων Gutenberg. Γλυκό αττικό απόγευμα, 6 Ιουνίου. «Πάμε μέχρι του Γκοβόστη. Βραβεύτηκε ο Γιώργος Κεντρωτής για τη μετάφραση των ποιημάτων του Μπρεχτ».
Θυμήθηκα την πρώτη επαφή με την ποίηση του Μπρεχτ το '78, στη μετάφραση του Μάριου Πλωρίτη από το Θεμέλιο, τη θεατρική «Αντιγόνη» του σε μετάφραση του Α. Σολομού στη Θεατρική Βιβλιοθήκη της Δωδώνης. Η ιστορική επαφή με τον Μπρεχτ από το 1957, όταν ο Κάρολος Κουν ανέβασε τον «Κύκλο με την κιμωλία» στο υπόγειο του «Ορφέα». Από τον Κεντρωτή, μεταξύ πολλών άλλων, κρατώ τη μετάφραση στο «Περί βλακείας» του Ρόμπερτ Μούζιλ που μου χάρισε ο ίδιος το 1992, μα πιότερο τη φιλία.
Στην οδό Ζ. Πηγής –φτάσαμε– στο ύψος της Καλλιδρομίου, ο άλλος ιστορικός οίκος, οι Εκδόσεις Γκοβόστη. Εκεί ο Αρης Αλεξάνδρου εργάστηκε το 1943 ως επαγγελματίας μεταφραστής –στη δική του γλώσσα διαβάσαμε Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Αχμάτοβα, Ερενμπουργκ κ.ά. Τρίτη γενιά σήμερα, οι Γκοβόστηδες, με επικεφαλής τον εγγονό, Κώστα Γκοβόστη, μας καλωσόρισαν μαζί με τους υπεύθυνους του περιοδικού «Τα Ποιητικά», τον Κώστα Παπαγεωργίου και την κριτικό και μεταφράστρια Τιτίκα Δημητρούλια –καθηγήτρια του ΑΠΘ και παλιά φίλη από την εποχή του «Διαβάζω» με τον Ηρακλή Παπαλέξη.
Το περιοδικό «Τα Ποιητικά» απένειμε το βραβείο μεταφρασμένης ποίησης «Αρης Αλεξάνδρου» στον Γ. Κεντρωτή για τον τόμο «Μπέρτολτ Μπρεχτ: Η βαβυλωνιακή σύγχυση των λέξεων και άλλα 499 ποιήματα», Gutenberg, 2014 –μια ανθολογία εύρους της ποιητικής του Μπρεχτ που πρώτη φορά εκδίδεται στα ελληνικά.
Το σκεπτικό της απονομής του βραβείου λιτό: «Η εργασία του Γ. Κεντρωτή αποτελεί έναν "άθλο" όπως έλεγαν παλιά. Εχει αντιμετωπίσει συνολικά την ποιητική εικόνα του Μπρεχτ, πράγμα που είναι απαραίτητο στην περίπτωση ενός τόσο σπουδαίου ποιητή. (...) Ο Γ. Κεντρωτής έχει μακρά θητεία στα γράμματα και στη μετάφραση. (...) Στο πρόσωπό του τιμούμε τη μεταφραστική "μαστοριά"...».
Η αντιφώνηση δωρική: «Ευχαριστώ (...) για το βραβείο που φέρει το όνομα του μεγαλύτερου Ελληνα μεταφραστή και δυνάμει δασκάλου όλων των ομόγλωσσών μας μεταφραστών». Εν μέσω κρίσης για το βιβλίο, η ανατροπή του «κανόνα του ανταγωνισμού» ήρθε σύντομα από τους δύο εκδότες. Ο Δαρδανός: «Επιτρέψτε μου να αφιερώσω το βραβείο στην οικογένεια Γκοβόστη». Ο Γκοβόστης: «Οσο υπάρχουν οι εκδόσεις Gutenberg και οι Δαρδανοί με τα ποιοτικά τους βιβλία, νιώθω ότι δεν είμαι μόνος...».
Και, στη συνέχεια, η πραγματική οικονομία της ποίησης, το υλικό αποτύπωμα του πολιτισμού: τα εργαστήρια των ομοτέχνων∙ η συντροφία. Σαν γυμνασιάρχης ο Παπαγεωργίου φώναζε τα ονόματα των νέων συνεργατών του περιοδικού οι οποίοι απήγγελλαν ένα-δύο ποιήματά τους, ανέκδοτα και άλλα από την πρώτη τους ποιητική συλλογή «ιδίοις αναλώμασι». Η σκέψη, ο κάματος της τέχνης, η υπεροχή της ελληνικής, η πύκνωση των νοημάτων και των ιδεών, η κατάθεση της γραφής, της ψυχής...
Η μεγάλη παράδοση της ελληνικής ποίησης, οι ποιητές του κόσμου, η σχέση των μεγαλύτερων με τους νεότερους, η στοχαστική-κριτική συνάφεια υφαίνεται γύρω από τα περιοδικά, όπως «Τα ποιητικά» του Γκοβόστη, η «Ποιητική» του Πατάκη, το «Οροπέδιο» του Δημήτρη Κανελλόπουλου, η «Νέα ευθύνη» με τον Δ. Κοσμόπουλο, το «Εντευκτήριο» με τον Γιώργο Κορδομενίδη, το «Κουκούτσι», το «Πλανόδιον» και πολλά άλλα –που δεν φτάνουν στα σχολεία, στα Γυμνάσια, στα Λύκεια– που κυκλοφορούν χέρι χέρι μεταξύ των ομοτέχνων. Και με την Πολιτεία απούσα∙ να αντιμετωπίζει όλες αυτές τις γονιμοποιούς φυλές ως μη υπάρχουσες, περιττές, τους ποιητές σαν λαπάδες... Και αθέατους και λαπάδες.
