Tuesday, 14 May 2024
Τα άρθρα Μελών και Φίλων της Παρέμβασης, όπως δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και διεθνή τύπο.
Για να δείτε τα άρθρα ανά συγγραφέα, πατήστε εδώ .
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΠΟΛΙΤΕΣ: ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΗΣ ΕΡΤ1
ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΤΟ ΛΟΓΟ
ΜΗΝΙΑΙΑ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΗΣ ΕΡΤ1 ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ (ΣΚΕ)
Στη δεύτερη εκπομπή «Πολίτες» την Κυριακή 24 Απριλίου 2016 μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα, είκοσι (20) μέλη του Συμβουλίου Κοινωνικού Ελέγχου Αττικής της ΕΡΤ, ρωτούν τους: Λάμπη Ταγματάρχη, Διευθύνοντα Σύμβουλο, τον Σταύρο Καπάκο, Γεν. Διευθυντή Ενημέρωσης, την Ισαβέλλα Σασλόγλου, Γεν. Διευθ. Τηλεόρασης, τον Νίκο Μιχαλίτση, Γεν. Διευθ. Τεχνολογίας και τον Γιάννη Βουγιουκλάκη, Γεν. Διευθ. Νέων Μέσων και προτείνουν μέτρα βελτίωσης της ΕΡΤ.
Επίσης, 20 Πολίτες στο κέντρο της Αθήνας απαντούν στο ερώτημα τι λείπει από την ΕΡΤ και κάνουν προτάσεις για τη βελτίωσή της. Πρόκειται για ένα εγχείρημα ανοιχτού συμμετοχικού διαλόγου που επιχειρείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η ΕΡΤ ανοίγεται στην κοινωνία και καλεί τους πολίτες να συμμετέχουν στις διαδικασίες αλλαγής και εξέλιξης της προς όφελος του Δημόσιου Συμφέροντος.
Η εκπομπή είναι μηνιαία και τον συντονισμό/παρουσίαση έχει ο Περικλής Βασιλόπουλος, δημοσιογράφος και υπεύθυνος του ΚΕΕΠ της ΕΡΤ.
Τι είναι τα ΣΚΕ;
Το ΣΚΕ Αττικής της ΕΡΤ αποτελείται συνολικά από 110 μέλη με ίσο αριθμό εκπροσώπων 55 κοινωνικών φορέων και 55 πολιτών που κληρώθηκαν ανάμεσα σε 2.260 πολίτες, οι οποίοι δήλωσαν συμμετοχή. Τα ΣΚΕ αποτελούν μια καινοτομική πρωτοβουλία που προβλέπεται από το νόμο 4324/15 για τη νέα ΕΡΤ, είναι ανεξάρτητα όργανα με συμβουλευτικό χαρακτήρα και έχουν στόχο τη βελτίωση της ΕΡΤ, υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Αρμόδια υπηρεσία για τη συγκρότηση και τη λειτουργία τους είναι το Κέντρο Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Πολιτών (ΚΕΕΠ) , υπό την εποπτεία του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΡΤ.
ΕΡΤ Α.Ε.
Email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Site: polites.ert.gr
Facebook Page: www.facebook.com/politesert
Twitter: https://twitter.com/polites_ert
Τηλ.: 210 6092323
Δεν θα ασχοληθώ σε αυτό το άρθρο ούτε με τη συνομωσιολογία «ποιος βρίσκεται πίσω από την πρόσφατη υποκλοπή μεταξύ του Τόμσεν και της Βελκουλέσκου», ούτε με τη μελλοντολογία (δηλαδή αν ο τρόπος που χρησιμοποίησε η κυβέρνηση τις σχετικές πληροφορίες θα δημιουργήσουν επιπλέον εμπόδια σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση). Απλά θα προσπαθήσω να εξηγήσω γιατί σε μερικές χώρες η «βοήθεια» που παρέχει το ΔΝΤ πετυχαίνει ενώ σε άλλες, όπως στη χώρα μας αποτυγχάνει. Με δυο λόγια, το βασικό επιχείρημα μου είναι πως ο παγκόσμιος αυτός οργανισμός δεν λαμβάνει σοβαρά υπόψη του το κοινωνικοπολιτικό και πολιτισμικό συγκείμενο στο πλαίσιο του οποίου επιβάλλει μια τυποποιημένη νεοφιλελεύθερη φόρμουλα.
Στην κοινωνιολογία των οργανώσεων, εδώ και πολλά χρόνια, χρησιμοποιείται ο όρος goal displacement (μετατόπιση στόχου) σε περιπτώσεις μεγάλων οργανώσεων όπου η έμφαση σε γραφειοκρατικούς κανόνες και μηχανισμούς είναι τόσο μεγάλη που υπάλληλοι αλλά και διευθυντές ξεχνούν τους βασικούς στόχους της οργάνωσης - μετατρέποντας έτσι τα μέσα σε στόχους (P. Blau 1955). Η στρατηγική του ΔΝΤ σε ό,τι αφορά την οικονομική κρίση στην Ελλάδα είναι ένα καλό παράδειγμα.
Στην τωρινή φάση των διαπραγματεύσεων το κουαρτέτο προτείνει συνεχώς και νέα μέτρα, μέτρα που πάνε πολύ πιο πέρα από αυτά που συμφωνήθηκαν στο τρίτο μνημόνιο. Το επιχείρημα των τεχνοκρατών είναι πως «οι αριθμοί δεν βγαίνουν». Οι μόνες δυνατές λύσεις είναι ή το κούρεμα του χρέους ή ακόμα πιο υψηλούς φόρους. Σημαίνει επίσης την επ' αόριστον επιμήκυνση της περιόδου αξιολόγησης, πράγμα καταστρεπτικό για τη χώρα. Η Λαγκάρντ ξέρει πολύ καλά πως η λύση του κουρέματος δεν είναι εφικτή. Οι δανειστές (κυρίως οι Τράπεζες), καθώς και η γερμανική κυβέρνηση την αποκλείουν. Ξέρει επίσης πως η δεύτερη λύση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε περισσότερα λουκέτα επιχειρήσεων, μεγαλύτερη ανεργία και εντεινόμενη ύφεση.
Επιπλέον, αγνοώντας ακόμη περισσότερο το πλαίσιο, η Κριστίν Λαγκάρντ υποστηρίζει πως δεν πρέπει να συνδεθεί το προσφυγικό πρόβλημα με το δημοσιονομικό. Πώς είναι δυνατόν όμως να βοηθηθεί η χώρα όταν το ΔΝΤ αρνείται να λάβει υπόψη τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που το προσφυγικό δημιουργεί; Πώς είναι δυνατόν τέτοιου είδους προβλήματα να αγνοούνται στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων; Πώς είναι δυνατόν, τέλος, να προτείνεις ή μάλλον να θέλεις να επιβάλλεις στη χώρα μια λιτότητα που σήμερα εκ των πραγμάτων είναι αν όχι ανέφικτη, σίγουρα καταστροφική; Τελικά η κυρία Λαγκάρντ έχει λιγότερο σαν στόχο την ουσιαστική βοήθεια της χώρας και περισσότερο την εφαρμογή μιας προβληματικής συνταγής. Τουλάχιστον η κα Μέρκελ, που σίγουρα έχει μια λιγότερο γραφειοκρατική προσέγγιση, βλέποντας την εξέλιξη του εντεινόμενου προσφυγικού βάρους της Ελλάδος, άλλαξε στάση σε ό,τι αφορά την αποσύνδεση της προσφυγικής από τη δημοσιονομική κρίση. Αν όχι στα λόγια, η καγκελάριος σίγουρα στην πράξη συνδέει τα δύο προβλήματα και θέλει η αξιολόγηση να τελειώσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Είναι κρίμα που αυτή την στιγμή τα ηνία του ΔΝΤ έχει η Κριστίν Λαγκάρντ και όχι ο προκάτοχός της Στρος Καν που δεν είχε παρωπίδες και γραφειοκρατικές εμμονές. Αξίζει να προσθέσουμε εδώ πως μερικοί αναλυτές που θέλουν να δικαιώσουν την στρατηγική του ΔΝΤ θέτουν το εξής ερώτημα: Γιατί το ΔΝΤ πέτυχε να βοηθήσει την Πορτογαλία και την Ιρλανδία ενώ απέτυχε στην περίπτωση της Ελλάδας; Η απάντηση είναι προφανής. Οι δύο χώρες είχαν μια ιστορική διαδρομή (πολιτικοοικονομική και πολιτισμική) τελείως διαφορετικής απ' αυτήν της Ελλάδας.
