Τετάρτη, 04 Δεκέμβριος 2024
Σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας αποτελεί ο επαγγελματικός καρκίνος, που σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Ευάγγελο Φιλόπουλο, αγγίζει το 4- 7% όλων των καρκίνων, και στο 54% των περιπτώσεων αφορά κακοήθεια του πνεύμονα. Όπως δηλώνει ο χειρουργός μαστού στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή της Τάνιας Η. Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ» που θα μεταδοθεί το Σάββατο 23/11, στον επαγγελματικό καρκίνο εμπίπτουν επίσης αιματολογικές κακοήθειες, κακοήθειες που αφορούν στο ανώτερο αναπνευστικό, το κατώτερο πεπτικό, καθώς επίσης κακοήθειες των νεφρών, του προστάτη και της ουροδόχου κύστης.
Ο κ. Φιλόπουλος δίνει συνέντευξη στο Πρακτορείο Fm, με αφορμή την ομιλία του με τίτλο «Επαγγελματικός καρκίνος, μια αποτρέψιμη νόσος» στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία, που διοργάνωσε το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας στο Μέγαρο Μουσικής 18-19 Νοεμβρίου.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ τα καινούργια περιστατικά κάθε χρόνο που οφείλονται σε επαγγελματικό καρκίνο ανέρχονται διεθνώς σε 660.000 και οι θάνατοι σε 215.000, ενώ στην ΕΕ τα αντίστοιχα περιστατικά ανέρχονται σε 120.000 ετησίως και οι θάνατοι σε 80.000. Όπως αναφέρει ο πρόεδρος της ΕΑΕ, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι υπάρχει η δυνατότητα ο επαγγελματικός καρκίνος να αποτραπεί, «εάν εξαλείψουμε τους καρκινογόνους παράγοντες από το εργασιακό περιβάλλον και λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας για να μειώσουμε τις επιπτώσεις από τη νόσο».
Ο απαγορευμένος αμίαντος που είναι ακόμη εδώ, απόλυτη αιτία για μεσοθηλίωμα
Ιδιαίτερη ανησυχία δημιουργεί το γεγονός ότι ενώ ξέρουμε πως ο πιο επικίνδυνος από όλους τους παράγοντες είναι ο αμίαντος και έχει απαγορευθεί η χρήση του, δυστυχώς αυτή τη στιγμή υπάρχουν εκατομμύρια τόνοι αμίαντου στη χώρα μας, που δεν έχουν καταστραφεί και αποτελούν σκεπές από ελενίτ, μονώσεις, ψευδοροφές κλπ, αναφέρει ο κ. Φιλόπουλος. «Η ίνα του αμίαντου ξεφεύγει, αιωρείται στην ατμόσφαιρα και εισπνέεται. Είναι η απόλυτη αιτία για μεσοθηλίωμα (σσ. δυσίατη μορφή καρκίνου της εσωτερικής επένδυσης του θώρακα ή του κοιλιακού τοιχώματος) που είναι σπάνιο, καθώς επίσης αποτελεί μία σημαντική αιτία για τον καρκίνο του πνεύμονα. Ακόμα και η απομάκρυνση των ήδη υπαρχόντων τμημάτων, θέλει πολύ προσοχή και ειδική φροντίδα. Και εδώ υπάρχει ένα μεγάλο κενό που η Πολιτεία επειγόντως πρέπει να καλύψει: Δηλαδή πρέπει κάποια αρμόδια αρχή να οργανώσει το πώς θα φύγει ο αμίαντος από τα σπίτια, και θα μεταφερθεί, ενταφιαστεί, αποθηκευθεί με τρόπο, ώστε να γίνει ακίνδυνος».
Να απαγορευθεί η κίνηση πετρελαιοφόρων οχημάτων στο Λεκανοπέδιο
Ο επαγγελματικός καρκίνος σκοτώνει 20 φορές περισσότερους ανθρώπους από τα εργατικά ατυχήματα, τονίζει ο πρόεδρος της ΕΑΕ, χαρακτηρίζοντας παράλληλα έγκλημα τα καυσαέρια ντίζελ. «Δεν θα έπρεπε να επιτρέπεται η κίνηση πετρελαιοφόρων οχημάτων στο Λεκανοπέδιο Αττικής. Οι άνθρωποι δηλητηριάζουν και τον εαυτό τους και την ατμόσφαιρα δίνοντας παράταση ζωής σε παλαιούς ντιζελοκινητήρες, όπως συμβαίνει σε ταξί και λεωφορεία. Το κράτος θα πρέπει να δώσει κίνητρα να αλλαχθούν. Να γίνουν πχ υβριδικά ή με μπαταρία. Αυτά είναι πολιτικές αποφάσεις».