Κοίταζα δίπλα μου τον αγαπημένο ποιητή Γιώργο Μαρκόπουλο. Είχαμε γνωριστεί στα τέλη του '70, όταν, φοιτητής εκείνος της ΑΣΟΕΕ, έπαιζε στον «Κύκλο με την κιμωλία» του Μπρεχτ με το Θεατρικό του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Δεν είπαμε πολλά. Καταλαβαίναμε.
Ολη αυτή η παραγωγή, ο μόχθος χάρισμα απλήρωτο... Από τους ταλαντούχους νέους, πολλοί ανήκουν πλέον στην «generation jobless», τη γενιά των ανέργων. Ποιος ανησυχεί για την περιθωριοποίησή τους; Τα άξεστα πάθη ποτέ δεν νοιάστηκαν για τις λίμπρες πολιτισμού που χάνει το κοινωνικό σώμα, το αύριο.
Και απέναντι, η γκλαμουριά, το κιτς, η χλίδα. Ο,τι επιβραβεύει η σόου μπιζ και η κατανάλωση: τα πρότζεκτ «της τέχνης και του πολιτισμού» των εταιρειών και των πλούσιων ιδρυμάτων, της διαφήμισης και των μεγάλων χορηγιών. Διόλου κακό –απεναντίας– ότι στα «Οσκαρ του βιβλίου» 2016 του Public, το βραβείο ποίησης πήγε στον Καβάφη –ένα βραβείο που κανείς δεν παρέλαβε. (Στην ουσία βραβεύτηκε ο εξαιρετικός τόμος που επιμελήθηκε ο Δ. Δημηρούλης, «Κ.Π. Καβάφης: Τα Ποιήματα, δημοσιευμένα και αδημοσίευτα», εκδ. Gutenberg, 2015).
Το βραβείο μπορεί να δείχνει τη συντριπτική υπεροχή του Καβάφη. Ομως, μπορεί να δείχνει και τάση «να τον κάνουμε δικό μας», μιντιακό, μερικευμένο φιρμέ ευκολάκι που θα δώσει κάτι στο λαμέ μας, αλλά και την ευκολία που η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος της αμορφωσιάς τολμά να ασχημονεί για πολλοστή φορά «επαναστατικώ δικαίω» στο άγαλμα του εθνικού ποιητή Κωστή Παλαμά, γωνία Ακαδημίας και Ασκληπιού.
—Σολωμός! «Ποιο καλέ, το ψάρι;» —Καβάφης! «Καλέ, αυτός δεν πήρε το βραβείο στο Παλλάς;» —Ποιος είναι αυτός ρε; «Δεν ξέρουμε». —Καλά, γαμ...στε τον!
Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 16/6/2016
Εθνικού ψυχοδράματος συνέχεια... και με offshore. Η φτωχοποίηση μέσω της υπερφορολόγησης των πολλών και, απέναντί της, η επίδειξη ωμής απληστίας των λίγων πλούσιων και ισχυρών είναι απόλυτη. Είναι δε εξοργιστική, όταν η όλη εικόνα εισβάλλει βίαια στους θεσμούς της πολιτικής, χτυπώντας ευθέως το δημόσιο συμφέρον... Οχι μόνον το ελληνικό συμφέρον, αλλά την παγκόσμια πραγματική οικονομία.
Για να βάζουμε τα πράγματα στη θέση τους. Ουδέποτε στον δημόσιο διάλογο ετέθη μόνον η λογιστική διάσταση των offshore –παρ' ότι το λογιστικό ίχνος ήταν πολύ σημαντικό για τους «καλλιτέχνες» της φοροαποφυγής στις ΗΠΑ, στο Σίτι του Λονδίνου ή στο Λουξεμβούργο.
Προκαλούσε εύλογο εκνευρισμό στη Δύση η πολιτική τους πτυχή. Ηταν γνωστή η σχέση, λ.χ., του σάχη της Περσίας, του Μάρκος των Φιλιππίνων, του Αμίν Νταντά της Ουγκάντα, του Σαντάμ Χουσεΐν, του Καντάφι και δεκάδων άλλων ηγετών, μοναρχών, ισόβιων προέδρων και δικτατόρων με τα λάφυρα και τη διαφθορά.
Εξίσου γνωστή ήταν η προστασία και η διευκόλυνση που παρείχε σε όλες αυτές τις ελίτ το επίσημο δίκτυο των δυτικών τραπεζών και των επικρατειών εχεμύθειας. Από τη δεκαετία του 1980 ήταν κοινή πεποίθηση στους οικονομικούς οργανισμούς (ΟΟΣΑ, ΔΝΤ κ.λπ.) ότι η διόγκωση της νομισματικής σφαίρας και, εν συνεχεία, η παράλληλη αυτονόμησή της από τις εθνικές ρυθμίσεις δεν είχε απλώς να κάνει με κάποιο «μαύρο», αόρατο, τρομερό δίκτυο εγκληματιών και εμπόρων ναρκωτικών που πολιορκούσε τα οχυρά των εθνικών δημόσιων εσόδων.
Επρόκειτο για ένα καθ' όλα αξιοσέβαστο, καθιερωμένο σύστημα εξουσίας το οποίο αποδεχόταν το διακεκριμένο πλιάτσικο και τη διαφθορά ως φυσιολογικό κομμάτι της καθημερινής λειτουργίας του και ασπαζόταν την ιδεολογικοποιημένη άποψη ότι «οι φόροι είναι για τα ανθρωπάκια».
Η βασίλισσα της Αγγλίας, π.χ., άρχισε να πληρώνει φόρους από το 1993. Η πυραμίδα του Μπέρνι Μέιντοφ, η Long Term Capital Management, η Lehman Brothers, η ασφαλιστική AIG, η Enron του «Kenny Boy» (έτσι αποκαλούσε χαϊδευτικά τον διευθύνοντα σύμβουλο της Enron, Κένεθ Λέι, o τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους ο νεότερος) ήταν βουτηγμένες στις offshore.
Στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής οικονομίας, οι φορολογικοί παράδεισοι αποτελούσαν κοινό μυστικό με δύο χαρακτηριστικά:
α) ήταν λατρεμένο παιχνίδι των ελίτ χρήματος και εξουσίας,
β) παρείχαν ασυλία και μυστικές διευκολύνσεις στα μέλη τους ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με στοιχεία της κυβέρνησης των ΗΠΑ του 2008, οι 83 από τις 100 μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες είχαν θυγατρικές offshore και σύμφωνα με στοιχεία του Tax Justice Network του 2009, οι 99 από τις 100 μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης χρησιμοποιούσαν υπεράκτιες θυγατρικές.
Ενδεχομένως, λίγο ενδιαφέρει το ιστορικό και ο ιδεολογικός τρόπος με τον οποίο αναπτύχθηκαν οι offshore. Πάντως, πάνω από το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πλούτου (πάνω από 13-18 τρισεκατομμύρια δολάρια) βρίσκεται «κάπου εκεί έξω», προκαλώντας παγκόσμια απορρύθμιση και μακροοικονομικές ανισορροπίες.
Τα συσσωρευμένα κεφάλαια στις offshore σε στενή αλληλοσύνδεση (interconnections) με τις μεγάλες τράπεζες, μαζί με την απορρύθμιση και την άκρατη ελευθερία προκάλεσαν την εμφάνιση των καινοτομιών που οδήγησαν στην κρίση του 2007-2008 των ΗΠΑ και στην κρίση χρέους της Ελλάδας το 2009-2010 και μετά στην ευρωζώνη.
Το ΔΝΤ το 2009 εξηγούσε σε έκθεσή του πώς οι offshore μαζί με τα φορολογικά συστήματα αύξησαν τις ροές του παγκόσμιου χρέους. Αλλη έκθεση του ΔΝΤ (4 Οκτωβρίου 2010, με τίτλο «Κατανοώντας τις χρηματοπιστωτικές διασυνδέσεις» δείχνει το πώς η ελληνική κρίση θα επηρέαζε συστημικά τον κόσμο – παρ' ότι η έκθεση των διάφορων funds στην Ελλάδα ήταν μικρή.
Η έκθεση αυτή στο Διάγραμμα 10, στη σελίδα 19, χαρτογραφεί τις διασυνδέσεις περίπου 100 εμπλεκόμενων χωρών.
Με έναν μαύρο κύκλο δείχνει ένα κρίσιμο σύνολο δεκαπέντε χωρών και καταγράφει τις μεταξύ τους διασυνδέσεις, παρουσιάζοντας το «καυτό» χρήμα που σχετιζόταν με το ελληνικό χρέος. Με εξαίρεση τη Γαλλία και τη Γερμανία –οι τράπεζες των οποίων ήταν βαθιά αναμεμειγμένες στο ελληνικό χρέος–, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, οι υπόλοιπες χώρες ήταν οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, τα νησιά Καϊμάν, το Μπαχρέιν, η Βερμούδα, η Νήσος του Μαν, το Τζέρσεϊ, το Λιχτενστάιν, το Γκρένσεϊ, η Ιρλανδία, βέβαια, το Λουξεμβούργο και, σίγουρα, η Ελβετία –όλες επικράτειες των offshore.
Η όλη εικόνα χαρτογραφημένη σε ένα τεράστιο, πολυπλόκαμο δίκτυο απορρυθμισμένης αδιαφάνειας που επηρεάζει την πραγματική ζωή στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική, την Ασία...
Η παράνομη φοροδιαφυγή και η θεωρητικώς εύλογη φοροαποφυγή απεικονίζονται σαν ένα ζαλιστικό ζιγκ ζαγκ, στο οποίο τελικά είναι απίθανο να διαπιστωθεί σε ποια μεριά του νόμου βρίσκονται οι offshore.
Πάντως, τον καλύτερο ορισμό της διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα σε «συνεργαζόμενες» και «μη συνεργαζόμενες offshore» και ανάμεσα στη «φοροδιαφυγή» και τη «φοροαποφυγή» τον είχε δώσει ο βιτριολικός πρώην υπουργός Οικονομικών της Μεγάλης Βρετανίας, Ντένις Χίλι: «Ανάμεσα στη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή, η απόσταση έχει το πάχος του τοίχου της φυλακής».
Ή όπως είχε πει το 2012 ο Βίκτωρ Ρέστης: «Δεν μπορείς να λες στους πλοιοκτήτες που έχουν έναν βαθμό φορολογικής ασυλίας σε όλο τον κόσμο "θα σε φορολογήσω". Ναι, σίγουρα. Βρες με πρώτα!».
Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 9/6/2016.
• Πρόταση για μηνιαία εκπομπή της ΕΡΤ για την Παιδεία με συμμετοχή μόνο μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας, εκπαιδευτικών θεσμών και αντίστοιχων κοινωνικών φορέων (Πρόταση Περικλή Λύτρα, μέλος ΣΚΕ, ΤΕΙ Αθήνας).
ΕΡΤ και Ελληνική Γλώσσα
• Πρόταση για επαναφορά εκπομπής στην ΕΡΤ για την σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας τύπου «Εν Αρχή ην ο Λόγος», με τον καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη (Πρόταση Σιτούι Ιωάννας-Λειλά, πολίτης, μέλος ΣΚΕ). Το θέμα της ελληνικής γλώσσας απασχόλησε σε πολλά σημεία την εκπομπή (π.χ μαρτυρίες υποψηφίων στις πανελλαδικές στο ένθετο βίντεο). Ξεκίνησε ένας διάλογος με την παρατήρηση του καθηγητή κ. Θ. Βερέμη ότι υπάρχει σύγχυση με την χρήση των λόγιων όρων «Κατ' αρχήν» (αγγλιστί in principle, στην αρχή συμφωνώ, στα επιμέρους διαφωνώ) και «Κατ'αρχάς» (αρχικά, πρώτα πρώτα, στην αρχή). Ο παρουσιαστής της εκπομπής αντέτεινε ότι στα νεοελληνικά έχουμε την καθιέρωση της ενιαίας λέξης «Καταρχήν» που παρουσιάζει αλλαγή μορφής και της λόγιας σημασίας και σημαίνει «Αρχικά, στην αρχή θα ήθελα να πω...» άρα σωστά χρησιμοποιείται ως συνώνυμη στο λόγιο «Κατ'αρχάς» (μια από τις δεκάδες χρησιμοποιούμενες διτυπίες στη σύγχρονη κοινή νεοελληνική). Έχουμε δηλαδή στην διάθεσή μας τρεις και όχι μόνον δύο συγγενείς στην μορφή λέξεις. Το θέμα που αναδεικνύεται είναι το εξής δίλημμα: Στατική ή δυναμική χρήση της συνεχώς εξελισσόμενης ελληνικής γλώσσας; Τι είδους αντιμετώπιση πρέπει να έχει η ΕΡΤ;
Γραμματισμός στα ΜΜΕ σε συνδυασμό με τον «Ψηφιακό γραμματισμό» ή «Εγγραματισμό».