Συμπέρασμα: Στις κοινωνικές επιστήμες, και στο θεωρητικό και στο επίπεδο της εφαρμογής, δεν υπάρχει καθολικότητα. Δεν υπάρχει ένα και μόνο κλειδί που να ανοίγει όλες τις πόρτες. Οι καθολικές γενικεύσεις είναι πάντα λανθασμένες γιατί δεν προσδιορίζουν κατά συστηματικό τρόπο κάτω από ποιες συνθήκες μια θεωρία είναι έγκυρη και κάτω από ποιες δεν είναι. Με μια λέξη, δεν υπάρχουν «σιδηροί νόμοι» ούτε καθολικά πετυχημένες συνταγές σαν αυτή που εφαρμόζει το ΔΝΤ. Είναι ακριβώς για αυτόν το λόγο που η μονοδιάστατη στρατηγική που ακολουθεί το ΔΝΤ έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα (τουλάχιστον στο επίπεδο της υπέρβασης μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης) σε μερικές χώρες και καταστρεπτικά σε άλλες. Δεν είναι δυνατόν να χειρίζεται κανείς τα προβλήματα υπερχρέωσης της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Αργεντινής, της Κένυας και της Αϊτής με τον ίδιο προκρούστειο τρόπο. Είναι καιρός η ΕΕ να αποδεσμευθεί τελείως από το ΔΝΤ και να δημιουργήσει ένα δικό της οργανισμό που θα παρέχει τεχνικές γνώσεις και οικονομική βοήθεια σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν προβλήματα υπερχρέωσης.
Δημοσιεύτηκε στα "Νέα" στις 9/4/2016.
Σε ένα κλίμα που σαφώς είχε μια γεύση αποχαιρετισμού, η κυβερνητική Τρόικα των διαπραγματεύσεων - Τσακαλώτος/Σταθάκης/Κατρούγκαλος - έδωσε, στα πλαίσια συγκρατημένης (για τα μέτρα των καιρών) συνέντευξης Τύπου, το στίγμα του τέλους αυτής της φάσης της αξιολόγησης/review του Μνημονίου-3. Στην Ουάσιγκτoν, στην εαρινή σύνοδο δηλαδή του ΔΝΤ, πάμε χωρίς συμφωνία, πλην με ουσιώδη προσέγγιση των θέσεων. Και σε φορολογικά και σε Ασφαλιστικό.
Στα πλαίσια, τώρα, μιας στάσης που χαρακτηρίστηκε show of constructive independence - δηλαδή επίδειξης εποικοδομητικής ανεξαρτησίας κινήσεων: μόνο... μην ξαναδούμε την constructive ambiguity/εποικοδομητική ασάφεια Βαρουφάκη της περσινής χρονιάς! - οδεύουν προς κατάθεση στην Βουλή νομοσχέδια για φορολογικό και Ασφαλιστικό. Τα οποία δείχνουν την δική μας, δηλαδή της Κυβέρνησης την ανάγνωση του πού μπορεί να φθάσει η σύγκλιση απόψεων με την Τρόικα/Κουαρτέτο.
Για να υποδεχθεί στην Ουάσιγκτον τους διαπραγματευτές του Μνημονίου-3, το ΔΝΤ έκανε εν τω μεταξύ την (αναμενόμενη) διαρροή για την κατάσταση του Ελληνικού χρέους. Το χαρακτηρίζει πλέον "εξαιρετικά μη-βιώσιμο", εκεί που βρίσκεται το χρέος μας. Καθώς, δε, προσθέτει την άποψή του ότι για φέτος η Ελληνική οικονομία θα συνεχίσει να βρίσκεται σε ύφεση -0,25%, το 2017 θα περάσει σε ανάκαμψη +0,5% και στο τέρμα του Μνημονίου-3 (το 2018) μόλις που θα έχει πιάσει το Ελληνικό ΑΕΠ ένα +1,5%, σαφώς προκύπτει μια εικόνα ασύμβατη με τις πρόνοιες του συμφωνημένου Προγράμματος. Και πάντως με εκείνο το αιθεροβάμον 3,5% του ΑΕΠ σε στόχο πρωτογενούς πλεονάσματος για τ 2018. (Ακόμη και για ανάγκη συμπληρωματικού Προϋπολογισμού, φέτος, γίνεται λόγος από το Ταμείο).
Πού οδηγεί η δίδυμη αυτή - να το πούμε κι εμείς με μια Βαρουφάκεια λογική - πρακτική constructive face-off/εποικοδομητικής αντιπαράθεσης; Όπου, δηλαδή, τα μέρη διατηρούν τις διαφορές προσέγγισής τους, αλλά θεωρούν ότι "η άλλη πλευρά" δεν θα φτάσει στο να προσαράξει το (κοινό, υποτίθεται!) καράβι; (Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή πλευρά δείχνεται σχετικά συγκρατημένη: ο Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ παραμένει απών. ο Πιέρ Μοσκοβισί αισιοδοξεί "γενικώς" για κατάληξη των διαπραγματεύσεων, εντός προθεσμιών, τον Απρίλιο. από την ΕΚΤ ζητείται, πάντως, το είδος βαθύτερων παρεμβάσεων που έχει κήρυκα το ΔΝΤ. ο Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε σπεύδει εν τω μεταξύ να δηλώσει ότι "δεν θα εκβιασθεί" δείχνοντας όμως όχι εμάς, αλλά του Ταμείου τις πιέσεις για ελάφρυνση του Ελληνικού χρέους).
Έχουμε την εντύπωση - ή μάλλον την πληροφορία, αλλά με τόση παραπληροφόρηση που κυκλοφορεί, καλόν είναι να μην εμπιστεύεσαι κανένα! - ότι στην Ουάσιγκτoν , παρά το γεγονός ότι η αξιολόγηση του Ελληνικού Προγράμματος δεν κατορθώθηκε να έχει ολοκληρωθεί, το ζήτημα της διαχείρισης του μη-βιώσιμου χρέους θα συζητηθεί. Όχι απλώς, δε, θα συζητηθεί (Washington Group κλπ.), αλλά και θα τεθούν τα αληθινά πλαίσια και εργαλεία και όρια της ουσιαστικής αναδιάρθρωσης του χρέους που θα αποδεχθεί "η Ευρώπη" (=η Γερμανία). Ανεξάρτητα από το πώς ακριβώς θα ντυθεί το εγχείρημα, με τι window-dressing θα προβληθεί "όταν φτάσει η ώρα του". Μια δυσάρεστη λεπτομέρεια: από τις ουσιαστικές αυτές ζυμώσεις - που θα αφορούν την Ελλάδα: μόνο που, στο βάθος, θα βρίσκεται και η "πατέντα" για την ευρύτερη διαχείριση του Ευρωπαϊκού χρέους, που έρχεται... - η Ελλάδα θα λείπει! Με πικρό τρόπο επαληθεύεται ότι γινόμαστε αντικείμενο , αντί για υποκείμενο, των διεθνών σχέσεων.
