Σάββατο, 14 Δεκέμβριος 2024
Όλοι όσοι συμμετέχουν ενεργά σε ένα δίκαιο, σκληρό και μακροχρόνιο αγώνα κάνουν τον απολογισμό της δράσης τους καθημερινά. Πήρα τη σωστή απόφαση; Πώς θα αναβαθμίσω τον αγώνα μου; Τί ετοιμάζει ο αντίπαλος και πώς θα το αντιμετωπίσω;
Εν τούτοις, οι επέτειοι δίνουν την ευκαιρία να συστηματοποιήσεις τα συμπεράσματα από τον αγώνα που έχεις δώσει μέχρι τώρα και να σχεδιάσεις τη συνέχεια.
Στον απολογισμό του αγώνα των εργαζομένων της ΕΡΤ ενάντια στο μαύρο, θα ξεχωρίσουμε τρία κρίσιμα σημεία καθώς και την παρακαταθήκη που ήδη έχει αφήσει στα κινήματα που αντιπαλεύουν την καταστροφή της χώρας και των δημόσιων αγαθών.
Η πρώτη απόφαση: Αυτοδιαχειριζόμενη λειτουργία της ΕΡΤ
Η πλέον κρίσιμη απόφαση που κλήθηκαν να λάβουν οι εργαζόμενοι ήταν την ημέρα του λουκέτου. Όταν διασταυρώθηκε η πληροφορία ότι η ΕΡΤ κλείνει, το μεσημέρι της 11ης Ιουνίου, συγκεντρώθηκε μετά από πρόσκληση των εκπροσώπων των δημοσιογράφων ένα μεγάλο πλήθος εργαζομένων στην αίθουσα σύνταξης του Ραδιομεγάρου. Σε μια από τις πιο σύντομες και πιο μαζικές συνελεύσεις που είχαν γίνει ποτέ στην ΕΡΤ, οι εργαζόμενοι, αν και σε κατάσταση σοκ, πήραν αμέσως μια σοφή –όπως αποδείχτηκε- απόφαση: Να συνεχίσουν οι ίδιοι τη λειτουργία της ΕΡΤ. Δεύτερη πρόταση δεν υπήρξε. Ακολούθησαν αμέσως ανάλογες αποφάσεις στη Θεσσαλονίκη και στους Περφερειακούς Σταθμούς.
Η απόφαση αυτή, αν και σήμερα –μετά τη δικαίωσή της- φαίνεται ίσως φυσιολογική, δεν ήταν αυτονόητη. Το σύνηθες από ανάλογες καταστάσεις θα ήταν να αποφασιστεί μια «κατάληψη» που θα κρατούσε λίγες ημέρες και θα έσβηνε γρήγορα.
Η αυτοδιαχειριζόμενη λειτουργία, συσπείρωσε τη συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων, αφού –αντί μιας μοιρολατρικής αντιμετώπισης- τους προσέφερε δημιουργική αντίδραση. Ταυτόχρονα πέτυχε και τη μεγαλύτερη δυνατή συμπαράσταση της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, γιατί αποδομούσε όλα τα επιχειρήματα της κυβέρνησης και αφόπλιζε πλήρως τις επιδιώξεις της για ενεργοποίηση του κοινωνικού αυτοματισμού, στον οποίο είχε στηρίξει την επιτυχία των σχεδίων της.
Πώς ήταν δυνατόν οι βολεμένες «ιερές αγελάδες» να εργάζονται εθελοντικά, χωρίς αποδοχές και με αυταπάρνηση, για να προσφέρουν στους έλληνες πολίτες τη δημόσια ραδιοτηλεόραση που τους στέρησε η κυβέρνηση; Η πρώτη μεγάλη νίκη για τους εργαζόμενους είχε κερδηθεί. Η ήττα της κυβέρνησης στην πρώτη μάχη ήταν συντριπτική.
Το δέλεαρ της εξαγοράς συνειδήσεων και ο διχασμός
Είναι γνωστό πλέον, ότι το κλείσιμο της ΕΡΤ σχεδιάστηκε εξωθεσμικά από μια ακροδεξιά ομάδα που είχε ηγετικό ρόλο στην κυβέρνηση Σαμαρά. Ο σχεδιασμός αυτός είναι βέβαιο ότι ήταν σε γνώση και είχε και τη στήριξη της Χρυσής Αυγής, όπως φάνηκε από την ενθουσιώδη υποστήριξη που παρείχαν στο λουκέτο της ΕΡΤ οι βουλευτές της. Σχεδιάστηκε την εποχή του έντονου φλερτ της ακροδεξιάς ομάδας της κυβέρνησης με τους νεοναζί.