Ποιος ο ρόλος της ΕΡΤ ;
• Πρόταση για δράση της ΕΡΤ στην Δια βίου Μάθηση των ενηλίκων (Άννα Μαυρουδή)
• Εκπαιδευτική τηλεόραση από το Σεπτέμβρη στην ΕΡΤ (Άννα Μαυρουδή)
• Οι ειδήσεις από τους μαθητές για τους μαθητές (News School Day- BBC, Logo!- ZDF)
• Στην Σουηδία όλες οι τάξεις του δημοτικού ξεκινούν το πρωί με ένα δελτίο της δημόσιας ραδιοφωνίας. Αυτό μπορεί και πρέπει να το κάνει και η ΕΡΤ πειραματικά, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας (πρόταση Αντώνη Λιάκου)
Γενικές Παρατηρήσεις:
• Ανάγκη συνέχειας/αλληλουχίας στη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής. Αξιολόγηση τόσο των δομών, θεσμών και δυναμικού σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης όσο και των πολιτικών που εφαρμόζονται στην παιδεία (Δώρα Ξενίδου, πολίτης, μέλος ΣΚΕ)
• Εθελοντισμός, νέο σχολείο και ΕΡΤ (πρόταση Π. Παυλίδη, Φοιτητή ΤΕΙ)
• Προσοχή στην ειδική αγωγή (πρόταση Μαρίας Γεράκη, πολίτης, μέλος ΣΚΕ)
• Ο ρόλος της ΕΡΤ στην συμμετοχή των γονέων στην προγραμματιζόμενη μεταρρύθμιση και το διαπολιτισμικό σχολείο (πρόταση Μαρίας Γεράκη, πολίτης, μέλος ΣΚΕ)
• Ανάγκη επιλογών για τους μαθητές και τους γονείς τους. Κατ'οίκον εκπαίδευση, κουπόνι εκπαίδευσης -Voucher System (Πρόταση Αλέξανδρου Γεωργιάδη, πολίτης, μέλος ΣΚΕ)
• Απανωτές προσπάθειες μεταρρυθμίσεων χωρίς συνέχεια (Αντιγόνη Ζύγρα, πολίτης, μέλος ΣΚΕ)
• Σχετικά με το άρθρο 16 παρ. 5 που απαγορεύει την λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ (ερώτηση Δημήτρη Χριστόπουλου, πολίτης, μέλος ΣΚΕ)
Εκ μέρους της ΟΛΜΕ ο Θεόδωρος Τσούχλος, μέλος του ΣΚΕ, είπε ότι ως τώρα, ο επίσημος συνδικαλιστικός φορέας των καθηγητών έχει προσκληθεί μόνο μια φορά.
Συμφώνησε με την δέσμευση του προέδρου ΕΣΥΠ Ν. Θεοτοκά για συστηματική συμμετοχή της ΟΛΜΕ στην δεύτερη φάση του διαλόγου για την Παιδεία.
Ο κ. Θεοτοκάς τόνισε επίσης ότι στις ολοκληρωμένες προτάσεις που θα γίνουν στον Υπουργό Παιδείας θα υπάρχει ειδικό κεφάλαιο για τον ρόλο της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης στην Εκπαιδευτική διαδικασία.
1990: Τη δεκαετία του ανεκδιήγητου «τέλους της Ιστορίας», όταν ο Γερμανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ -ο θεωρητικός της «κοινωνίας της διακινδύνευσης»- είχε πει ότι «το μεγαλύτερο πλήγμα που έδωσε ποτέ ο κομμουνισμός στον καπιταλισμό το κατάφερε με την αυτοκατάρρευσή του», είχε πέσει γέλιο. Εμοιαζε με ανέκδοτο. Και να 'μαστε ενώπιον του αυτοκαταστροφικού, ασύδοτου καπιταλισμού – δίχως εναλλακτική.
Ομοίως, το ακροατήριο του κοινωνιολόγου Αντονι Γκίντενς -μέντορα του Τόνι Μπλερ και των Νέων Εργατικών της Αγγλίας- γελούσε συγκαταβατικά στην αποστροφή του «αν η Ε.Ε. κάνει αίτηση εισδοχής μέλους στον ίδιο της τον εαυτό, σίγουρα θα αποκλειστεί, διότι δεν πληροί τα δημοκρατικά κριτήρια που η ίδια ζητάει από τις υποψήφιες χώρες».
2016: Οι λαοί της Ευρώπης υφίστανται και υπομένουν, απέλπιδες, οργισμένοι, άλλοι στους δρόμους και τις πλατείες και άλλοι περιμένοντας την κάλπη για να εκδικηθούν τις αντιδημοκρατικές δημοκρατίες. Και η «Ευρώπη των λαών»;
Φαίνεται πως έσβησαν στην ευρωπαϊκή συλλογική μνήμη τα μεταπολεμικά αυθόρμητα, οραματικά κινήματα: το «United Europe Movement» της Μεγάλης Βρετανίας, το «United States of Europe» της Γαλλίας, το κίνημα «European Bund» της Γερμανίας κ.ά. Η «Ευρώπη των λαών» του τέλους του 1940 έχει αντικατασταθεί από την «Ευρώπη των Βρυξελλών»: των κανόνων, των λόμπι, των τραπεζών και των αγορών.