Καρκινογόνα η σκόνη από το κόψιμο ξύλων και το άναμμα του τζακιού
Καρκινογόνος είναι ο καπνός από τα τζάκια και από το ψήσιμο στα κάρβουνα, αλλά όσο και αν φαίνεται περίεργο ακόμα και η σκόνη από το κόψιμο των ξύλων, λέει ο κ. Φιλόπουλος. Και το ερώτημα εύλογο. Να σταματήσουμε να κόβουμε ξύλα ή να κάνουμε τα τζάκια διακοσμητικά; « Όχι. Να μην σταματήσουμε να κόβουμε ξύλα. Αλλά χρειάζεται πολύ καλή προστασία, μάσκες για τους εργαζόμενους και ειδικοί αποροφητήρες εκεί που κόβονται τα ξύλα και γίνεται η επεξεργασία τους. Όσον αφορά τα τζάκια δεν πρέπει ο κόσμος να τα ανάβει στις πόλεις που έχουν πρόβλημα με την ατμοσφαιρική ρύπανση, γιατί προκαλούνται αναπνευστικά προβλήματα, αλλά και καρκίνος πνεύμονα, όχι μόνο σε όσους τα έχουν σπίτι τους, αλλά και στους γύρω τους, αφού ο καπνός βγαίνει από την καμινάδα».
Περισσότερες από 60 οι καρκινογόνες ουσίες για τον άνθρωπο
Περισσότερες από εξήντα είναι οι αποδεδειγμένα καρκινογόνες ουσίες για τον άνθρωπο, προσθέτει ο κ. Φιλόπουλος και επισημαίνει ότι ιδιαίτερα προσεχτικοί θα πρέπει να είναι όσοι εργάζονται στο δρόμο και στρώνουν την άσφαλτο, αυτοί που δουλεύουν σε συνεργεία, σε βιομηχανίες καουτσούκ και γενικά όσοι έχουν να κάνουν με άνθρακα, πρέπει να είναι προστατευμένοι με ειδικές μάσκες, γιατί ελλοχεύει ο κίνδυνος καρκίνου πνεύμονα ή δέρματος. Επικίνδυνες είναι και οι αναθυμιάσεις από τη συγκόλληση.
Οι προτάσεις της ΕΑΕ για να αποτραπεί ο επαγγελματικός καρκίνος
Σε ερώτηση για το ποιες είναι οι προτάσεις της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας για να αποτραπεί ο επαγγελματικός καρκίνος ο κ. Φιλόπουλος απαντά:
«Προτείνουμε να υπάρξει ένα αρχείο και μελέτη του επαγγελματικού καρκίνου, -κάτι που προϋποθέτει και σωστή λειτουργία ενός αρχείου νεοπλασιών. Να υπάρξει συνεργασία με την ΕΕ και προώθηση των οδηγιών της. Να θέσουν οι εργοδότες μέτρα προστασίας στους εργαζόμενους, καθώς επίσης να χρησιμοποιήσουν εναλλακτικά υλικά στην παραγωγική διαδικασία ή μεθόδους που μειώνουν την επίδραση του τοξικού παράγοντα. Από την άλλη πλευρά να λάβουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι μέτρα και συλλογικά να διεκδικήσουν την προστασία και την ασφάλεια στην εργασία τους. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί να λειτουργούν αξιόπιστα και να μην υπεισέρχονται ελληνικές ιδιαιτερότητες».
*Δημοσιεύτηκε στο "Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων" στις 22/11/2019.
«Κοινωνικοί εταίροι, Πολιτεία, ακαδημαϊκή κοινότητα να συνεργαστούμε εποικοδομητικά με αμοιβαία εμπιστοσύνη και σεβασμό και να δημιουργήσουμε από κοινού τις απαραίτητες συνέργειες για ένα ασφαλές και υγιές μέλλον για όλους»
Ξεκίνησε το 2ο Συνέδριο στο Μέγαρο Μουσικής με τη συμμετοχή περισσότερων από 100 Ομιλητών και παρουσία περισσοτέρων των 600 Συνέδρων.
«Στόχος του συνεδρίου, είπε η κ Μπαρδάνη, είναι να ενεργοποιήσει και να φέρει κοντά όλες αυτές τις δυνάμεις της εργασίας και της κοινωνίας που πιστεύουν και εργάζονται ώστε να βελτιώνονται συνεχώς οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης, όλες αυτές τις δυνάμεις που δημιουργούν το μέλλον με γνώση, εμπειρία και αξίες.
Οι αλλαγές τις οποίες θα συζητήσουν εξαιρετικοί εισηγητές από διάφορους επιστημονικούς και επιχειρηματικούς χώρους και θα αναλύσουν, είναι ποικίλες, συνεχείς και έρχονται με μεγάλη ταχύτητα.