Εν τούτοις, η συντριπτική ήττα του ακροδεξιού σχεδίου στην πρώτη φάση αφαίρεσε τη δυνατότητα της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει τις εφεδρείες της Χρυσής Αυγής. Η κυβέρνηση αναδιπλώθηκε και αναζήτησε άλλες εφεδρείες.
Ήταν η ώρα του Βενιζέλου ο οποίος, όπως και στη Σύνοδο Κορυφής των Καννών, ήξερε να διαπραγματεύεται τη «νομιμοποίηση» κάθε θεσμικής εκτροπής, με αντάλλαγμα το πλασάρισμά του σε καλύτερη θέση στην κυβερνητική ιεραρχία. Οι μηχανισμοί δε του ΠΑΣΟΚ και της περίφημης «κεντροαριστεράς» - κολαούζου σε κάθε εξουσία είχαν την τεχνογνωσία. Έτσι, στήθηκε ένας μηχανισμός από στελέχη του ΠΑΣΟΚ που πάντοτε έψαχναν την ευκαιρία να αναδειχτούν πατώντας πάνω στο πόνο και τις δυσκολίες των αδύναμων και αδικημένων ομάδων.
Ο μηχανισμός αυτός ανέλαβε τη νομιμοποίηση του πραξικοπήματος Σαμαρά, μέσω της δημιουργίας ενός μορφώματος του Υπουργείου Οικονομικών που ονομάστηκε ΔΤ. Η ΔΤ δεν μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς τους εργαζόμενους της ΕΡΤ. Έτσι, εκμεταλλευόμενοι το σοκ, την ανέχεια και το φάσμα της ανεργίας που διακατείχε τους εργαζόμενους της ΕΡΤ, αφού συγκρότησαν την «ηγετική» ομάδα από πρώην συνδικαλιστές και «ειδικούς συμβούλους» που είχαν απομυζήσει πρωτύτερα την ΕΡΤ, προσέφεραν στους εργαζόμενους, ως δέλεαρ, μια δίμηνη σύμβαση στη ΔΤ με υπόγειες απατηλές υποσχέσεις ότι θα φροντίσουν να τους εξασφαλίσουν μια σίγουρη μόνιμη θέση και στο νέο ραδιοτηλεοπτικό φορέα. Από κοντά και μια μερίδα «εργατολόγων», στρατολογημένοι και αυτοί από το ΠΑΣΟΚ, που ξαφνικά βάλθηκαν να εξηγούν με καθημερινή παρουσία στις εγκαταστάσεις της ΕΡΤ, ότι το συμφέρον μας είναι να «κάνουμε αίτηση».
Ήταν η πιο δύσκολη στιγμή του αγώνα. Εξηγούσαμε ότι η ιστορία έχει δείξει ότι τα πραξικοπήματα ανατρέπονται - δεν νομιμοποιούνται και ο πιο σίγουρος τρόπος να τα ανατρέψουμε είναι η συλλογική ενιαία δράση. Εξηγούσαμε ακόμα ότι αφού η τρόϊκα απαιτούσε 2.000 απολύσεις (από τους 2.650 συνολικά αορίστου χρόνου), οι θέσεις που θα είχε ο νέος φορέας δεν μπορούσαν να είναι πάνω από 650 και εξ αυτών μόνον οι 250 θα μπορούσαν να είναι πρώην εργαζόμενοι της ΕΡΤ, αφού δικαιωματικά θα διεκδικούσαν και άλλοι εργαζόμενοι τις θέσεις, όπως τελικά αποδείχθηκε από τον πρόσφατο «διαγωνισμό» προσλήψεων στη ΝΕΡΙΤ.