Υπό κάποια έννοια, κατανοητή λοιπόν και η Ελληνική στάση της αυτόνομης προώθησης στην Βουλή - από βδομάδα, βέβαια. με την ομολογημένη δυνατότητα να ενσωματωθούν στα νομοσχέδια οι "παρατηρήσεις" της Τρόικας, δηλαδή η τελική συμφωνία εφόσον συμφωνία υπάρξει - των θεμελιωδών παρεμβάσεων σε φορολογικό και Ασφαλιστικό. Και μάλιστα ΧΩΡΙΣ κατεπείγον, αυτήν την φορά, και ΧΩΡΙΣ το τέχνασμα "ένας νόμος/ένα άρθρο": συνεπώς και συζήτηση θα υπάρξει και κάθε βουλευτής θα πάρει τις ευθύνες του Η Αξιωματική Αντιπολίτευση είναι αλήθεια, το ξεκαθάρισε: επιστρέφει στην παλιά, δοκιμασμένη πρακτική του "όχι σε όλα!" και ξεμπερδεύει. Έτσι νομίζει, τουλάχιστον.
Πού οδηγούν όλα αυτά; Στο ότι αν οι πλευρές που βρίσκονται "απέναντι" η μια στην άλλη αληθινά θέλουν να αποφύγουν την προσάραξη, με αρκετήν ευρηματικότητα και με αρκετά ευγενή ψέματα (π.χ. στους στόχους ανάπτυξης, η στην προβλεπόμενη απόδοση των μέτρων) θα το πάμε παρακάτω. "Και βλέπουμε". Αλλιώς, και πάλιν πλους σε εντελώς αχαρτογράφητα νερά! Αυτό, αντιλαμβανόμαστε, είναι και το μήνυμα που κουβαλάει σε Παρίσι-Στρασβούργο-Βρυξέλλες ο Αλέξης Τσίπρας , αυτό ήταν και το μήνυμα των πυκνών τηλεφωνημάτων των τελευταίων ημερών.
Κατακλείδα; "Ούτε με ευχολόγια, ούτε με αναθέματα".
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 14/4/2016.
Μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα σε Παρίσι και Βρυξέλλες ο προβληματισμός γύρω από τη ραγδαία ανάπτυξη του ισλαμικού φονταμενταλισμού έχει έρθει πάλι στο προσκήνιο. Η εξήγηση του φαινομένου είναι πολύπλοκη γιατί αυτό πρέπει να εξηγηθεί σε πολλά επίπεδα, κυρίως στο γεωπολιτικό, στο πολιτισμικό και στο κοινωνικοψυχολογικό.
Η γεωπολιτική διάσταση
Ως γνωστόν, η εισβολή δυτικών δυνάμεων στο Ιράκ με σκοπό τον εκδημοκρατισμό της χώρας κατάργησε μεν τη δικτατορία του Σαντάμ Χουσεΐν, αλλά δημιούργησε μια χαώδη κατάσταση, κατάσταση που συνδέεται με τη δημιουργία του Ισλαμικού Χαλιφάτου που κατόρθωσε μετά τον συριακό εμφύλιο να ελέγξει σημαντικές περιοχές και στις δύο χώρες. Στη συνέχεια, η αποτυχία της λεγόμενης Αραβικής Ανοιξης, με λίγες εξαιρέσεις, οδήγησε σε νέες δικτατορίες ή ψευδοδημοκρατικά καθεστώτα, με κύριο αποτέλεσμα την ενδυνάμωση της Ισλαμικής Αδελφότητας, που κατέστη η πιο σοβαρή αντιπολίτευση (νόμιμη ή παράνομη) στις περισσότερες χώρες της ευρύτερης περιοχής. Οι παραπάνω εξελίξεις, σε συνδυασμό με τις συνεχώς εντεινόμενες ανισότητες και σε παγκόσμιο αλλά και σε εθνικό επίπεδο, θεωρήθηκαν από τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς (και όχι μόνο) ένα νέο είδος αποικιοκρατίας που η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση επέφερε. Αυτή η κατάσταση, σε συνδυασμό με το άλυτο παλαιστινιακό πρόβλημα, ενέτεινε βέβαια έναν κοσμικό ή/και θρησκευτικό εθνικισμό στις χώρες όπου οι μωαμεθανοί αποτελούν σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού.
Η πολιτισμική διάσταση
Στο επίπεδο των αξιών που διαμορφώνουν τις εθνικές, πολιτικές και θρησκευτικές ταυτότητες των ατόμων παρατηρούμε κυρίως στα οικονομικά αδύνατα αλλά και στα μεσαία στρώματα μια ριζική αντίδραση στον μεταμοντέρνο, δυτικό τρόπο ζωής που χαρακτηρίζεται από φαινόμενα όπως η ευρεία εξάπλωση της αθεΐας, η σεξουαλική ελευθεριότητα, ο ηθικός σχετικισμός, ο φεμινισμός, η νομιμοποίηση της ομοφυλοφιλίας, η αποδυνάμωση των συγγενικών δεσμών κ.τ.λ. Ετσι, στο επίπεδο της κουλτούρας, μπορούμε να δούμε την άνοδο του θρησκευτικού φονταμενταλισμού ως μια αντίδραση στους βασικούς προσανατολισμούς και ηθικούς κώδικες της ύστερης, παγκοσμιοποιημένης νεωτερικότητας. Μιας νεωτερικότητας ο πολιτισμός της οποίας μέσω των παγκόσμιων ΜΜΕ διαχέεται σε πλανητικό επίπεδο. Με αυτόν τον τρόπο βέβαια οι παραδοσιακές αξίες και πολιτισμικοί κώδικες υποσκάπτονται από τον δυτικό «πολιτισμικό ιμπεριαλισμό» που συνδέεται άμεσα με τον οικονομικό ιμπεριαλισμό των πανίσχυρων πολυεθνικών εταιρειών.
Η αντίδραση ενός αριθμού μουσουλμάνων είναι ένας αγώνας για επιστροφή στα fundamentals (δηλαδή, «στα βασικά»). Ο οδηγός σε αυτή τη στροφή προς τα πίσω είναι τα ισλαμικά ιερά κείμενα, κυρίως το Κοράνι, που οι φονταμενταλιστές ερμηνεύουν «κατά γράμμα». Ετσι, για παράδειγμα, ενώ η μεταφορική ερμηνεία του όρου τζιχάντ σήμερα σημαίνει εσωτερικός πόλεμος του πιστού κατά της αμαρτίας, η φονταμενταλιστική ερμηνεία παροτρύνει τους πιστούς σε έναν πόλεμο εναντίον των απίστων. Οι τελευταίοι πρέπει να εξισλαμισθούν διά της πειθούς ή της βίας. Επιπλέον, σε πολλές ιερατικές σχολές που εξαπλώνονται ραγδαία, ο σκοπός της επέκτασης του Ισλάμ σε όλον τον κόσμο θυμίζει σε έναν βαθμό τις σταυροφορίες, καθώς και τους άγριους θρησκευτικούς πολέμους στην Ευρώπη πριν από την ανάπτυξη του δυτικού διαφωτισμού. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο δεν είναι περίεργο που ο τζιχαντιστής είναι διατεθειμένος να θυσιάσει ακόμη και τη ζωή του αφού γίνεται «μάρτυρας» σε αυτόν τον κόσμο και εκλεκτός του Αλλάχ στον άλλον.
