Πέμπτη, 23 Ιανουάριος 2025
Η Ένωση Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο πολιτών, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής της το 1995 κράτησε την ίδια σταθερή θέση μη εμπλοκής στον κομματικό ανταγωνισμό σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις που διεξήχθησαν στην χώρα (1996, 2000, 2004, 2007, 2009, 2012). Την ίδια ακριβώς στάση θα τηρήσει και στις προσεχείς εκλογές της 17ης Ιουνίου ακολουθώντας τις πάγιες αρχές της που είναι:
1. Τήρηση αποστάσεων και μη εμπλοκή στον κομματικό ανταγωνισμό για την διεκδίκηση της κυβερνητικής εξουσίας. Πάγια θέση της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ είναι ότι ένα από τα κεντρικότερα προβλήματα της χώρας είναι η γενικευμένη κομματικοκρατία που δεν πρέπει όμως να ταυτίζεται με την καθόλα θεμιτή κομματική διάρθρωση του πολιτικού συστήματος σε μία Σύγχρονη Δημοκρατία. Λέμε όχι στην κομματικοκρατία, ναι υπό όρους στην κομματική Δημοκρατία εντός των ορίων του Συντάγματος τονίζοντας ότι αυτή η τελευταία πρέπει να συμπληρωθεί με νέους Διαβουλευτικούς και Συμμετοχικούς θεσμούς υπέρ της ενδυνάμωσης του Πολίτη και της Κοινωνίας Πολιτών. Ειδικά για τις κρίσιμες εκλογές της 17ης Ιουνίου θεωρούμε ως κύρια κριτήρια επιλογής κάθε λογικού και ενεργού πολίτη τα ακόλουθα:
α) Τη διασφάλιση της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ όπως και την αποτροπή κάθε πιθανότητας χρεωκοπίας του κράτους σε οποιαδήποτε μορφή. Η Παρέμβαση υποστηρίζει από την ίδρυσή της την προωθημένη ευρωπαϊκή ενοποίηση με την Ελλάδα στον κεντρικό πυρήνα των προοδευτικών δυνάμεων που θέλουν μια ισχυρή, παραγωγική, κοινωνική Ευρώπη θελκτικό παγκόσμιο πρότυπο ποιότητας ζωής στο πλαίσιο μιας ανισομερούς παγκοσμιοποίησης.
β) Την ανατροπή του γενικευμένου κομματισμού και της κομματικοκρατίας που οδήγησαν τα τελευταία χρόνια την χώρα στο χείλος της χρεωκοπίας.
γ) Την ποιότητα των προτάσεων και την σχετική αξιοπιστία δυνατότητας εφαρμογής τους προς μια νέα, αναγεννημένη Ελλάδα προς το 2021 που θα συνδυάζει ένα ριζικά διαφορετικό και ευέλικτα παραγωγικό κράτος και δημόσια διοίκηση, ένα καινοτομικό επιχειρηματικό τομέα με την προώθηση ενός «εξανθρωπισμένου» καπιταλισμού με εταιρική κοινωνική ευθύνη και μια δυνατή Κοινωνία Πολιτών με υψηλή ποιότητα ζωής για όλους τους πολίτες.
Επειδή κατανοούμε ότι καμία από τις βασικές πολιτικές δυνάμεις που διεκδικούν άμεσα την εξουσία στις εκλογές της 17ης Ιουνίου δεν συνθέτει με επάρκεια και τα 3 προαναφερόμενα κριτήρια και έως ότου επιτέλους λυθεί το ουσιαστικό πολιτικό πρόβλημα της χώρας με πλήρη ανασύνθεση των πολιτών δυνάμεων, καλούμε τα μέλη, τους φίλους αλλά και κάθε ενεργό πολίτη να ακολουθήσει την «μέθοδο της εις άτοπον απαγωγής» επιλέγοντας το «μικρότερο κακό» στις εξαιρετικά επείγουσες σημερινές συνθήκες. Αυτό σημαίνει διαφορική βαθμολόγηση των υπαρχουσών λύσεων. Βεβαίως υπάρχουν κάποιες προσπάθειες δημιουργικής πολιτικής σύνθεσης σε νεότερα κόμματα (κυρίως ΔΗΜΑΡ και Δράση) όπως και ισχυρές νησίδες πολιτικών στα κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ) που ενδεχομένως αποτελούν ψήγματα μιας αυριανής θετικής εκπροσώπησης των βαθύτερων αναγκών της χώρας και αυτό είναι κάτι που πρέπει επίσης να σταθμίζουν οι πολίτες ως ψηφοφόροι.