Οι αλλαγές όμως είναι απόδειξη ζωής και πρέπει να αποτελέσουν πηγή δημιουργίας.
Οι αλλαγές δεν αντιμετωπίζονται μέσα στα λιγότερο ή περισσότερο στενά πλαίσια του καθενός ή της κάθε ομάδας. Οι αλλαγές απαιτούν συνεργασίες, συνέργειες και συντονισμένες δράσεις. Απαιτούν δυναμικές πρωτοβουλίες που στηρίζονται στη συμπληρωματικότητα μέσα σε ένα πλαίσιο ανταλλαγής, προσφοράς και ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας.
Στην συνέχεια η Πρόεδρος του ΕΛΙΝΥΑΕ επισήμανε με έμφαση ότι συντεχνιακές αντιλήψεις, μικροπολιτικές συμπεριφορές, ξεπερασμένες από την πραγματικότητα αντιλήψεις δεν έχουν θέση στο μέλλον που οφείλουμε να δημιουργήσουμε. Διλήμματα και διχαστικές νοοτροπίες είναι έξω από τις προσπάθειες αυτές.
Το όραμα μας είναι η προαγωγή της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία και η εμπέδωση της νοοτροπίας πρόληψης με την συνέργεια και προς όφελος επιχειρήσεων, εργαζομένων και της κοινωνίας».
Απευθυνόμενη στον Υπουργό Εργασίας τόνισε ότι «στο νέο εργασιακό τοπίο που διαμορφώνεται μπροστά μας, και στο οποίο όλοι συμμετέχουμε, οι προκλήσεις για την Υγεία και την Ασφάλεια είναι μεγάλες.
Το ΕΛΙΝΥΑΕ τα τελευταία χρόνια εντατικοποίησε τις προσπάθειες για ταχύτερη και ποιοτική ανταπόκριση στις σύγχρονες προκλήσεις, με ανάπτυξη καινοτόμων εργαλείων, βελτίωση εσωτερικής οργάνωσης, ενίσχυση εξωστρέφειας και προγραμματισμό νέων δράσεων και συνεργασιών. Είμαστε έτοιμοι να συμβάλλουμε στη προσπάθεια της Πολιτείας ώστε η κινητοποίηση που άρχισε μερικές δεκαετίες πριν, με την υποστήριξη σύγχρονου κανονιστικού πλαισίου, να ριζώσει και να αποδώσει καρπούς.
Παραφράζοντας τη γνωστή φράση του Χόκινς «Δεν φοβόμαστε την αλλαγή, αλλά την αξιοποιούμε προς όφελός μας» ανταποκρινόμαστε στην αλλαγή, ενεργούμε προ-δραστικά, με διορατικότητα, επιδιώκουμε την δραστηριοποίηση όλων των επιχειρήσεων: μικρών, μεσαίων και μεγάλων, όλων των εργαζομένων: νέων και ατόμων με μεγαλύτερη εμπειρία.
«Είναι λοιπόν σημαντικό όλοι εμείς, κοινωνικοί εταίροι, Πολιτεία, ακαδημαϊκή κοινότητα να συνεργαστούμε εποικοδομητικά με αμοιβαία εμπιστοσύνη και σεβασμό και να δημιουργήσουμε από κοινού τις απαραίτητες συνέργειες για ένα ασφαλές και υγιές μέλλον για όλους».
Τα έθνη είναι σαν τους ενήλικους ανθρώπους. Ο λόγος δε που μερικοί ενήλικοι μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους δεν είναι επειδή ζουν στην ίδια γειτονιά ή εργάζονται στο ίδιο επαγγελματικό περιβάλλον. Είναι διότι οι συνθήκες μέσα στις οποίες γεννήθηκαν και μεγάλωσαν υπήρξαν σχετικά κοινές με αποτέλεσμα να διαμορφώσουν παρόμοιους ατομικούς χαρακτήρες.
Με τον ίδιο τρόπο, εξαιτίας της διαφορετικής ιστορικής πορείας που ακολούθησε η Ελλάδα από τα όμορά της βαλκανικά έθνη και την Τουρκία κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, οι μεταξύ τους διαφορές είναι συχνά εντονότερες από τις επιμέρους ομοιότητες. Σημαντικές ανομοιότητες επίσης υπήρξαν ανέκαθεν, και συνεχίζουν να υπάρχουν, ανάμεσα στην Ελλάδα και στις δυτικές ευρωπαϊκές χώρες – και τούτο παρά την κοινή τους συμμετοχή σε διάφορους υπερεθνικούς οργανισμούς, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΝΑΤΟ. Ακόμη και με τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία), με τις οποίες η Ελλάδα παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες, οι διαφορές φαίνεται να υπερισχύουν, πράγμα που άλλωστε φάνηκε καθαρά από τον ιδιόμορφο τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα στάθηκε απέναντι στην οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας.