Η κοινωνικοψυχολογική διάσταση
Σε αυτό το επίπεδο εγείρεται το εξής ερώτημα: Γιατί, παρ' όλες τις ευνοϊκές γεωπολιτικές και πολιτισμικές συνθήκες, είναι μόνο μια μικρή μειοψηφία των πιστών που παίρνει τον δρόμο της τζιχάντ; Για να απαντήσουμε το παραπάνω ερώτημα πρέπει να δώσουμε έμφαση σε μια κοινωνικοψυχολογική προσέγγιση του προβλήματος. Κατά τον Anthony Giddens, στην προνεωτερική εποχή κυριαρχούσαν ηθικοί κώδικες που δημιουργούσαν ένα σταθερό θεσμικό πλαίσιο. Αυτό μείωνε τις επιλογές και λειτουργούσε ως οδηγός στο πώς πρέπει να πορευτεί ένα άτομο στον βίο του. Αυτού του είδους το σταθερό πλαίσιο σταδιακά εξαφανίζεται στην ύστερη νεωτερικότητα - περίοδο κατά την οποία οι επιλογές πολλαπλασιάζονται. Το υποκείμενο πρέπει να δημιουργήσει ένα δικό του πλαίσιο, πρέπει να κατασκευάσει τη «δική του βιογραφία». Αυτή η κατάσταση δημιουργεί άγχος που οδηγεί είτε στη δημιουργικότητα και σχετική απελευθέρωση από τα παραδοσιακά δεσμά είτε στη φυγή από τη δύσκολη πραγματικότητα. Μια φυγή που μερικές φορές οδηγεί στη φανατική προσκόλληση σε παραδοσιακούς, «ξεπερασμένους» από το κοινωνικό γίγνεσθαι κανόνες. Κανόνες που μειώνουν τις επιλογές, αμβλύνουν το άγχος αλλά εντείνουν συγχρόνως τις δυσκολίες προσαρμογής σε μια εξαιρετικά ρευστή μεταμοντέρνα πραγματικότητα.
Τέλος, σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να αναφερθούμε σε καθαρά ψυχαναλυτικές εξηγήσεις του (θρησκευτικού και κοσμικού) φονταμενταλισμού που κυρίως βασίζονται στο έργο του Φρόιντ, της Μ. Κλάιν και του Λακάν. Για παράδειγμα, οπαδοί του τελευταίου εστιάζουν την προσοχή τους στη λακανική έννοια της απόλαυσης (jouissance). Πολύ συνοπτικά και απλουστευτικά, το βρέφος περνάει μια περίοδο πλήρης απόλαυσης στην αγκαλιά και φροντίδα της μητέρας. Στο στάδιο όμως της επιβολής του «νόμου του πατέρα» και της εισαγωγής του υποκειμένου στη γλώσσα, παρατηρούμε το πέρασμα από την ολική στη μερική απόλαυση. Σε αυτή τη φάση το υποκείμενο προσπαθεί να ξαναβρεί τον παράδεισο της μητρικής αγκαλιάς. Κάτι παρόμοιο μπορεί να δει κανείς στην προσπάθεια του φονταμενταλιστή να αναβιώσει την παραδοσιακή ισλαμική κοινότητα όπου υποτίθεται πως κυριαρχούσαν η αλληλεγγύη, η αδελφοσύνη και η συμπόνια προς τον άλλον. Βέβαια, ο τρόπος με τον οποίο το γεωπολιτικό, το πολιτισμικό και το ψυχολογικό/ψυχαναλυτικό συνδέονται μεταξύ τους εγείρει μεθοδολογικά προβλήματα που δεν είναι δυνατόν να εξεταστούν στο παρόν άρθρο.
Κλείνοντας δεν χρειάζεται να τονίσω πως παρατηρούμε φονταμενταλιστικές τάσεις σε όλες τις μεγάλες θρησκευτικές παραδόσεις - από τον χριστιανισμό ως τον ιουδαϊσμό και τον ινδουισμό. Στην τωρινή όμως συγκυρία, για λόγους που εν μέρει εξήγησα, είναι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός που πρωτοστατεί.
Δημοσιεύτηκε στο Βήμα της Κυριακής στις 3/4/2016.
Η λειτουργούσα δημοκρατία προϋποθέτει έλλογους κανόνες, ανοιχτούς στην κριτική ανασκευή σ' ένα περιβάλλον διαρκούς πίεσης από συντεχνιακά και ταξικά συμφέροντα. Με τους κανόνες λειτουργεί πιο οικονομικά, καθώς οι πολίτες γνωρίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού και κινούνται ανάλογα.
Μειώνονται, κατά δεύτερον, τα περιθώρια αβεβαιότητας, καθώς οι κανόνες δημιουργούν ένα σχετικά σταθερό πλαίσιο που περιορίζει το απρόβλεπτο. Ετσι, η δημοκρατία γίνεται προβλέψιμη με ενδεχόμενο βέβαια, να φαντάζει βαρετή, απρόσφορη σε συγκινήσεις, ηρωισμούς και ριζικές ανατροπές.
Ανάμεσα στους κανόνες είναι και οι σχετικοί με την πλήρωση της δημόσιας διοίκησης. Η Γαλλική Επανάσταση, στο άρθρο 6 της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, σημείωνε ότι οι δημόσιες θέσεις ήταν ανοικτές σε όλους τους πολίτες, χωρίς διάκριση, με μόνα κριτήρια το ταλέντο και την αξιοκρατία.
Αρχές γενικές που αποτέλεσαν το φαντασιακό της Φιλελεύθερης Δημοκρατίας. Η διακήρυξη αποτέλεσε τη βάση για κάποιους σχετικούς κανόνες στη διάρκεια της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας (1852-1870). Οι Αγγλοι, όταν στην πλατεία Κλαυθμώνος οι απολυμένοι οδύρονταν, προχώρησαν σε διαγωνισμούς, από το 1871, για να στελεχώσουν τη διοίκησή τους.
Σήμερα όλες οι δυτικές χώρες διαθέτουν ένα πλαίσιο για τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Ασφαλώς, πουθενά αυτή δεν λειτουργεί, όπως οραματίζονταν θεωρητικοί της διοίκησης, απρόσωπα και αντικειμενικά, μακριά από πολιτικές διασυνδέσεις και ιδεολογικούς προσανατολισμούς.
Δύσκολα, ωστόσο, θα βρούμε χώρα, όπως η δική μας, όπου οι διαμάχες για την πρόσληψη προσωπικού είναι τόσο οξείες. Να φταίνε οι χωρίς τελειωμό πελατειακές πρακτικές; Η δεσπόζουσα ακόμη εργαλειακή χρήση του κράτους μέσω του οποίου τα κόμματα γαντζώνονται στην κυβέρνηση; Είναι μέρος της πολιτικής αντιπαράθεσης με στόχο την απονομιμοποίηση του ανταγωνιστή;
Οτι και να 'ναι, αυτό έχει οδυνηρές συνέπειες στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και την πρόσληψή της από τους πολίτες. Δύσκολα θα διαφωνήσει κανείς ότι, με εξαιρέσεις νησίδες, είναι αναποτελεσματική.
Εξίσου επώδυνη είναι η πρόσληψή της από τους πολίτες η οποία έχει δώσει τροφή σε μία επώδυνη αντίθεση ανάμεσα στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Ακόμη χειρότερα, πρόσληψη και λειτουργία, δίνουν άλλοθι σε πολιτικά κόμματα να μην κουβεντιάσουν σοβαρά για το τι δημόσια διοίκηση θέλουμε μένοντας συχνά σε στείρους καβγάδες.
