Saturday, 27 April 2024
Τα άρθρα Μελών και Φίλων της Παρέμβασης, όπως δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και διεθνή τύπο.
Για να δείτε τα άρθρα ανά συγγραφέα, πατήστε εδώ .
Το 1995 δημοσιεύθηκε στο Κυριακάτικο Βήμα άρθρο μου με τίτλο «To Μυστικό Όπλο του Ελληνισμού» αναφερόμενο στις μεγάλες δυνατότητες συνεισφοράς που διέθεταν οι Έλληνες του εξωτερικού για το καλό της χώρας. Παράλληλα ανέφερα ότι « ...θα πρέπει vα δεχτoύμε oτι η αρvητική αvτιμετώπιση τωv Ελληvικώv θέσεωv στo εξωτερικό δεv είvαι πρoϊόv αvθελληvικής πρoπαγάvδας και συvωμοσίας σκoτειvώv κύκλωv, αλλά απoτέλεσμα σειράς αvεπιτυχώv χειρισμώv διαφόρωv θεμάτωv από εμάς τoυς Ελληvες. Η σημεριvή κατάσταση αvταvακλά μία πρooδευτικά κατιoύσα πoρεία της εικόvας πoυ δείχvει η Ελλάδα στov υπόλoιπo κόσμo στη διάρκεια τωv τελευταίωv 30 χρόvωv (τότε)...».
Μετά από είκοσι χρόνια οι παραπάνω απόψεις φαίνονται σήμερα να είναι το ίδιο επίκαιρες όσο και τότε. Μέσα στις δυο δεκαετίες που πέρασαν πολλά άλλαξαν. Ως ισότιμο μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης, υπήρξαν κάποιες περίοδοι που η Ελλάδα πλησίασε να γίνει μια ευρωπαϊκή χώρα. Δεν τα κατάφερε όμως και δυστυχώς έφτασε στη σημερινή χειρότερη μεταπολεμική κρίση με άδηλα ακόμη τελικά αποτελέσματα.
Για μια φορά ακόμη οι ευθύνες επιρρίπτονται στους άλλους, όπως έγινε σε παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν. Η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού, οι πελατειακές σχέσεις, η αναξιοκρατία, η διαφθορά και η προχειρότητα που κυριάρχησαν κατά κόρον στη χώρα μας, ενώ αναγνωρίζονται από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, εν τούτοις παραδόξως γίνονται αποδεκτά μοιρολατρικά. Ποτέ δεν ξεκαθαρίσαμε εάν θέλουμε την Ελλάδα της γνώσης και της καινοτομίας ή θα συνεχίσουμε την διαστρέβλωσης της σκληρής πραγματικότητας με διάφορες επικοινωνιακές τεχνικές στη δημόσια ζωή.
Μεγάλες αλλαγές έγιναν σ' αυτές τις δύο δεκαετίες και στην σύνθεση των Ελλήνων της Διασποράς. Εκτός του ότι ο αριθμός τους αυξήθηκε σημαντικά, δεκάδες Έλληνες επιστήμονες και ερευνητές σ΄ όλο τον κόσμο χαίρουν κορυφαίων διακρίσεων και πολλά άτομα προωθήθηκαν σε επιτελικές θέσεις μεγάλης επιρροής σε όλους τους σύγχρονους τομείς. Μερικοί αναμείχθηκαν με τα Ελληνικά πράγματα κατόπιν προσκλήσεως ή από ατομική, συχνά εθελοντική, πρωτοβουλία ή μέσω συλλογικών ενεργειών επιστημονικών και επαγγελματικών ομάδων. Υπήρξαν ακόμη και περιπτώσεις παρουσίας στο κοινοβούλιο Ελλήνων της διασποράς, με ταυτόχρονη επιστημονική δραστηριότητα στο εξωτερικό.
Δυστυχώς όμως ποτέ δεν υπήρξε ένας οργανωμένος σχεδιασμός και προγραμματισμός της χρησιμοποίησης αυτού του τεράστιου ανθρώπινου δυναμικού της ελληνικής διασποράς. Στα σαράντα χρόνια που ζω στο Λονδίνο υπήρξα μάρτυρας πολλών επισκέψεων διαφόρων πολιτικών για επαφές με τους Έλληνες του εξωτερικού χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα. Είναι κρίμα ότι δυο από τις σημαντικότερες προσπάθειες που κατέβαλε η Ελλάδα για τη στήριξη και αξιοποίηση του απόδημου ελληνισμού, με τη δημιουργία του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού και του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού, θα πρέπει σήμερα να θεωρούνται πολυέξοδες αποτυχίες. Η αξιοποίηση της ελληνικής διασποράς δεν υπάρχει αμφιβολία ότι παραμένει ατελής και οι δυνατότητες εν πολλοίς ανεκμετάλλευτες σε αντιδιαστολή με άλλες ακόμη μικρότερες χώρες.
Κάτω από τις παρούσες κρίσιμες συνθήκες που βρίσκεται η Ελλάδα πιστεύω ότι πρέπει να υπάρξει άμεση και συντονισμένη κινητοποίηση όλων των δυνάμεων της ελληνικής διασποράς. Θα πρέπει να αναληφθεί πρωτοβουλία από το χώρο του απόδημου ελληνισμού, για δυναμική, συντονισμένη και αποτελεσματική δράση σε συνεργασία με κάθε είδους φορείς αλλά και με καταξιωμένα άτομα σ' όλο το πλάτος του κόσμου. Αυτό θα πρέπει να γίνει σε στενή συνεργασία με το αξιολογότατο ανθρώπινο δυναμικό που βρίσκεται μέσα στην Ελλάδα, ώστε να δημιουργηθούν δράσεις ικανές να συμβάλλουν στην δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών για να βοηθηθεί η χώρα να βγει από το τέλμα στο οποίο βρίσκεται σήμερα.
Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο αλλά είναι εφικτό. Το κάλεσμα αυτό απευθύνεται σ΄ όλους ανεξαιρέτως τους Έλληνες της Διασποράς υπεράνω κομματικών, προσωπικών και άλλων προσανατολισμών για την έναρξη εποικοδομητικού και ρεαλιστικού δημόσιου διαλόγου.
Δημοσιεύτηκε στην Huffington Post στις 5/8/2015
Δεν ήταν βέβαια προγραμματισμένο, όμως ενδεχομένως να υπήρξε χρήσιμο το ότι η τελική (;) ευθεία των διαπραγματεύσεων με την Τρόικα/Κουαρτέτο έφθασε ακριβώς μετά την "Μαύρη Δευτέρα" του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Αν μη τι άλλο, για να έχουμε δει σαν πού πατάμε. τι ζημιά, τι έκτασης ζημιά έχει γίνει μετά την τρελή κούρσα Βαρουφάκη και τα capital controls. που βρίσκεται η χρηματοπιστωτική σφαίρα, σαν πού κινούνται σήμερα οι αποτιμήσεις των αξιών.
Εκείνο που έγινε με το meltdown των τραπεζικών - ιδίως - μετοχών , στο άνοιγμα του ΧΑΑ , μετά από 25 ημέρες "αργίας" και με την κίνηση κεφαλαίων αυστηρά περιορισμένη, ήταν αναμενόμενο. Όπως γλαφυρά περιέγραψε βετεράνος της αγοράς, "είναι σαν να βάζεις κάποιον να τρέξει με τα δυο χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη, και μαζί δεμένα με το ένα πόδι - και να κάθεσαι να χρονομετράς και να σχολιάζεις πώς θα τρέξει!".
Πράγματι, με αγοραστές να δύνανται να προσέλθουν μόνον με ... new money, τι περίμενε κανείς να γίνει; Δηλαδή, πήγε η αγορά να ανοίξει με αγοραστές μόνον όσους θα είχαν πάει να σηκώσουν 60-60 ευρώ η έστω 420 από τα ΑΤΜ, ή όσους θα έφερναν σακούλες κασαδούρα από το σπίτι ή από θυρίδα (με την κυρία Βαλαβάνη, ή τώρα τον Παύλο Πολάκη να ετοιμάζονται να ελέγξουν, ex post , την προέλευση των ρευστών) ή απ όσους θα έφερναν κεφάλαια από το εξωτερικό (εδώ, ο Παν. Νικολούδης στον ρόλο του Ιαβέρη-ελεγκτή). Ακόμη και αν προσπεράσει κανείς τον απόλυτο παραλογισμό, ότι οι συναλλαγές άνω των ... 500 ευρώ σε ρευστό "απαγορεύονται", βλέπουμε ότι στην ουσία χρηματιστηριακές συναλλαγές "επιτρέπονται" μόνον σε κεφάλαια εξωτερικού. ( Το είδαμε, άλλωστε, με τον ΟΤΕ: η DT "εσωσε την μέρα", την Τρίτη).
Γι αυτό είπαμε ότι ήταν πολύτιμο που η "Μαύρη Δευτέρα" ήρθε ακριβώς να εισαγάγει την συζήτηση για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών: προσπαθεί και πασχίζει, τώρα, η Κυβέρνηση Τσίπρα, με την πολύτιμη στήριξη του Γιάννη Στουρνάρα (που είναι χαριτωμένο να δει κανείς πότε θα τον μετακαλέσει τελικά στην Βουλή για το δικό της σώου η Ζωή Κωνσταντοπούλου), να επισπεύσει την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών προκειμένου να μην λειτουργήσει η λαιμητόμος του bail-in των καταθέσεων. (Όχι πως ενδιαφέρεται κανείς, σοβαρά, για τους καταθέτες. Όμως, να άμα χαθεί κι αυτών η εμπιστοσύνη...) .Θα προκάνει η Κυβέρνηση; Αμφίβολο - πολύ αμφίβολο. Όπως είχε συμβεί και με την προηγούμενη εμπειρία ανακεφαλαιοποίησης, όπου επί έναν χρόνο σέρνονταν, επειδή διαδοχικά σχήματα Ν.Δ./ΠΑΣΟΚ/ΛΑΟΣ/ΔΗΜΑΡ δεν ήθελαν να σηκώσουν το πολιτικό κόστος: θυμάστε; αλλά και επειδή οι Βρυξέλλες βάλθηκαν να νομικίζουν, έτσι φοβούμαστε θα συμβεί και τώρα.