Ωστόσο η σύγχρονη Ελλάδα κάθε άλλο παρά αποτελεί ιστορική ιδιαιτερότητα, όπως συχνά μας αρέσει να πιστεύουμε. Η διαδρομή που ακολούθησε η χώρα κατά τους δύο τελευταίους αιώνες παρουσιάζει μεγάλη συγχρονία και εντυπωσιακή ομοιότητα με τις διαδρομές που ακολούθησαν οι χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Παρακολουθήστε επί τροχάδην:
Οπως η τουρκοκρατούμενη Ελλάδα επαναστάτησε για την ανεξαρτησία της στις αρχές του 19ου αιώνα, το ίδιο έπραξαν ταυτοχρόνως και οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, επίσης επηρεασμένες από τη γαλλική και την αμερικανική επανάσταση. Η αρχή έγινε το 1810 στο Μεξικό και διήρκεσε μέχρι το 1825, όταν η Βολιβία και η Ουρουγουάη απελευθερώθηκαν τελευταίες από την ισπανική αποικιοκρατία. Η πιο σημαντική χρονιά ήταν το 1821. Τότε, επτά χώρες της περιοχής απέκτησαν την εθνική τους ανεξαρτησία: η Κόστα Ρίκα, η Δομινικανή Δημοκρατία, η Γουατεμάλα, η Ονδούρα, η Νικαράγουα, ο Παναμάς και το Περού. Η Βραζιλία, πρώην πορτογαλική αποικία, έγινε ανεξάρτητο κράτος με αναίμακτο τρόπο το 1820.
Όπως το νεοσσό ανεξάρτητο αλλά ανίσχυρο βασίλειο της Ελλάδας βρέθηκε αμέσως σε θέση πλήρους οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής εξάρτησης από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, έτσι και τα νεαρά έθνη της Λατινικής Αμερικής δεν μπόρεσαν να αποφύγουν παρόμοιες σχέσεις εξάρτησης από χώρες με ιμπεριαλιστικές βλέψεις, κυρίως τις Ηνωμένες Πολιτείες. Καθώς η οικοδόμηση εθνικών κρατών απαιτούσε σημαντικούς οικονομικούς πόρους για στρατό, διοίκηση, εκπαίδευση και οικονομική ανάπτυξη, όλες οι χώρες αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε εξωτερικό δανεισμό που σύντομα κατέληξε σε σχεδόν πλήρη οικονομική εξάρτηση.
Οπως στην Ελλάδα του 19ου αιώνα αναπτύχθηκε ένα ολιγαρχικό πολιτικό σύστημα, το οποίο όμως διέθετε έναν μικρό πυρήνα αστών με φιλελεύθερες ιδέες φερμένες από τη Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, έτσι και στις χώρες της Λατινικής Αμερικής ολιγάριθμες αστικές ελίτ μετέφεραν τον ευρωπαϊκό φιλελευθερισμό, με έντονη ωστόσο δόση εθνικισμού, στις δικές τους χώρες. Παντού σχεδόν τα νεαρά έθνη καθιέρωσαν δημοκρατικά συντάγματα εμπνευσμένα από το φιλελεύθερο πνεύμα των συνταγμάτων της Γαλλίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ισπανίας. Παντού, επίσης, ο στρατός επενέβη ενεργά στην πολιτική και συχνά στρατιωτικοί αξιωματούχοι εξελίχθηκαν σε σημαντικούς πολιτικούς ηγέτες.
Οπως στην Ελλάδα, όπου, προς τις αρχές του 20ού αιώνα, το πολιτικό σύστημα είχε ήδη διαιρεθεί ανάμεσα σε δύο αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα, έτσι και στις χώρες της Λατινικής Αμερικής δημιουργήθηκαν οι παρατάξεις των Συντηρητικών, με στόχο τη διατήρηση της παραδοσιακής κοινωνικής ιεραρχίας με την ευλογία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, και των Φιλελευθέρων, που επιδίωκαν προοδευτικές μεταρρυθμίσεις και το άνοιγμα των χωρών τους στην παγκόσμια αγορά. Πολύ συχνά, όμως, όταν καμία παράταξη δεν ήταν σε θέση να ικανοποιήσει τις αγροτικές μάζες, το αποτέλεσμα ήταν ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός. Το ελληνικό Κιλελέρ ήταν το αντίστοιχο των επαναστατημένων Πάντσο Βίλα και Εμιλιάνο Ζαπάτα στο Μεξικό.
