Tuesday, 14 May 2024
Τα άρθρα Μελών και Φίλων της Παρέμβασης, όπως δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και διεθνή τύπο.
Για να δείτε τα άρθρα ανά συγγραφέα, πατήστε εδώ .
Στο δεύτερο κεφάλαιο του νομοσχεδίου που κατατέθηκε στη Βουλή περιλαμβάνονται οι αλλαγές στο Ν.3869/2010, στις οποίες κατέληξε η ελληνική κυβέρνηση ύστερα από συμφωνία με τους εκπροσώπους των δανειστών. Το ερώτημα που πρέπει τώρα να απαντηθεί είναι εάν οι αλλαγές είναι προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Ειδικότερα, με ένα άρθρο το σχέδιο νόμου «Επείγουσες ρυθμίσεις για την εφαρμογή της Συμφωνίας Δημοσιονομικών Στόχων και Διαρθωτικών Μεταρρυθμίσεων» τροποποιεί το Νόμο Κατσέλη όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, δηλαδή μετά και τις αλλαγές που επήλθαν στο θεσμικό πλαίσιο της προστασίας των δανειοληπτών τον Αύγουστο του 2015 με το Ν.4336/2015.
Υπενθυμίζουμε, για παράδειγμα, τη δυνατότητα περίληψης στο νόμο Κατσέλη και των οφειλών προς το Δημόσιο. Πρέπει να τονιστεί ότι πρόκειται για μία συμφωνία με ημερομηνία λήξης, αφού ρητώς ορίζεται ότι η ισχύς των αλλαγών είναι τριετής. Μετά την πάροδο αυτού του χρόνου θα επανεξεταστεί το σύνολο του θεσμικού πλαισίου με βάση την τότε κατάσταση της οικονομίας.
Μεγάλη σημασία δίνεται στη συσχέτιση του ετήσιου (μικτού δυστυχώς) οικογενειακού εισοδήματος με την αξία του ενυπόθηκου ακινήτου. Σε αυτές τις αντικειμενικές προϋποθέσεις προστίθενται και οι υποκειμενικές που αφορούν την θεσμικώς υποχρεωτική καθιέρωση των βασικών εννοιών του Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών, όπως αναθεωρήθηκε και ισχύει. Με άλλα λόγια εκτός του «λογιστικού» προσδιορισμού των εισοδημάτων και της αξίας του ακινήτου, προϋπόθεση για την προστασία αποτελεί ο χαρακτηρισμός του οφειλέτη ως συνεργάσιμου και ο υποκειμενικός προσδιορισμός των ευλόγων δαπανών διαβίωσης. Πρέπει ωστόσο να αναγνωρίσουμε ότι το κείμενο του σχεδίου νόμου περιλαμβάνει έναν αρκετά μεγάλο κατάλογο ευλόγων δαπανών διαβίωσης. Καλό θα είναι να διευκρινιστεί ότι πρόκειται περί ενδεικτικής και όχι περιοριστικής απαρίθμησης, υπό την έννοια, ότι αφού η κάθε περίπτωση κρίνεται ατομικά, ενδεχομένως να ενταχθούν και άλλες δαπάνες στο μέλλον. Το κρίσιμο λοιπόν είναι να προσδιοριστεί επακριβώς ο τρόπος και τα πρόσωπα που θα προσδιορίζουν, κάθε φορά και για κάθε δανειολήπτη, το εύλογο των δαπανών διαβίωσης.
Υπό το γενικό αυτό πρίσμα παρακάτω παρατίθενται οι σημαντικότερες αλλαγές.
• Ως προς την προστασία της πρώτης κατοικίας διακρίνονται δύο μεγάλες κατηγορίες ληξιπρόθεσμων δανειοληπτών. Έτσι από τη μία μεριά ρυθμίζονται οι οφειλές των ιδιωτών που επιθυμούν μία επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασής τους και από την άλλη μεριά υπάρχουν εκείνοι που βρίσκονται σε πλήρη αδυναμία καταβολής.
• Προστασία της πρώτης κατοικίας σε περίπτωση ρύθμισης, μέσω ρευστοποίησης της περιουσίας του. Αίτημα: η εξαίρεση της πρώτης κατοικίας.
Καταρχάς δεν πρόκειται περί μεταρρύθμισης του συνόλου του νόμου 3869/2010, δηλαδή του νόμου Κατσέλη, αλλά μιας σειράς άρθρων και παραγράφων που κυρίως πλήττουν την απόλυτη προστασία της πρώτης κατοικίας. Έτσι με την αλλαγή της δεύτερης παραγράφου του άρθρου 9, τροποποιείται, ή καλύτερα αυστηροποιούνται οι προϋποθέσεις προστασίας της πρώτης κατοικίας των δανειοληπτών, προστασία που μέχρι σήμερα ήταν απόλυτη.
Κατά δεύτερον υποχρεωτικά ο δανειολήπτης πρέπει να έχει καταθέσει αίτημα εκκαθάρισης, δηλαδή σχέδιο διευθέτησης των οφειλών του. Απαραίτητη προϋπόθεση η μη χειροτέρευση της οικονομικής θέσης των πιστωτών. Ως τέτοια θεωρείται η περίπτωση κατά την οποία οι τράπεζες ή η τράπεζα στην οποία οφείλει ο δανειολήπτης θα έχει το ίδιο ύψος απαίτησης και συνεπώς ικανοποίησης της απαίτησης, όσο θα μπορούσε βάσιμα να διεκδικήσει και στην περίπτωση πλειστηριασμού.
Κατά τρίτον για την προστασία τίθενται οικονομικά κριτήρια. Έτσι προστατεύεται η κύρια και μοναδική κατοικία όταν (1η προϋπόθεση) το οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, προσαυξημένες κατά 70%. Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι, και σε αντίθεση με το νόμο του 2013, το εισαχθέν νομοσχέδιο δεν προσδιορίζει εάν πρόκειται για καθαρές αποδοχές ή για μικτές. Σε κάθε περίπτωση μόνο το ύψος του οικογενειακού εισοδήματος δεν καλύπτει την προστασία, αλλά πρέπει οπωσδήποτε να πληρούται και η δεύτερη προϋπόθεση, δηλαδή η αξία της κύριας κατοικίας να μην υπερβαίνει τις 180.000 ευρώ για τον άγαμο, τις 220.000 για τον έγγαμο και τις 280.000 ευρώ για τον έγγαμο με τρία τέκνα, ποσό που τίθεται ως απόλυτο όριο της προστασίας.
Κατά τέταρτον ο προσδιορισμός της μέγιστης ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη, γίνεται με κατευθύνσεις που εκδίδει με πράξη της η Τράπεζα της Ελλάδος. Επιπλέον πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι δυστυχώς απαλείφθηκε η έκθεση ειδικού εμπειρογνώμονα σχετικά με την εκτίμηση του ποσού που αντιστοιχεί στην τιμή του ακινήτου σε περίπτωση πλειστηριασμού. Η σύσταση του μητρώου Ειδικών Εμπειρογνωμόνων όπως οριζόταν στο σχέδιο νόμου θα αποτελούσε ένα εχέγγυο αντικειμενικής αξιολόγησης της πραγματικής κατάστασης του δανειολήπτη και θα προσδιόριζε το ύψος της πραγματικής αξίας του ακινήτου. Με την τροποποίηση, ο ρόλος αυτός δίδεται στην Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία λαμβάνει έτσι με τον τρόπο αυτό ανεπίτρεπτα διττή αρμοδιότητα.
• Οφειλέτες ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων με πλήρη αδυναμία καταβολής των μηνιαίων δόσεων: Δυνατότητα «οικονομικής συνδρομής» από το Δημόσιο.
Στην περίπτωση αυτή οι προϋποθέσεις για την αναγνώριση της προστασίας περιλαμβάνουν τον υπολογισμό του οικογενειακού εισοδήματος, το οποίο θα πρέπει να είναι ως και ίσο των ευλόγων δαπανών διαβίωσης καθώς και τον υπολογισμό της αντικειμενικής αξίας της κύριας κατοικίας από 120.000 ευρώ για τον άγαμο οφειλέτη 220.000 ευρώ για τον έγγαμο οφειλέτη με τρία παιδιά ως απώτατο όριο.
Η διάταξη αυτή περιλαμβάνει μόνο και αποκλειστικά τα στεγαστικά δάνεια για τα οποία έχει εκδοθεί οριστική ή πρόκειται να εκδοθεί οριστική απόφαση και ο οφειλέτης αδυνατεί να ανταπεξέλθει και σε αυτή την προσδιορισμένη από το δικαστήριο δόση. Στις υποχρεώσεις αυτές υπεισέρχεται το Δημόσιο ύστερα από σχετική αίτηση του δανειολήπτη. Η περίοδος αυτή όμως, της βοήθειας του κράτους, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα τρία έτη.