2. Διεκδικούμε το δικαίωμα να ακούγονται οι απόψεις μας στο Δημόσιο Διάλογο που κορυφώνεται στον προεκλογικό αγώνα. Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ήδη από το 1997 έχει εκπονήσει ένα «Δεκάλογο Θέσεων της Κοινωνίας Πολιτών προς υιοθέτηση από τα πολιτικά κόμματα και την κυβέρνηση» που σταθερά επικαιροποιεί και προβάλλει πριν και μετά τις εκλογές.
3. Αν και ως Ένωση Πολιτών δεν εκφράζουμε συλλογικά την προτίμησή μας για συγκεκριμένα πολιτικά κόμματα και δεν παίρνουμε μέρος ως ομάδα σε εκλογές εθνικού ή τοπικού χαρακτήρα εκφράζουμε όμως παγίως την προτίμησή μας για μεμονωμένα άτομα υποψηφίους όλων των πολιτικών χώρων που έχουν αποδεδειγμένα με πράξεις και λόγια υποστηρίξει την λογική της Κοινωνίας Πολιτών. Άλλωστε όπως συνέβη και στις 5 προηγούμενες εκλογές αρκετά μέλη και φίλοι της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ συμμετείχαν στους εκλογικούς συνδυασμούς των κοινοβουλευτικών κομμάτων που έχουν γενικά εκφραστεί υπέρ της Κοινωνίας Πολιτών όπως επίσης και στους συνδυασμούς νέων κομμάτων (4 με τη ΔΗΜΑΡ, 2 με Δράση, 1 με ΣΥΡΙΖΑ).
4. Οι παραπάνω πάγιες αρχές της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ για την μη εμπλοκή στον κομματικό ανταγωνισμό θα παραμείνουν λογικά αμετάβλητες εκτός αν επισυμβούν α) κάποια ριζική αλλαγή πανευρωπαϊκού χαρακτήρα που θα επηρεάσει τη μορφή του πολιτικού παιχνιδιού είτε β) μία εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση απειλής της εθνικής επιβίωσης που θα απαιτούσε μια άμεση πανεθνική υπερκομματική συσπείρωση για την αποτροπή εθνικής καταστροφής. Η πρώτη πιθανότητα φαντάζει προς το παρόν εξαιρετικά απομακρυσμένη. Για την δεύτερη περίπτωση ελπίζουμε ότι οι εκλογές της 17ης Ιουνίου θα λύσουν βιώσιμα το πρόβλημα της εξόδου της χώρας από την κρίση και θα απομακρύνουν την ανάγκη ενός έκτακτου εθνικού συναγερμού.
Εάν όμως δεν το κάνουν, η Ένωση Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ σε συνεργασία με άλλες ομάδες ενεργών πολιτών και πολιτικές δυνάμεις ανεξάρτητα σημερινής κομματικής ένταξης, θα κινηθεί προς την κατεύθυνση της ενεργού διαμεσολάβησης για την δημιουργία μιας γενικής πολιτικής κινητοποίησης διάσωσης και αναγέννησης της χώρας.
5. Τέλος είναι αυτονόητο ότι η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ πιστεύει ότι όλοι οι πολίτες πρέπει να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα που εκτός από δικαίωμα είναι υποχρέωση και ευθύνη. Η ψήφος παραμένει πάντα το μεγάλο όπλο του πολίτη. Θεωρητικά οι πολίτες για μια μέρα μπορούν να αλλάξουν τα πάντα. Ακόμα και μόνο στην θεωρία είναι μία δυνατότητα που βρίσκεται στην καρδιά της Σύγχρονης Δημοκρατίας.