Οπως η μεταπολεμική Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ενωση, έτσι και η Λατινική Αμερική υποχρεώθηκε να ενταχθεί στο παγκόσμιο αντικομμουνιστικό μπλοκ και μάλιστα για παρόμοιους λόγους: η μεν Ελλάδα αποτελούσε τον προμαχώνα της Δύσης στα Βαλκάνια ενώ η δημιουργία μιας δεύτερης Κούβας στο νότιο ημισφαίριο της αμερικανικής ηπείρου έπρεπε οπωσδήποτε να αποκλειστεί. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας με την υποστήριξη των ΗΠΑ ήταν η μόνη λύση. Και αυτό ακριβώς συνέβη στις δεκαετίες του '60 και του '70, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αργεντινή, στη Χιλή, στη Βραζιλία, στη Βολιβία, στον Ισημερινό, στον Παναμά, στο Περού και στην Ουρουγουάη.
Οπως στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης άνθησε ο λαϊκισμός, έτσι και στις περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής λαϊκιστές ηγέτες, τόσο στα αριστερά όσο και στα δεξιά του πολιτικού φάσματος, μπόρεσαν να κινητοποιήσουν τους λαούς υποσχόμενοι κοινωνική ισότητα και οικονομική ευημερία μέσω πελατειακών εξυπηρετήσεων και αυθαίρετων παρεμβάσεων στη συνταγματική νομιμότητα. Σε όλες τις περιπτώσεις επικράτησαν χαρισματικοί ηγέτες που, επικεφαλής προσωπικών κομμάτων, έφτασαν στην εξουσία και κατόπιν τη διατήρησαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η περίπτωση του Ανδρέα Παπανδρέου έχει το αντίστοιχό της στις περιπτώσεις των Χουάν Περόν στην Αργεντινή, Αλμπέρτο Φουτζιμόρι στο Περού, Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα, Ραφαέλ Κορέα στον Ισημερινό.
Οπως η Ελλάδα, που τους δύο τελευταίους αιώνες ταλαιπωρείται από περιοδικές χρηματοπιστωτικές κρίσεις, οι οποίες, όχι σπάνια, οδηγούν σε κρατική χρεοκοπία, έτσι και οι περισσότερες χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής κάνουν πρωταθλητισμό σε αθετήσεις πληρωμών χρέους και αναγκαστικής προσφυγής στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι χρεοκοπίες της Αργεντινής (2001) και της Ελλάδας (2015) είναι απλώς τα πιο πρόσφατα επεισόδια μιας μακράς αλυσίδας μεγάλων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών κρίσεων που ξεκινούν από τη δημιουργία των εθνικών κρατών σε Ελλάδα και Λατινική Αμερική και φτάνουν μέχρι τις ημέρες μας.
Με τόσες ομοιότητες που παρουσιάζει με τα έθνη της Λατινικής Αμερικής, η νεότερη ελληνική ιστορία κάθε άλλο παρά ως ιδιαιτερότητα μπορεί να γίνει αντιληπτή. Το μόνο πραγματικό παράδοξο είναι ότι η Ελλάδα ακολούθησε το ίδιο μονοπάτι ιστορικής εξέλιξης που πήραν οι χώρες μιας μακρινής και άγνωστης ηπείρου, παρά ένα από τα μονοπάτια που ακολούθησαν τα κοντινότερα και περισσότερο γνωστά μας ευρωπαϊκά έθνη.
*Δημοσιεύτηκε στην "Καθημερινή" στις 3/11/2019.
Το 8ο Διεθνές Συνέδριο 'Ηλεκτρονική Δημοκρατία: Διασφαλίζοντας την Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Ψηφιακή Εποχή" λαμβάνει χώρα στις 12-13 Δεκεμβρίου 2019, στην Αθήνα (www.edemocracy2019.eu). Επικεντρώνει τη θεματολογία του στην προάσπιση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ψηφιακή εποχή, από διεπιστημονική σκοπιά. Θα μιλήσουν διακεκριμένες προσωπικότητες, όπως ο Καθηγητής Γεώργιος Μητακίδης (τίτλος ομιλίας: "Reinventimng Democracy in the Digital Era"), καθώς και εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Θα παρουσιαστούν 15 ερευνητικές εργασίες, όπου Έλληνες και ξένοι ειδικοί πληροφορικής, νομικής και άλλων επιστημονικών πεδίων που ασχολούνται με σχετικά θέματα στον ακαδημαϊκό χώρο, τις επιχειρήσεις και τον δημόσιο τομέα, θα παρουσιάσουν το ερευνητικό έργο τους, θα συζητήσουν ενδιαφέροντα θέματα και θα ενημερώσουν για σημαντικές εξελίξεις στα σχετικά ζητήματα. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται σε θέματα δημοκρατίας, προστασίας δεδομένων, ασφάλειας πληροφοριών και ηθικής σε σχέση με τις σημαντικές για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τεχνολογίες, όπως την τεχνητή νοημοσύνη, το μελλοντικό διαδίκτυο και τις τεχνολογίες 'blockchain'.