Αυτή η «Ευρώπη των Βρυξελλών» κυβερνιέται από τους αντιπάλους των ευρωσκεπτικιστών, τους –ούτως ειπείν– ευρωπαϊστές-κοινοτικούς νεοτριμπαλιστές (μια ιδιαίτερη νέα φυλή στην οποία συμμετέχουν χρυσοπληρωμένοι baby boomers και κόβαλοι νεαροί 30χρονοι-40χρονοι, όλοι τους μνημειώδεις για την ιστορική τους κενότητα, την ακατανοησία του παρόντος, την ηθική και πνευματική τους αργία).
Σε κάθε ευκαιρία αναμασούν τα «περισσότερη Ευρώπη», «ευρωπαϊκό όραμα», «διεύρυνση», «εμβάθυνση», «ευρωπαϊκό μέλλον», «κοινοτικές οδηγίες», «κεκτημένο», «εταίροι», αλλά και «bail-out», «bail-in» κ.λπ.
Το πιο μετανεωτερικό: Οι Βρυξέλλες, που δεν είναι πρωτεύουσα κανενός, είναι πρωτεύουσα των Διηρημένων Πολιτειών της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, το πιο προνεωτερικό -διάβαζε πιο μεσαιωνικό: Ολοι αυτοί οι ευρωπαϊστές-κοινοτικοί νεοτριμπαλιστές αυτοαναπαράγονται και αυτοσυντηρούνται εις βάρος των λαών, έχοντάς τους γυρισμένη την πλάτη.
Αυτή η ελίτ των υπερδιαπιστευμένων και παντοδύναμων νεαρών μισθοφόρων και των μεντόρων τους (του Γιούνκερ, λ.χ., ή του Σουλτς –ποιος θυμάται τον Μπαρόζο;) δρα σαν μεσαιωνικού τύπου ιπποτική αδελφότητα και οι λαοί τούς αντιλαμβάνονται σαν έναν έσω κατακτητή: «Το πουγκί σας ή τη ζωή σας».
Μπορεί και να φτύνουν (κρυφίως) στους τάφους των μπαρουτοκαπνισμένων από τον Β΄ Παγκόσμιο ιδρυτών της Ενωμένης Ευρώπης (των Αλτιέρο Σπινέλι, Ερνέστο Ρόσι, Αλτσίντε ντε Γκάσπερι, του Ρομπέρ Σουμάν και του Ζαν Μονέ, του Βέλγου σοσιαλιστή Πολ-Ανρί Σπάακ, ακόμα και του χριστιανοδημοκράτη Γερμανού Κόνραντ Αντενάουερ).
Ολοι τους παραγκωνίζουν τις αρχές της δημοκρατίας, της ειρήνης, της ευημερίας, της ελευθερίας, του κράτους πρόνοιας, της εργασίας και της κοινωνικής ασφάλισης, της ελεύθερης έκφρασης, της σκέψης, της ανεκτικότητας, του σεβασμού των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Και ποιο το πολιτικό ανάγλυφο σήμερα; Οποιοδήποτε κόμμα ή κυβερνητικός συνασπισμός βρεθεί στην κάλπη θα δει τα ποσοστά του να εξαερώνονται. Η Γαλλία και το Βέλγιο είναι ανάστατες χώρες. Ο Ολάντ καταποντίζεται. Ο Τσίπρας δεν αισθάνεται άνετα.
Η Μεγάλη Βρετανία είναι αμφίθυμη στο Brexit και ο Κάμερον θα κληθεί να διαχειριστεί το όποιο αποτέλεσμα. Η Αυστρία βγήκε διχασμένη στις εκλογές. Αλλά και οι Αμερικανοί ακκίζονται με το «πείραμα Τραμπ». Ο δε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, χαίρεται για την «ήττα των ευρωσκεπτικιστών» στο θρίλερ των αυστριακών προεδρικών εκλογών. Ποτέ δεν αναρωτήθηκε για τις αιτίες που απελευθερώνουν τα ακροδεξιά-αντιμεταναστευτικά αντανακλαστικά (π.χ. στην Αυστρία το ακροδεξιό FPO του Χόφερ πήρε το 49,7% των ψήφων).
Από το 2010, όταν η Ελλάδα πήρε το πρώτο Μνημόνιο και έγινε η δακτυλοδεικτούμενη χώρα του κόσμου, έχουν αλλάξει πολλά. Εσκασε το αυγό του φιδιού. Ξέχασα. Δεν έχει αλλάξει τίποτα στη Γερμανία (Μέρκελ και Σόιμπλε) και τίποτα στις Βρυξέλλες.
Απλώς, η κατάσταση στην ευρωζώνη έγινε χειρότερη, όπως και στην Ε.Ε., εν μέρει επειδή αυξήθηκε το δημοκρατικό έλλειμμα για το οποίο μιλούσε πριν από είκοσι χρόνια ο Γκίντενς, εν μέρει επειδή οι οικονομικές επιδόσεις έγιναν θλιβερές για όλους και εν μέρει επειδή υπάρχει η εμμονή στη συνέχιση των αντιλαϊκών, αναποτελεσματικών πολιτικών.
Τον ευρωσκεπτικισμό τον γεμίζει η διαστρέβλωση της σημασίας των κραυγών. Οι λαοί στέλνουν μηνύματα: στη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ισπανία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Ελλάδα, την Ιταλία. Ολοι ζητούν κοινωνική ειρήνη, καλύτερη ζωή, όνειρα και όχι εφιάλτες, ελπίδες και όχι φόβους, ουτοπίες και όχι δυστοπίες.