«Συμβιωτική κοινωνία»:Μοιάζει με πλεονασμό κι όμως δεν είναι. Θα μπορούσε να είναι ένα σύνθημα, μια κραυγή. Κι όμως δεν βγαίνει, το ύφος των δύο αυτών λέξεων εκπέμπει στοχασμό κι αυτοσυγκράτηση. Τί είναι λοιπόν;
Η έκφραση κατ'αρχήν είναι του Μάουρο Μποναϊούτι και παρατίθεται στο βιβλίο του ισπανού συγγραφέα Κάρλος Τάϊμπο «η πρόταση της αποανάπτυξης», από τις «εκδόσεις των συναδέλφων». Βιβλίο τεκμηριωμένο, με ριζοσπαστικές προτάσεις, βιβλίο που σε κάνει να ξανασκεφτείς πολλά πράγματα. Ας γυρίσουμε στο θέμα μας : η συμβιωτική κοινωνία. «Η υλική αποανάπτυξη σύμφωνα με τον Μάουρο Μποναϊούτι «ή θα στηρίζεται στις ανθρώπινες σχέσεις, θα είναι συμβιωτική και πνευματική, ή δεν θα υφίσταται», γράφει ο ακριβώς ο Κάρλος Τάϊμπο.
Στην «Καθημερινή της Κυριακής», της 27ης Απριλίου 2014, σε ένα αφιέρωμα του Πάσχου Μανδραβέλη στο «παλιό αίτημα της ανανέωσης», με αναφορές στη γενιά του '30 και στον Γιώργο Θεοτοκά διαβάζω τη ρήση του Γ. Θεοτοκά: «Το πνεύμα πρώτα, ο άνθρωπος πρώτα κι όλα τα άλλα έρχουνται μετά».
Γιατί σήμερα όλα αυτά, γιατί αυτή η ανάγκη επιστροφής στον άνθρωπο; Τί μας κάνει σήμερα να ξανασκεφτόμαστε τα βασικά; Μα προφανώς το τραγικό αδιέξοδο που ζούμε. Ανοίξτε την οποιαδήποτε εφημερίδα ή περιοδικό, την όποια ισοσελίδα, κάντε μια ήρεμη συζήτηση με φίλους, με συγγενείς, θα δείτε ότι το κύριο αίτημα είναι πλέον η νέα ισορροπία, το αίτημα της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας, μια νέα σχέση του ανθρώπου με την εξουσία, αλλά και με τη φύση και βεβαίως μια νέα σχέση μεταξύ μας. Μια νέα κοινωνία. Ολα τα άλλα είναι πάντα σημαντικά (οικονομία, ιδεολογία, οικογένεια, κοκ) αλλά το κύριο είναι ο άνθρωπος, ακριβώς αυτός που ξεχάστηκε. Χάριν της ευημερίας, της κατανάλωσης, της διαφήμισης, της εύκολης ζωής, της ανεμελιάς; Μάλλον, αλλά η κρίση που ζούμε έχει το θετικό ότι μας βάζει να ξανασκεφτούμε τα κύρια: χωρίς δικαιοσύνη, ισορροπία, αρχές, αξίες, ποιότητα ζωής, προστασία των κοινών αγαθών, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε. Αν δεν δράσουμε τώρα, η καταστροφή θα έλθει και θα είναι αποτέλεσμα της δικής μας απερισκεψίας. Ο καπιταλισμός είναι όντως δημιουργικός μέσα στην καταστροφική του μανία και διογκώνοντας συνεχώς τις ανισότητες, θέτει το ερώτημα: η οικονομία στην υπηρεσία της κοινωνίας ή συνέχιση αυτού του απαράδεκτου συστήματος που φτιάξαμε και μέσα στο οποίο ζούμε σήμερα; Δεν πρόκειται για επιστροφή στα παλαιο-κομμουνιστικά συνθήματα, πρόκειται αντίθετα για στροφή στον άνθρωπο και στον ανθρωπισμό, αφού είναι το μόνο που μπορεί να μας ενώσει, να μας κάνει να συζητήσουμε, να σκεφτούμε τους κανόνες που λείπουν ή που δεν εφαρμόζονται.
Η αναπόφευκτη αλλαγή της οικονομίας, της κοινωνίας, των προτεραιοτήτων, της πολιτικής ζωής συνδέεται με την αναγκαιότητα ειλικρινούς απάντησης στην κρίση. Συνεπώς η προσπάθεια ανασυγκρότησης δεν μπορεί να θεωρηθεί μια διαδικασία ξεκομμένη από το τεράστιο αυτό θέμα. Δεν είναι όλα περασμένα-ξεχασμένα. Εδώ που φτάσαμε, είναι αυτονόητο ότι πρέπει να μιλούμε για κάτι το πραγματικά νέο, ριζοσπαστικό, αυθεντικό και γνήσιο. Το ποιοί θα το εκφράσουν θα φανεί , οι καιροί απαιτούν τεκμηριωμένες προτάσεις, ενώ οι κρίσεις συνήθως δημιουργούν απρόβλεπτες καταστάσεις.