Αξίζει επιπροσθέτως να σημειωθεί ότι για το έτος 2016, αν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη δόση που όφειλε να καταβάλει ο δανειολήπτης και σε αυτή που τελικά κατέβαλε και με τη συνδρομή του Δημοσίου, δεν φτάνουν το ποσό της μηνιαίας δόσης, τότε επιμερίζονται στις μηνιαίες καταβολές των επόμενων ετών. Αντίθετα, αν η διαφορά αυτή πραγματοποιηθεί από το 2017 και μετά, την αναλαμβάνει εξολοκλήρου το Ελληνικό Δημόσιο.
Οι υπόλοιπες αλλαγές που έρχονται
1. Διατήρηση της αναστολής της παραγραφής των αξιώσεων των δανειστών με την κατάθεση της αίτησης στο Ειρηνοδικείο
2. Υποχρέωση, μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης, σύμμετρης ικανοποίησης των δανειστών, δηλαδή καταβολή του 10% της τελευταίας ενήμερης δόσης
3. Εκπτωση από την προσωρινή ρύθμιση εάν ο δανειολήπτης δεν εξοφλήσει ποσό που αντιστοιχεί αθροιστικά σε ως και τρεις μηνιαίες δόσεις το χρόνο
4. Δυνατότητα αίτησης αναστολής της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης (πλειστηριασμού) εφόσον δεν έχει εκδοθεί προσωρινή διαταγή
5. Δυνατότητα ορισμού από το δικαστήριο εκκαθαριστή, που θα συνδράμει στην επιτυχή ρευστοποίηση της περιουσίας του οφειλέτη. Στην περίπτωση αυτή αναγνωρίζεται και η δυνατότητα, εφόσον η προς ρευστοποίηση περιουσία επαρκεί, απαλλαγής του οφειλέτη από τα χρέη.
6. Επίσημη θέσπιση της υποχρέωσης του δανειολήπτη να «συμπεριφέρεται» ως συνεργάσιμος κατά τον Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών.
Ορίζεται ως υποχρεωτική η επικαιροποίηση των στοιχείων των υπερχρεωμένων δανειοληπτών που έχουν καταθέσει αίτηση υπαγωγής στο νόμο Κατσέλη και εκκρεμεί η υπόθεσή τους στο Ειρηνοδικείο. Τίθεται εξάμηνη προθεσμία.
Οι αλλαγές που επέρχονται με το υπό κρίση κείμενο είναι αλήθεια αρκετές. Καίρια τροποποίηση επέρχεται στην απόλυτη προστασία της πρώτης κατοικίας και αυτή πρέπει να ειδωθεί και σε σχέση με το νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και την εκ βάθρων αλλαγή των διατάξεων περί αναγκαστικής εκτέλεσης (πιο κατανοητά, για τη διαδικασία των πλειστηριασμών). Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί η προσπάθεια ανακούφισης, έστω και αποσπασματικής, των αδυνατών με την εισαγωγή του «θεσμού» της οικονομικής βοήθειας από το Δημόσιο. Οι υπόλοιπες αλλαγές δεν αλλάζουν άρδην την προστασία του καινοτόμου, είναι η αλήθεια, Ν.3869/2010. Είναι όμως ανάγκη να προβλεφθούν ασφαλιστικές δικλείδες και να αποφευχθεί η ιδιαίτερη εξασφάλιση των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Θα ήταν σίγουρα ριζοσπαστικό να προβλεφθεί η απομείωση των δανείων των ευρισκομένων σε πλήρη αδυναμία δανειοληπτών, αντί της ανάληψής των μηνιαίων δόσεών τους από το Κράτος. Αφού λοιπόν δεν υιοθετήθηκαν τέτοιου είδους ρυθμίσεις, έχει έρθει πλέον η ώρα προώθησης της εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών, της εδραίωσης της διαμεσολάβησης με κύριο στόχο την αντιστοιχία ικανότητας αποπληρωμής-περιουσιακής κατάστασης και επαρκούς ικανοποίησης των πιστωτών. Άλλωστε οι νέες ρυθμίσεις εμμέσως παραπέμπουν στην διαμεσολάβηση κυρίως, με την εισαγωγή του εκκαθαριστή και την ευθεία παραπομπή στον πτωχευτικό κώδικα, ο οποίος προβλέπει πλέον αμέσως τη δυνατότητα ορισμού ως τέτοιου και διαπιστευμένου διαμεσολαβητή του Ν.3898/2010.
Είναι ανάγκη πλέον, μετά από έξι σχεδόν χρόνια οικονομικής κρίσης να βρεθεί μία στέρεη και αποτελεσματική λύση και όχι να θεσπίζονται μέτρα με ημερομηνία λήξης.
Δημοσιεύτηκε στην Ημερησία στις 21/11/2015
Με κάτω από 5.000 ευρώ εισόδημα δεν ζεις οικογένεια. Αν τη ζεις, σημαίνει ότι απλώς φοροδιαφεύγεις. Δουλεύω μια περιουσία 40 στρεμμάτων (ο εθνικός μέσος όρος) με παραδοσιακές καλλιέργειες και όλη μου τη ζωή συναναστρέφομαι αγρότες.
Όλοι (αγρότες και μη αγρότες!) παίρνουν επιδοτήσεις (ανάλογα φυσικά με τα στρέμματα που έχουν) και δεν ισχύει αυτό που ισχυρίζονται οι αγροτοσυνδικαλιστές ότι μόνο οι πλούσιοι επωφελούνται. Οι αγρότες ποτέ δεν αποκήρυξαν τα αφορολόγητα λεφτά της Ε.Ε., την ίδια στιγμή που κατηγορούν την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Συνεχίζουν λοιπόν να απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος του κοινού ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, ενώ δεν υπάρχει άλλος κλάδος που να παίρνει τέτοιες ενισχύσεις.
Οι αγρότες ισχυρίζονται τακτικά ότι δεν βγάζουν ούτε τα έξοδά τους. Αυτό είναι υπερβολή σαν αυτές που συχνά επαναλαμβάνει ένα στρώμα ανθρώπων που δεν έχει συνηθίσει να μιλά με στοιχεία, αλλά ούτε και να κρατά στοιχεία. Εγώ, που κρατάω, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι τα έξοδά μου αντιστοιχούν κάθε χρόνο στο 20% των εισοδημάτων μου. Αυτή είναι η τάξη μεγέθους. Συμπεριλαμβάνω φυσικά και τις επιδοτήσεις, που δεν υπάρχει λόγος να εξαιρούνται από το εισόδημα.
Οι αγρότες ζητούν επίσης ευνοϊκή μεταχείριση, γιατί συχνά καταστρέφεται μέρος της σοδειάς τους από την κακοκαιρία. Αυτό είναι δίκαιο. Δεν φτάνουν όμως οι αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ και οι επιδοτήσεις που δεν συνδέονται με την παραγωγή; Ποια άλλη επαγγελματική ομάδα απολαμβάνει τέτοιας προστασίας όταν πέφτει ο τζίρος της; Για να μην αναφερθούμε στην πάγια συνήθεια να "φουσκώνουν" το ποσοστό ζημιάς τους κατά τη διάρκεια των ελέγχων ή ελλείψει ελέγχων του ΕΛΓΑ.
Ένα άλλο σημείο στο οποίο επέμεναν οι κινητοποιούμενοι αγρότες είναι το αφορολόγητο, που το ανέβαζαν μάλιστα στα 30.000 ευρώ! Τη στιγμή δηλαδή που όλες οι υπόλοιπες επαγγελματικές ομάδες με τέτοια εισοδήματα πληρώνουν αρκετά, αυτοί δεν θέλουν να πληρώνουν τίποτα! Το χειρότερο όμως είναι ότι έτσι ομολογούν ότι στις φορολογικές τους δηλώσεις λένε ψέματα. Πώς είναι δυνατόν να ζητούν 30.000 ευρώ αφορολόγητο όταν κατά 88% δηλώνουν κάτω από 5.000 ευρώ εισόδημα; Η απάντηση είναι προφανής: δεν δηλώνουν τα πραγματικά τους εισοδήματα. Εννοείται ότι ένας κλάδος που δεν διατηρούσε μέχρι χθες βιβλία εσόδων - εξόδων και πουλούσε προϊόντα χωρίς τιμολόγιο ήταν πρωταθλητής στη φοροδιαφυγή. Άλλωστε, όταν ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης τους ζητά να εξηγήσουν πώς γίνεται η ελληνική αγροτική παραγωγή να αποτιμάται στα 10 δισ. και χαρτιά να υπάρχουν μόνο για τα 5 δισ., απλώς δεν απαντούν.