Επίσης, θα λάβουν χώρα και 2 παράλληλες εκδηλώσεις. Η πρώτη θα παρουσιάσει αποτελέσματα από ερευνητικά έργα που χρηματοδοτούνται από την Ε. Ένωση σχετικά με την υποστήριξη της συμμόρφωσης με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ). Η δεύτερη εκδήλωση, στα ελληνικά, αφορά στην 3η Ημερίδα για τον ΓΚΠΔ, όπου θα παρουσιαστούν θέματα διακυβέρνησης της εποπτείας συνεκτικής εφαρμογής του ΓΚΠΔ, τεχνολογικών μέσων ενίσχυσης της προστασίας δεδομένων (ψευδωνυμοποίηση, ανωνυμοποίηση, κρυπτογράφηση), αυτοματοποιημένης λήψης αποφάσεων και δημιουργίας προφίλ, διαχείρισης περιστατικών παραβίασης δεδομένων, κ.ά.
*To 8o Διεθνές Συνέδριο "Ηλεκτρονική Δημοκρατία" θα γίνει στις 12-13 Δεκεμβρίου 2019 στο Divani Caravel Hotel, Λεωφ. Βασ. Αλεξάνδρου 2, Αθήνα.
Τον Μάρτιο του 2021 η Ελλάδα θα γιορτάσει τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Η επέτειος αυτή αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία αναστοχασμού: για τη συλλογική ταυτότητα, τον ρόλο, τους στόχους, τη στρατηγική και το μέλλον της χώρας στο πλαίσιο των προκλήσεων και των ευκαιριών του 21ου αιώνα. Μετά από μια μεγάλη, δεκαετή κρίση που δοκίμασε τα όρια του πολιτικού συστήματος, της οικονομίας και του κοινωνικού ιστού, το 2021 μάς δίνει την ευκαιρία να κοντοσταθούμε και να πάρουμε μιαν ανάσα· να κλείσουμε το κεφάλαιο της κρίσης και να ανοίξουμε ένα νέο. Είναι σημαντικό να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος· το χρωστάμε αυτό στον εαυτό μας. Είναι σημαντικό η επέτειος αυτή –και η όποια εθνική ανάταση συνδεθεί μαζί της– να βασιστεί σε γερά θεμέλια: να είναι συνειδητοποιημένη, όχι επιπόλαιη· να εκφράζει την εξωστρέφεια, την ήρεμη αυτοπεποίθηση και τον κοσμοπολιτισμό, όχι συμπλέγματα απομόνωσης («έθνος ανάδελφο»), ανωτερότητας (αρχαιοελληνικά μεγαλεία) ή κατωτερότητας (Ψωροκώσταινα)· να τιμά την ιστορία και τον πολιτισμό μας χωρίς να τα χρησιμοποιεί ως δικαιολογία για ταπείνωση των άλλων ή του σύγχρονου εαυτού μας.
Τα θεμέλια, το «καύσιμο» αυτού του αναστοχασμού της ταυτότητάς μας και της συλλογικής επανεκκίνησης είναι, ουσιαστικά, οι αξίες μας. Παρατηρώντας κάποιος επιφανειακά τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία μας, την πολιτική συζήτηση και τις κοινωνικές νόρμες, μπορεί να μείνει με την εντύπωση ότι οι αξίες αυτές είναι η πατρίδα, η θρησκεία και η οικογένεια· οι κώδικες τιμής και αίματος που κληρονομήσαμε κυρίως από την Ανατολή· η ισχύς της φατρίας· ο ασφυκτικός εναγκαλισμός του ατόμου από την οικογένεια και το κράτος. Όλα αυτά σαφώς υπάρχουν. Ωστόσο η πιο πολύτιμη αξία μας –αυτή που είναι περισσότερο απο οποιαδήποτε άλλη χαραγμένη στο «συλλογικό μας DNA»– ήταν και είναι η ελευθερία.
Σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν κόψι
τοῦ σπαθιοῦ τὴν τρομερή,
σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν ὄψι,
ποὺ μὲ βιά μετράει τὴν γῆ.
Ἀπ' τὰ κόκκαλα βγαλμένη
τῶν Ἑλλήνων τὰ ἱερά,
καὶ σὰν πρῶτα ἀνδρειωμένη,
χαῖρε, ὢ χαῖρε, Ἐλευθεριά!