Και κινδυνεύουμε οι παλιοί μέτοχοι - οι Καταριανοί της Πίστεως, οι Τσέχοι και Ρώσοι της Πειραιώς, οι Καναδοί και άλλοι της Eurobank, οι όποιοι επώνυμοι δικοί μας (Λάτσης, απο σπόντα παλαιάς Eurobank) της Εθνικής να αποθαρρυνθούν να μετάσχουν ολωσδιόλου. Ακόμη περισσότερο οι κοινοί θνητοί! Κι εμείς κινδυνεύουμε να μείνουμε να τσακωνόμαστε αν η ανακελαφαιοποίηση θα γίνει με κοινές ή με προνομιούχες και αν τις διοικήσεις θα ορίζει το "δικό μας" ΤΧΣ ή ο "δικός τους" ESM. Ενώ, φυσικά, η Λαφαζανική παρέα και ο Γιάνης Βαρουφάκης θα ονειρεύονται μιαν παλιού, καλού τύπου συνολική κρατικοποίηση όλου του τραπεζικού συστήματος. Ώστε να σηκώσει ο υπερήφανος, φορολογούμενος λαός το κόστος των κόκκινων δανείων που έχουν απογειωθεί μετά την Βαρουφακιάδα, αλλά να μετέρχεται η αυριανή εξουσία τον νέο crony statism αντί του παλιού, καλού crony capitalism που ζήσαμε έως τώρα.
Όσο για το νέο ΤΑΙΠΕΔ, το Ταμείο Δημόσιας Περιουσίας όπως κι αν βαφτιστεί, οι τωρινές αποτιμήσεις στο Χρηματιστήριο τουλάχιστον δείχνουν ότι - πέρα από τον παραλογισμό των 50 δις... - οι αυριανές οιμωγές για "ξεπούλημα" δεν θα' χουν νόημα.
Μόνο ένας τρόπος υπάρχει να γίνει αντιληπτό το Ταμείο. Έστω ότι πεθαίνει ο πατέρας και οι γιοι του κληρονομούν μια περιουσία - χωράφια; διαμερίσματα; μετοχές; κάποια επιχείρηση; - που όμως δεν την έχουν ποτέ αξιοποιήσει σωστά. Έχουν δικά τους παιδιά που πρέπει να σπουδάσουν, να βοηθηθούν να ξεκινήσουν την δική τους ζωή. Υπάρχει και η μάνα, που πρέπει να γηροκομηθεί. Άμα οι γιοι που κληρονόμησαν γαντζωθούν επάνω στην περιουσία, τι κάνουν; Καταδικάζουν την επόμενη γενιά σε ανέχεια, την απερχόμενη σε ανασφάλεια!
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 6/8/2015
Όλα τα σημάδια δείχνουν το τέλος μιας εποχής. Οι έννοιες ξέφτισαν, οι θεσμοί έμειναν κενοί, «τα γράμματα άλλαξαν» όπως έλεγαν οι παλιότεροι. Η οικονομία έγινε διεθνώς κυρίαρχο στοιχείο, η πολιτική εξουσία αποκόπηκε από την πραγματικότητα, η διανόηση είναι αμήχανη. Και ο άνθρωπος, η κοινωνία; Πώς θα αντιμετωπίσει όλο αυτόν τον κυνισμό των κρατούντων, τον καταιγισμό της εικόνας, την δικτατορία της ταχύτητας, τον ατομικισμό του διαδικτύου;
Ας δούμε απλά τα πράγματα. Τα κράτη έγιναν αδύναμα, οι οικονομικές ανισότητες προκλητικές, οι αγορές δεν έχουν όρια, οι διεθνείς θεσμοί ποδηγετούνται από τις ισχυρές δυνάμεις της στιγμής. Αρχές και θέσφατα πάνω στα οποία χτίστηκε ο σύγχρονος κόσμος καταρρέουν: η έννοια της αντιπροσώπευσης, η διάκριση και η ισορροπία των εξουσιών, η ελευθερία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δικαιοσύνη, όλα είναι υπό αμφισβήτηση.
Το κοινοβουλευτικό αντιπροσωπευτικό σύστημα όπως εξελίχθηκε από τη γαλλική επανάσταση μέχρι σήμερα, έφτασε στα όριά του, δεν έχει πλέον επαφή με την κοινωνία, είναι μετέωρο. Ελέγχεται όχι από τους εντολείς του, αλλά από ιδωτικά συμφέροντα, αυτοαναιρείται καθημερινά, ευτελίζεται αδιάκοπα. Δεν αρκούν οι επίμονες διαψεύσεις, το μαγείρεμα των αριθμών, οι νέες υποσχέσεις, οι ανακοινώσεις για νέα προγράμματα και συναντήσεις των αρμοδίων. Δεν υπάρχουν καν αρμόδιοι, η εξουσία διαμόρφωσε ένα νέο πλέγμα σχέσεων όπου κανένας δεν αισθάνεται υπεύθυνος, κανένας δεν απολογείται για την αντίφαση ανάμεσα στις προεκλογικές υποσχέσεις και την ασκούμενη πολιτική. Κι αυτό ακριβώς είναι το αίτημα των πολιτών, το πρόβλημα της κοινωνίας.
Είναι γεγονός ότι οι η κοινωνίες μας έγιναν πολύπλοκες. Το βασικό όμως ζήτημα, αυτό της πολιτικής εξουσίας δεν έχει ακόμα τεθεί. Πώς αυτή η κοινωνία, ως συνειδητό πολιτικό σώμα πολιτών πέρα από τους απογυμνωμένους θεσμούς, πέρα από το κράτος, θα παρέμβει; Πώς θα οργανωθεί ο χώρος ανάμεσα στο κράτος, τα προσωπικά συμφέροντα, τη δημόσια σφαίρα, τη δικαιοσύνη; Γιατί περί αυτού πρόκειται, για την ανάγκη ριζικής αναδιοργάνωσης της δημοκρατίας, αν θέλουμε να δώσουμε νόημα σε αυτή την έννοια «χωρίς να αισθανόμαστε ντροπή απέναντι στον Περικλή».
Ετσι απλά και ανατρεπτικά θέτει τα ερωτήματα ο Γάλλος διανοητής Dominique Rousseau στο νέο του βιβλίο "Radicaliser la démocratie, Propositions pour une refondation", éd. Seuil, 2015. Αναδεικνύει το νέο ρόλο της δημόσιας σφαίρας όπου ο πολίτης μπορεί να δράσει αυτοπροσώπως, να προτείνει, να συμμετέχει στη διαμόρφωση του νόμου, να παρεμβαίνει στη βάση συστηματικών επιδιώξεων. Θα πείτε εύλογα, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και σήμερα; Οχι ακριβώς, η έννοια της «συνεχούς δημοκρατίας» που προτείνει ανατρέπει και ακυρώνει την νεκρή ζώνη που βιώνουμε ανάμεσα σε δύο εκλογές: έχει διάρκεια, είναι φορέας δράσης, έχει χαρακτήρα αειφορίας, δημιουργεί πλαίσιο αυτενέργειας. Αέναη δημοκρατία; Ναι, χωρίς επιφύλαξη. Ο πολίτης, ο απλός άνθρωπος, ο καθένας μας, η κοινωνία σε νέο ρόλο. Ρόλο δημιουργίας, επαναπροσδιορισμού των σχέσεων, ανάδειξης νέων θεσμών αντιπροσώπευσης και ελέγχου, επανάκτησης της αρχικής και αναφαίρετης πολιτικής εντολής, θέσμισης μιας νέας σχέσης. Με την πολιτική εξουσία βεβαίως, αλλά και μεταξύ μας. Με ειλικρίνεια, αποφασιστικότητα, αξιοποίηση των βιωμάτων. Δεν αντέχεται άλλο το αδιέξοδο. Επιστροφή λοιπόν στα βασικά, στον άνθρωπο, στον πολίτη. Με το μόνο όπλο που μας έμεινε, τη συλλογική δράση, την πολιτική, τον διάλογο, την δημοκρατία.
Δημοσιεύτηκε στο The Huffington Post στις 28/7/2015
Με ρώτησε ανώτατος διπλωμάτης στις Βρυξέλλες αν υπάρχει διαφορετική πρόσληψη των ευρωπαϊκών πολιτικών και οικονομικών δεδομένων ανάμεσα στους Έλληνες και τους υπόλοιπους ευρωπαίους. Χωρίς επιφύλαξη, θεωρώ πως ναι.
Φοβούμαι ότι δεν συμβαίνει αυτό για πρώτη φορά. Πάντοτε παρατηρούνταν αυτή η απόκλιση. Μόνο που σήμερα μας κοστίζει πολλαπλώς και μας εμποδίζει να αντιληφθούμε τι πραγματικά συμβαίνει στην Ευρώπη και ποια ειναι η θέση και ο ρόλος της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Μικροί και μεγάλοι μύθοι κατακυρίευσαν τους Έλληνες το τελευταίο αυτό διάστημα. Τερατώδη στερεότυπα και παραμυθίες κυριάρχησαν, συγκαλύπτοντας απλές, αλλά ενοχλητικές αλήθειες.
Σταχυολογώντας, ιδού οι ΔΕΚΑ ΜΥΘΟΙ του «ελληνικού ζητήματος»:
ΜΥΘΟΣ 1ος
«Pro vs anti memorandum» δίπολο υπήρξε μόνον στην Ελλάδα. Αναζητείστε τις λέξεις αυτές στο διαδίκτυο για την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Κύπρο. Θα βρείτε ελάχιστες έως μηδενικές αναφορές. Αντιθέτως, στην Ελλάδα χτίστηκαν «λαμπρές καριέρες» πάνω στο δραματικό και τοξικό αυτό δίπολο. Τις συνέπειες τις πληρώνουμε ακόμη σήμερα – είτε εκ δεξιών είτε εξ αριστερών...