Το νέο πρόταγμα θα είναι αυτό, πρώτα απόλα ο άνθρωπος. Κι αυτό σημαίνει εμπιστοσύνη, συμπόνια, κατανόηση, ενδιαφέρον για τον διπλανό χωρίς διακρίσεις. Να συζητούμε αλλά και να ακούμε τον άλλον, είναι σημαντικό να ακούμε όταν μας μιλά κάποιος: «Του λόγου μέτρον ουχ ο λέγων, αλλ' ο ακούων» έγραφε ο Πλάτωνας και ορθά μας το θυμίζει ο Ε. Σπύρου στο περιοδικό «ΝΑΙ»
«Εκούσια απλότητα», όπως λέει ο Κάρλος Τάϊμπο, συνολική αναθεώρηση και μεταμόρφωση. Ζούμε όντως μια μετάβαση και η τεχνολογία κάθε μέρα αλλάζει τα δεδομένα. Θεωρώ ότι «το παλιό σύστημα πεθαίνει και το νέο θα γεννηθεί μέσα από κρίσεις και ταραχές. Μια μεγάλη αλλαγή νοοτροπιών και αντιλήψεων είναι αναγκαία για να παράσουμε στη νέα μορφή της κοινωνικής οργάνωσης που θα βασίζεται σε μια άλλη ισορροπία ανάμεσα στο είναι και στο έχω. Η «ανθρώπινη διάσταση» τίθεται πλέον στο κέντρο του κοινωνικού ενδιαφέροντος, η παγκοσμιότητα, η ανθρωπότητα έχει σίγουρα περισσότερο μέλλον από την ασύμμετρη παγκοσμιοποίηση που ζούμε και η ποιότητα της ανάπτυξης πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο δημόσιας διαβούλευσης αφού το αδιέξοδο είναι ορατό. Στη νέα της εργασία η αμερικανίδα φιλοσόφος Martha Nussbaum προτείνει μια «ζωή ανθρωπίνως αξιοπρεπή» και μια σειρά από σημεία που μπορούν να αποτελέσουν σχετικά θεσμικά ερείσματα. (βλ. Le Monde, 31 Αυγούστου 2012, βιβλιοπαρουσίαση του νέου της βιβλίου με τίτλο «Creating capabilities. The Human Development Approach »(βλ. Αθανάσιος Θεοδωράκης, «Εξαιρετικώς επείγον. Πολιτεία και δημοκρατία ανιθρωπιάς», εκδόσεις Μανιφέστο).
Δημοσιεύτηκε στο metarithmisi.gr stiw 30/4
Μπορεί οι απόψεις του ΣΥΡΙΖΑ στα οικονομικά να βρίσκονται κάπου στις παρυφές της Λίθινης Εποχής, όμως οι απόψεις του στα μειονοτικά θέματα βρίσκονται στο mainstream της δυτικοευρωπαϊκής κουλτούρας -κάτι που, δυστυχώς, δεν μπορεί να ειπωθεί για τα υπόλοιπα ελληνικά κόμματα και ιδιαίτερα για την Νέα Δημοκρατία.
Δεν θα σχολιάσω το θέμα της τοποθέτησης και μετά απόσυρσης της υποψηφιότητας της κ. Σουλεϊμάν Σαμπιχά.
Εκεί υπεισέρχονται διάφορες πολιτικές σκοπιμότητες. Αυτές, όμως, που ήταν εντυπωσιακές για Έλληνα πολιτικό, ήταν οι δηλώσεις του υποψηφίου του ΣΥΡΙΖΑ καθηγητή Δημήτρη Χριστόπουλου για τα μειονοτικά θέματα. Όπως πολύ σωστά παρατήρησε στις δηλώσεις του, η πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων όλα τα χρόνια δεν είχε ποτέ καμία σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά ήταν πάντοτε η έκφραση των κρατικών συμφερόντων, έτσι όπως τα προσδιόριζε η ΕΥΠ και το ΥΠΕΞ.