Οι αγρότες επίσης δεν θέλουν να πληρώνουν εισφορές (το 91% των συντάξεων του ΟΓΑ καλύπτεται από το κράτος). Κάποιοι αγροτοσυνδικαλιστές το είπαν ευθέως στον Κατρούγκαλο: Δεν θέλουμε να αυξηθούν οι εισφορές και ας παίρνουμε αυτή την υποτυπώδη σύνταξη. Φαίνεται παράδοξο, αλλά δεν είναι. Οι αγρότες δεν θα αποσυρθούν από τα κτήματά τους στα 67, ώστε να τους μένει μόνο η σύνταξή τους. Το πρόβλημα λοιπόν (για τους νεότερους) είναι ακριβώς το αντίθετο: όχι ότι δεν μπορούν οι άνθρωποι να δουλεύουν μέχρι τα 67, αλλά ότι θέλουν να διοικούν την περιουσία τους μέχρι τον θάνατό τους.
Αντί λοιπόν να συνεταιριστούν, προκειμένου να αποκτήσουν εξαγωγική και μεταποιητική δυνατότητα, καλώντας την Πολιτεία να τους βοηθήσει σε αυτή την επιθετική στρατηγική τους, την καλούν να τους πληρώνει τις εισφορές και τις αποζημιώσεις και να μην ανακατεύεται στις δουλειές τους μέσω της φορολογίας.
Οι αγρότες, τέλος, καλό θα ήταν να επιχειρήσουν μαζικά να παρακάμψουν τους μεσάζοντες, παρά να ζητούν συνεχώς από το κράτος να τους προστατεύσει από τους μεσάζοντες (που κατά τα άλλα τους έχουν ανάγκη). Ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός κλέβει τον κόπο των αγροτών, όχι η κυβέρνηση. Και αυτός δεν αντιμετωπίζεται από μικροααστούς και κυβερνήσεις, αλλά από συνεταιρισμένους παραγωγούς.
Δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 10/2/2016
Μαζί με τα τρακτέρ των αγροτών ("τανκς" κατά τον ΓΓ Εργασίας Αντρέα Νεφελούδη: κάτι υποδηλώνει η έκφραση, για το πώς αισθάνεται σήμερα η Κυβέρνηση) που κατηφορίζουν προς Αθήνα (να δούμε αν αφεθούν να φθάσουν στο Σύνταγμα) έχουμε και το Eurogroup μια μέρα νωρίτερα - στην ουσία όμως η επίπτωσή των δυο θα συμπέσει, καθώς πρόκειται για "Eurogroup προσανατολισμού" και όχι αποφάσεων, συνεπώς οι διαρροές που θα χρειαστούν μια μέρα για να μας φθάσουν είναι το κρίσιμο στοιχείο του...
Το φόντο σ' αυτήν την διπλή κίνηση/εισβολή στην πραγματικότητά μας των Ελλήνων - "σπουδαίος λαός οι Έλληνες, όμως δεν έχουν Κράτος" κατά τον Βόλφγκανγκ Σώϋμπλε - αποτελεί η κατάρρευση του Χρηματιστηρίου και η προειδοποίηση Τσακαλώτου για το τι θα συμβεί άμα η κολλημένη αξιολόγηση τραβήξει σε μάκρος. Πρώτα, το Χρηματιστήριο: ήταν τέτοια/τόση η κατάρρευση της αγοράς, με την μεγαλύτερη έξοδο επενδυτών όλων των εποχών και την εξάχνωση των τραπεζικών μετοχών, ώστε να μην μπορεί να αγνοηθεί ακόμη και από μια Κυβέρνηση που πριν λίγο καιρό καυχιόταν ότι δεν ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα για την μοίρα των καταθετών (πόσο μάλλον των μετόχων!) καθώς... δεν έχει μεταξύ τους ψηφοφόρους της.
Όμως η απόφανση του Ευκλείδη Τσακαλώτου, "αν πάμε Μάιο-Ιούνιο με την αξιολόγηση... καήκαμε!" είναι εκείνη που δείχνει ότι μια αφύπνιση άλλου είδους συντελείται στην Κυβέρνηση. Στην ίδια Κυβέρνηση που ο στυλοβάτης της Πάνος Καμμένος, ο ίδιος που κάποτε "απειλούσε" την Ευρώπη ότι η Ελλάδα θα της "στείλει τζιχαντιστές", απειλούσε - σε περίπτωση παραλόγων απαιτήσεων των δανειστών - με επαναφορά της ευθύνης στον λαό, δηλαδή με πρόωρες εκλογές απαλλαγής των κυβερνώντων από την ευθύνη. Το "καήκαμε" του Τσακαλώτου έχει ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς προέρχεται από έναν άνθρωπο που έζησε από πολύ κοντά την εποχή Βαρουφάκη, του οποίου ήδη το DiEM25 αποτελεί πραγματικότητα για όσους ποθούν άλλες διεξόδους, δηλαδή το τι ακριβώς σου συμβαίνει άμα στις Ευρωπαϊκές διαδικασίες βάζεις τον εαυτό σου από μόνος στην γωνία.
Διότι, άσχετα με την όποια ρητορική, στην γωνία έχει θέσει η Κυβέρνηση εμάς όλους (τον κατά Σώϋμπλε "σπουδαίο λαό") την μια με τις αποφασιστικές κόκκινες γραμμές Τσίπρα στο Ασφαλιστικό, την άλλη με την προαναγγελία ενός ακόμη γύρου πολιτικής διαπραγμάτευσης. Και τον Σαμαρά/Βενιζέλο και τον Τσίπρα/Βαρουφάκη , αυτή η κατακαημένη "πολιτική διαπραγμάτευση" τους έκαψε: το πρώτο δίδυμο κάηκε εντελώς στον καιρό του. το δεύτερο άλλαξε, όμως τώρα πάλιν παίζει με την φωτιά.
Όσοι επιχείρησαν να διώξουν το σύννεφο του meltdown του Χρηματιστηρίου παραπέμποντας στο - όντως - διαταραγμένο διεθνές περιβάλλον, την μια με την ακραία περιπέτεια της Deutsche Bank και των παραγώγων της (που πάει να γίνει "παγκόσμια χρηματοπιστωτική μαύρη τρύπα"), την άλλη με τους κραδασμούς που έχει φέρει η συνεχής πτώση των τιμών της ενέργειας (θυμόσαστε μια φορά κι έναν καιρό που η υποχώρηση των τιμών του αργού έφερνε ανακούφιση;) στο υπερ-μοχλευμένο διεθνές περιβάλλον, την παράλλη με τα γυμνάσματα των Κεντρικών Τραπεζών για διατήρηση της φούσκας που εναπομένει στις κεφαλαιαγορές, κάνουν ένα παράξενο λάθος. Ναι, είναι σε πολλαπλά οριακό σημείο το διεθνές περιβάλλον. Όμως αυτό, αντί να "δικαιολογεί" το δικό μας στολάρισμα - την ελεύθερη πτώση ενός απαξιωμένου Χρηματιστηρίου – θα΄πρεπε να συνειδητοποιηθεί ότι μειώνει τα περιθώρια για μας τους ίδιους. Η Greece fatigue, η κόπωση των άλλων με την Ελλάδα και τα προβλήματά της, με το Ελληνικό πολιτικό σύστημα και τις ανεπάρκειες του, αποτελεί για μας το βασικό πλέον πρόβλημα.
Και, κατά έναν παράξενα τραγικό τρόπο, η συγκυρία κινδυνεύει να "ξεφύγει" για την Κυβέρνηση Τσίπρα ακριβώς την ώρα που οι άκριες μαζεύονταν και κάτι πήγαινε να προχωρήσει. Στο έκτακτο Eurogroup που (θυμηθείτε!) γίνεται έναν χρόνο ακριβώς μετά την Τετάρτη 11 Φεβρουαρίου του 2015 οπότε - με Βαρουφάκη - είχε τεθεί στους "εταίρους" ευθέως το μείζον ζήτημα ελάφρυνσης του χρέους, ναι μεν κύριο αντικείμενο περί Ελλάδος θα είναι Ασφαλιστικό και δημοσιονομικό κενό 2016-17 (και η αδιέξοδη υπόσχεση/τάξιμο για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018...) όμως στο παρασκήνιο θα είναι έτοιμο προς παρουσίαση ένα σχέδιο για αληθινή, ουσιαστική ελάφρυνση του χρέους.
Ναι, μέσα από ένα πολύπλοκο σύστημα πιέσεων και μοχλών ΔΝΤ και ΕΜΣ και χωρών σαν την Ιταλία, το περίγραμμα μιας αναδιάταξης του χρέους μέσω επιμήκυνσης 70 ετών, μαζί και παγώματος επιτοκίων, θα οδηγούσε σε μείωση της παρούσας αξίας του χρέους περισσότερο κι από το μισό. Πλην αν... "καούμε".