Αναντίρρητα, τα τελευταία χρόνια η διοίκηση βελτιώθηκε με τη θεσμοθέτηση του ΑΣΕΠ και της Διαύγειας. Θα γίνουν περισσότερα με την αξιολόγηση και τη λογοδοσία αν αυτές λειτουργήσουν αναστοχαστικά και ανατροφοδοτικά. Βήματα έγιναν και τον τελευταίο χρόνο σε ορισμένα ζητήματα, όπως η επιλογή στελεχών της εκπαίδευσης.
Ναι μεν η επιλογή περιφερειακών διευθυντών εκπαίδευσης έγινε όπως και στο παρελθόν, με κριτήρια κομματικά, η επιλογή, ωστόσο, των διευθυντών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας έγινε, ίσως πρώτη φορά, μετά τη συνεδρίαση των αρμόδιων επιτροπών κι όχι πριν. Οι ανατροπές ήταν λιγοστές, γεγονός που μαρτυρά ότι, με εξαιρέσεις, οι επιτροπές έκαναν καλά τη δουλειά τους.
Τα θετικά αυτά βήματα θα έχουν νόημα αν αποτελέσουν βάση για τη θεσμοθέτηση κανόνων. Αυτό δεν γίνεται, παρότι αναγκαίο και απλό. Κόμματα, φορείς και επιστήμονες μπορούν να κουβεντιάσουν και να καταλήξουν στο τι είναι μία πολιτική θέση. Προφανώς δεν θα συμφωνήσουν σε όλα, καθώς η σχετική εικόνα συναρτάται και με τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς.
Ακόμη όμως κι έτσι, θα γνωρίζαμε πού και πόσους οι κυβερνώντες χρειάζονται για να προωθήσουν την πολιτική τους. Θα αποσαφηνίζονταν οι κανόνες του παιχνιδιού, θα μειώνονταν οι κομματικές κοκορομαχίες και θα μπορούσε η δημόσια διοίκηση να αλλάξει εικόνα· από δυνάστης να γίνει υπηρεσία για τους διοικούμενους.
Αυτό θα μας επέτρεπε να πάμε δύο βήματα πιο πέρα. Κατ' αρχάς να έχουμε εικόνα πόσες είναι οι πολιτικές θέσεις κι αν πράγματι χρειάζονται. Κυρίως, όμως, να δούμε τι κάνουν αυτοί που ορίζονται, αν το κάνουν καλά και σε ποιον λογοδοτούν.
Με δυο λόγια, ζητούμενο είναι τόσο ο προσδιορισμός τού τι είναι η πολιτική θέση όσο και η λογοδοσία εκείνων που ορίζονται στις θέσεις αυτές. Και τα δύο είναι ζήτημα έλλογων συμφωνημένων κανόνων που θα μας απαλλάξουν από τη στείρα πολεμική, θα δυναμώσουν τον προγραμματικό λόγο των κομμάτων και θα απολήξουν σε ένα λειτουργικό θεσμικό πλαίσιο που δεν θα πάει στα σκουπίδια με την πρώτη αλλαγή κυβέρνησης.
Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών στις 6/4/2016.
Λοιπόν, όσο θα εξελίσσεται με μελοδραματικό - ελπίζουμε όχι με σκοτεινό... - τρόπο όλη αυτή η υπόθεση της παρακολούθησης των συζητήσεων των ανθρώπων του ΔΝΤ, Τόμσεν/Βελκουλέσκου, της διαρροής μέσω WikiLeaks και της "αξιοποίησης" σε Ελλάδα και εξωτερικό (γιατί αν το έκανε θέμα η Κυβέρνηση Τσίπρα, το κάνει και η Κριστίν Λαγκάρντ, το κάνει όμως και το Βερολίνο) τόσο δίνεται σ' εμάς τους κοινούς θνητούς η ευκαιρία να θυμηθούμε παλιότερες προσεγγίσεις στην αρχική συμβολή του ΔΝΤ στην Ελληνική "διάσωση".
Έτσι που έχει πυκνώσει ο χρόνος, κανείς πια δεν ανακαλεί στην μνήμη τις εξαρχής αντιρρήσεις που είχαν ακουστεί από αρκετούς για την "συνταγή" του ΔΝΤ (την οποία ψώνισαν ασυζήτητα οι Ευρωπαίοι: άλλωστε, ακριβώς επειδή δεν πολυκαταλάβαιναν από τέτοια, γι αυτό μετεκάλεσαν το ΔΝΤ), για την εμπροσθοβαρή προσέγγιση, για το τι θα έκανε ο σφαγιασμός της ζήτησης με την λογική tax-tax-tax/cut-cut/cut σε μιαν οικονομία χωρίς παραγωγικές δομές. Προσέξτε: δεν αναφερόμαστε στις πολιτικές αντιρρήσεις, στους εξορκισμούς, αλλά στις θεμελιωμένες επιφυλάξεις. Όμως, αρκεί να πάει κανείς πίσω στο Ζάππειο-1 - ναι! στο Ζάππειο-1 με το οποίο είχε επιχειρήσει ο Αντ. Σαμαράς Ιούλιο 2010 να θεωρητικοποιήσει την άρνησή του να στηρίξει το Μνημόνιο-1 - για να δει, ότι κάπου εκεί υπήρχε από τότε αμφισβήτηση του διαβόητου πολλαπλασιαστή του ΔΝΤ. Ενώ δηλαδή μετρούσαν με πολλαπλασιαστή 0,5% τις επιβαλλόμενες δημοσιονομικές παρεμβάσεις - μείωση του ελλείμματος κατά 9% θα έφερνε, ας πούμε, απώλεια 4,5% του ΑΕΠ - οι άνθρωποι του Σαμαρά (όχι μόνον αυτοί, αλλά... τουλάχιστον αυτοί) τον είχαν βάλει να πει δημόσια, πολιτικά, ότι κάπου προς το 1,5 ήταν ο πολλαπλασιαστής. Έτσι κάπως μας προέκυψε το -4,9% του 2010, το -7,2% (ναι, ναι) του 2011, το -6,4% του 2012!
Αρχικά, βέβαια, κανείς δεν πολυπρόσεξε. Βλέπετε, είχαμε την πολιτική αντιπαράθεση να ζήσουμε. Βέβαια, λίγο αργότερα μ' ένα tweet του ο Blanchard του ΔΝΤ άφησε να φανεί μια πρώτη ανησυχία για τον πολλαπλασιαστή που είχε ενσωματώσει το Ταμείο στους υπολογισμούς του. Σαφώς αργότερα (9 Οκτωβρίου 2012) οι FT μπουμπούνιζαν δημόσια το θέμα, ενώ σε "έγγραφο συζήτησης"/discussion paper στα τέλη του 2012 των Blanchard και Leish το ίδιο ζήτημα συζητιόταν διεξοδικά, "βρίσκοντας" το καημένο τον πολλαπλασιαστή μεταξύ 0,9 και 1,7. Πολύ-πολύ αργότερα, η ίδια η Γ.Δ. του Ταμείου Christine Lagarde ζήτησε να διερευνηθεί - εσωτερικά - η έκταση ευθύνης του ΔΝΤ για την αποτυχία του Ελληνικού προγράμματος. Τα οποία, επί καιρό, το Ταμείο (τεχνοκράτες σου λένε!) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (οι "εταίροι" μας) σταθερά απέδιδαν στην πλημμελή εφαρμογή ή και μη-εφαρμογή του προγράμματος από εμάς.