Ολοι τους είναι Ευρωπαίοι και η ταυτότητά τους δεν ορίζεται μόνον από νατιβισμούς αλλά και από ισχυρές συμβολικές εικόνες, το πολιτισμικό φαντασιακό, από το βαθύ ρίζωμα του ευρωπαϊκού βίου. Δεν είναι όλοι ευρωσκεπτικιστές, αντιευρωπαϊστές, λαϊκιστές ή εθνίκια. Εκφράζουν πνεύμα αντίστασης ενάντια στις δυνάμεις που τους οδηγούν στον Μεσαίωνα και τον ολοκληρωτισμό. Το πνεύμα κατά των Βρυξελλών είναι δημιούργημα των Βρυξελλών.
Συνάμα, όμως, είναι έκφραση υπεράσπισης της ουσίας, της ταυτότητας της Ευρώπης, που μπορεί και οφείλει –αν επιτρέψουν οι Βρυξέλλες– να εκδηλωθεί δημιουργικά στην παρούσα περίοδο κρίσης. Με αλλαγή πλεύσης, με επιστροφή στις ιδρυτικές αρχές της Ενωμένης Ευρώπης. Με το λίγο της πολιτικής. Αυτό θέλουν οι λαοί.
Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" την 1/6/2016.
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
«ΠΟΛΙΤΕΣ»
Οι πολίτες παίρνουν το λόγο
Ημερομηνία μετάδοσης: Κυριακή 29 Μαΐου 2016, στις 00:30
Στην τρίτη εκπομπή «Πολίτες», που θα μεταδοθεί την Κυριακή 29 Μαΐου 2016, στις 00:30 από την ΕΡΤ1, δέκα (10) μέλη της Επιτροπής Παιδείας του Συμβουλίου Κοινωνικού Ελέγχου (ΣΚΕ) Αττικής της ΕΡΤ και δέκα (10) φοιτητές, συζητούν με τους: Αντώνη Λιάκο, πρόεδρο Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία, Νίκο Θεοτοκά, πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ), Θάνο Βερέμη, πρώην πρόεδρο ΕΣΥΠ (2004-2010) και Άννα Μαυρουδή, διευθύνουσα σύμβουλο στο Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης, για το ρόλο που μπορεί να παίξει η ΕΡΤ και η Εκπαιδευτική Τηλεόραση στην προώθηση της παιδείας και του πολιτισμού σε συνεργασία με το εκπαιδευτικό σύστημα.
Επίσης, μαθητές υποψήφιοι στις Πανελλήνιες Εξετάσεις απαντούν σε ερωτήσεις για τη χρήση της Νεοελληνικής Γλώσσας στη διδασκαλία και στα κοινωνικά δίκτυα και κάνουν προτάσεις για την ΕΡΤ. Παρουσιάζονται ακόμα, καινοτομικές προτάσεις ευρωπαϊκών δημόσιων τηλεοράσεων και η τηλεόραση των μαθητών για την προώθηση του «Γραμματισμού στα Μέσα» (Media Literacy).
Η εκπομπή «Πολίτες» είναι ένα εγχείρημα ανοιχτού συμμετοχικού διαλόγου που επιχειρείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η ΕΡΤ ανοίγεται στην κοινωνία και καλεί τους πολίτες να συμμετέχουν στις διαδικασίες αλλαγής και εξέλιξής της προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος.
Η εκπομπή είναι μηνιαία και το συντονισμό και την παρουσίαση έχει ο Περικλής Βασιλόπουλος, δημοσιογράφος και υπεύθυνος του ΚΕΕΠ της ΕΡΤ.
Το ΣΚΕ Αττικής της ΕΡΤ αποτελείται συνολικά από 110 μέλη με ίσο αριθμό εκπροσώπων 55 κοινωνικών φορέων και 55 πολιτών που κληρώθηκαν ανάμεσα σε 2.260 πολίτες, οι οποίοι δήλωσαν συμμετοχή. Το ΣΚΕ Αττικής, μαζί με το ΣΚΕ Κεντρικής Μακεδονίας με έδρα τη Θεσσαλονίκη, είναι τα δύο (2) πρώτα από τα δεκατρία (13) ΣΚΕ που θα συγκροτηθούν σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Τα ΣΚΕ αποτελούν μια καινοτομική πρωτοβουλία που προβλέπεται από το νόμο 4324/15 για τη νέα ΕΡΤ, είναι ανεξάρτητα όργανα με συμβουλευτικό χαρακτήρα και έχουν σκοπό τη βελτίωση της ΕΡΤ, υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Αρμόδια υπηρεσία για τη συγκρότηση και τη λειτουργία τους είναι το Κέντρο Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Πολιτών (ΚΕΕΠ), υπό την εποπτεία του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΡΤ.
Email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Site: polites.ert.gr
Facebook: www.facebook.com/politesert
Twitter: https://twitter.com/polites_ert
Τηλέφωνο: 210 6092323
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Μια εξαιρετική παρουσίαση-συζήτηση στο ΕΙΕ για τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, για ένα ευφυές, αποτελεσματικό και αποδοτικό κράτος
Με μεγάλη επιτυχία και σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του βιβλίου της διεθνούς φήμης οικονομολόγου Mariana Mazzucato "Το επιχειρηματικό κράτος - Ανατρέποντας μύθους", στις 19 Μαΐου στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Η εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε από τις Εκδόσεις Κριτική και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, κατάφερε να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον πάνω από 250 παρευρισκόμενων, χάρη στην κεντρική ομιλήτρια Μ. Mazzucato, η οποία ήρθε αποφασισμένη, και το πέτυχε, να καταρρίψει τον μύθο ότι το κράτος δεν καινοτομεί και δεν πρέπει να κάνει παραγωγικές επενδύσεις.
Η ιταλικής καταγωγής και αγγλοσαξονικής εκπαίδευσης συγγραφέας εστίασε στο πώς μπορούν να δημιουργηθούν ενδιαφέρουσες και δυναμικές συνεργασίες και συνέργειες μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ειδικά όσον αφορά την προώθηση της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας. Το θέμα δεν είναι ο δημόσιος τομέας κατά του ιδιωτικού, αλλά τι είδους δημόσιο τομέα και τι είδους ιδιωτικό τομέα χρειάζεται μια χώρα και ποια πρέπει να είναι η σχέση τους.