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 11/2/2016
Αναζητήσαμε την περασμένη Πέμπτη 28/1 κάποια στοιχεία αισιοδοξίας μην και προχωρήσει κάπως η συζήτηση σ' αυτήν την δυσάρεστη στροφή των πραγμάτων. Με την Κυβέρνηση Τσίπρα να έχει χάσει τον έλεγχο του κοινωνικού κλίματος - αγρότες, "γραβάτες", ήδη ακόμη και δικαστές, πάντως δημόσιοι υπάλληλοι μόλις ευεργετηθέντες... - και με την Τρόϊκα/Κουαρτέτο να βρίσκεται πάλιν επί σκηνής, πιεστικά.
Μάλιστα, σε αυτήν την απόπειρα - ότι δηλαδή "το παιχνίδι βγαίνει" - αυτό-στρατολογήθηκε πάλι στο κλείσιμο της βδομάδας ο Γιάννης Στουρνάρας, επανερχόμενος στο ότι το β΄ 6μηνο της χρονιάς μπορεί να καταγραφεί η πολυπόθητη/πολυϋπεσχημένη ανάκαμψη. Με μια σειρά βέβαια από όρους: πολιτική σταθερότητα, προώθηση του δύσκολου γυμνάσματος των "κόκκινων δανείων", ολοκλήρωση χωρίς χρονοτριβή (και χωρίς εκτροχιαστικές) της τωρινής αξιολόγησης.
Όμως, ακριβώς αυτές τις ημέρες ήρθαν δυο τοποθετήσεις για τον πυρήνα του Ασφαλιστικού - που παραμένει εκείνο που φέρνει το τωρινό αδιέξοδο - και σε υποχρεώνουν να δεις κατάματα την πηγή του προβλήματος. Αν δεν το κάνεις, απλώς μεταθέτεις "πολιτικά" την συζήτηση. (Όχι πως οι "εταίροι" της Ελλάδας δεν θα μπορούσαν να το επιλέξουν, αυτό ακριβώς, για μιαν ακόμη φορά. Δηλαδή να επιτρέψουν/να δεχθούν ένα "Ασφαλιστικό λάϊτ", με αντίστοιχα λάιτ προσέγγιση - δηλαδή παραπομπή σε διαπραγματευτικές καλένδες... - στην υπόθεση του χρέους). Και η πολιτική μετάθεση, αυτό έχει αποδειχθεί από πολλές φορές έως τώρα, επαναφέρει το θέμα χειρότερα.
Πρώτη τοποθέτηση, εκείνη του Αντώνη Καρακούση στο "ΒΗΜΑ". Το οποίο μετά από αρκετές εβδομάδες αναζητήσεων γραμμής, σαν να καταλήγει σε κάποια θέση. Ξεκινά ο Καρακούσης με την πραγματικότητα ότι στην 15ετία 2001-2015 ο Προϋπολογισμός επιχορήγησε τις συντάξεις με 217 δις δηλαδή δέσμευε ετησίως πάνω από 14 δις ευρώ γι αυτόν τον σκοπό. (Το 2009 που ξεκίνησε η πρόδηλη κρίση, δαπανήθηκαν - συνολικά - για συντάξεις 33 δις. το 2015 είχαμε πέσει μόλις στα 28,6 δις, παρά την μια ντουζίνα μειώσεις! Η εξήγηση του φαινομενικού παραδόξου βρίσκεται στις αφειδείς πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, συν στην επικέντρωση των μειώσεων στις άνω των 1000 ευρώ συντάξεις). Πού μας έφτασε αυτό; Σε συντάξεις που σήμερα ξεπερνούν τους μισθούς του μη-προστατευμένου, τμήματος των εργαζομένων. Πολύ περισσότερο, ξεπερνούν τους μισθούς των νέων. Λέει, λιγάκι μελοδραματικά αλλά σωστά ο Καρακούσης: "Με τους νέους αποκλεισμένους και περιθωριοποιημένους η Ελλάδα δεν έχει σωτηρία. Θα φθίνει και κάποια στιγμή θα σβήσει". Πρόταση; "Η μείωση των συντάξεων είναι η μόνη ικανή επιλογή".
H άλλη τοποθέτηση είναι εκείνη του Αλέκου Παπαδόπουλου στην "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ". Εκείνος σημειώνει ότι το 2015 "βγήκε" με δημοσιονομικό μεν έλλειμμα 3,4 δις ευρώ (έναντι στόχου 100 εκατομμυρίων), με πρωτογενές δε πλεόνασμα δε 2,3 δις (έναντι στόχου 5,8 δις). Εγκαλεί όσους - και ετούτη η στήλη στους εγκαλούμενους - θεωρήσαμε θετική αυτή την προσγείωση των απαιτήσεων πλεονάσματος, καθώς επαναφέρει την άποψη ότι άμα δεν "σπάσει" η δυναμική του χρέους, πράγμα που μόνο με επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων επιτυγχάνεται, θα μένουμε για πάντα εκτός αγορών (και μόνον άμα βρεθούμε στις αγορές θα χαλαρώσουν αληθινά τα πράγματα - ακόμη και η κοινωνική πολιτική). Κυρίως όμως, θυμίζει ότι το 2015 θα έκλεινε ακόμη πιο δυσάρεστα αν δεν είχαμε τον Δεκέμβρη ένα +950 εκατ. ευρώ λόγω μείωσης των επιστροφών φόρων (=επαναφοράς της πρακτικής των arrears, κατά 450 εκατομμύρια), συν αύξησης των εισπράξεων του ΠΔΕ λόγω Βρυξελλών. ..
Αυτά, συν η αβεβαιότητα ως προς την επίτευξη ρυθμών μεγέθυνσης για το 2016 αλλά και η βασανιστική καθυστέρηση των "οφειλόμενων" επιστροφών των κερδών της ΕΚΤ και των Ευρωπαϊκών Κεντρικών Τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα που είχαν αγορασθεί μπιρ παρά (στο 30-40% της ονομαστικής τους αξίας) πριν το 2012 και δεν κουρεύτηκαν με το PSI, μας εγκαθιστούν στην ζώνη του λυκόφωτος για τα δημοσιονομικά.
"Πρέπει να βγει η χρονιά φέτος", είναι το εγερτήριο του Αλέκου . Γι αυτό και προτείνει - ευθέως - 8,5% μείωση της δαπάνης της Γενικής Κυβέρνησης (δηλαδή των 29,5 δις ευρώ των συντάξεων, των κάπου 9 δις άλλων συνταξιοδοτικών βοηθημάτων και της κατά 21,5 δις μισθοδοσίας Γενικής Κυβέρνησης (wage bill). Αυτά, "χωρίς αδικίες και κομματικές πονηρίες, πελατειακού χαρακτήρα". Από κει και πέρα, ειδικά για το Ασφαλιστικό, να κλειστούν Κυβερνητικοί και παραγωγικές τάξεις "και να συνεδριάζουν αδιακόπως όπως στο πετυχημένο ιστορικό πείραμα της δεκαετής του ΄90 στην Ισπανία που έδωσε το Pacto de Toledo".
Καταγράφουμε τις εκκλήσεις. Την ώρα που το άλλο μεγάλο μέτωπο - του Προσφυγικού - κλονίζει την σταθερότητα, βίαια.
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 4/2/2016
Δεύτερη Ολομέλεια ΣΚΕ Αττικής 26/01/2016
Πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 26/01/2016 στο Ραδιομέγαρο της Αγ. Παρασκευής η δεύτερη Ολομέλεια του Συμβουλίου Κοινωνικού Ελέγχου (ΣΚΕ) Αττικής της ΕΡΤ.
Συγκροτήθηκε το πενταμελές Προεδρείο του ΣΚΕ, κατόπιν ψηφοφορίας των 85 παρευρισκόμενων μελών. Το ΣΚΕ αποτελείται από 55 εκπροσώπους κοινωνικών φορέων και 55 πολίτες που κληρώθηκαν από τη δεξαμενή των 2260 πολιτών που έστειλαν αίτηση εθελοντικής συμμετοχής στα ΣΚΕ.
Εξελέγησαν οι 5 παρακάτω (3 πολίτες ανάμεσα από 15 υποψηφιότητες και 2 εκπρόσωποι φορέων από 5 υποψηφιότητες).
Πολίτες
1. Χριστόπουλος Δημήτριος, Ιδιωτικός Υπάλληλος
2. Ζύγρα Αντιγόνη, Οικονομολόγος
3. Πουπάκη Ειρήνη, Ερευνήτρια
Κοινωνικοί Θεσμοί (ισοψηφία των 2 τελευταίων)
1. Περικλής Λύτρας, ΤΕΙ Αθήνας
2. Ελευθέριος Κεχαγιόγλου, Ελληνικό Δίκτυο Μικρών Νησιών
3. Χαρά Γροσδάνη, Χαμόγελο του Παιδιού
Στη συνέχεια συζητήθηκαν ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του ΣΚΕ της ΕΡΤ, καθώς και οι δεσμεύσεις της ΕΡΤ ως προς τα Συμβούλια Κοινωνικού Ελέγχου, τα οποία αποτελούν ανεξάρτητα όργανα εξωτερικού ελέγχου και Λογοδοσίας της ΕΡΤ και έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα.