Το πιο χαρακτηριστικό, φυσικά, ήταν ο τραγέλαφος της ονομασίας. Όταν για πολλά χρόνια ο κυριότερος εχθρός της Ελλάδας ήταν η κομμουνιστική απειλή και οι σχέσεις με την Τουρκία ήσαν εξαιρετικές, τότε το ελληνικό κράτος επέβαλλε δια ροπάλου την ονομασία «Τούρκος» στους μειονοτικούς. Όταν αργότερα, λόγω Κυπριακού κυρίως, οι σχέσεις με την Τουρκία χάλασαν, η μειονότητα αίφνης μεταβλήθηκε σε «μουσουλμανική», με την περαιτέρω απίστευτη διάκριση σε «τουρκογενείς, πομάκους και τσιγγάνους»!
Ανασύρθηκε, με άλλα λόγια, από το οπλοστάσιο της μεσαιωνικής ρητορικής ο όρος «γένος», προκειμένου να αποφευχθεί ο χαρακτηρισμός, απλά και ξάστερα, «Τούρκος» για τον μειονοτικό της Θράκης. Όσο δε για τα άλλα «γένη» που συνιστούν τη «μουσουλμανική» μειονότητα, το όλο θέμα θα μπορούσε να είχε λυθεί με τον απλούστερο τρόπο, δηλαδή με μία απογραφή στην οποία θα δινόταν στους ερωτώμενους η επιλογή του προσδιορισμού της εθνοτικής τους ταυτότητας. Όμως κάτι τέτοιο φυσικά θα ήταν αδιανόητο για ένα κράτος όπως το ελληνικό, το οποίο έχει a priori αποφανθεί ότι στην επικράτεια του δεν ζουν άλλες εθνότητες .
Φυσικά η χρήση «γενεαλογικών» μεσαιωνικών προσδιορισμών, έτσι ώστε να αποφευχθεί το πικρό ποτήρι του εθνοτικού πρσδιορισμού, είναι κάτι που το ελληνικό κράτος εφαρμόζει εξαιρετικά επιλεκτικά. Δεν το εφαρμόζει π.χ. ποτέ για τις ελληνικές μειονότητες που ζουν εκτός των συνόρων της χώρας. Έτσι δεν γίνεται ποτέ λόγος για τους «ελληνογενείς» της Αλβανίας. Αυτό που ακούμε πάντα -και πολύ σωστά- είναι για τους «Έλληνες μειονοτικούς» της Αλβανίας.
Πόσες, αλήθεια, καταδίκες ακόμα θα χρειαστούν από το ευρωπαϊκό δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και πόσοι ακόμα εξευτελισμοί των Ελλήνων διπλωματών σε διεθνή συνέδρια, προτού το ελληνικό κράτος υιοθετήσει μία σύγχρονη, λογική και πεφωτισμένη πολιτική στο θέμα των εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων που ζουν στη χώρα;
Προς το παρόν, μας παρηγορεί το γεγονός ότι ένα ελληνικό κόμμα δίνει περίοπτη θέση και προβάλλει τις απόψεις ενός εξαιρετικού επιστήμονα και γνώστη του θέματος, όπως του Δημήτρη Χριστόπουλου -κάτι που δυστυχώς δεν τόλμησε να κάνει ούτε καν το Ποτάμι, όταν προέκυψε κάποιο ανάλογο θέμα με τις δηλώσεις του Νίκου Δήμου.
Δημοσιεύτηκε στο protagon στις 23/4
Τις τελευταίες μέρες, με αφορμή το ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ, εκτυλίσσεται (ή, ορθότερα, μαίνεται) στα media μια συζήτηση για τη μειονότητα της Θράκης. Δυστυχώς η συζήτηση αυτή, από πλευράς όσων την υποκινούν, πρωτοστατούσης της ΝΔ, διεξάγεται με όρους επικίνδυνους και βλάπτει όλους: τη μειονότητα, τα δικαιώματα, τον δημόσιο διάλογο, τη δημοκρατία.
Η άποψή μου, την οποία έχω διαμορφώσει και εκφράσει εδώ και χρόνια, μπορεί να συνοψιστεί, επί του πρακτέου, στο εξής: Αν γίνουν μερικές διορθωτικές κινήσεις σχετικά με τα μειονοτικά στη Θράκη, η Ελλάδα θα μπορέσει να αφήσει πίσω της πολλά από τα προβλήματα για τα οποία είναι συνυπεύθυνη μαζί με την Τουρκία και το μέλλον να είναι καλύτερο, σε καιρούς χαλεπούς για όλους τους πολίτες της, μειονοτικούς και μη.