Σε πολλούς ανθρώπους η λογική στερεύει μπροστά στον τρόμο της ανεργίας και οδηγούνται σε καταστροφικές ατομικές λύσεις. Τα 9/10 όσων πήγαν στη ΔΤ αντιμετωπίζουν και πάλι το φάσμα της ανεργίας, εξαπατημένοι και καταρρακωμένοι ψυχικά και επαγγελματικά. Ιδιαίτερα οι δημοσιογράφοι, αναγκασμένοι να λειτουργούν ως υπάλληλοι του Υπουργείου Οικονομικών και να εκθειάζουν καθημερινά τους δήμιούς τους αποτελούν επαγγελματικά πτώματα, γιατί ο κόσμος δεν συγχωρεί την αναξιοπρέπεια. Στη μάχη αυτή οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ μέτρησαν αρκετές απώλειες. Εν τούτοις τουλάχιστον οι μισοί παρέμειναν όρθιοι και συνέχισαν με μεγαλύτερο πείσμα.
Η κατάληψη του Ραδιομεγάρου από τις δυνάμεις καταστολής
Το τρίτο σημείο καμπής ήταν η εισβολή των δυνάμεων καταστολής στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ και η εκκένωσή του από τους εργαζόμενους στις 7 Νοεμβρίου 2013. Όλοι περίμεναν ότι αυτό θα ήταν και το τέλος του αγώνα, αλλά διαψεύστηκαν. Η συγκλονιστική «αποφώνηση» του Νίκου Τσιμπίδα, τα δελτία ειδήσεων του δρόμου μπροστά από τα ΜΑΤ και τις χειροπέδες του Ραδιομεγάρου, έδωσαν νέα ώθηση στον αγώνα που διαρκεί μέχρι σήμερα. Η Θεσσαλονίκη και η περιφερειακοί σταθμοί ανέλαβαν με αυταπάρνηση κεντρικό ρόλο και τον διατηρούν ακόμα δίνοντας χρόνο να συγκροτηθούν τα ραδιοφωνικά προγράμματα και της Αθήνας. Και αυτή η δύσκολη φάση ξεπεράστηκε με απόλυτη επιτυχία.
Η παρακαταθήκη
Ένας αγώνας δεν κρίνεται μόνον από το αποτέλεσμα. Μεγαλύτερη σημασία έχει το αν ανοίγει νέους δρόμους στους γενικότερους κοινωνικούς αγώνες. Και ο αγώνας των εργαζομένων στην ελεύθερη ΕΡΤ έχει ήδη προσφέρει πολλά.
Πριν απ' όλα έκοψε το δρόμο στα σχέδια της κυβέρνησης για την κατάργηση και άλλων δημόσιων Οργανισμών, όπως ήταν προγραμματισμένο από την διαβόητη Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, που καταργήθηκε χωρίς να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο με μοναδικό παραχθέν αποτέλεσμα το λουκέτο της ΕΡΤ.
Η σημαντικότερη, πάντως, προσφορά ήταν η διαφορετική από τις συνήθεις μορφή του αγώνα με την εισαγωγή του μοντέλου της συνέχισης της λειτουργίας ενός δημόσιου Οργανισμού από τους ίδιους τους εργαζόμενους, που έθεσαν τις προσωπικές τους θυσίες στην υπηρεσία του πραγματικού τους εργοδότη, του έλληνα πολίτη.
Τέλος, έδειξαν ποιο πρέπει να είναι και το πραγματικό περιεχόμενο μιας δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, αποδίδοντας φωνή στις πιο αδύναμες και δοκιμαζόμενες ομάδες της κοινωνίας.
Ούτε τα κινήματα του μέλλοντος ούτε η Δημόσια Ραδιοτηλεόραση, η νέα ΕΡΤ –όταν δημιουργηθεί- μπορούν να αγνοήσουν αυτή τη σημαντική παρακαταθήκη.
Οι εργαζόμενοι της ελεύθερης ΕΡΤ έχουν ήδη νικήσει.
Δημοσιεύτηκε στο tvxs στις 11/6
Le gouvernement grec a du faire marche arrière. Sous la pression des associations, il a du geler un projet de loi réformant la loi littoral locale, menaçant selon ses opposants, les côtes grecques. Le projet prévoyait notamment de supprimer les freins à la construction sur les plages et à l'exploitation de la côte.
La proposition du gouvernement avait pour but de «promouvoir un style d'exploitation du littoral de type espagnol», résume le journaliste Periclès Vassilopoulos à popos de la loi qu'a tenté, en vain, de faire passer le gouvernement. Il est vrai que le bétonnage de la Costa Brava n'est pas un exemple enthousiasmant pour la Grêce et ses 16.000 km de côtes méditerranéennes.