Την ευθύνη της συγκρότησης, οργάνωσης και στήριξης των Συμβουλίων Κοινωνικού Ελέγχου έχει το Κέντρο Επικοινωνίας Ενημέρωσης Πολιτών (ΚΕΕΠ) της ΕΡΤ, υπό την εποπτεία του Προέδρου του ΔΣ της εταιρείας.
Έγινε επίσης κλήρωση για τους πολίτες και τους φορείς που θα συμμετέχουν στην εναρκτήρια τηλεοπτική εκπομπή «ΠΟΛΙΤΕΣ - Τηλεοπτικό φόρουμ πολιτών των ΣΚΕ» την οποία θα συντονίζει ο υπεύθυνος του ΚΕΕΠ, Περικλής Βασιλόπουλος.
Δείτε εδώ το ρεπορτάζ της ΕΡΤ1
Η γνώριμη εικόνα των χιλιάδων τρακτέρ στους δρόμους κυριαρχεί πάλι στη δημόσια ζωή. Δηλώσεις, σημαίες, τηλεοπτικές κάμερες, η αγροτική Ελλάδα ξεσηκώνεται. Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά, αλλά δεν είναι πάντως «μια από τα ίδια». Η ένταση των αγροτικών κινητοποιήσεων εκφράζει την συλλογική αντίδραση και απόγνωση ενός χώρου που ήταν για δεκαετίες έρμαιο των κομματικών παιχνιδιών, μια σίγουρη δεξαμενή ψήφων. Τα πράγματα όντως άλλαξαν. Πέρα από την αμηχανία των αναλυτών και τον υφέρποντα λαϊκισμό παρατηρούμε νέα φαινόμενα. Αυτοί που μιλούν είναι κυρίως νέοι παραγωγοί, ξέρουν τα προβλήματα, δεν είναι άσχετοι με το επάγγελμα. Οι αντιδράσεις τους επίσης σχετίζονται με την γενικότερη κοινωνική αμηχανία. Πίσω από τον κομματικό λόγο αναδεικνύονται οι νέες αντιθέσεις.
Πώς έχει σήμερα το θέμα, το νέο αγροτικό ζήτημα; Οι αγρότες προτάσσουν το θέμα της επιβίωσης του πρωτογενούς τομέα. Η κυβέρνηση είναι δεσμευμένη, θέλει να κλείσει τις τρύπες, να βρει χρήματα. Ας σταθούμε για λίγο στη γενική εικόνα. Από τη μια οι αποτυχημένοι κομματικοί συνεταιρισμοί, η υπερχρέωση των εκμεταλλεύσεων, η γήρανση του απασχολούμενου πληθυσμού, ο έλεγχος της γης από λίγες πλέον οικογένειες, η σταθερή εγκατάλειψη των καλλιεργειών και η μείωση των κτηνοτροφικών μονάδων και βεβαίως η επί σειρά ετών αντιπαραγωγική χρήση των επιδοτήσεων. Σε αυτό το τοπίο ήρθε να προστεθεί το βαρύ και απότομο μνημονιακό φορτίο: τεκμήρια, φορολογικά βάρη, μείωση των επιδοτήσεων, αύξηση του κόστους καλλιέργειας μέσω του ΦΠΑ για τα εφόδια, κατάργηση του αγροτικού πετρελαίου, μεγάλη έλλειψη ρευστότητας. Ο συνδυασμός των δύο αυτών πτυχών δημιούργησε ένα εκρηκτικό κοινωνικό τοπίο. Το αγρο-ασφαλιστικό, έτσι όπως προτάθηκε, αφενός μεν δεν δημιουργεί ένα βιώσιμο σύστημα, αφετέρου έγινε το φυτίλι για την πυροδότηση.
Υπάρχει όμως γενικά η αίσθηση ότι η επαρχία, το χωριό τα πάει καλύτερα μέσα στην κρίση. Μέχρις ενός βαθμού έτσι είναι, αλλά και στην επαρχία οι επιπτώσεις της κρίσης και των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού προβλήματος, είναι πλέον ορατές. Το κόστος ζωής έχει ανέβει, οι συντάξεις μειώνονται, οι λογαριασμοί στος τέλος του μήνα είναι ανελαστικοί, η εφορία διευρύνει ολοένα και περισσότερο τους στόχους της, η παραγωγική δραστηριότητα φθίνει, ο τζίρος υποχωρεί, ενώ πολλές αγροτικές επιχειρήσεις έχουν πάγιες και ανελαστικές υποχρεώσεις (υπαλλήλους, εφόδια, κοκ). Ο εθισμός στην κατανάλωση, το τραύμα του χρηματιστηρίου, η κοινωνία του καναπέ είχαν και στην επαρχία αντίκτυπο.
«Σύμφωνα με στοιχεία πάντως, ο «κίνδυνος φτώχειας» στις αγροτικές περιοχές, παρά τα προαναφερθέντα, παραμένει στα «ιστορικά» επίπεδα του 27%, όμως σε ημιαστικές και αστικές ανέβηκε από 14% το 2008 σε 19% το 2014. Το αρνητικό πρωτείο σε αυτόν τον δείκτη περιλαμβάνει κυρίως νησιά του Αιγαίου, τη Βόρεια και την Κεντρική Ελλάδα.
Οι επιπτώσεις της κρίσης αφορούν λοιπόν και το χωριό. Η μείωση των εισοδημάτων και η αύξηση των υποχρεώσεων δημιουργούν ανασφάλεια, άγχος και ένταση κι αυτό αφορά και τον αγροτικό χώρο. Στο κοινωνικό επίπεδο βλέπουμε νέες αντιθέσεις. Το δίπολο χωριό-πόλη δεν ήταν ποτέ ισχυρό εδώ, αφού δεν γνωρίσαμε τη βιομηχανική επανάσταση. Οι νέες και πραγματικές αντιθέσεις της ελληνικής πραγματικότητας είναι: κρατισμός/δημιουργικότητα, εθνική παραγωγή/εισαγωγές, ανασυγκρότηση/διάλυση. Η ανισορροπία στη σύνθεση του ΑΕΠ (οι υπηρεσίες αφορούν το 80% του ΑΕΠ) εκφράζει καθαρά το στρεβλό μοντέλο που κυριαρχεί μέχρι τώρα σε βάρος της πραγματικής οικονομίας κι αυτό εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να συνεχισθεί. Πίσω από αυτά υποβόσκουν κρίσμα ιδεολογικά ερωτήματα και κοινωνικές επιλογές, τις οποίες ούτε τα πολιτικά κόμματα, ούτε η τηλεόραση με τα διαρκή χάχανα, μπορούν να κουκουλώσουν.
Οι νέοι δεν προτιμούν το χωριό, οι Ελληνίδες δεν θέλουν σύζυγο αγρότη, οι γέροντες είναι ανήμποροι, αλλά η αγροτική ζωή θέλει νέα ζευγάρια, δύναμη, καθημερινή φροντίδα για τα δέντρα ή τα ζωντανά. Δεν ζουν με το facebook οι κατσίκες...Χωρίς τους ξένους εργάτες η ελληνική κτηνοτροφία δεν στέκεται, υπάρχει συνεπώς θέμα κοινωνικής αναβάθμισης ενός χώρου που υποβαθμίστηκε και χλευάστηκε συνειδητά επί δεκαετίες.
Όλα από την αρχή λοιπόν; Μάλλον χρειάζεται μια ριζοσπαστική ενατένιση του μέλλοντος, αφού οι πάμπολλες, συνήθεις προσπάθειες δεν αποδίδουν. Δεν θέλουμε απλά μια αυτόνομη οικονομία, θέλουμε μια οικονομία που θα είναι σε πλήρη συνάρτηση με την κοινωνία.
Υπάρχει η πολιτική βούληση; Η φοροδιαφυγή π.χ. εύκολα μπορεί να αντιμετωπισθεί για τους πραγματικούς αγρότες, μέσω των ετήσιων δηλώσεων εκτάσεων και καλλιεργειών. Να η ευκαιρία για μια εθνική πολιτική, πάνω από κόμματα και επικοινωνικά παιχνίδια. Ισως το «αγροτικό ζήτημα», όπως και στο παρελθόν, γίνει η αφορμή για την επεξεργασία μιας απαραίτητης συνεκτικής εθνικής πολιτικής που θα έχει ως κεντρικό πυρήνα την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας και όχι συγκυριακά φοροεισπραχτικά μέτρα...Την αύξηση της παραγωγής κι όχι τις ψηφοθηρικές υποσχέσεις για νέα πακέτα επιδοτήσεων...Την έμπρακτη υποστήριξη των παραγωγών στο χωράφι, αντί για νέες γραφειοκρατικές ρυθμίσεις...Τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, τη δημιουργία ενός αξιόπιστου παραγωγικού προτύπου με την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων μας. Για να μπουν επιτέλους οι βάσεις για μια δημιουργική, αξιοπρεπή ζωή στο χωριό, στην κωμόπολη, στην επαρχία.