ΜΥΘΟΣ 2ος
Και τι δεν ακούσαμε το τελευταίο αυτό διάστημα: «Δαβίδ εναντίον Γολιάθ», «Η μικρή Ελλαδα που βγήκε μπροστά ... και οι γάτες του Άι Νικολα που φαρμακώνονται» (!), ιστορικές ακροβασίες ανάμεσα σε «Βάρκιζες» και «Βερσαλλίες» και πόσα άλλα παρόμοια επικολυρικα τσιτάτα τρύπησαν τα αυτιά και το μυαλό μας!
Η πολιτική δεν εδράζεται σε αισθήματα, αλλά ασκείται με βάση ιδεολογικούς, οικονομικούς και γεωπολιτικούς όρους. Η δε Ε.Ε. έτσι πορεύεται πάντοτε. Με αργά, ενίοτε επώδυνα, βήματα και με έναν πάντοτε στόχο: τη σύνθεση, μέσα σε μια διαρκή διαμάχη ανάμεσα στην πειθαρχία και την αλληλεγγύη. Αυτό συμβαίνει – προς το παρόν ... και μέχρι νεωτέρας – και με την Ελλάδα.
ΜΥΘΟΣ 3ος
Την ίδια «νωπότητα» εχει η λαϊκή εντολή σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Δεν έχουμε εμείς κάποια «περισσότερο φρέσκια» εντολή... Η όποια «φρέσκια εντολή» σταματάει στα γεωγραφικά μας σύνορα. Ομοίως, δημοψηφίσματα μπορούν να κάνουν και οι εταίροι μας, με εξίσου εντυπωσιακά αποτελέσματα όπως στο δικό μας – και αυτά θα ήταν, πιθανότατα, εις βάρος μας και χωρίς αμφισημία στο ερώτημα και την απάντηση...
ΜΥΘΟΣ 4ος
«This is a coup!» Αυτό κραύγασαν τα σόσιαλ μίντια, αλλα και έγκυρα ΜΜΕ , ανα τον κόσμο αυτή τη φορά. Για να μην αναφερθώ στο «θεσμικό» παραλήρημα εντός του Κοινοβουλίου πριν χαράξει η αυγή... και τις αναφορές σε «εκβιασμούς», «πειθαναγκασμούς», «αξιώσεις υποταγής», «αντι/εξω/παραθεσμικές συμπεριφορές» κ.τ.π.
Συγγνώμη, αλλα δεν νομίζω να υπάρχουν πολλά «πραξικοπήματα» που προσφέρουν 86 δις για χρηματοδοτικές ανάγκες, 35 δις για επενδύσεις κ.λπ...
Μόλις πριν λίγες μέρες δε, οι «πραξικοπηματίες» μας προσέφεραν «εν ριπή οφθαλμού» 7 δις ευρώ για να αποφύγει η Ελλάδα μια δεύτερη χρεοκοπία (έναντι της ΕΚΤ αυτη τη φορά) και, πιθανώς, να έπεται και άλλο «πρόγραμμα γέφυρα». Κανείς δε δεν ενημέρωσε την ελληνική κοινή γνώμη ότι θα χρειαστεί να τροποποιηθεί ο κανονισμός του EFSM, ώστε να προστατεύονται τα μη μέλη της ευρωζώνης όταν ο EFSM χρησιμοποιείται υπέρ ενός μέλους της ευρωζώνης...
ΜΥΘΟΣ 5ος
«Μια δύσκολη και κακή συμφωνία», ακούμε σε διάφορες παραλλαγές τις τελευταίες μέρες. Ας διαβάσουμε τους όρους και το πλαίσιο της συμφωνίας που έγινε μεταξύ του Έλληνα Πρωθυπουργού και της Ευρωζώνης κατόπιν αιτήματος της Ελλάδας για τη σύναψη ενός νέου προγράμματος μεταξύ της χώρας και του Ε.Μ.Σ. Αν εξαιρέσουμε τους φόρους που κανένας φυσιολογικός άνθρωπος δεν χαίρεται να πληρώνει – ειδικά όταν είναι διαρκώς αυξανόμενοι -, ποιος πολίτης οιασδήποτε άλλης ευρωπαϊκής χώρας μπορεί να διαφωνήσει με το σύνολο σχεδόν των προνοιών αυτής της συμφωνίας: Ενίσχυση διατάξεων για εγκλήματα φοροδιαφυγής, σταδιακή κατάργηση πρόωρων συντάξεων, ημιαυτόματες περικοπές δαπανών σε περίπτωση αποκλίσεων απο τους στόχους πρωτογενών πλεονασμάτων, υιοθέτηση Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας για την επιτάχυνση της δικαστικής διοίκησης και μείωσης τού κόστους, άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων, αποπολιτικοποίηση της δημόσιας διοίκησης, κλιμακούμενο προγραμμα ιδιωτικοποιήσεων με βελτιωμένη διαχείριση.
Η διαφορά είναι απλώς ότι, στις υπόλοιπες χώρες, παρόμοιες μεταρρυθμίσεις τις κάνουν μόνοι τους – όπως π.χ. έκανε η Λετονία πριν λίγα χρόνια και τα κατάφερε. και μετά εμείς απορούμε γατί δεν είναι ανεκτικοί απέναντι στην αφεντιά μας. Αυτά δεν μπορούσαμε κι εμείς να τα είχαμε κάνει μόνοι μας; Γιατί, στην ευχή, θα πρέπει να μας τα επιβάλουν τρίτοι;
ΜΥΘΟΣ 6ος
Ποιοι είναι, επιτέλους, οι πραγματικοί φίλοι της Ελλάδας: οι Ρώσοι (ρωτήστε τον Τουσκ τι νιώθει ως Πολωνός κάθε φορά που βλέπει τα ελληνορωσικά φλερτ), οι Κουβανοί, οι Βενεζουελάνοι ... ή οι ευρωπαϊκοί λαοί που εκφράζουν εμπράκτως την αλληλεγγύη τους με την Ελλάδα; Σκεφθείτε ότι ορισμένα ευρωπαϊκά κοινοβούλια ψήφισαν υπέρ ενός νέου προγράμματος βοήθειας προς την Ελλάδα σε συντριπτικά ποσοστά και κάτω απο ασφυκτικούς πολιτικούς καταναγκασμούς. (Η Σλοβακική κυβέρνηση έπεσε το 2011 εξαιτίας της ελληνικής κρίσης, η ολλανδική κυβέρνηση στηρίζεται σε μια ψήφο στο κοινοβούλιο, ενώ ανάλογα προβλήματα είχαν στη Σλοβενία και τη Φινλανδία).
ΜΥΘΟΣ 7ος:
«Κύματα συμπαράστασης ανά την Ευρώπη προς τη δοκιμαζόμενη Ελλάδα, που όμοιά τους είχαμε να δούμε από την περίοδο της χούντας». Ας σοβαρευτούμε, παρακαλώ. Επρόκειτο για συγκεντρώσεις από ελάχιστες δεκάδες έως, στην καλύτερη περίπτωση, μερικές εκατοντάδες γνωστών περιθωριακών δυνάμεων της Ευρώπης, με ισχνή έως ανύπαρκτη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση και κοινωνική απήχηση.
ΜΥΘΟΣ 8ος:
«Η κακή ΕΚΤ και ο ανάλγητος Ντράγκι»: ιδανικός ο στόχος, παρασάγγας απέχων όμως απο την πραγματικότητα.
Αν η ΕΚΤ δεν διασφάλιζε την έκτακτη παροχή ρευστότητας (89 δις) στο ελληνικο τραπεζικό σύστημα, η Ελλάδα θα ηταν αναγκασμένη να φύγει από το ευρώ πριν από αρκετές εβδομάδες. Πότε έμαθε ο ελληνικός λαός από υπεύθυνα χείλη ότι ο Ντράγκι ακροβατούσε ανάμεσα στις σκληρές θέσεις των μελών του Δ.Σ. της ΕΚΤ και τους ίδιους τους κανόνες της;
ΜΥΘΟΣ 9ος:
Στην Ελλάδα υπήρξε, σχεδόν διαχρονικά, έλλειψη ιδιοκτησίας των «μνημονίων συνεργασίας». Με αποκορύφωμα το, προς διαπραγμάτευση, τρίτο πρόγραμμα. Δείτε, όμως, τι έγινε στην παρόμοια περίπτωση της Ιρλανδίας. Κυβέρνηση, κόμματα και λαός «υιοθέτησαν» και «υπηρέτησαν» το πρόγραμμα, με αποτέλεσμα η Ιρλανδία να είναι ήδη εκτός προγράμματος και να χαρακτηρίζεται από πολλούς σήμερα ως "success story". Άλλο παράδειγμα: θυμηθείτε τι έγινε με αρκετές πρώην κομμουνιστικές χώρες. Οι λαοί αυτοί, αντί να προσλαμβάνουν τις μεταρρυθμίσεις ως πηγή δεινών, τις αντιμετώπισαν ως το επώδυνο μεν, αλλά αναγκαίο βήμα για ένα καλύτερο μέλλον. Κι ενώ οι Έλληνες νέοι ψήφιζαν «ΟΧΙ» σε συντριπτικά ποσοστά στο δημοψήφισμα, στις χώρες αυτές οι μεταρρυθμίσεις είχαν την ισχυρή υποστήριξη της νεολαίας. Στην Ελλάδα, οι Βρυξέλλες θεωρούνται «δανειστές», κάτι σαν «εχθρική δύναμη», ενώ στις χώρες αυτές ως φίλος και εταίρος. Τι παράδοξο, αλήθεια, αν σκεφθεί κανείς ότι η Ελλάδα είναι πλέον παλιό κράτος – μέλος της Ε.Ε. και έχει ωφεληθεί τα μάλα όλα αυτά τα χρόνια...