Το βιβλίο της καθηγήτριας Mariana Mazzucato (Πανεπιστήμιο Sussex) αποτελεί σημείο αναφοράς στη διεθνή συζήτηση για τη σχέση του κράτους με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, έχοντας ήδη μεταφραστεί σε επτά γλώσσες εκτός της Ελληνικής. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, η εκδότρια των Εκδόσεων Κριτική Μάγγη Μίνογλου, "πρόκειται για ένα ετερόδοξο βιβλίο με ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα και για το μέλλον της και το πώς θα βγούμε από αυτό το οικονομικό αδιέξοδο".
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ήταν οι ομιλίες του αναπληρωτή Υπουργού Έρευνας και Καινοτομίας Κώστα Φωτάκη που προσφώνησε τη συγγραφέα, της Δρ. Εύης Σαχίνη, διευθύντριας του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, του κ. Γιάννη Καλογήρου, καθηγητή Τεχνολογικής, Οικονομικής και Βιομηχανικής Στρατηγικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, του κ. Κωστή Βαΐτσου, ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο Kώστας Φωτάκης αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στο ευρωπαϊκό παράδοξο, το γεγονός δηλαδή ότι ενώ στην Ευρώπη υπάρχει καλή έρευνα, η αξιοποίησή της υστερεί, και σε χώρες σαν τη δική μας το παράδοξο αυτό εμφανίζεται ακόμα πιο έντονα. Ο υπουργός επισήμανε στην ομιλία του ότι υπάρχει εξαιρετική επιστημονική παραγωγή, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει και μεγάλο χάσμα καινοτομίας. "Στα πρώτα στάδια των επενδύσεων ο επιχειρηματικός κίνδυνος είναι μεγάλος και αυτό το ρίσκο καλείται να πάρει το κράτος που θα πρέπει να παίξει τον ρόλο του διευκολυντή για τη δημιουργία ευκαιριών και ταυτόχρονα διαμορφωτή του περιβάλλοντος εκείνου, όπου θα ανθίσουν αυτές οι ευκαιρίες. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, το επιστημονικό έργο της Mariana Mazzucato είναι πολύ σημαντικό και πολύ χρήσιμο, και πραγματικά προσβλέπουμε στη συνεισφορά της στη συζήτηση που έχουμε ανοίξει για τη διαμόρφωση αυτών των πολιτικών και την υλοποίησή τους" υπογράμμισε ο υπουργός.
Στην συνέχεια τον λόγο πήρε η Δρ Εύη Σαχίνη, η οποία τόνισε: "Η κεντρική συνεισφορά του βιβλίου της Mariana Mazzucato 'Tο Επιχειρηματικό Kράτος' βρίσκεται ακριβώς στον υπότιτλό του 'ανατρέποντας μύθους'. Στην ουσία η ανατροπή των μύθων είναι η ανασκευή των κυρίαρχων οικονομικών δογμάτων. Σύμφωνα με τη συγγραφέα, το κράτος όχι μόνο προστατεύει ενεργητικά την ιδιωτική πρωτοβουλία και επιχειρηματικότητα, αλλά αναλαμβάνει και ρίσκα τα οποία ο ιδιωτικός τομέας όχι μόνο δεν αναλαμβάνει, αλλά πολύ συχνά εξαρτά την τεχνογνωσία και την κερδοφορία του πάνω σε αυτά τα ρίσκα. Η συγγραφέας δείχνει ότι το κράτος διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαδικασία παραγωγής πλούτου από δραστηριότητες έντασης γνώσης, ως χρηματοδότης καινοτόμων και ρηξικέλευθων ιδεών, ακριβώς όταν οι προοπτικές επιβίωσης αυτών φαίνονται τόσο μικρές και φθίνουσες, όταν δηλαδή καμία ιδιωτικά προερχόμενη οικονομική αποτίμηση δεν θα τις εκτιμούσε ως οικονομικά συμφέρουσες. Το επιτυγχάνει, δε αυτό, αναλύοντας πλήθος παραδειγμάτων της ιστορίας της τεχνολογίας στον 20ο και 21ο αιώνα στις ΗΠΑ, όπου η κρατική ανάμιξη θεωρείται έγκλημα καθοσιώσεως".
"Αν και δεν είναι η πρώτη -στη γραμμή των ετερόδοξων οικονομολόγων- που δείχνει την ωφέλιμη πτυχή της κρατικής παρέμβασης, ωστόσο, είναι η πρώτη που το κάνει με τέτοια έμφαση και πλούτο παραδειγμάτων με τα οποία ένα ευρύτερο κοινό είναι εξοικειωμένο, αποτελώντας έτσι μία από τις αιτίες που το μήνυμά της διαχύθηκε σε διεθνές επίπεδο. Σε μία χώρα, όπως η Ελλάδα, όπου δηλαδή ο κρατικός τομέας είναι πολύ σημαντικός και κυρίαρχος (παράδειγμα: κρατικών προμηθειών), η περιστολή των δαπανών θα πρέπει να συνοδευτεί από μία αύξηση των κρατικών επενδύσεων σε αυτούς τους τομείς που ενέχουν τη μεγαλύτερη δυναμική θετικών επιδράσεων και διαχύσεων στην ευρύτερη οικονομία -η στόχευση δηλαδή των κρατικών επενδύσεων θα πρέπει να είναι επιλεκτική και έξυπνη" επισήμανε στην ομιλία της η Ε. Σαχίνη.
Ο Kωστής Βαΐτσος υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, στην ομιλία του ότι: "Το διεθνώς αναγνωρισμένο βιβλίο της Μ. Mazzucato είναι ιδιαίτερα επίκαιρο για τις τεκταινόμενες κρίσιμες αναπτυξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική οικονομία της βαθιάς κρίσης. Το βιβλίο αποφεύγει τις απλουστευτικές γενικεύσεις, καθαρά ιδεολογικού περιεχομένου, για ένα 'λιγότερο ή περισσότερο' Κράτος. Αντίθετα, επικεντρώνεται στις πιο σύνθετες και οπωσδήποτε όχι αυτόματες απαιτήσεις για το είδος του ιδιωτικού τομέα και το είδος καθώς και του ρόλου του δημοσίου που έχουν ανάγκη οι αναπτυξιακές επιλογές μιας σύγχρονης, δίκαιης και παραγωγικά αποτελεσματικής κοινωνίας".