Το νέο αγροτικό ζήτημα χρειάζεται αντιμετώπιση με όρους σύγχρονους και χωρίς κομματικό φανατισμό και λαϊκισμό. Δεν είναι τα ελλείμματα του ΟΓΑ το κύριο θέμα, το κράτος δεν μπορεί να μην ενισχύσει τον ΟΓΑ, όταν ενισχύει τα ταμεία των δημοσίων υπαλλήλων, των νομικών, της ΔΕΗ κοκ. Τα πραγματικά ελλείμματα είναι το έλλειμμα παραγωγής, το έλλειμμα ανθρώπινου δυναμικού, το έλλειμμα πολιτικής. Αλλιώς τίθεται λοιπόν το πρόβλημα. Οπως τονίζει ο καθηγητής Κ. Βεργόπουλος, που είναι ένας από τους βαθείς γνώστες των κοινωνικών διαστάσεων του αγροτικού ζητήματος (βλ. το γνωστό σχετικό βιβλίο του, «το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα, εκδ. Εξάντας») σε πρόσφατο άρθρο του «σε κάθε περίπτωση δεν προηγείται το ασφαλιστικό της ανάπτυξης, αλλά αντίθετα η ανάπτυξη του ασφαλιστικού».
Στο επίκεντρο μιας νέας πολιτικής πρέπει συνεπώς να είναι ο παραγωγός και η οικογένειά του, η αγροτική επιχείρηση, η υποβοήθηση της εθνικής παραγωγής και η ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας πάνω σε ένα λειτουργικό παραγωγικό πρότυπο: όλα τα άλλα (φορολογικό, ασφαλιστικό, ρόλος των επιδοτήσεων, όριο αφορολογήτου εισοδήματος) θα πρέπει να αντιμετωπισθούν πάνω σε αυτή τη βάση. Με αίσθηση δικαιοσύνης, ισοτιμίας, σοβαρότητας, διαλόγου και με το βλέμμα στο μέλλον.
Δημοσιεύτηκε στην Huffington Post στις 27/1/2016
Για μιαν ακόμη φορά - με την προσφιλή μας Τρόικα πάλιν ανάμεσά μας, αφού ήδη ανάμεσά μας στήθηκε ακραία αντιπαραθετικότητα από τον παρθενικό σκυλοκαυγά Τσίπρα/Μητσοτάκη, στην Βουλή μέχρι τα μπλόκα των τρακτέρ ή τις διαδηλώσεις "της γραβάτας" - έχουμε βγει στο καραούλι να συλλάβουμε αισιοδοξία. Ώστε να τροφοδοτηθεί το απλοϊκούτσικο εκείνο "η οικονομία είναι προπαντός ψυχολογία".
Με την λογική του Χότζα, που θέλει να χειροτερεύεις πρώτα μια κατάσταση (βάλε μέσα την αγελάδα, βάλε και το γαϊδούρι, φέρε και την κατσίκα, άντε και την κότα...) , ύστερα να την βελτιώσεις λιγάκι , οπότε απόλυτη αγαλλίαση (βγάλε την κότα, δες πόσο καλύτερα είναι!) , ζούμε αυτόν τον καιρό την ανταλλαγή εκτιμήσεων για τους ρυθμούς ανάπτυξης. Τελευταίο σκαλοπάτι, η εκτίμηση Στουρνάρα ότι το 2015 τελικά δεν θα κλείσει "ίσια βάρκα, ίσια νερά" όπως ήταν η εκτίμηση που έχει περιληφθεί στον Προϋπολογισμό 2016 (ενώ κινδύνευε να πάει κάτω από -2%), αλλά θα πάει σ' ενα -0,2%. Ενώ το ενδεχόμενο - 1,3% για το 2016 μετά από αρνητικούς ρυθμούς το α΄ 6μηνο του 206 (θα αρκούσε το επιβαρυντικό carry-over του 2015), θα μπορούσε να περάσει σε θετικό έδαφος το β΄ 6μηνο - υπό σειρά όμως προϋποθέσεων. Ενδιαφέρον ότι η τοποθέτηση Στουρνάρα είναι θετικότερη από τις προβλέψεις του ΙΟΒΕ που μιλούσε, εντελώς πρόσφατα, για -0,5% για το 2015 και για -1% έως -1,5% για το 2016. Την ίδια στιγμή, στο 2ο Ναυτιλιακό Συνέδριο της "Ν", ο Γιώργος Σταθάκης έπαιρνε την ευκαιρία για να πει ότι η "Ελληνική οικονομία καταγράφει μηδενική ύφεση οπότε εκ των πραγμάτων το 2016 θα σημειώσει σημαντικό ρυθμό ανάπτυξης".
Δικαίως θα μας εγκαλέσει ο αναγνώστης ότι τέτοιες διαφορές είναι μικρές. Οριακές, άμα συγκρίνει κανείς με τους φόβους/τις απειλές για άνω του -4% μέσα στην κρίση. Έρχεται όμως στην επιφάνεια, ειδικά τώρα, η συζήτηση αυτή επειδή γίνεται στα πλαίσια της διαπραγμάτευσης/συζήτησης με την Τρόικα για το review, την πολύκροτη αξιολόγηση. Όπου η Κυβέρνηση ελπίζει, νομίζει, προσδοκά να "διώξει από πάνω της" το φάσμα του δημοσιονομικού κενού με βάση αυτά τα ποσοστά μεγέθυνση της οικονομίας. Ακόμη και το διαβόητα 1,8 δις ευρώ που πρέπει να καλυφθούν από την ασφαλιστική διόρθωση ("μεταρρύθμιση" αν επιμένετε), έτσι που φεύγουν ήδη προς τα 2,25 δις, ελπίζεται να πέσουν σε πιο διαχειρίσιμα επίπεδα με την επίκληση μιας πολύ πιο ρηχής ύφεσης.
Δεν ξέρουμε αν αυτό θα βγει πέρα με την Τρόικα - ίσως να είχε μεγαλυτερη πέραση άμα το πράγμα ανέβει μέχρι το Eurogroup. Όμως... για την ώρα το πάνω επίπεδο αρνείται να πει οτιδήποτε δεν έχει περάσει την κρισάρα των τεχνικών συζητήσεων.
Πάντως τους δικούς μας, τους κυβερνητικούς, θα 'πρεπε να τους απασχολήσει ένα άλλο σύμπτωμα: γιορτάστηκε η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας από την S&P, από CCC σε Β-, αναβάθμιση που αναμενόταν αλλά μας ήρθε πιο γρήγορα. Πλην, δεν δόθηκε προσοχή στις αιτιολογήσεις της απόφασης της S&P: στηρίχτηκε στο γεγονός ότι, επιτέλους, ξεκόλλησαν οι ιδιωτικοποιήσεις, με τον ΟΛΠ να "φεύγει" με ευθύνη του ΤΑΙΠΕΔ (παρά το γεγονός ότι πάλι βρεθήκαμε με μια μόνον προσφορά, εκείνην της Cosco) και με τα Περιφερειακά Αεροδρόμιο να πηγαίνουν στην Fraport. Συν, στην προοπτική να προχωρήσει και να περάσει από την Βουλή το Ασφαλιστικό. Βλέπουμε, δηλαδή ότι δεν είναι κάποια μικρο-θεμελιώδη που πιάνουν την προσοχή του διεθνούς συστήματος. Αλλά το ξεκόλλημα από την άρνηση της κίνησης.
Αυτό επεχείρησε να αντιπαλέψει και ο Γιάννης Στουρνάρας όταν απηύθυνε την προειδοποίηση ότι, άμα τώρα πάλι μπούμε σε καθυστέρηση με την αξιολόγηση, δεν είναι μόνον πολιτικός ο κίνδυνος: υπάρχει και το φάσμα της επανάληψης του σκηνικού του 2015. Και, προσοχή! η επισήμανση Στουρνάρα ήταν ότι το β 6μηνο του 2015 και το α΄ 6μηνο του 2016 απετέλεσαν, ενιαία και αδιαίρετα θα μας επιτραπεί να προσθέσουμε, την περιοχή αυτοπαγίδευσης. Διότι μπορεί η παρανοϊκή διαπραγμάτευση Βαρουφάκη (μετά το πρώτο 2μηνο /3μηνο του 2016 που υπήρξε περίοδος χρήσιμης αφύπνισης) να μην έχει σύγκριση με τον κλεφτοπόλεμο Σαμαρά/Βενιζέλου (με τον Γκίκα Χαρδούβελη σε ρόλο αποδιοπομπαίου τράγου): όμως και των δυο περιόδων πυρήνας ήταν (α) η άρνηση της πραγματικότητας του "απέναντι", η αγνόηση της άλλης πλευράς, που απλώς δαιμονοποιείται (β) ο εναγκαλισμός με την καθυστέρηση, την χρονοτριβή, το σούρσιμο των ποδιών, (γ) το ποντάρισμα σε "ισοδύναμα" σε "κόκκινες γραμμές" και σε πολιτική διαπραγμάτευση.