ΜΥΘΟΣ 10ος
«Ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα στο οποίο παίζουν 22 παίκτες και στο τέλος κερδίζει πάντοτε η Γερμανία», είχε πει ο Γκάρι Λίνεκερ. Δεν ίσχυσε, πιστεύω, στην «ελληνική κρίση» των τελευταίων εβδομάδων. Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύει η πλειονότητα της κοινής γνώμης στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό (ακόμη και αυτός ο ανταποκριτής του Guardian που έγραψε για «εικονικό πνιγμό» του Έλληνα πρωθυπουργού με βάση μαρτυρία «ευρωπαίου αξιωματούχου», αποκάλυψε αργότερα ότι ο «ευρωπαίος αξιωματούχος» δεν ήταν παρών στην περίφημη ολονύχτια συνεδρίαση του EURO-SUMMIT...). Παρά την παντοδυναμία της Γερμανίας και την προσπάθεια ορισμένων εκπροσώπων της να επιβάλουν μια «γερμανική Ευρώπη», η Ε.Ε. λειτούργησε θεσμικά και πολιτικά σε διάφορα επίπεδα και με πολλούς «παίκτες». Ο Ολάντ και ο Ρέντσι στάθηκαν σθεναρώς απέναντι στο Grexit, το δε γερμανικό κοινοβούλιο ψήφισε τελικά, και με μεγάλη πλειοψηφία, υπέρ ενός νέου πακέτου διάσωσης για την Ελλάδα.
Πολλοί μύθοι σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα...«Το βάθος της μυθολογίας σου είναι το πλάτος της αποτελεσματικότητάς σου», έχει πει ένας ειδικός σε θέματα διοίκησης και ηγεσίας. Νομίζω ότι θα πρέπει να ληφθεί ιδιαιτέρως υπόψη στην πατρίδα μας. Και από τις ηγεσίες και από τον καθένα μας ατομικώς...Είναι ώρα να κοιταχτούμε στον καθρέφτη με γενναιότητα. Και αν χρειαστεί να πάμε ακόμη πιο κάτω για να κατακτήσουμε την αυτογνωσία μας, ας το κάνουμε. Κάποιοι ναυτικοί λένε ότι για να βγεις από τη δίνη του νερού, χρειάζεται να κατέβεις μέχρι τον βυθό, για να μπορέσεις να ξανασηκωθείς στην επιφάνεια και να γλιτώσεις...
Δημοσιεύτηκε στο politisonline.gr στις 27/7/2015
Εάν το κάθε Plan B που σχεδιάζεται στα απανταχού στρατηγεία αυτού του πλανήτη ερχόταν στο φως, θα είχαμε τουλάχιστον έναν πόλεμο την ημέρα. Κι εάν η κάθε άσκηση επί χάρτου, εν είδει worst case scenario, συνιστούσε «προδοσία» οι στρατοδίκες αυτού του κόσμου θα ήταν περισσότεροι από τους πταισματοδίκες.
Οπότε, πριν ξανανοίξουμε το Γουδή και πριν στερέψουν από δάκρυα κι οι τελευταίοι – και εξ οφίτσιο αθώοι του... αίματος και των Μνημονίων – πατριώτες σε ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και πέριξ, θα ήταν χρήσιμο να θυμηθούμε ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης έκανε απλά τη δουλειά του. Ο Αλέξης Τσίπρας του ζήτησε, κι εκείνος το εκπόνησε, ένα Plan B για την περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές μας έριχναν στα βράχια και ο, υπερ-ευρωπαϊστής και υπερ-πατριώτης, Σόιμπλε μας οδηγούσε έξω από το ευρώ. Εάν ο Τσίπρας δεν το ζητούσε θα ήταν επικίνδυνα ηλίθιος κι εάν ο Βαρουφάκης δεν το εκτελούσε θα ήταν, επιεικώς, ανίκανος.
Το σχέδιο άρχισε να εκπονείται στα τέλη Δεκεμβρίου και είχε ολοκληρωθεί στις αρχές Μαΐου. Τις πλήρεις λεπτομέρειές του, μας τις έχουν δώσει πλέον τα ηχογραφημένα πρακτικά του φόρουμ OMFIF και οι, ων ουκ έστι αριθμός, συνεντεύξεις του πρώην υπουργού Οικονομικών: Από τις αρχές του χρόνου συστήθηκε μια (παρα)ομάδα εργασίας στο υπουργείο Οικονομικών με συντονιστή τον Τζέημς Γκαλμπρέιθ, φίλο του Γιάνη Βαρουφάκη, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Τέξας και γιο του εκ των κορυφαίων οικονομολόγων του αιώνα Τζον Κέννεθ Γκαλμπρέιθ. Ρόλο συμβούλου ανέλαβε ο Τζέφρι Σακς, διευθυντής του Earth Institute του Πανεπιστημίου του Κολούμπια, διάσημος ως αρχιτέκτονας του «δόγματος του σοκ» στη Ρωσία και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής κυρίως, και εσχάτως ανανήψας στους δρόμους του κεϊνσιανισμού.
Η ομάδα εκπόνησε το Plan B πάνω σε έναν διπλό άξονα: Την δημιουργία παράλληλου νομίσματος με τη μορφή IOUs και παράλληλου τραπεζικού συστήματος μέσω reserve accounts (εναλλακτικών λογαριασμών) συνδεδεμένων με τα ΑΦΜ όλων των φορολογουμένων της χώρας. Το – κατά Βαρουφάκη – χακάρισμα των ΑΦΜ και το by pass της Γενικής Γραμματείας Εσόδων και της «τροϊκανής» Σαββαϊδου έδωσε μεν το αναγκαίο σασπένς στην πλοκή, αλλά δεν ήταν το κομβικό στοιχείο. Το κρίσιμο, και μάλλον και το πλέον αδύναμο, σημείο του σχεδίου ήταν το πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί αυτομάτως, εν μία νυκτί, σε mega base χωρίς να εξελιχθεί σε φάρσα.
Όταν πάντως το σχέδιο παρουσιάστηκε στον Τσίπρα εκείνος το απέρριψε. Ενδεχομένως όχι επειδή δεν εμπιστευόταν τους χάκερς, αλλά διότι αποφάσισε ότι, ακόμη κι ο πιο genius νάρκισσος του κόσμου δεν δικαιούται να δώσει τον υπέρτατο πόλεμο της προσωπικής του δικαίωσης με ασπίδα τους αμάχους.
Το ερώτημα, όμως, δεν είναι εάν είχε δίκιο ο Τσίπρας ή ο Βαρουφάκης. Ούτε εάν το Plan B ήταν καλό, μεγαλοφυές ή αστείο. Αυτό μπορεί να συζητείται και να αναζητείται επί χρόνια στα αμφιθέατρα του Τέξας, του Κολούμπια και του ΠΑΠΕΙ.
Το ερώτημα που αφορά τον Γιάνη Βαρουφάκη είναι γιατί επέλεξε να αποκαλύψει τώρα αυτό το Plan B, προβάλλοντάς το περίπου ως έργο ζωής και ως κορυφαία στρατηγική της εξάμηνης θητείας του στο υπουργείο Οικονομικών.
Προφανώς δεν το έπραξε διότι συνέπλευσε με τον Σόιμπλε στον στόχο έξωσης της Ελλάδας από το ευρώ, όπως έσπευσαν να του καταλογίσουν τα πρωτοσέλιδα του όψιμου εγχώριου πατριωτισμού. Ούτε διότι θαύμαζε τη σθεναρή πίστη του Γερμανού υπουργού Οικονομικών στο «λάθος όραμά του», όπως ο ίδιος είπε στο New Yorker. Εάν συνέβαινε αυτό, πολύ απλά, θα μετράγαμε ήδη το όριο αναλήψεων των capital controls σε δραχμές.
Ο λόγος που το έπραξε είναι, μάλλον, ότι θαύμαζε και θαυμάζει πολύ περισσότερο όλων τον εαυτό του. Τον οποίον ποτέ δεν θα άφηνε ανυπεράσπιστο και ανοχύρωτο στις επικρίσεις περί «ερασιτεχνισμού» και έλλειψης «συγκεκριμένου plan B». Ακόμη και ρισκάροντας να τον αδικήσει κατάφωρα και να τον μετατρέψει σε ιδανικό αυτόχειρα μιας, παραζαλισμένης πλέον, Θεωρίας των Παιγνίων.
Υ.Γ: Το έτερο ερώτημα αφορά όσους ζητούν την κεφαλή Βαρουφάκη επί πίνακι, ολοφύρονται ως θύματα «προδοσίας», ζητούν ΕΔΕ, παρεμβάσεις της Δικαιοσύνης και ειδικά δικαστήρια. Είναι όλοι εκείνοι που ομνύοντας στα Μνημόνια και γονατίζοντας μπροστά και στον τελευταίο υπάλληλο της τρόικας έκαναν απαραίτητα τα σημερινά Plan B και C. Αλλά ακόμη, από κανέναν, δεν έχει απαντηθεί το γιατί η Δικαιοσύνη ουδέποτε ασχολήθηκε μαζί τους...