(Μιας και μας τσίμπησε αλογόμυγα κι είπαμε δυο καλά λόγια για την εποχή Σαμαρά και το Ζάππειο-1, ας προσθέσουμε ότι στο Ζάππειο-2, άνοιξη του 2011 αυτό - όταν πλέον είχε αρχίσει να μυρίζει εξουσία για την Ν.Δ.... - η ανάλυση Σαμαρά πήγε παραπέρα. "Επιτέθηκε" στο μείγμα μέτρων (policy mix) του Μνημονίου-1, ζητώντας λιγότερους φόρους/περισσότερες περικοπές δαπανών. Αλλά και δεχόταν μια σειρά από τα διαβόητα "διαρθρωτικά", που επιλεκτικά τα ψήφιζε στην Βουλή. Μέχρις ότου φθάσαμε στην ανατροπή ΓΑΠ, στην Κυβέρνηση Παπαδήμου, the rest is history που λένε).
Γιατί, όμως, να πηγαίνουμε πίσω σε τέτοιες παλιές ιστορίες; Ναι, το ομολογούμε: πιάσαμε το νήμα από την ομιλία Τσίπρα στην Κεντρική Επιτροπή του. Όμως , ειλικρινά, νοιώσαμε και κάποια προσβολή που οι κυρίες και οι κύριοι του ΔΝΤ πήραν τόσο ψηλά τον αμανέ, ώστε να περιγράφουν διεξοδικά με τι πιέσεις θα μπορούσε να συνετισθεί ο κακός μαθητής/ο ατίθασος αποδιοπομπαίος τράγος, η Ελλάδα. Δηλαδή... εμείς. Διότι είναι βαθύτατα κοντόφθαλμο να νομίζουμε ότι η συζήτηση των στελεχών του ΔΝΤ (άστε την υποκλοπή και την διάδοση μέσω WikiLeaks κατά μέρος: δείτε την εκπεφρασμένη ουσία!) στρέφεται "κατά του Τσίπρα".
Της Ελλάδας, της Ελληνικής οικονομίας η μοίρα παίζεται. Κι όταν οι ΔΝΤούδες μιλάνε με τόση ασφάλεια και κομπορρημοσύνη για την μη-συμμόρφωση ημών των ιθαγενών προς τα κελεύσματά τους καλό θα ήταν, διάβολε! να θυμούνται κι αυτοί και η διεθνής κοινή γνώμη πόσο άθλια έξω έχουν πέσει και ξαναπέσει και στο βάθρο της παρέμβασης τους, αλλά και στις μετέπειτα προβλέψεις (π.χ. πρωτογενές πλεόνασμα του 2013, π.χ. περσινή ύφεση). Κάποιες φορές μας παρασύρουν κι εμάς, αλλά... όχι και τέτοιο ύφος!
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 6/4/2016.
Βλέπαμε στην στήλη της περασμένης Δευτέρας, 28 Μαρτίου, πώς η μετακίνηση της συζήτησης για την αξιολόγηση/review από το Ασφαλιστικό στο φορολογικό χρειάζεται να αντιμετωπισθεί απ' όλους μας με ένα μίνιμουμ ειλικρίνειας: θέλουμε να κλείσει ετούτη η διαδικασία, δεν θέλουμε να επαναληφθεί η εμπειρία της Βαρουφακικής άνοιξης και του καλοκαιριού του 2015, να πάμε παρακάτω - όχι;
Αυτό το στοιχείο είναι που φέρνει στην Κυβέρνηση Τσίπρα/Τσακαλώτου τον πειρασμό, εκεί που "πόνταρε" πολιτικά στην Μεγάλη Λευκή Ελπίδα της διαπραγμάτευσης για αναδιάρθρωση (και ως εκ τούτου ελάφρυνση) του χρέους, τώρα να στοχεύει όλο και περισσότερο και να αναδεικνύει την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος. Επαναφέροντας, έτσι, το σκηνικό σε μνήμες 2014. Τότε συζητώντας με τον (Πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου) Κωνσταντίνο Γάτσιο, στην "Οικονομική Επιθεώρηση" ήταν, είχε αναδειχθεί το πραγματικό διακύβευμα: "Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν και κατά πόσον το πλεόνασμα που προκύπτει - στο μέτρο και τον βαθμό που προκύπτει - έχει προσωρινό χαρακτήρα, αντανακλώντας π.χ. έκτακτα μέτρα φορολογίας και μάλιστα με αναδρομική ισχύ, καθώς και μη-πληρωμή υποχρεώσεων του Κράτους προς τρίτους, ή κατά πόσον έχει μονιμότερο χαρακτήρα αντανακλώντας μονιμότερες μεταβολές στις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας".
Και προχωρούσε μάλιστα, όπως διαφαινόταν ήδη τότε με την συζήτηση για το "μέρισμα" - δηλαδή την διάθεση... - του πλεονάσματος, στην διαπίστωση "Ο επικοινωνιακά πανηγυρικός χαρακτήρας που προσδίδεται στην ύπαρξη, το ύψος και την κατανομή του πλεονάσματος δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι "το πρόβλημα λύθηκε", καθώς και το παρεπόμενο "όπου να΄ναι, βγαίνουμε από την κρίση" καλλιεργώντας το έδαφος για την διεκδίκηση προσόδων. Όμως, δυστυχώς, το πρόβλημα δεν λύθηκε, δεν ξεκίνησε καν να λύνεται. Και οι προς διεκδίκησιν πρόσοδοι υπάρχουν μόνον κατά φαντασίαν".
Έχουμε έντονη την αίσθηση ότι κάπου προς τα εκεί πορεύεται και τώρα το πράγμα. Ότι, δηλαδή, αναζητείται "δημοσιονομικός χώρος" κάπως πιο άνετος απ' ό,τι με το αλήστου μνήμης "Παράλληλο Πρόγραμμα" για το οποίο γινόταν λόγος στο γύρισμα του χρόνου. ΄Ωστε να φανεί ότι η Κυβέρνηση δεν κάνει μόνον εφαρμογή των μέτρων του Μνημονίου-3 , αλλά αποκτά και βαθμούς ελευθερίας. Για να δώσει κάτι. Ή για να φανεί τουλάχιστον ότι δίνει κάτι. Ακριβώς όμως επειδή η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος - έννοια που τόσον ηγάπησαν και οι "εταίροι"/δανειστές δια της Τρόικας - αποτελεί βασικά αντικατοπτρισμό/αυταπάτη παιχνιδιού με τους καθρέφτες, έρχεται να υπονομεύσει όλη την δημόσια συζήτηση. Θα μας επιτρέψει ο αναγνώστης να παραπέμψουμε πάλι στον Κ. Γάτσιο: "Ο δημόσιος διάλογος, δυστυχώς, χαρακτηρίζεται από "πτήσεις χαμηλού ύψους". Βρίσκεται σε αναντιστοιχία με τις πραγματικές ανάγκες της χώρας. Επικεντρώνεται στον εντυπωσιασμό. Τα ουσιώδη δεν τίθενται ως ερωτήσεις, και επομένως ούτε οι κατάλληλες απαντήσεις δίνονται και το έδαφος μένει ελεύθερο για ανάπτυξη παραλογισμών και παραισθήσεων". Με πρόσφατη την υψηλών τόνων συζήτηση στην Βουλή, αυτή ακριβώς η αίσθηση μένει πίσω...