Για να συμβεί όμως αυτό, πρέπει το ελληνικό κράτος να πάψει να αντιλαμβάνεται τη μειονότητα ως πεδίο άσκησης πολιτικών «εκτάκτου ανάγκης» ή ειδικού χειρισμού και να την εντάξει σταδιακά στις κανονικές δημόσιες πολιτικές ενός ευνομούμενου κράτους.
Τα βασικά πεδία στα οποία χρειάζονται επιτακτικά αλλαγές είναι τα εξής:
1. Η μειονοτική εκπαίδευση, η οποία, παρά τα κεκτημένα του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων, συνεχίζει να βρίθει αναχρονισμών. Ουσιαστικά πρέπει να την ξαναστήσουμε σχεδόν από την αρχή με ένα νέο, σύγχρονο νομικό πλαίσιο· η κεκτημένη εμπειρία, μέχρι σήμερα, δίνει αυτή τη δυνατότητα.
2. Ο θρησκευτικός αρχηγός της μειονότητας, ο μουφτής, ο οποίος διορίζεται με δεκαετή θητεία από την κυβέρνηση. Την ίδια στιγμή, λειτουργούν οι δύο εκλεγμένοι από τη μειονότητα μουφτήδες, φορείς ακραίων τουρκικών εθνικιστικών και συντηρητικών θέσεων. Μοναδική διέξοδος, εδώ, είναι η διάκριση των λειτουργιών μεταξύ ιερωμένου και δικαστή με νόμο του κράτους. Δεν γίνεται και τα δύο σε ένα πρόσωπο, για ένα σύγχρονο κράτος. Καθαρές κουβέντες... Η διάκριση αυτή θα δώσει τη δυνατότητα στην κοινότητα να εκλέγει τον θρησκευτικό της αρχηγό, ο οποίος δεν θα μπορεί να είναι δικαστής. Οι δικαστές δεν εκλέγονται στα σύγχρονα πολιτεύματα.
3. Τρίτο ζήτημα, παρεπόμενο του προηγουμένου. Στη Θράκη πρέπει να βρούμε τον πιο πρόσφορο τρόπο να καταργηθεί ο ισλαμικός νόμος, η Σαρία. Σήμερα, ο (διορισμένος) μουφτής -ως ιεροδίκης - δικάζει υποθέσεις οικογενειακού και κληρονομικού δικαίου, σύμφωνα με διατάξεις του ισλαμικού δικαίου, με αποκρουστικά αποτελέσματα σε βάρος της αρχής της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων του παιδιού. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί.
4. Τα μειονοτικά βακούφια. Τα κοινοτικά ιδρύματα - η περιουσία της μουσουλμανικής κοινότητας - διέπονται από το απόλυτο θεσμικό χάος με μόνο στόχο να μην ελέγχονται από τη μειονότητα. Το αποτέλεσμα είναι απολύτως αδιαφανείς διαδικασίες και ακροβασίες σε ό,τι αφορά τη διαχείρισή τους. Το καθεστώς αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα.
5. Τέλος, υπάρχει το ζήτημα των μειονοτικών σωματείων: την ίδια στιγμή που τα ελληνικά δικαστήρια απαγορεύουν την εγγραφή του καταστατικού τους εξαιτίας του επιθέτου «τουρκικός-ή» στον τίτλο τους, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει αποφανθεί ότι τα σωματεία πρέπει να εγγραφούν ως έχουν. Η κατάσταση αυτή οξύνει τα πνεύματα στη Θράκη. Ας εφαρμοστούν επιτέλους οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Ετσι δεν μπορεί να συνεχίζουμε.
Το βασικό συνολικό πρόβλημα στη Θράκη, η επίλυση του οποίου θα απελευθερώσει δυναμικές χειραφέτησης στα παραπάνω επιμέρους, είναι η αλλεργία που προκαλεί στο ελληνικό κράτος η χρήση του όρου «τουρκικός» από τους μειονοτικούς που το επιθυμούν και είναι η πολύ μεγάλη πλειοψηφία της μειονότητας. Αυτή αποδίδεται στο ότι η Ελλάδα νιώθει την απειλή πως τυχόν αναγνώριση της δυνατότητας των ανθρώπων να αυτοπροσδιορίζονται όπως θέλουν ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για την αναγνώριση «εθνικής μειονότητας». Για τον λόγο αυτόν υπάρχει χαρά όταν κάποιος αυτοαναγνωρίζεται ως «Πομάκος» ή «Τσιγγάνος» και κατήφεια όταν αυτοαναγνωρίζεται ως «Τούρκος».