Δημοσιεύτηκε στο tvxs στις 29/7/2015
Το θετικό είναι πως με τον ανασχηματισμό οι κύριοι Λαφαζάνης, Στρατούλης και Ήσυχος δεν είναι πια υπουργοί. Όμως οι νεοφερμένοι στο κυβερνητικό σχήμα, με μερικές εξαιρέσεις, δεν πείθουν πως είναι ικανοί να φέρουν σε πέρας το εξαιρετικά δύσκολο έργο που τους έχει ανατεθεί. Όσο για την αντιπολίτευση, αυτή άρχισε αμέσως την επίθεση. Επαναλαμβάνει συνεχώς πως ο πρωθυπουργός δεν έμαθε τίποτα από τα προηγούμενα λάθη του και εξακολουθεί να είναι κολλημένος στις αριστερίστικες ιδεοληψίες του. Άρα δεν πρόκειται ποτέ να φέρει σε πέρας το νέο πρόγραμμα/μνημόνιο. Έτσι θα πάμε αργά ή γρήγορα στην δραχμή. Νομίζω πως όλοι αυτοί που κάνουν αυτού του είδους την κριτική υποσκάπτουν συστηματικά την προσπάθεια παραμονής μας στο ευρώ. Ο Αλέξης Τσίπρας έκανε σίγουρα πολλά λάθη. Από τις εξωπραγματικές κόκκινες γραμμές, τους συνεχείς τακτικισμούς και μικρομεγαλισμούς μέχρι το ολέθριο δημοψήφισμα που μας κόστισε πολύ ακριβά, ο πρωθυπουργός, κυρίως κάτω από την πίεση διαφόρων οπαδών της δραχμής, έκανε όντως σφάλματα. Παρόλα αυτά είχε το θάρρος να παλέψει για την παραμονή μας στο ευρώ. Στην τελευταία σύνοδο κορυφής χειρίστηκε τις επιθέσεις τύπου Σόιμπλε με ηρεμία, σαφήνεια και διορατικότητα. Τελικά, αποδεχόμενος ένα πολύ αυστηρό και τιμωρητικό πρόγραμμα, κατόρθωσε να αποφύγει την καταστροφική επιστροφή στην δραχμή. Με αυτή τη θαρραλέα στάση έβαλε τελικά τη χώρα πάνω από την κομματική συνοχή. Έκανε πολλούς εχθρούς και ενέτεινε το ρήγμα μεταξύ οπαδών του ευρώ και οπαδών της δραχμής.
Βέβαια, αυτή η κίνηση δεν αρκεί. Ο πρωθυπουργός πρέπει να κάνει ένα δεύτερο θαρραλέο βήμα που είναι μια βασική προϋπόθεση για να προχωρήσει στην υλοποίηση του προγράμματος. Πρέπει να βρει έναν τρόπο απαλλαγής από την αριστερή πλατφόρμα που, όπως έδειξε το πρόσφατο σχέδιο του Παναγιώτη Λαφαζάνη (επιδρομή στην Τράπεζα της Ελλάδος)θυμίζει κινηματογραφικό ριφιφί. Αν ο Αλέξης Τσίπρας ξαναβάλει τη συνοχή του ΣΥΡΙΖΑ πάνω από τα εθνικά συμφέροντα, η αποτυχία υλοποίησης του προγράμματος και η επιστροφή μας στην δραχμή θα είναι αναπόφευκτη. Πρέπει με άλλα λόγια, ο πρωθυπουργός και η πλειοψηφία που τον στηρίζει να απαλλαγούν από τους αιθεροβάμονες πρώην συναγωνιστές του. Δηλαδή όλους αυτούς που υποστηρίζουν πως η επιστροφή στην δραχμή θα αποκαταστήσει τη χαμένη εθνική κυριαρχία - ενώ είναι σίγουρο πως ακριβώς το αντίθετο θα συμβεί (βλ. άρθρο μου στο ΒΗΜΑ, 19/7/15).
Βέβαια πολλοί υποστηρίζουν μια δεύτερη λύση. Τη δημιουργία μιας κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας που θα αναλάβει την υλοποίηση του προγράμματος. Αυτό δεν είναι δυνατό. Ο γνωστός συγκρουσιακός και κομματικοκρατικός χαρακτήρας του παλαιού πολιτικού κατεστημένου κάνει αδύνατη την απαραίτητη συνεργασία για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Ο πρωθυπουργός έχει ακόμα την εμπιστοσύνη όλων αυτών που ψήφισαν όχι και οι οποίοι θεωρούν αποκλειστικά υπεύθυνους τους θεσμούς για την επιβολή του βάρβαρου προγράμματος. Έχει επίσης την εμπιστοσύνη όλων αυτών που ψήφισαν ναι και θέλουν την παραμονή μας στην ευρωζώνη. Έτσι, ο Αλέξης Τσίπρας παραμένει ο κυρίαρχος παίκτης του πολιτικού σκηνικού. Και για αυτό θέλει σύντομα εκλογές. Ο κόσμος βέβαια τις απεύχεται. Αυτές όμως είναι απαραίτητες για να μπορέσει ο πρωθυπουργός να προχωρήσει χωρίς τα βαρίδια της εσωκομματικής αντιπολίτευσης (με το εκλογικό σύστημα στη βάση της λίστας η αποπομπή αυτών που θέλουν την δραχμή είναι εύκολη). Είναι επίσης απαραίτητες για να αποκτήσει την πλειοψηφία στη βουλή. Πλειοψηφία αναγκαία για να μην εξαρτάται πλέον από την καλή θέληση της ΝΔ ή την ανάγκη συνεργασίας με τους ΑΝΕΛ.
Τέλος, τίθεται και το εξής ερώτημα: Ακόμα και αν ο Αλέξης Τσίπρας απαλλαγεί από τα βαρίδια της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, με δεδομένο το παρελθόν του και την ιδεολογία του, έχει την ικανότητα να φέρει εις πέρας το δύσκολο και εξαιρετικά επώδυνο πρόγραμμα; Δεν είναι καθόλου σίγουρο, αλλά ούτε και απίθανο. Νομίζω πως με την αποδοχή του προγράμματος, ο Αλέξης Τσίπρας έχει αρχίσει να κάνει μια στροφή προς την πραγματικότητα. Σίγουρα ο πρωθυπουργός δεν θέλει να μείνει στην ιστορία ως κάποιος που οδήγησε τη χώρα σε μια καταστροφική πτώση.
Συμπέρασμα: Ή θα πετύχει ο πρωθυπουργός ή θα πάμε στην δραχμή. Αυτό είναι το βασικό δίλημμα σήμερα. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, όσοι θέλουν την παραμονή μας στο ευρώ, ανεξαρτήτως κομματικής προτίμησης, πρέπει να ασχολούνται λιγότερο με το «ποιος φταίει» και περισσότερο με το πώς θα βοηθήσουμε τον πρωθυπουργό να υλοποιήσει το δύσκολο πρόγραμμα που μας έχει επιβληθεί.
Δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ στις 22/7/2015
Λίγο-πολύ όλοι ξεκινούσαν - όταν η Κυβέρνηση Τσίπρα έκλεισε την συμφωνία με τους "εταίρους", ώστε να μην εκπέσει/εξωσθεί η Ελλάδα απο την κάλυψη της Ευρωζώνης - παραδεχόμενοι ότι πρόκειται για ένα πλέγμα ρυθμίσεων βαρύτατο. Και οικονομικά, αφού σε μιαν οικονομία που είχε χάσει σχεδόν το 1/4 του ΑΕΠ της σε μια 5ετία ερχόταν να αφαιρεθεί επιπρόσθετη ζήτηση ακριβώς μετά και την αποσαθρωτικη περιπέτεια της "τραπεζικής αργίας". αλλά και πολιτικά, αφού ιερές αγελάδες όπως η υπόθεση της δημόσιας περιουσίας (με την μετατροπή του άτυχου ΤΑΙΠΕΔ σε μορφή Treuhand), ή πάλι ο πυρήνας του Ασφαλιστικού (με το άγος των πρόωρων συντάξεων) ή τέλος η φορολόγηση των αγροτών (που άγγιξε την πλέον ευαίσθητη χορδή), θα άρχιζαν να αντιμετωπίζονται κατά μέτωπο. Ή, πήγαιναν να αρχίσουν να αντιμετωπίζονται...
Όμως κανείς δεν είχε φανεί να συνειδητοποιεί πόσο βαρύ είναι το Πρόγραμμα αυτό, τόσο ώστε... να έχει πλέον σταματήσει η τραγικωμική εκείνη διαμάχη περί του αν "είναι Μνημόνιο ή όχι". Το γεγονός ότι απο την δεύτερη φουρνιά προαπαιτούμενων/prior actions "χρειάστηκε" επειγόντως να αφαιρεθεί (όπως βγάζει κανείς το κεντρί της σφήκας, αφού πρώτα αυτή κάνει την επίθεσή της) και η υπόθεση της φορολόγησης των αγροτών και μεγάλο μέρος των κοινωνικοασφαλιστικών ρυθμίσεων, δείχνει ότι το πολιτικό κόστος - το κόστος της πολιτικής διαχείρισης - είναι εκείνο που κυριάρχησε. Και τούτο ενώ η παλιά καλή μας Τρόικα επανέρχεται στην Αθήνα, ενισχυμένη κατά ένα τέταρτο μέλος - του ESM , αυτό - οπότε να την λέμε Quadriga;).
Η αναβολή της συζήτησης του φορολογικού των αγροτών και του κοινωνικοασφαλιστικού στην Βουλή, δηλαδή θεμάτων που κινδύνευαν και να μην ψηφιστούν, και να συμπιέσουν κάτω του μαγικού αριθμού των "120" την κυβερνητική παράταξη, και να αποσαθρώσουν τελείως την αντιπολίτευση, είναι μια μόνο πλευρά του ζητήματος. Η άλλη πλευρά είναι πιο επικίνδυνη; να το πούμε ευθέως - έχουν συνεννοηθεί σοβαρά οι δικοί μας με "τους Θεσμούς" για το πόσο θα πάνε πίσω ετούτα ή εκείνα απο τα συμφωνημένα; Ακόμη πιο ουσιαστικά: θέλει η πλευρά των "εταίρων", που συνειδητοποιεί (μερικοί τους μάλιστα το παραδέχονται ευθέως!...) ότι τα συμφωνημένα προαπαιτούμενα/prior actions είναι ικανά να κάνουν το όλα γύμνασμα να προσαράξει προτού καλά-καλά ξεκινήσει τον πλου του, θέλει η πλευρά αυτή να βοηθήσει/να στηρίξει προς την κατεύθυνση της συνέχισης της προσπάθειας; Αυτό θα κριθεί με το αν και κατά πόσον θα δεχθεί η πλευρά των εταίρων, να προσαρμοσθούν τα συμφωνημένα στην 17ωρη Κορυφή της 12ης Ιουλίου σε κάτι σαν πραγματικότητα! Κατά πόσον δηλαδή τώρα, στην τελική ευθεία της συγκεκριμένης διαπραγμάτευσης - Αυγουστιάτικα - , όλα εκείνα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα θα διαμορφωθούν σ' ένα Πρόγραμμα, που κάποιος - κάποιος! - να αποδέχεται την "ιδιοκτησία" του. Δηλαδή να θέλει να επιχειρήσει να τα εφαρμόσει...