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 28/1/2016
Τρεις συν μια δημόσιες παρεμβάσεις των τελευταίων ημερών αποτελούν - είτε το συνειδητοποιεί, είτε όχι - το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί το, κατά δήλωσιν του κεντρικό, περιεχόμενο της παρουσίας Αλέξη Τσίπρα στο Νταβός: η συνάντησή του με την Κριστίν Λαγκάρντ. Θα ήταν χρήσιμο να τις κουβαλούσε μαζί του σαν "σκονάκια", οδηγό της συζήτησή του. (Θα συνεχίσουμε να πιστεύουμε ότι, αφού ο Αλέξης Τσίπρας "αναδέχθηκε" το πολιτικό ρίσκο που θεωρείται ότι αποτελεί το Νταβός, ρίσκο που π.χ. δεν πήρε ούτε ο Κώστας Σημίτης ούτε ο Κώστας Καραμανλής, είναι λάθος να σταθεί στις επίσημες/οργανωμένες συναντήσεις. Δηλαδή στην συμμετοχή στο πάνελ με Σώϋμπλε/Βάλς/Ρούτε, συν στα κλεισμένα ραντεβού κορυφής. Η ουσία του Νταβός είναι άλλη: είναι, όταν έχεις την αυτοπεποίθηση του ρόλου σου, να έρχεσαι σε απρογραμμάτιστη επαφή με το παράξενο μείγμα επιχειρηματικών, πολιτικών, ακαδημαϊκών και μηντιακών "παραγόντων" που κυκλοφορεί στην διοργάνωση του WEF).
Μένοντας όμως στις επίσημες προθέσεις, οι συναντήσεις Τσίπρα έρχονται - πρώτον - λίγα 24ωρα αφότου ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, άκομψα "πλαισιούμενος" από την Κυβερνητική Εκπρόσωπο Ολγα Γεροβασίλη, εξέπεμψε ένα διπλό μήνυμα με αποδέκτη το ΔΝΤ - και την Τρόϊκα/το Eurogroup συνολικά. Αφενός ότι το ΔΝΤ γίνεται δεκτό από την Ελλάδα στην διαδικασία (τώρα, γιατί πριν τρεις-τέσσερεις βδομάδες ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας το έκανε κεντρικό ζήτημα ότι η Ελλάδα επιθυμεί διακαώς την αποχώρηση του ΔΝΤ, είναι προφανώς... άλλη ιστορία!) , πλην όμως παρακαλείται να μην κάνει διαρροές ως προς τις προθέσεις του. Αφετέρου ότι προσδοκία είναι το ΔΝΤ να μην "παίξει καθυστερήσεις" στην αξιολόγηση, καθώς το όλο Πρόγραμμα για την Ελλάδα, άμα βραδύνει να εξελιχθεί - και ήδη γράφει καθυστερήσεις - θα πάει προς εκτροχιασμό, σε αποτυχία.
Ειπωμένο κάτι τέτοιο με γνήσια - το θεωρούμε αληθινά, αυτό - αγωνία από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο, έρχεται βέβαια σε λειτουργική αντίθεση με την άλλη πρωθυπουργική τοποθέτηση: κόκκινες γραμμές στο Ασφαλιστικό συν προαναγγελία σκληρής διαπραγμάτευσης. Κυρίως όμως, αποτυπώνει την αίσθηση αδιεξόδου που - πάλι! - δημιουργείται. Την αίσθηση αυτή, περιέγραφε - κι αυτή είναι η δεύτερη παρέμβαση - ο Αλέκος Παπαδόπουλος με ιδιαίτερα έντονο τρόπο σε αρθρογραφία του στο "Κεφάλαιο". Όπου συνέδεε το Ασφαλιστικό με το δημοσιονομικό κενό που (επαν)εμφανίζεται αλλά και με το Μεσοπρόθεσμο το οποίο οφείλει να συζητηθεί, συμφωνηθεί και ψηφισθεί μέσα στο πρώτο 6μηνο του 2016, φέρνοντας έτσι σε ακόμη πιο πρόδηλη αντιπαράθεση τον επικρατούντα στην Ελλάδα λόγο της χρονοτριβής και της "ευκολίας" (και της αρνήσεως κάθε συναίνεσης από την αντιπολίτευση, θα προσθέταμε) με την πραγματικότητα του Προγράμματος Προσαρμογής.
Ανάλογες επισημάνσεις - αν και πιο καλυμμένα - έχει κάνει δυο φορές μέσα σε λίγες ημέρες - και ο Γιάννης Στουρνάρας, ως Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, άρα με "υποχρέωση διακριτικότητας", και στην συνέντευξή του στις "ΙΣΤΟΡΙΕΣ" Αλέξη Παπαχελά και στην παρουσίαση του βιβλίου "A Financial Crisis Manual - Reflections and the Road Ahead". Αυτή είναι η τρίτη παρέμβαση που καλό θα έκανε να αποκωδικοποιήσει ο Αλέξης Τσίπρας. Προσεκτικά! Την οποία παρέμβαση Στουρνάρα με λαμπρή επικοινωνιακότητα - στις ίδιες "ΙΣΤΟΡΙΕΣ" - επεδίωξε να διεμβολίσει ο Γιάνης Βαρουφάκης. Ο οποίος έχει τέτοια λάμψη στα μάτια του όταν λέει το δικό του αφήγημα, ώστε να πείθει ότι (εκείνος τουλάχιστον) το πιστεύει. Οπότε... η πραγματική πραγματικότητα, ας βολευθεί όπως μπορεί!
Η τέταρτη, είναι λίγο πιο απροσδόκητη: πρόκειται για την συνάντηση του Προκόπη Παυλόπουλου, Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας θυμίζουμε, με τον Διοικητή της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι στην Φρανκφούρτη. Έχοντας μόλις επιστρέψει απο επίσημη επίσκεψη στην Μόσχα και ολοκληρώνοντας αντίστοιχο ταξίδι στην Γερμανία, ο Παυλόπουλος βρέθηκε στην Φρανκφούρτη σε μια έμμεση ανάδειξη της κεντρικότητας του ρόλου που διαδραμάτισε η ΕΚΤ (και ο Μάριο Ντράγκι προσωπικά, κινούμενος στο απώτατο όριο των αρμοδιοτήτων του) στο να μην βουλιάξει ηρωϊκά το πλοίον "η Ελλάς" τις ημέρες των βαρουφακισμών, του Νομισματοκοπείου κλπ., το περασμένο καλοκαίρι. Αυτά είναι παλιές ιστορίες - όμως η Φρανκφούρτη κινδυνεύει να βρεθεί και πάλι στο πηδάλιο των πραγμάτων όσον αφορά την Ελλάδα αν η πρακτική της σκληρής διαπραγμάτευσης επαναβαρουφακίσει τα πράγματα.
Συναντώντας την κυρία Λαγκάρντ στο Νταβός, ο Αλέξης Τσίπρας σ' αυτήν την περιβάλλουσα θα κινηθεί - είτε το συνειδητοποιεί, είτε όχι. Ό,τι κι αν "επικοινωνηθεί" ύστερα προς εμάς εδώ, πίσω. Α, ναι, θα συναντηθεί και με τον Μάριο Ντράγκι...
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 21/1/2016.
Κατά έναν παράδοξο τρόπο, είναι σχεδόν ευτύχημα που - αμέσως μετά την ανάδειξη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της Ν.Δ., δηλαδή της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, με προδιαγραφόμενη από παντού φάση "σκληρού ροκ" - το πρώτο μέτωπο που ανοίγει στην αντιπαράθεση του νέου διπολισμού που υπόσχεται/απειλεί να εγκατασταθεί πάλιν ανάμεσά μας είναι εκείνο των Σκουριών/του χρυσού στην Χαλκιδική. Και όχι, ας πούμε, εκείνο του Ασφαλιστικού. Ή, ακόμη περισσότερο, εκείνο της συνάντησης πολλών μετώπων- Αγροτικού, αγροτικού, "νέου" δημοσιονομικού κενού, προβλημάτων στην αξιολόγηση/review - που αφήνουν να φανεί άμεση προοπτική μιας (ακόμη) τέλειας καταιγίδας. Ακριβώς την στιγμή που θαρρούσαμε ότι πηγαίνουμε σε ήρεμα, πάντως προβλεπτά νερά.