Ο φόβος αυτός, όταν έχεις απέναντί σου την Τουρκία, είναι σε έναν βαθμό κατανοητός. Ομως αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται να αναγνωρίσει νομικά καμία εθνική ή τουρκική μειονότητα, και για τον λόγο αυτόν δεν τίθεται κανένα ζήτημα αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης. Αλλο είναι το κρίσιμο, το οποίο καμία Λωζάννη δεν απαγορεύει: κάθε άνθρωπος να προσδιορίζεται όπως θέλει, χωρίς φραγμούς, και να ονομάζει όπως θέλει τα σωματεία του, αρκεί φυσικά αυτά να σέβονται τους νόμους και το Σύνταγμα.
Αυτό είναι και το κλειδί για τη λύση του μειονοτικού στη Θράκη. Οι άνθρωποι να αυτοπροσδιορίζονται όπως νομίζουν - Τούρκοι, Τσιγγάνοι, Πομάκοι - και θα είναι ικανοποιημένοι για (το γεγονός ότι δεν στριμώχνονται για) αυτό. Να αυτοπροσδιορίζονται όμως, όχι επειδή έτσι χρηματοδοτεί το τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής, το τοπικό γραφείο Πολιτικών Υποθέσεων του ΥπΕξ ή διάφοροι μανδαρίνοι και τα δημιουργήματά τους ένθεν και ένθεν, αλλά επειδή έτσι το ζητάει η ψυχή τους.
Ετερον εκάτερον...
Δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ στις 27/4
Για άλλη μία φορά ένα θέμα που αφορά τη μειονότητα στη Θράκη βρίσκεται στη δίνη του κυκλώνα. Για άλλη μία φορά όλοι γίνονται ειδικοί και εκφράζουν με πάθος βεβαιότητες. Για άλλη μία φορά ένα θέμα που διχάζει κεφαλαιοποιείται από τους εκατέρωθεν εθνικισμούς. Κατά τη γνώμη μου, η χειρότερη υπηρεσία προς τη μειονότητα, προς ολόκληρη την κοινωνία στη Θράκη και την ελληνική κοινωνία στο σύνολό της είναι τούτο: να γίνονται τα δύσκολα θέματα αρμονικής ένταξης συνθήματα, χάρτινο σημαιάκι και κομματικό καρφιτσάκι στο πέτο.
Για να ζήσουν αρμονικά στους κόλπους της κυρίαρχης κοινωνίας οι μειονότητες παντού στον κόσμο χρειάζεται να κατακτηθούν σχέσεις εμπιστοσύνης. Αντί γι' αυτό όμως συνήθως η κάθε πλευρά ρίχνει το φταίξιμο της έλλειψης εμπιστοσύνης στον «άλλον» της αντίπερα όχθης. Ετσι τα χρόνια περνούν και τα προβλήματα, αντί να λύνονται, γίνονται ακόμη πιο δύσκολα. Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης προϋποθέτει την εγκατάσταση πρακτικών διαλόγου, τη δέσμευση σε μια μακρόχρονη διαδικασία εξεύρεσης λύσεων, όπου ο καθένας θα αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί και θα εργαστεί προς μια κατεύθυνση αμοιβαίων συμβιβασμών, χωρίς χαμένους και κερδισμένους.
Οι μειονότητες - και προφανώς και η μειονότητα στη Θράκη - δεν μπορούν να ενταχθούν αρμονικά στην κυρίαρχη κοινωνία αν απεμπολήσουν την ταυτότητά τους. Και οι ταυτότητες στην ύστερη νεωτερικότητα που ζούμε είναι πολλαπλές, αντιφατικές και συχνά αντικρουόμενες. Εξίσου όμως δεν μπορούν να ενταχθούν αν δεν ισχυροποιηθεί η ιδιότητα του πολίτη, με όλα τα δικαιώματα και όλες τις υποχρεώσεις που αυτό συνεπάγεται.