Κι αν η τότε συζήτηση για το πρωτογενές πλεόνασμα και την διάθεσή του ήταν τουλάχιστον προεκλογική - προ των Ευρωεκλογών του 2014, οπότε και εγκατέλειψε η Κυβέρνηση Σαμαρά/Βενιζέλου την προσπάθεια με την οποία είχε έως τότε ταυτισθεί - σήμερα διερωτάται κανείς πού το πάει ο σχεδιασμός. Άλλωστε, μετά την εμπρηστική συζήτηση στην Βουλή με την προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση της 29ης Μαρτίου για την Δικαιοσύνη, την Διαφθορά και το συνολικό ανασκάλεμα του βούρκου, δείχνει και να απόθανε η συζήτηση για εκλογές. Είναι αλήθεια πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης τις ζήτησε από το βήμα της Βουλής τις εκλογές - όμως αυτή η ανακίνηση του θέματος πρόωρων εκλογών δεν είναι μόνον που βρήκε ευθέως αρνητικό τον Αλέξη Τσίπρα (ο οποίος επέστρεψε στην πάγια στάση των Κυβερνήσεων οσάκις αισθάνονται ότι το δημοσκοπικό φόντο δεν τις ευνοεί: παραπομπή στο τέλος της τετραετίας...), είναι και που έρχεται σε μια στιγμή όπου εκλογές δεν θα αποτελούσαν καν επιλογή. Σκεφτείτε μόνο και μόνο διαχείριση του Προσφυγικού έτσι που τώρα πορεύεται, μαζί με προεκλογική εκστρατεία!...
Καθώς, λοιπόν, η Κυβέρνηση θα πορεύεται τον δίδυμο Γολγοθά φορολογικού και Ασφαλιστικού προς την Βουλή - την Βουλή των ψηφοφοριών, εννοείται, και όχι της βαβούρας - "χρειάζεται δημοσιονομικό χώρο", ακριβώς ώστε να δείξει ότι προσφέρει και κάτι άλλο. Κάτι άλλο, εννοείται, εκτός από Εξεταστικές Επιτροπές, την χλωμή αυτή εκδοχή θεάματος στην σύγχρονη μετάφραση του "άρτου και θεάματος". Πάντως... δεν θα πλήξουμε, πάλι.
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 31/3/2016.
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
«Athens Calling» (Η Αθήνα καλεί)
Κάθε Δευτέρα, στις 10-12 το βράδυ, στο πλαίσιο της εκπομπής του Πρώτου Προγράμματος «Athens Calling», ο Περικλής Βασιλόπουλος, με τη συνεργασία της Επιτροπής Κοινωνικής Ευθύνης και του Κέντρου Επικοινωνίας Ενημέρωσης Πολιτών (ΚΕΕΠ) της ΕΡΤ, παρουσιάζει θέματα κοινωνικής ευθύνης και δικαιωμάτων στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στον κόσμο. Πρόκειται για μια δίωρη, βραδινή ραδιοφωνική περιήγηση σε καινοτόμες ιδέες και πρακτικές που προσπαθεί να ανοίξει γέφυρες με τους Έλληνες της Διασποράς.
Αυτή τη Δευτέρα 28 Μαρτίου 2016, 10-12 μμ, στην εκπομπή "Athens Calling", καλεσμένοι είναι:
Ο Ρόντρικ Μπήτον, καθηγητής σύγχρονης Ελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών στο King's College, συγγραφέας του βιβλίου «Ο πόλεμος του Μπάιρον: Ρομαντική εξέγερση, Ελληνική Επανάσταση», (εκδόσεις Πατάκη). Ο Roderick Beaton μιλάει από το Λονδίνο για τις αθέατες πλευρές της ζωής του μεγάλου φιλέλληνα.
Η Δρ. Κωνσταντίνα Ζάνου, ερευνήτρια στο Institut d'études Avancées de Paris και στο Columbia University, συνεπιμελήτρια του βιβλίου "Mediterranean Diasporas", μιλά από το Παρίσι για το ρόλο της Ελληνικής Διασποράς στον πόλεμο της ανεξαρτησίας το 1821. Επίσης, στο ραδιοθάλαμο της Αγίας Παρασκευής καλεσμένη είναι η Άννα Καρακατσούλη, επικ. Καθηγήτρια Ευρωπαικής Ιστορίας και Πολιτισμού στο Π.Α και συγγραφέας του βιβλίου «Μαχητές της Ελευθερίας και 1821» (εκδόσεις Πεδίο), η οποία μιλά για τη σημασία του ριζοσπαστικού φιλελευθερισμού για την ανάδειξη του ευρωπαικού φιλελληνισμού.
Τέλος, ο Μένης Θεοδωρίδης, μέλος της επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού του Συμβουλίου Κοινωνικού Ελέγχου (ΣΚΕ) της ΕΡΤ, αναφέρεται στη σχέση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης με την ανάπτυξη της εκπαίδευσης και της κριτικής σκέψης.
Συντονιστείτε στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8!
Δευτέρα 28 Μαρτίου 2016, 22:00-24:00
Εκπομπή: «Athens Calling» (Η Αθήνα καλεί)
Live Streaming: webradio.ert.gr/proto
Facebook: www.facebook.com/protoprogramma.ert
Θέματα ορολογίας
Πολλά ευρωπαϊκά κόμματα είναι στην ουσία σοσιαλδημοκρατικά χωρίς να χρησιμοποιούν τον όρο «σοσιαλδημοκρατία», άρα χωρίς να συμπεριλαμβάνονται πάντα στις σχετικές εκλογικές αναμετρήσεις. Για παράδειγμα, αν συμπεριλάβουμε στις σχετικές μετρήσεις κόμματα που είναι εναντίον του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, υπέρ της μείωσης των ανισοτήτων, της ενδυνάμωσης του κράτους πρόνοιας κ.τ.λ., μπορεί οι προοπτικές της σοσιαλδημοκρατίας να είναι πιο αισιόδοξες.
Το γενικό πλαίσιο
Νομίζω ότι στο μέλλον τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (με τον διευρυμένο ορισμό του όρου) θα λειτουργούν σε ένα πλαίσιο που θα τα ευνοεί. Πιο συγκεκριμένα, αντίθετα με το κομμάτι της Αριστεράς που προβλέπει, λόγω των αλλεπάλληλων οικονομικών κρίσεων, την ταχεία κατάρρευση του καπιταλισμού (βλ. W. Streek, 2014), νομίζω πως ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής θα είναι μαζί μας για πολλά χρόνια ακόμη. Ο βασικός λόγος για αυτή την πρόβλεψη είναι ότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης δύο είναι οι βασικοί παίκτες στην παγκόσμια πολιτικοοικονομική αρένα: οι ΗΠΑ, που αντιπροσωπεύουν τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό, και η Κίνα, που είναι ο κύριος εκπρόσωπος του αυταρχικού καπιταλισμού. Και οι δύο υπερδυνάμεις έχουν κοινό συμφέρον να χειριστούν πιο αποτελεσματικά τις αναπόφευκτες μελλοντικές κρίσεις του συστήματος.
Οσο για την Ευρωπαϊκή Ενωση, αν ξεπεράσει τις σημερινές δυσκολίες και προχωρήσει σε μια πολιτική και κοινωνική ενοποίηση, θα καταστεί ο τρίτος παγκόσμιος παίκτης που μαζί με τους άλλους δύο θα διαμορφώνει το μελλοντικό παγκόσμιο γίγνεσθαι. Σε αυτή την περίπτωση ο ευρωπαϊκός παράγοντας, λόγω των κοινωνικών κατακτήσεων του παρελθόντος και παρά την τωρινή του προσέγγιση σε νεοφιλελεύθερες πρακτικές, θα εξακολουθήσει να αντιπροσωπεύει έναν σοσιαλδημοκρατικού τύπου καπιταλισμό. Ετσι το πιο πιθανό είναι να έχουμε μια διμερή ή τριμερή καπιταλιστική ηγεμονία. Από την άλλη μεριά, τα αντικαπιταλιστικά κινήματα, συνδικάτα, κόμματα, καθώς και οι εφήμερες κινητοποιήσεις, σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν αποτελούν σοβαρή απειλή στο παγκόσμιο status quo.