Το λέμε αυτό, γιατί; Δείτε: οι διαδικασίες παραλαβής/παράδοσης των υπουργείων αιχμής μετά τον αμήχανο ανασχηματισμό Τσίπρα-Χαϊκάλη (συγγνώμη για την διατύπωση, όμως έτσι είναι!), έφεραν στην επιφάνεια μια πρόδηλη αντίδραση εκείνων που τώρα καλούνται να εφαρμόσουν τα συμφωνημένα προς όσα πρόκειται να εφαρμοσθούν. Οι παραμένοντες/επερχόμενοι - Σκουρλέτης, Κατρούγκαλος, Χαϊκάλης, Βερναρδάκης, Πολλάκης - με διαφορετικό ύφος είναι αλήθεια ο καθένας, εμφανίστηκαν περίπου το ίδιο διστακτικοί όσο και οι απερχόμενοι - Λαφαζάνης, Στρατούλης, Βαλαβάνη - κι ας είχαν οι δεύτεροι την λογική της ουσιαστικής διαφωνίας και αποχώρησης...
Δεν θέλουμε να το γρουσουζέψουμε το πράγμα! Όμως , αν με τέτοιες λογικές πάει τώρα να γίνει η τελική διαπραγμάτευση με τους "εταίρους" - γιατί μην ξεχνάμε ότι, μέχρι τώρα, εκείνο που υπάρχει είναι απλώς "agreement to agree", συμφωνία περι μελλοντικής συμφωνίας - αν δηλαδή ο Ευκλείδης Τσακαλώτος αφεθεί να το κουβαλήσει όλο μόνος του, ενώ οι υπεύθυνοι "επί τους εδάφους" υπουργοί τραβάνε το χαλάκι, δεν θα πάει μακριά αυτή η ιστορία.
Ο Αλέξης Τσίπρας κινδυνεύει να γίνει Αντώνης Σαμαράς. Το συνειδητοποιεί;
Δημοσιεύτηκε στην Ναυτεμπορική στις 23/7/2015
Στην απόπειρα να ανατρέψει την πολιτική της λιτότητας που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα και την ευρωζώνη, η κυβέρνηση ηττήθηκε κατά κράτος. Η συνθηκολόγηση συνοδεύεται από επαχθείς όρους, αλλά ήταν αναγκαστική κίνηση καθώς δεν υπήρχαν σοβαρές εναλλακτικές λύσεις και καμιά προετοιμασία των πολιτών. Δίνει επίσης τον χρόνο ώστε η κυβέρνηση και η χώρα να χαράξουν την στρατηγική τους, στις νέες, δυσκολότερες συνθήκες.
Όπως ουδέν κακόν αμιγές καλού, έτσι και η μάχη των τελευταίων 5 μηνών, προκάλεσε παράπλευρες θετικές εξελίξεις. Η πρώτη είναι ότι το ζήτημα του μη βιώσιμου χρέους τέθηκε σε διεθνές επίπεδο. Από τον Σόιμπλε μέχρι την Μέρκελ που αντιτάχθηκε μόνο σε ένα «κλασικό» κούρεμα, μέχρι και τις χθεσινές γερμανικές εφημερίδες που αναρωτιούνται για την καλύτερη λύση, όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι υπάρχει πρόβλημα και πρέπει να επιλυθεί.
Η δεύτερη ενδιαφέρουσα εξέλιξη είναι ότι η εγωιστική, τιμωρητική πολιτική της Γερμανίας, που η Ελλάδα βιώνει από το 2010, μαθεύτηκε στο παγκόσμιο χωριό. Ακόμη και αν είναι υπερβολικές οι φωνές κορυφαίων Γερμανών διανοούμενων, πως η Μέρκελ κατέστρεψε στις Βρυξέλλες, σε μια νύχτα ότι η χώρα της έκτιζε από τον πόλεμο και μετά, το βέβαιο είναι ότι η στάση του Βερολίνου προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις. Υπήρξαν κριτικές ακόμη και από γαλλικές εφημερίδες όπως οι Le Monde - Liberation που είχαν κρατήσει εχθρική στάση απέναντι στην νέα ελληνική κυβέρνηση και εκθείαζαν τα προηγούμενα χρόνια το γερμανικό μοντέλο, ενώ ανάλογη ήταν η στάση μιας σημαντικής μερίδας του υπόλοιπου διεθνούς τύπου.
Ακόμη πιο σημαντικό όμως από την τρέχουσα επικαιρότητα ή και την συμπάθεια μέρους της διεθνούς κοινής γνώμης για την ελληνική τραγωδία και τα μαρτύρια Τσίπρα στη βελγική πρωτεύουσα, είναι το γεγονός ότι η πεντάμηνη κρίση ανέδειξε τις συστημικές αδυναμίες της ευρωζώνης. Σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, η Γερμανία έχει κερδίσει από το ξέσπασμα της κρίσης 193 δις ευρώ, περισσότερα δηλαδή από το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της Ελλάδας και πολλών άλλων χωρών μελών της ευρωζώνης. Αυτή όμως η ανισορροπία, που πλήττει και ισχυρές χώρες όπως η Γαλλία ή η Ιταλία, δεν μπορεί να συνεχιστεί: είτε η ευρωζώνη θα διορθώσεις τις αδυναμίες της με πρωτοβουλία της Γερμανίας ή αργά ή γρήγορα θα διαλυθεί, τουλάχιστον με την σημερινή της μορφή.
Η τρίτη θετική εξέλιξη από την κρίση είναι ότι το παλιό πολιτικό προσωπικό της χώρας τέθηκε στο περιθώριο. Οι πολίτες καταλαβαίνουν ότι ο Α. Τσίπρας έκανε λάθη, του αναγνωρίζουν όμως την ειλικρίνεια των προθέσεων καθώς και το γεγονός ότι πάσχισε με όλες του τις δυνάμεις και μέχρι την τελευταία στιγμή, εκεί που οι προκάτοχοι του δεν προσπάθησαν ποτέ. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κυριαρχεί στην πολιτική ζωή της χώρας, απέτρεψε το σχέδιο πραξικοπήματος για την εκπαραθύρωση του που ξεκίνησε αμέσως μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου και αποτελεί το απαραίτητο πρόσωπο με το οποίο εταίροι και δανειστές θα πρέπει να συνδιαλέγονται. Η τύχη της χώρας βρίσκεται στα χέρια του.
Γι' αυτό, με πρωθυπουργική πρωτοβουλία, πρέπει τώρα:
- Να προωθηθούν το ταχύτερο όλες οι μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να είχαν γίνει ανεξάρτητα από τα μνημόνια, από την πάταξη των καρτέλ και της διαφθοράς μέχρι την αποκατάσταση της εύρυθμης λειτουργίας της Δικαιοσύνης και της αξιοκρατίας. Κανείς δεν πρόκειται να επενδύσει σε μια χώρα, αν γνωρίζει ότι τα δικαστήρια της θα χρειαστούν 5-10 χρόνια για να επιλύσουν την όποια διαφορά προκύψει.
- Αυτές οι αλλαγές μπορούν να βελτιώσουν το κλίμα υπέρ της χώρας στη διεθνή κοινή γνώμη. Σε ένα επόμενο στάδιο, εφ' όσον φυσικά οριστικοποιηθεί η συμφωνία, χρησιμοποιώντας και τα - όποια οικονομικά - αποτελέσματα από τις αλλαγές, ο Α. Τσίπρας θα πρέπει να επιδιώξει μια νέα συμφωνία - συνθήκη ειρήνης με την Γερμανία. Τόσο για το χρέος όσο και επειδή η συμφωνία των Βρυξελλών δεν είναι βιώσιμη, όπως όλοι πλέον αναγνωρίζουν.
Μια τέτοια θετική εξέλιξη δεν είναι καθόλου βέβαιη καθώς, όπως σημειώθηκε χθες, ο Σόιμπλε θα συνεχίσει τις προσπάθειες του για την εκπαραθύρωση της Ελλάδας. Επειδή η Γερμανία είναι σε θέση ισχύος, η ενδεχόμενη συνέχιση των εκβιασμών και των εξευτελισμών, θα φέρουν την Ελλάδα σε δυσμενέστερη θέση.
Γι' αυτό ακριβώς η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός έχουν υποχρέωση να προετοιμάσουν αυτή τη φορά ένα plan B. Όχι με την πραξικοπηματική νοοτροπία μιας μυστικής ομάδας που φτιάχνει UFO στα γραφεία του υπουργείου ή σχεδιάζει κατάληψη του Νομισματοκοπείου. Οι πολίτες πρέπει να είναι απολύτως ενήμεροι και προετοιμασμένοι, και αυτό πρέπει να είναι το συμβόλαιο, που θα επιδιώξει να υπογράψει μαζί τους η σημερινή ή η επόμενη κυβέρνηση Τσίπρα: θα κάνουμε πρώτα απ 'όλα γενναίες μεταρρυθμίσεις, θα παλέψουμε αμέσως μετά για το χρέος και για ελάφρυνση της συμφωνίας. Αλλά αν ο φον Σόιμπλε συνεχίσει το βιολί του, θα διαπραγματευθούμε την συντεταγμένη αποχώρηση μας. Από μια ευρωζώνη που θα πνέει, έτσι κι αλλιώς, τα λοίσθια.
Δημοσιεύτηκε στο tvxs στις 23/7/2015
Κύριε Πρωθυπουργέ, Σας γράφω με μια αίσθηση μεγαλύτερης οικειότητας από ό,τι στο παρελθόν. Ισως γιατί ανήκω σε εκείνους που είχαν κατανοήσει από το 2010 αυτό που εσείς συνειδητοποιήσατε μετά την αγωνιώδη νύχτα της 5ης Ιουλίου: ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Εσείς το ονομάσατε εκβιασμό, εμείς το είδαμε σαν αναγκαία προσαρμογή της οικονομίας και αναπόφευκτο τίμημα για τη συμμετοχή μας στο ευρώ.