[Εδώ, μια παρένθεση. Καλό θα ήταν όσοι ακούν πολιτική, και μάλιστα όσοι κατά την αναμενόμενη φορά των πραγμάτων θα την ασκούν τους μήνες που έρχονται, όμως και όσοι προσπαθούν να καταλάβουν πώς θα κινηθούν τα πράγματα, να έχουν δει και ξαναδεί - καλύτερα: να κατεβάσουν στο κομπιούτερ τους για να την βλέπουν κάθε τόσο, ξανά και ξανά... - την συνέντευξη του Γιάννη Στουρνάρα στον Αλέξη Παπαχελά. Για όσα, εξαιρετικά συγκρατημένα και προσεκτικά, επαναφέρει στην μνήμη για το τι και πώς συνέβη το 2015, καθώς και τι δεν συνέβη και γιατί. Αλλά και για τις, ακόμη πιο συγκρατημένες και προσεκτικές, υποθήκες του όχι τόσο ως Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος όσο ως sherpa των τελευταίων τριών χρόνων, για το πού θα το πάμε τώρα το πράγμα. Με το Ασφαλιστικό, πρώτο σταθμό απλώς].
Γιατί να λέμε πως είναι σχεδόν ευτύχημα ότι η αντιπαράθεση της νέας ηγεσίας της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης με την Κυβέρνηση αρχίζει από τις Σκουριές; Επειδή, πρώτον, οι συνθήκες ανάδειξης του Κυριάκου Μητσοτάκη, αλλά και το είδος υποδοχής που έτυχε τον στρέφει προς μια λογική κόντρας, αντιπαράθεσης. Μπορεί, λοιπόν, η στάση που διαμόρφωσε ο κυβερνών ΣΥΡΙΖΑ - πρώτα με Λαφαζάνη, θυμηθείτε, τώρα με Σκουρλέτη - στο θέμα της "Ελληνικός Χρυσός" να είναι αρνητική. να υπόσχεται απώλεια θέσεων εργασίας και παραγωγής. να δίνει όσο γίνεται αρνητικότερα σήματα προς τα έξω όσον αφορά το περίεργο εκείνο που λέγεται "επενδύσεις", σε μια στιγμή που η χώρα την έχει απελπιστικά ανάγκη. Όμως, η υπόθεση των Σκουριών είναι, εν τέλει, εντοπισμένη συγκεκριμένη. Η δε Καναδέζικη Eldorado Gold, έχοντας αληθινά επενδύσει, δηλαδή πακτώσει στην Ελληνική γη εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια (πόσα ακριβώς είναι άλλη ιστορία) δεν θα "φύγει", αληθινά φύγει, τόσο εύκολα. Στοιχηματίζουμε ότι θα ζήσουμε ένα δυσάρεστο σκηνικό "μαχητικής διαπραγμάτευσης"/hardball με την Κυβέρνηση. Στο βάθος του χρόνου "κάπως" θα προχωρήσει το πράγμα. 'Άλλωστε οι Σκουριές είναι μόνον το ένα μέτωπο: υπάρχει και η Ολυμπιάδα, το Στρατόνι, στο βάθος Θράκη...
Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που υπόθεση του χρυσού επεβίωσε από άλλες δύο, πολυετείς, φάσεις: TVX Gold, European Goldfields, θυμηθείτε! Με τότε αντίθετη πολύ ευρύτερη και πολιτική και κοινωνική άρνηση. Με το σεβαστόν κλπ. Συμβούλιον της Επικρατείας όσο γίνεται πιο αρνητικό: μόλις τώρα, τελευταία, "προσγειώθηκε" σε μια μετριοπαθή θέση.
Για όλους αυτούς τους λόγους, ,θαρρούμε ότι η υπόθεση του χρυσού ναι μεν δίνει τώρα την ευκαιρία στην Αντιπολίτευση - και ιδίως στην ηγεσία Μητσοτάκη - να υψώσει τους τόνους, όμως χωρίς να σπάει τα αληθινά κρύσταλλα. Ποια είναι αυτά; Ασφαλώς σε πρώτη φάση, που όμως απέχει ελάχιστα, βρίσκεται το Ασφαλιστικό. Όπου η νέα ηγεσία της ΝΔ έχει μπροστά της την μεγάλη (και επικίνδυνη) πρόκληση προς την οποία πολλοί την κεντρίζουν: να στήσει ένα σκηνικό γενικής άρνησης, καταγγελίας, "δεν θα ψηφίσουμε ούτε ένα άρθρο" κλπ. Και τούτο σ' ένα ζήτημα που ασφαλώς θα πονέσει, θα πονέσει πολλούς και πολύ! Υπάρχει μάλιστα και η άλλη προτροπή προς Μητσοτάκη, να καταθέσει "δικό του σχέδιο" για το Ασφαλιστικό, ώστε όταν θα φθάσει το πράγμα στην Βουλή - και αφού θα έχουν έρθει στο προσκήνιο και οι τοποθετήσεις της Τρόικας - να έχει το έρεισμα για θεμελιωμένη αρνητική ψήφο.
Θεωρούμε ότι μια τέτοια στάση, θα ρίζωνε εξαρχής την "εποχή Μητσοτάκη" σε αντανακλαστικά βαθιού, βαθύτερου παρελθόντος. Η τιμημένη πρακτική της αντιπολιτευτικότητας Αντρέα προς Κωνσταντίνο Καραμανλή, Κώστα Μητσοτάκη προς Αντρέα, και τώρα πιο πρόσφατα Σαμαρά προς ΓΑΠ, ΣΥΡΙΖΑ προς Σαμαρά/Βενιζέλο έχει δημιουργήσει μια κανονικότητα αρνητικής πολιτικής συμπεριφοράς. Το Ασφαλιστικό δεν επιτρέπει τέτοια στάση. Η συνολική απόλυτη καταιγίδα, στο βάθος, ακόμη λιγότερο.
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 14/1/2016
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ
Δώδεκα Κρίσιμες Συζητήσεις για την Εκπαίδευση
(Κάθε Τρίτη, 7μμ, στο Αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Παστέρ ,
από 12 Ιανουαρίου έως 29 Μαρτίου.)
1. Τρίτη 12/1/1016: Οι σκοποί και οι στόχοι της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης: Α. Λιάκος, Κ. Γαβρόγλου, Ν. Θεοτοκάς, Γερ. Κουζέλης.
2. Τρίτη 19/1/2016: Reform Education Now. Έχοντας πρόσφατη την εμπειρία του ελληνικού συστήματος εκπαίδευσης, μια ομάδα νέων προτείνει αλλαγές και προβάλλει την ανάγκη δόμησης ενός νέου εκπαιδευτικού μοντέλου.
3. Τρίτη 26/1/2016: Η κρίση και η επίδραση της στο σχολείο και στις συμπεριφορές των μαθητών.
4. Τρίτη 2/2/2016: Παιδεία, Κρίση, Δικαιοσύνη. Ο φιλοσοφικός στοχασμός πάνω στο εκπαιδευτικό πρόβλημα.
5. Τρίτη 9/2/2016: Σχολείο-εργαστήρι πολιτισμού. Ειδικές ζώνες εκπαιδευτικής δραστηριότητας στις περιοχές με τις μεγαλύτερες ανάγκες.
6. Τρίτη 16/2/2016: Μαθαίνω πώς να μαθαίνω: Από το αναλυτικό πρόγραμμα στις εκπαιδευτικές πρακτικές. Πώς θα αναμορφώσουμε το σχολείο;
7. Τρίτη 23/2/2016: Κλασική παιδεία και εκπαίδευση.
8. Τρίτη 1/3/2016: Η ανασυγκρότηση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη λογική ενιαίου χώρου εκπαίδευσης-έρευνας.
9. Τρίτη 8/3/2016: Ποιο μέλλον για την τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση;
10. Τρίτη 15/3/2016: Δεῖ δὲ χρημάτων: Τα οικονομικά της εκπαίδευσης.
11. Τρίτη 22/3/2016: Η ψηφιακή τεχνολόγηση της γνώσης και του σχολείου.
12. Τρίτη 29/3/2016: Μεταπτυχιακές σπουδές και η ανανέωση του επιστημονικού δυναμικού της χώρας.
Παράλληλες εκδηλώσεις τα πρωινά της Κυριακής (Χώροι και ημερομηνίες θα ανακοινωθούν)
1) Συμμαχία Σχολείου-Θεάτρου. Η έκφραση πέραν των λέξεων.
2) Συμμαχία Σχολείου-Μουσείου. Η εκπαίδευση εκτός της τάξης.
3) Αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και τοπική αυτοδιοίκηση. Συζητήσεις στην περιφέρεια Πειραιά και στη Θεσσαλονίκη.
4) Μήπως είμαστε οπτικά αναλφάβητοι; Κινηματογράφος και σχολείο.
5) Το σχολείο ως δομημένος χώρος και περιβάλλον. Προτάσεις αρχιτεκτόνων.
6) Συγγραφείς παιδικών βιβλίων και εκπαιδευτικοί συζητούν για τα σχολικά βιβλία.