Παντού στον κόσμο για τις κοινωνικές ομάδες που βιώνουν διχασμούς είναι απαραίτητες διαδικασίες επίλυσης των διαφορών, τόσο από πάνω προς τα κάτω με πολιτικές αποφάσεις, εξίσου όμως και από κάτω προς τα πάνω με τη συμμετοχή όλων στον διάλογο και στη διαπραγμάτευση. Στη Θράκη είναι πολλή ακόμη η δουλειά που πρέπει να γίνει και στα δύο αυτά πεδία, στο εσωτερικό της μειονότητας όσο και της πλειονότητας και παράλληλα στις μεταξύ τους σχέσεις.
Εχοντας δουλέψει πάνω από 15 χρόνια στη Θράκη με αντικείμενο τα θέματα εκπαίδευσης και ένταξης της μειονότητας, μπορώ να μιλήσω για το επίπεδο που αφορά τις από κάτω προς τα επάνω διαδικασίες και να διαβεβαιώσω τον κάθε δύσπιστο αναγνώστη ότι η εγκατάσταση πρακτικών διαλόγου μαθαίνεται από την πολύ μικρή ηλικία. Τα παιδιά μαθαίνουν να κάνουν γέφυρες ανάμεσα στις διαφορετικότητες και το πετυχαίνουν πολύ αποτελεσματικά. Αντλώντας από στοιχεία της σχολικής χρονιάς 2012-13, επτάμισι χιλιάδες παιδιά σχολικής ηλικίας (από σύνολο σχεδόν 14.000) συμμετείχαν σε μαθήματα ελληνικής γλώσσας και σε δημιουργικές δραστηριότητες που οργανώνει το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης των Παιδιών της Μουσουλμανικής Μειονότητας στη Θράκη. Πολλοί γονείς (κυρίως μητέρες των παιδιών) μετείχαν σε μαθήματα ελληνικών που τα ζήτησαν οι ίδιες. Η γνώση της γλώσσας του τόπου όπου ζουν είναι απαραίτητη ώστε οι μειονότητες να μπορούν να έχουν φωνή.
Τα παιδιά, όταν μάλιστα βρίσκονται σε κοινές δραστηριότητες μεταξύ μειονότητας και πλειονότητας, κάνουν πράξη τη συμβίωση. Πηγαίνουν πέρα από διχαστικά στερεότυπα, οξύνουν τον αναστοχασμό και την ενσυναίσθηση. Αυτές είναι ιδιότητες που αν δεν κατακτηθούν ποτέ μειονότητα και πλειονότητα δεν θα πορευθούν δημιουργικά μαζί. Θα ήθελα να δώσω ένα πολύ εύγλωττο παράδειγμα από αυτή τη διαδικασία εκμάθησης της συμβίωσης και της συνεργασίας. Στην κατασκήνωση που γίνεται το καλοκαίρι στις όχθες του Νέστου μετέχουν παιδιά και νέοι μειονότητας και πλειονότητας μαζί. Το πρόγραμμα το καταρτίζουν μαζί εμψυχωτές επίσης μειονότητας και πλειονότητας. Πολλοί από αυτούς έχουν συμμετάσχει σε μαθήματα και δραστηριότητες του Προγράμματος όταν ήταν παιδιά. Στις κατασκηνώσεις αυτές τα παιδιά κολυμπούν, κάνουν ομαδικά παιχνίδια, ανακαλύπτουν τη φύση, φτιάχνουν κατασκευές από φυσικά υλικά, παίζουν μουσική αλλά πάνω από όλα βιώνουν τη δημιουργική συμβίωση, τη συνεργασία και τη συμμετοχή. Στο τέλος της κατασκήνωσης το κάθε παιδί φτιάχνει από μια αποχαιρετιστήρια ζωγραφιά. Ενα κοριτσάκι της μειονότητας πέντε χρόνων ζωγράφισε πρόπερσι με πολλά χρώματα γραμμές και καμπύλες που αλληλοτέμνονται. Οταν τη ρώτησαν τι δείχνει η ζωγραφιά, απάντησε: «Το όλον».
Συμπέρασμα: Η ενδυνάμωση της μειονότητας, η χειραφέτησή της από τους εκατέρωθεν εθνικισμούς, η οικοδόμηση της εμπιστοσύνης και η αξιοποίηση των διαφορών είναι ο μόνος δρόμος που εξασφαλίζει το δημιουργικό μέλλον της Θράκης. Αυτό είναι έργο που δεν μπορεί να το κάνει ούτε η μειονότητα ούτε η πλειονότητα μόνη της. Είναι ένας χορός που χορεύεται από δύο.
Δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ στις 27/4