Εχετε μπροστά σας ένα βαρύτατο πρόγραμμα προς τελική συμφωνία. Θα ήταν πολύ ελαφρύτερο εάν δεν είχατε σπαταλήσει έξι μήνες σε μιαν αλλοπρόσαλλη διαπραγμάτευση, που μας οδήγησε τελικά σε πολύ χειρότερους όρους, από πολύ πιο αδύναμη θέση. Οι χειρισμοί Φεβρουαρίου – Ιουνίου έχουν ως αποτέλεσμα το 2015, αντί για ανάπτυξη 2,9% και πρωτογενές πλεόνασμα όπως προβλεπόταν, να είμαστε ξανά σε ύφεση που μπορεί να φτάσει το -4% και νέο πρωτογενές έλλειμμα. Μόνο η τραπεζική αργία και τα capital controls του μοιραίου δημοψηφίσματος πρόσθεσαν άλλα 25 δισ. χρηματοδοτικών αναγκών, αυξάνοντας την εξάρτησή μας από εταίρους και δανειστές. Ελπίζω τα στελέχη σας να έχουν πια κατανοήσει ότι η ρήξη με την πραγματικότητα κοστίζει ακριβά.
Παρά τις ευθύνες σας για την καταστροφική αυτή έκβαση, που φέρει τη σφραγίδα του πρώην υπουργού σας των Οικονομικών, βρήκατε ωστόσο το θάρρος, την ύστατη στιγμή, να λειτουργήσετε ως υπεύθυνος πρωθυπουργός. Συγκρουστήκατε με το κόμμα σας για να σώσετε τη χώρα.
Κάνατε το γενναίο βήμα να αποτρέψετε την ασύντακτη χρεοκοπία και το Grexit. Τώρα όμως πρέπει με κάθε τρόπο να εμποδίσετε τη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα μας οδηγήσουν ξανά στο ίδιο σημείο λίγους μήνες αργότερα. Δεν πειράζει που δεν πιστεύετε στη συμφωνία που υπογράψατε. Η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα ηγετών που ωφέλησαν τη χώρα τους κάνοντας όχι αυτό που η ιδεολογία τους επέτασσε, αλλά αυτό που ήταν αναγκαίο. Εφαρμόστε το πρόγραμμα με αφοσίωση και επαγγελματισμό κι ας μην πιστεύετε σε αυτό.
Πάρτε πάνω σας την υλοποίηση. Στηρίξτε το με τα πολιτικά ταλέντα σας. Εξηγήστε τα πλεονεκτήματα των μεταρρυθμίσεων, για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού, την καλύτερη λειτουργία των αγορών, την προοδευτικότερη κατανομή των βαρών, την επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης. Μόνο αν δουλέψετε για το πρόγραμμα υπάρχει η ελπίδα το πρόγραμμα να δουλέψει για εσάς. Αλλιώς θα επιβεβαιώσετε όσους προεξοφλούν την αποτυχία του. Θα είναι το πολιτικό σας τέλος και η αρχή μιας ολέθριας περιπέτειας της χώρας εκτός ευρώ. Αν το πρόγραμμα αποτύχει, άλλη ευκαιρία δεν θα υπάρξει. Η αποτυχία του θα καταπιεί τη χώρα κι εσάς μαζί.
Αλλάξτε γλώσσα, κ. Πρωθυπουργέ. Πείτε στα στελέχη σας να εγκαταλείψουν το χοντροκομμένο λεξιλόγιο της εφηβικής Αριστεράς: «πραξικόπημα», «εκβιασμός», «ταπείνωση», «τρομοκρατία». Αυτή η γλώσσα συνενώνει τα άκρα, μαζεύει ψήφους για το λόμπι της δραχμής. Στέλνει παντού το μήνυμα ότι θα υπονομεύσετε την υλοποίηση. Αν είστε με την Ευρώπη, δεν μπορείτε να βρίζετε τους ηγέτες της. Αν είστε με το ευρώ, δεν μπορείτε να το εμφανίζετε ως προϊόν εκβιασμού. Και επιτέλους, ας σοβαρευτούμε: δεν έφταιγε η Ευρώπη που εσείς ήρθατε με υπερφίαλες προσδοκίες ή που ο Βαρουφάκης τα τίναξε όλα στον αέρα. Ούτε η δημοκρατία ταυτίζεται με ψευδεπίγραφα δημοψηφίσματα –αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχουμε, δηλαδή η κυβέρνηση διαμεσολαβεί, ερμηνεύει εντολή, παίρνει την ευθύνη. Μην τους αφήνετε να αναπαράγουν τις εισαγόμενες ανοησίες περί «πραξικοπήματος», γιατί το μόνο πραξικόπημα που είδαμε ήταν αυτό που προετοίμαζε η Αριστερή Πλατφόρμα.
Ο μόνος τρόπος να πετύχει το πρόγραμμα είναι να εμπνεύσετε εμπιστοσύνη. Στους εταίρους, στις αγορές, στους επενδυτές, στους καταθέτες. Θα είναι τιτάνια η προσπάθεια. Οσοι επένδυσαν στην Ελλάδα κάηκαν. Τα capital controls δυσχεραίνουν ή διαλύουν κάθε σοβαρή επιχείρηση που συναλλάσσεται με το εξωτερικό. Αυτές είναι οι εταιρείες που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα, θα φτιάξουν καλές θέσεις εργασίας. Start-ups και εξαγωγικές επιχειρήσεις, που πάλεψαν με θηρία για να φτιαχτούν και να μείνουν ζωντανές, τώρα δεν μπορούν να πάρουν εγγυητικές επιστολές, δεν μπορούν να πληρώσουν παραγγελίες, χάνουν προμηθευτές, μένουν χωρίς πρώτες ύλες, αποβάλλονται από δίκτυα, εγκαταλείπονται από πελάτες. Απολύουν εργαζομένους ή τους στέλνουν σε αργία. Αν είχατε βρει συνεργάτες λιγότερο απορροφημένους με τον εαυτό τους και με τις θεωρητικές τους κατασκευές, θα σας είχαν προειδοποιήσει εγκαίρως. Δουλέψτε τώρα για να το αντιστρέψετε.
Πείτε στον κόσμο σας, δεν είμαστε σε πόλεμο με τη Γερμανία. Εχουμε διαφορετικά συμφέροντα, αλλά συνυπάρχουμε σε μια κοινή Ευρώπη, όπου όλοι έχουν παραιτηθεί από ένα βαθμό εθνικής κυριαρχίας για να απολαμβάνουμε τα κοινά οφέλη. Είμαστε σε μια οικειοθελή ένωση, με κανόνες, υποχρεώσεις, δεσμεύσεις, αμοιβαιότητα, όπου οι πράξεις μας έχουν συνέπειες. Δεν είμαστε αποικία χρέους και λοιπές ανοησίες, είμαστε μια υπερχρεωμένη χώρα που διαπραγματεύεται με τους πιστωτές και εταίρους της μια καλύτερη συμφωνία. Δεν είναι η Βάρκιζα. Δεν είναι ο Γοργοπόταμος. Δεν είναι η Αλαμάνα. Αρκετά με το έπος της αντίστασης. Αρκετά με την κουλτούρα της θυματοποίησης, που αναπαράγει μια κοινωνία παραιτημένη, θυμωμένη, διαμαρτυρόμενη, τοξική. Αναδείξτε ένα αφήγημα σύγχρονης Αριστεράς: εξωστρέφειας, εθνικής δημιουργίας, παραγωγικής ανασυγκρότησης. Μπείτε μπροστά σε μια εκστρατεία εθνικής αυτογνωσίας και ωρίμανσης.
Τις τελευταίες δύο βδομάδες, δείξατε αντανακλαστικά υπεύθυνου πρωθυπουργού. Τώρα πρέπει και να ηγηθείτε.
Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή στις 19/7/2015
Και οι τρεις πλευρές, κυβέρνηση, αντιπολίτευση, θεσμοί, έκαναν σοβαρά σφάλματα. Ξεκινώ από την πρώτη.
Η κυβέρνηση
Πέρα από τον ερασιτεχνισμό και την ανικανότητα των κυβερνώντων, ο Πρωθυπουργός έβαλε αρχικά τη συνοχή του βαθιά διχασμένου κόμματός του πάνω από την επίτευξη του κύριου στόχου που είναι η παραμονή μας στην ευρωζώνη. Αντίθετα, διέψευσε τον ευρέως διαδεδομένο μύθο πως ούτε ο ίδιος ούτε η πλειοψηφία των ευρωπαίων εταίρων μας στόχευαν εξαρχής στο Grexit. Δεν κατόρθωσε όμως να περιθωριοποιήσει την αριστερή πτέρυγα του κόμματος που συνεχώς έβαζε εμπόδια στην επίτευξη μιας συμφωνίας. Ετσι ο ΣΥΡΙΖΑ όδευε συγχρόνως προς δύο αντίθετες κατευθύνσεις. Αποτέλεσμα: συνεχή πισωγυρίσματα, γενικευμένη ασάφεια και συστηματική διγλωσσία (μια γλώσσα για το εσωτερικό και μια άλλη για το εξωτερικό). Αγνοώντας βέβαια πως οι εταίροι μας γνώριζαν με κάθε λεπτομέρεια τι λεγόταν στο ελληνικό ακροατήριο.
Επιπλέον το δημοψήφισμα ήταν μια λανθασμένη επιλογή. Ηταν παραπλανητικό και αντιδημοκρατικό / «βοναπαρτικό». Εδωσε την ευκαιρία στους ευρωπαίους οπαδούς του Grexit να υποστηρίζουν, υποκριτικά βέβαια, πως η πλειοψηφία στη χώρα μας θέλει την έξοδο από το ευρώ.
Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω σφαλμάτων αργοπορήσαμε την τελική επίτευξη συμφωνίας, αργοπορία που είχε πολύ αρνητικά αποτελέσματα για μια οικονομία που αργ οπεθαίνει. Τελικά ο Πρωθυπουργός είχε το θάρρος να αποδεχθεί την εξαιρετικά επώδυνη πρόταση των θεσμών. Εχουμε μπροστά μας μια σειρά δρακόντεια μέτρα που πολύ δύσκολα θα υλοποιηθούν. Ελπίζω ο Αλέξης Τσίπρας να κάνει το επόμενο θαρραλέο βήμα: να βρει τον τρόπο να απαλλαγεί από όλους αυτούς που τον καταψήφισαν και που έχουν μια ριζικά αντίθετη στρατηγική για τη διάσωση της χώρας - δηλαδή, την επιστροφή στη δραχμή. Είναι ο μόνος τρόπος να αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος και να απαλλαγεί ο Πρωθυπουργός από αυτούς που συστηματικά τον υπονομεύουν. Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ένα συνηθισμένο πλουραλιστικό κόμμα. Είναι ένα κόμμα διχασμένο σε βαθμό που κάθε συμβιβασμός οδηγεί στην παραλυσία, στην πλήρη αδυναμία συγκρότησης ενός αποτελεσματικού κυβερνητικού προγράμματος. Αν ο Πρωθυπουργός ξαναβάλει τη συνοχή του ΣΥΡΙΖΑ πάνω από την ανάπτυξη της χώρας, δεν θα καταφέρει ούτε συνοχή ούτε ανάπτυξη. Χωρίς να το θέλει θα οδηγήσει τη χώρα στη δραχμή - κάτι που και ο Σόιμπλε και ο Λαφαζάνης διακαώς επιθυμούν.
Αυτό γίνεται πιο αντιληπτό όταν λάβουμε υπόψη μας πως ο λόγος της λαφαζανικής Αριστεράς βασίζεται στην πίστη πως μέσα στην ευρωζώνη, πέρα από όλα τα άλλα κακά, χάνουμε την εθνική μας κυριαρχία. Αν αφήσουμε όμως τις φαντασιώσεις, πρέπει να ερωτηθούμε τι γίνεται με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αν απομονωθούμε από την Ευρώπη; Πώς αντιμετωπίζουμε μια χώρα που έχει πολλαπλάσιο πληθυσμό και πολλαπλάσιους οικονομικούς και στρατιωτικούς πόρους; Πώς μπορεί να προχωρήσει ο εξοπλισμός της χώρας όταν δεν μπορούμε να αγοράσουμε με δραχμές νέα συστήματα αντίστασης και επίθεσης; Κάτω από αυτές τις συνθήκες τι είδους κυριαρχία θα έχουμε; Πώς θα μπορούσαμε να αντιδράσουμε σε μια επιθετική Τουρκία που στον χώρο των ελληνοτουρκικών σχέσεων (από την Κύπρο ως το Αιγαίο και τη Θράκη) θα προσπαθήσει διά της βίας να επιβάλει τη θέλησή της; Θέλουμε έναν νέο ελληνοτουρκικό πόλεμο τόσο καταστροφικό όσο αυτός του 1897; Είναι η κυριαρχία των θεσμών χειρότερη από την τουρκική;
Αυτό που δεν αντιλαμβάνεται η αριστερή πλατφόρμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι πως ο μετακαπιταλιστικός δημοκρατικός σοσιαλισμός που ονειρεύεται δεν είναι δυνατός σε μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα. Μια χώρα που βρίσκεται σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο που, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, κυριαρχείται από τρεις τύπους καπιταλισμού: τον νεοφιλελεύθερο, τον αυταρχικό καπιταλισμό της Κίνας και τον ημι-σοσιαλδημοκρατικό / σοσιοφιλελεύθερο καπιταλισμό των σκανδιναβικών χώρων. Σε αυτό το πλαίσιο η απομόνωσή μας από την Ευρώπη δεν θα οδηγήσει στην εθνική ανεξαρτησία. Θα οδηγήσει μάλλον σε μια αλβανοποίηση τύπου Χότζα.
Η αντιπολίτευση
Ο πρώην πρωθυπουργός κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ δεν έπαψε ούτε στιγμή να τονίζει πως προτού αναλάβει ο Αλέξης Τσίπρας την εξουσία τα πράγματα πήγαιναν πολύ καλύτερα. Η χώρα έφτασε στο σημείο να δανείζεται από τις αγορές με σχετικά χαμηλό επιτόκιο. Αλλά σε αυτή την επίμονη επιχειρηματολογία έλειπε η άλλη μισή αλήθεια. Ο Αντώνης Σαμαράς, ακολουθώντας την αυτοκαταστροφική του προδιάθεση, «κλώτσησε την καρδάρα με το γάλα». Αρχισε να απομακρύνεται από την Κεντροδεξιά εντείνοντας την εσωκομματική ρήξη. Αρχισε επίσης, μετά την ήττα της κυβέρνησης ΝΔ - ΠαΣοΚ στις ευρωεκλογές, να λαϊκίζει χάνοντας έτσι την εμπιστοσύνη της κυρίας Μέρκελ.
Οσο για τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης (με την εξαίρεση του Ποταμιού, ο αρχηγός του οποίου έχει άμεση σχέση με την κοινή λογική), εξακολούθησαν μέχρι τέλους να υποσκάπτουν τον Αλέξη Τσίπρα με σωστά μεν επιχειρήματα που δεν έπρεπε όμως να ειπωθούν τη στιγμή που ειπώθηκαν. Ετσι, από τη μια μεριά μιλούσαν συνεχώς για την απόλυτη ανάγκη αποφυγής του διχασμού, από την άλλη τον τροφοδοτούσαν συστηματικά. Ο συγκρουσιακός λόγος της πολιτικής μας κουλτούρας καθώς και η κομματικοκρατική λογική της αντιπολίτευσης και κυβέρνησης καλά κρατούν. Το ancien regime ούτε πέθανε ούτε καν αργοπεθαίνει.
Τα σφάλματα και η ευθύνη των θεσμών
Το πιο βασικό σφάλμα της τρόικας είναι ο γενικός προσανατολισμός της. Αυτός βασίζεται στην εμμονή της να επιβάλλει άγρια λιτότητα σε περίοδο ύφεσης. Αυτή η στρατηγική δεν είναι μόνο αντικοινωνική αλλά και λανθασμένη. Δεν χρειάζεται μεγάλη γνώση οικονομικών για να καταλάβει κανείς πως τα μέτρα λιτότητας εντείνουν την οικονομική κρίση και οδηγούν στην αδυναμία της χώρας να ξεπληρώσει έστω και μερικώς το τεράστιο χρέος της. Σε μια χώρα που αναλογικά έχει το μεγαλύτερο χρέος στην ΕΕ και που, για ιστορικούς λόγους, έχει μια πολιτική κουλτούρα και δομή διαφορετική όχι μόνο από τις βορειοδυτικές αλλά και από τις άλλες νοτιοευρωπαϊκές κοινωνίες, τα έντονα υφεσιακά μέτρα οδηγούν σε πλήρες αδιέξοδο.
Βέβαια την κύρια ευθύνη για το τεράστιο ελληνικό χρέος έχουν οι παλαιοκομματικές πολιτικές ελίτ της χώρας. Η λιτότητα σίγουρα «τιμωρεί» και τις πολιτικές ελίτ και ολόκληρο τον ελληνικό λαό. Αλλά σίγουρα δεν λύνει το πρόβλημα της ουσιαστικής μείωσης του χρέους. Με άλλα λόγια, η λιτότητα δεν βλάπτει μόνο τους δανειζόμενους αλλά και τους δανειστές. Από αυτή τη σκοπιά, κάτω από τη γερμανική ηγεμονία, οι εταίροι μας φέρθηκαν «μπακαλίστικα» και μυωπικά. Σαν τέλειοι γραφειοκράτες επέβαλαν στη χώρα λιγότερο αναπτυξιακά και περισσότερο υφεσιακά αντικοινωνικά μέτρα. Για παράδειγμα, η τρόικα δεν πίεσε αρκετά τους πολιτικούς να λύσουν άμεσα το πρόβλημα των κλειστών επαγγελμάτων επιβάλλοντας όπου υπήρχε απόκλιση από τα συμφωνηθέντα αυστηρά χρονοδιαγράμματα και ποινές. Το βάρος δόθηκε στην οριζόντια μείωση μισθών και συντάξεων.
Την ακραία στενομυαλιά την παρατηρούμε και στην παρέμβαση της κυρίας Λαγκάρντ. Οταν η κυβέρνηση και οι θεσμοί είχαν σχεδόν φτάσει σε μια συμφωνία, η επικεφαλής του ΔΝΤ παρενέβη υποστηρίζοντας πως η ελληνική πρόταση δεν ήταν επαρκώς ισορροπημένη. Αυτό οδήγησε τους ευρωπαίους εταίρους, σαν πρόβατα, να αλλάξουν αμέσως γνώμη και να συμφωνήσουν με τη «σοφή» γαλλίδα πολιτικό. Απέρριψαν την ελληνική πρόταση και οδήγησαν τον έλληνα πρωθυπουργό να προχωρήσει στο μοιραίο δημοψήφισμα. Δυστυχώς η κυρία Λαγκάρντ σε αυτή την περίπτωση δεν είχε τη διορατικότητα και μεγαλοψυχία του προκατόχου της. Τελικά μας επιβλήθηκε μια συμφωνία με δρακόντεια και τιμωρητικά μέτρα που είναι πολύ δύσκολο να υλοποιηθούν.
Γλιτώσαμε έτσι το Grexit, αλλά θα εξακολουθήσουμε να λειτουργούμε σε ένα τεχνο-γραφειοκρατικό πλαίσιο όπου η πλειονότητα των εταίρων μας, και κυρίως η Γερμανία, θα παραμείνει αποκομμένη από το όραμα των δημιουργών της ευρωπαϊκής ενοποίησης: το όραμα μιας πολιτικά ενωμένης και κοινωνικά αλληλέγγυας Ευρώπης.
Δημοσιεύτηκε στο Βήμα της Κυριακής στις 19/7/2015