Αν τα παραπάνω ευσταθούν, τα κόμματα που δεν έχουν ως στόχο την υπέρβαση του καπιταλισμού αλλά το πέρασμα από τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό-καζίνο σε έναν καπιταλισμό με πιο ανθρώπινο πρόσωπο θα λειτουργούν σε ένα πλαίσιο όπου οι αντικειμενικές συνθήκες θα τα ευνοούν. Γιατί μέσα στα όρια που θέτει σήμερα η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση η δύναμη αυτών που θέλουν να προστατεύσουν το σημερινό σύστημα είναι συντριπτικά μεγαλύτερη από αυτήν των δυνάμεων που στοχεύουν στην άμεση ανατροπή του. Με άλλα λόγια, η στρατηγική της Ακρας Αριστεράς δεν έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας. Η κατάσταση της «ήπιας» Αριστεράς είναι διαφορετική. Στη χώρα μας και αλλού στην Ευρώπη αυτή μιλάει για «ανατροπή», χωρίς όμως να διευκρινίζει αν πρόκειται για ολική αντικαπιταλιστική ανατροπή ή για μια ριζοσπαστική αλλαγή μέσα στον καπιταλισμό. Αν περάσουμε από τα λόγια στην πράξη, φαίνεται ξεκάθαρα πως αυτού του είδους η Αριστερά έχει ως στόχο σήμερα μια πολιτικά και κοινωνικά ενωμένη ευρωπαϊκή ομοσπονδία βασισμένη λιγότερο στον ανταγωνισμό και περισσότερο στην αλληλεγγύη μεταξύ των μελών της. Ενας τέτοιος στόχος δεν είναι πολύ διαφορετικός από αυτόν που πρέπει να έχει μια ανανεωμένη σοσιαλδημοκρατία.
Συμπεράσματα
(α) Η ευρωπαϊκή βορειοδυτική σοσιαλδημοκρατία στη χρυσή εποχή της (1945-75), περισσότερο από κάθε άλλη πολιτική δύναμη, κατόρθωσε να επεκτείνει αστικά δικαιώματα (κράτος δικαίου), πολιτικά (δικαίωμα ψήφου) και κοινωνικά (κράτος πρόνοιας) στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας. Στη συνέχεια, για μια σειρά λόγους (συρρίκνωση της εργατικής βάσης της, νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, αδυναμία εφαρμογής της κεϊνσιανής πολιτικής σε ένα νέο πλαίσιο όπου το κράτος χάνει την αυτονομία του κ.τ.λ.), αναγκάστηκε για να επιβιώσει στην εκλογική αρένα να πλησιάσει χωρίς να ταυτιστεί με τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία.
(β) Ο σημερινός παγκόσμιος καπιταλισμός ούτε, όπως πιστεύει ένα κομμάτι της Αριστεράς, είναι ετοιμοθάνατος ούτε πρόκειται να καταρρεύσει στις δεκαετίες που έρχονται. Μέσα στα στενά όρια που θέτει η μόνη ρεαλιστική προοδευτική στρατηγική είναι ένας δεύτερος εξανθρωπισμός του καπιταλισμού σε μεταεθνικό επίπεδο αυτή τη φορά.
(γ) Αντίθετα με αυτό που πιστεύει η Αριστερά σήμερα, η σοσιαλδημοκρατία δεν πρέπει να ταυτίζεται αποκλειστικά με τη «χρυσή τριακονταετία». Επιβίωσε με πιο συντηρητική μορφή ως σήμερα και έχει τη δυνατότητα αναζωογόνησης αν προσπαθήσει να δημιουργήσει νέες στρατηγικές - στρατηγικές που στοχεύουν στην παραπέρα εξάπλωση δικαιωμάτων προς τα κάτω, δικαιωμάτων που η κυριαρχία του χρηματιστηριακού καπιταλισμού έχει σημαντικά συρρικώνσει.
(δ) Αν η σοσιαλδημοκρατία έχει σοβαρές πιθανότητες αναζωογόνησης, η σημερινή δαιμονοποίησή της από την Αριστερά είναι λανθασμένη. Για δύο βασικούς λόγους: πρώτον, γιατί, αντίθετα με την Ακρα Αριστερά, η Αριστερά, αν όχι στα λόγια, στην πράξη αποδέχεται πως η άμεση υπέρβαση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής δεν είναι δυνατή βραχυπρόθεσμα. Αρα οι διαφορές της με μια νέα σοσιαλδημοκρατία είναι μικρές. Δεύτερον, η Αριστερά με το να θεωρεί τον όρο σοσιαλδημοκρατία «βρώμικη» λέξη αποκόπτεται από μια πολιτική παράδοση που κατόρθωσε περισσότερο από κάθε άλλο κόμμα/κίνηση στη νεωτερική εποχή να δώσει ουσιαστικά δικαιώματα στα λαϊκά στρώματα. Πρόκειται για ένα επίτευγμα μοναδικό στην ιστορία της νεωτερικότητας - πρώιμης και ύστερης.
(ε) Αν πρέπει στη χώρα μας να αποφεύγεται η δαιμονοποίηση της σοσιαλδημοκρατίας από την Αριστερά, ισχύει και το αντίθετο. Οι σοσιαλδημοκρατικά προσανατολισμένες δυνάμεις (π.χ., το ΠαΣοΚ) δεν πρέπει να δαιμονοποιούν τον ΣΥΡΙΖΑ. Η δαιμονοποίηση του αντιπάλου και αγιοποίηση των ημετέρων βλάπτουν σοβαρά τη δημοκρατία.
Δημοσιεύτηκε στο Βήμα της Κυριακής στις 20/3/2016
Στη νέα εκπομπή της ΕΡΤ1, είκοσι (20) πολίτες και δέκα (10) εκπρόσωποι κοινωνικών φορέων, μέλη του Συμβουλίου Κοινωνικού Ελέγχου Αττικής της ΕΡΤ, ερωτούν, κρίνουν και προτείνουν στη Διοίκηση της ΕΡΤ μέτρα βελτίωσης της εταιρείας. Πρόκειται για ένα εγχείρημα ανοιχτού συμμετοχικού διαλόγου που επιχειρείται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Η εκπομπή είναι μηνιαία και τον συντονισμό-παρουσίαση έχει ο Περικλής Βασιλόπουλος, δημοσιογράφος, υπεύθυνος του ΚΕΕΠ της ΕΡΤ.
Το ΣΚΕ Αττικής της ΕΡΤ αποτελείται συνολικά από 110 μέλη με ίσο αριθμό εκπροσώπων 55 κοινωνικών φορέων και 55 πολιτών που κληρώθηκαν ανάμεσα σε 2.260 πολίτες, οι οποίοι δήλωσαν συμμετοχή. Τα ΣΚΕ αποτελούν μία καινοτομική πρωτοβουλία που προβλέπεται από το νόμο 4324/15 για τη νέα ΕΡΤ, είναι ανεξάρτητα όργανα με συμβουλευτικό χαρακτήρα και έχουν σκοπό τη βελτίωση της ΕΡΤ υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Αρμόδια υπηρεσία για τη συγκρότηση και λειτουργία τους είναι το Κέντρο Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Πολιτών (ΚΕΕΠ) υπό την εποπτεία του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΡΤ.