Ο καθηγητής Γιάννης Καλογήρου, που έχει προλογίσει και την ελληνική έκδοση, αναφέρθηκε στο έργο της Mariana Mazzucato και στη μεγάλη επιτυχία της με αυτό το βιβλίο "που δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι ξαναέβαλε στην ατζέντα, το κράτος και το ερώτημα 'ποιον ρόλο πρέπει να διαδραματίζει και πότε πρέπει να παρεμβαίνει', σε μια περίοδο που το κράτος για πολλούς λόγους θεωρείται ότι πρέπει να φύγει μακριά. Σχετικά με το πότε πρέπει να παρεμβαίνει το κράτος η απάντηση δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι το κράτος πρέπει να παρεμβαίνει για να χρηματοδοτήσει καινοτόμα εγχειρήματα σε πρώιμο στάδιο. Όταν δηλαδή μια ιδέα κινδυνεύει να μην αξιοποιηθεί λόγω έλλειψης χρηματοδότησης, όταν δηλαδή κινδυνεύει να πέσει στη κοιλάδα του θανάτου, το κράτος θα πρέπει να αναλάβει το ρίσκο της χρηματοδότησης για να υπάρξει καινοτομία & ανάπτυξη προϊόντος".
Και αφού όλα ξεκινούν και τελειώνουν στο κύριο ερώτημα 'Ποιος (πρέπει να) είναι ο ρόλος του κράτους;', η απάντηση ήρθε από τη Μariana Mazzucato, η οποία τόνισε ότι: "Το κράτος θα πρέπει να δημιουργεί την αγορά και να ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού και όχι να τη διορθώνει. Φυσικά, για να το πετύχει αυτό πρέπει να δοθούν τρεις μεγάλες μάχες σε τρεις κατευθύνσεις: έξυπνη ανάπτυξη (δηλαδή καινοτομία σε μεγαλύτερο βαθμό), βιώσιμη ανάπτυξη (πιο πράσινη ανάπτυξη) και τέλος ανάπτυξη με ανοικτή πρόσβαση (και συνεπώς λιγότερες ανισότητες). Μέχρι τώρα η κραταιά αντίληψη είναι ότι το κράτος πρέπει να θέτει τους κανόνες του παιχνιδιού, να διορθώνει τις αποτυχίες της αγοράς, να παίρνει το ρίσκο και να διευκολύνει τον ιδιωτικό τομέα, βγαίνοντας στη συνέχεια από τη μέση, για να αφήσει ελεύθερο το πεδίο δράσης στους 'επαναστάτες' του ιδιωτικού τομέα. Ήρθε όμως η ώρα να θέσουμε νέα ερωτήματα περί οικονομικής στρατηγικής, όπως για παράδειγμα:
• Πώς θα εξελιχθεί ο δημόσιος τομέας μέσα από τη δημιουργία επενδύσεων (επεκτείνοντας τα όρια της αγοράς);
• Πώς θα χτίσουμε δημόσιους οργανισμούς που θα καλωσορίσουν τον πειραματισμό και τα λάθη;
• Πώς θα ενσωματώσουμε στην κοινωνία το ρίσκο και τις ανταμοιβές, με ανανεώσιμα κεφάλαια (revolving fund) για μελλοντικές καινοτομίες και κοινωνική πρόνοια;"
Η M. Mazzucato αναφέρθηκε στον καθοριστικό ρόλο του δημόσιου τομέα στην ανάπτυξη ριζικών καινοτομιών, τις οποίες στη συνέχεια αξιοποιεί ο ιδιωτικός τομέας. Όπως άλλωστε χαρακτηριστικά αναφέρει στο βιβλίο της "δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τον ιδιωτικό τομέα σαν ένα λιοντάρι στο κλουβί που πρέπει να απελευθερωθεί με την απομάκρυνση των εμποδίων που το κρατούν δέσμιο (π.χ. φορολογικοί συντελεστές, φοροαπαλλαγές και το επίπεδο της γραφειοκρατίας), αλλά σαν ένα κατοικίδιο ζώο (μια γάτα), εξού και το εξώφυλλο του βιβλίου, που πρέπει να ενθαρρυνθεί και να μετατραπεί σε λιοντάρι".
"Και για να αλλάξει η θεώρησή μας θα πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να αντιστρέψουμε τελείως την εικόνα του βαρετού και γραφειοκρατικού κράτους και να δώσουμε νέα διάσταση στον δημόσιο τομέα, που θα μπορεί να δημιουργεί οράματα και αποστολές, και όχι απλά να διορθώνει τα κακώς κείμενα" υπογράμμισε η M. Mazzucato.
Η βραδιά ολοκληρώθηκε σε πιο χαλαρό κλίμα με τον οίνο να ευφραίνει την καρδία και τους παρευρισκόμενους να έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν την ενδιαφέρουσα συζήτηση για το "Επιχειρηματικό Κράτος", εκτός αίθουσας, παρουσία φυσικά της διάσημης οικονομολόγου.
Την επόμενη ημέρα, η Μ. Mazzucato ήταν προσκεκλημένη σε εκδήλωση στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων όπου συμμετείχε σε συζήτηση με θέμα "Η Δημόσια Επένδυση για την Έρευνα και την Καινοτομία σε καιρό κρίσης", στην οποία συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Αν. Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης, ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας Θωμάς Μαλούτας και ο Πρόεδρος Νίκος Θεοχαράκης και τα μέλη της Εθνικής Επιτροπής Εκπαίδευσης, Έρευνας και Ανάπτυξης.