Η ελευθερία δεν είναι το αίτημα μιας μικρής, πολιτικά περιθωριοποιημένης και ιδεολογικά ομοιογενούς ομάδας θιασωτών του «καθαρού» καπιταλισμού. Η ελευθερία ήταν και είναι η κινητήριος δύναμή μας. Στις 25 Μαρτίου, στις 28 Οκτωβρίου και στις 17 Νοεμβρίου δεν γιορτάζουμε ούτε τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό ή το Βυζάντιο, ούτε την Εκκλησία· δεν γιορτάζουμε ούτε την ισότητα ή την αδελφοσύνη ή τη δικαιοσύνη ή την πρόνοια ή την ενωμένη Ευρώπη∙ ούτε καν τη δημοκρατία· όλα αυτά είναι οχήματα για το ταξίδι προς την πραγματική Ιθάκη, που είναι η ελευθερία. Τα κείμενα-θεμέλια του νέου ελληνικού κράτους ύμνησαν την ελευθερία, πάνω απ' όλα.
Καλλιῶναι μίας ὥρας ἐλεύθερη ζωή,
Παρὰ σαράντα χρόνοι σκλαβιά, καὶ φυλακή.
Τί σ' ὠφελεῖ ἂν ζήσης, καὶ εἶσαι στὴ σκλαβιά,
Στοχάσου πὼς σὲ ψένουν καθ' ὤραν στὴ φωτιά.
Τι σημαίνει όμως ελευθερία τον 21ο αιώνα; Πώς μπορεί να ικανοποιηθεί πρακτικά αυτό το διαχρονικό εθνικό αίτημα σήμερα; Ποια είναι στην πραγματικότητα τα δεσμά που περιορίζουν ή μπορεί να περιορίσουν στο μέλλον την ελευθερία μας;
Μήπως είναι ένας αέναος κύκλος ταπείνωσης, βίας και αναπαραγωγής τραυμάτων του παρελθόντος; Μήπως είναι ο φόβος της ντροπής και της αμαύρωσης της τιμής – επειδή έχουμε μάθει να βασίζουμε την επιβεβαίωση της ύπαρξης και της αξίας μας στην εικόνα που έχουν οι άλλοι (γείτονες, κυριολεκτικοί και μεταφορικοί) για εμάς; Μήπως επειδή φοβόμαστε το ρίσκο και της αποτυχία, επειδή μια ζωή έχουμε μάθει ότι μετρά μόνο η τελική νίκη και όχι η βελτίωση μέσω της προσπάθειας, που άλλωστε είναι μονόδρομος για την όποια «επιτυχία»; Μήπως εμπόδιο στην πραγματική ελευθερία μας είναι η υστέρηση – στην οικονομία, στη δημόσια διοίκηση, στη λειτουργία της δικαιοσύνης, στην πνευματική ανάπτυξη, στην προστασία του περιβάλλοντος, στη συντήρηση και ανάδειξη του δημόσιου χώρου, στις υποδομές και στην παροχή πραγματικά δωρεάν παιδείας και υγείας σε όλους; Μήπως αυτή η υστέρηση οφείλεται εν μέρει στο ότι προτάσσουμε την άμεση, βραχυπρόθεσμη ελευθερία που μας προσφέρει η ελαστική ερμηνεία και εφαρμογή αξιών και νόμων, αντί της συστημικής ελευθερίας που θα μας παρείχε η πειθαρχία σε αυτούς; Η ατομική ελευθερία δεν αποκλείει την ύπαρξη κράτους δικαίου· αντιθέτως, εξαρτάται από αυτήν.
Οἱ νόμοι νά' ν' ὁ πρῶτος, καὶ μόνος ὁδηγός,
Καὶ τῆς πατρίδος ἕνας, νὰ γένη Ἀρχηγός.
Γιατί κ' ἡ ἀναρχία, ὁμοιάζει τὴν σκλαβιά,
Νὰ ζοῦμε σὰ θηρία, εἶν' πλιὸ σκληρὴ φωτιά.
Η ελευθερία επίσης δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τις άλλες αξίες: χωρίς την ισότητα –δηλαδή τη δικαιοσύνη– και την αλληλεγγύη· χωρίς την προστασία που προσφέρει η κοινότητα στο δομικά αδύναμο άτομο. Η ελευθερία δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε ένα περιβάλλον που είτε επιβάλλει τη μία θρησκευτική πίστη, είτε την απαγορεύει.
Σ' Ἀνατολὴ καὶ Δύσι, καὶ Νότον καὶ Βοριά,
Γιὰ τὴν Πατρίδα ὅλοι, νάχωμεν μία καρδιά.
Στὴν πίστιν του καθ' ἕνας, ἐλεύθερος νὰ ζῆ,
Στὴν δόξαν τοῦ πολέμου, νὰ τρέξωμεν μαζύ.
Βουλγάροι, κι' Ἀρβανῆτες, Ἀρμένοι καὶ Ρωμιοί,
Ἀράπιδες, καὶ ἄσπροι, μὲ μία κοινὴ ὁρμή.
Γιὰ τὴν ἐλευθερίαν, νὰ ζώσωμεν σπαθί,
Πῶς εἶμασθ' ἀντρειωμένοι, παντοῦ νὰ ξακουσθῇ.
Η ελευθερία συχνά ταυτίζεται με την εθνική ανεξαρτησία. Είναι αλήθεια ότι οι δύο έννοιες είναι αλληλένδετες. Ωστόσο, πλήρης «ανεξαρτησία» με την έννοια της απόλυτης αυτάρκειας δεν υπήρξε και δεν θα υπάρξει ποτέ. Ήμασταν, είμαστε και θα είμαστε ολοένα και περισσότερο κομμάτι ενός περιφερειακού και παγκόσμιου οικοσυστήματος, μιας ολότητας, που πάντα θα μας επηρεάζει και το οποίο, εάν προσπαθήσουμε, έχουμε τη δυνατότητα να επηρεάσουμε κι εμείς. Η ύπαρξη του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους οφείλεται εντέλει στη στήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων – που με τη σειρά της ήταν αποτέλεσμα σωστών διπλωματικών χειρισμών του Καποδίστρια. Η απελευθέρωση ελληνικών κοινοτήτων στις αρχές του 20ού αιώνα οφείλεται εντέλει στη συναίνεση των Μεγάλων Δυνάμεων, που με τη σειρά της ήταν αποτέλεσμα σωστών διπλωματικών χειρισμών του Βενιζέλου, και σε σύμπτωση συμφερόντων. Η απελευθέρωση από τους Ναζί οφείλεται εντέλει στην αντίσταση που προέβαλαν οι (άλλες) Μεγάλες Δυνάμεις – αλλά, και σ' αυτή την περίπτωση, η προετοιμασία και η στάση του Μεταξά, η Εθνική Αντίσταση και η συμβολική σημασία της Ελλάδας έπαιξαν τον ρόλο τους.
Τι σημαίνει ελευθερία στο άναρχο περιβάλλον της νέας παγκόσμιας αταξίας; Ελευθερία τον 21ο αιώνα σημαίνει αυτογνωσία, αυτοβουλία, αυτοδιάθεση. Το να μπορείς να επιλέγεις εσύ τις φιλίες σου με βάση το συμφέρον και τις αξίες σου, και όχι να σου επιβάλλονται αυτές μέσα από διαβρωτικές εκστρατείες επηρεασμού της κοινής γνώμης. Το να έχεις στρατηγικές συμμαχίες και στρατηγική αποτροπής ώστε να μη ζεις με τον φόβο του θερμού επεισοδίου. Το να μπορείς να επιλέγεις εσύ το πώς διαθέτεις και εκμεταλλεύεσαι τους πόρους και τον τόπο σου, αντί να τα ξεπουλάς για προστασία ή για ένα κομμάτι ψωμί. Το να έχεις φωνή και να συμμετέχεις στα κέντρα λήψης αποφάσεων, αντί να απομακρύνεσαι από αυτά. Ελευθερία τον 21ο αιώνα είναι η ελευθερία να μπορείς να αναπνέεις καθαρό αέρα, να πίνεις καθαρό νερό και να τρως καθαρό φαγητό· να παράγεις και να καταναλώνεις καθαρότερη ενέργεια ώστε να περιορίσεις εκείνα τα καιρικά, δημογραφικά και γεωπολιτικά φαινόμενα που αύριο θα κάψουν ή θα πλημμυρίσουν το σπίτι σου και θα περιορίσουν την ελευθερία σου. Είναι ίσως παράδοξο, αλλά η ελευθερία –ατομική και συλλογική– απαιτεί εμπλοκή, όχι απομόνωση.
Όλα αυτά απαιτούν πραγματική ελευθερία και στο εσωτερικό: κριτική σκέψη, πνευματική άνθηση, αριστεία, ελευθερία ευκαιριών, ανοιχτό μυαλό, εξωστρέφεια, απελευθέρωση από τα φαντάσματα και τους μύθους του παρελθόντος.
Την ελευθερία να ονειρεύεσαι ένα ριζικά καλύτερο αύριο, ένα νέο αύριο, και την ελευθερία να μπορείς να το χτίσεις.
*Δημοσιεύτηκε στο amagi.gr στις 10/10/2019.