Cette loi que le gouvernement avait décidé de mettre sur la table de l'Assemblée affirmait «simplifier» les dispositions existantes. «Dans sa forme actuelle , le projet de loi supprime toutes les restrictions existantes sur la superficie maximale désignée pour les concessions de plage comme des bars, des parasols et des chaises longues tout en levant le droit de libre accès à la côte pour le public. Les mesures proposées visent également à faciliter des constructions permanentes sur les plages à des fins commerciales, tout en permettant aux entreprises de payer des amendes pour légaliser des constructions non autorisées», détaillait le journal grec Ekathimerini.
«une jungle de béton infini de Benidorm privés»
Rendu public mi-avril, le texte proposé par le ministère des Finances (et non celui de l'environnement) mettait en avant «l'immense importance économique de la zone côtière» en Grèce. Il proposait de «libérer cet énorme potentiel de croissance» en «simplifiant» les procédures «inefficaces et bureaucratiques». Bref, le gouvernement, toujours aux abois financièrement, tentait de rentabiliser un peu plus le littoral.
Le projet a immédiatement soulevé une tempête. Une pétition en ligne a recueilli 160.000 signatures : «La côte grecque largement intacte et vierge va-t-elle devenir une jungle de béton infini de Benidorm privés. Au nom du «développement» et «progrès» le dernier bastion des côtes publiques en Europe sera donné aux développeurs qui seront autorisés à les clôturer et vous faire payer pour la destruction qu'ils provoquent», affirme-t-elle. Les réseaux sociaux ont relayé les critiques et de grandes organisations internationales de défense de l'environnement ont embrayé...Ainsi le WWF a indiqué : «Nous essayons de convaincre les députés que cette loi détruit le potentiel touristique de la Grèce, au lieu de le promouvoir (...). Les étrangers qui viennent en Grèce ne veulent pas voir des plages détruites et du béton partout mais notre vraie richesse naturelle»,
Plus ennuyeux pour le gouvernement, qui vient de subir une défaite cuisante aux Européennes, les critiques sont venues aussi de sa propre majorité. Des socialistes du Pasok comme de certains élus de la Nouvelle-Démocratie du premier ministre Samaras. Pour le parti vainqueur des Européennes, Syriza, le projet «engendre une perturbation sans précédent des écosystèmes côtiers et marins, favorise la destruction totale et irréversible du paysage côtier grec unique,hypothèque à long terme le tourisme, abolit le droit des citoyens là l'accès au littoral et favorise la privatisation du littoral»
Il est vrai que la Grèce a su préserver un tourisme individuel ou à taille humaine le long de ses milliers de kilomètres de côtes, dans les îles notamment, même si le mitage et certaines constructions dénaturent là aussi de nombreux paysages. Et que les concessions de parasols et de chaises longues ne sont pas partout du meilleur effet.
«La mer a un pays, la Grèce», disait un ancien slogan du tourisme grec. Il est vrai que le littoral grec (le plus long d'Europe) est encore relativement protégé et que ses merveilles sont infinies. Résultat dans un pays en pleine crise, il était tentant de vouloir rentabiliser à court terme les richesses du littoral grec. Surtout que le tourisme reste une des rares industries qui fonctionne en Grèce, avec une excellente année 2013. Et que la Grèce devrait faire encore «mieux» en 2014 avec 20 millions de touristes attendus. Mais pour le WWF «au lieu d'aller vers une gestion intégrée des zones côtières, la Grèce opte pour une approche fragmentée, superficielle et destructrice de l'environnement, qui finira non seulement par dégrader son patrimoine naturel, mais aussi nuire à son secteur touristique» si cette loi était adoptée.
Plages à vendre
La presse grecque s'est aussi fait l'écho de la mise en vente de plages par l'office de privatisations de l'Etat. Celte privatisation, qui n'a pas de rapport avec le projet de loi inquiète aussi les défenseurs de l'environnement. L'office de privatisations des biens publics grec (HRADF) mettrait en vente quelques unes des plus belles plages du pays.
Ainsi, les plages de la petite île d'Elafonisos au sud du Péloponnèse, classées par plusieurs sites comme les plus belles du pays, seraient mises en vente sur le site de l'Etat grec.
«Comme prévu , la décision du gouvernement de vendre les plages jumelles (d'Elafonisos) - ainsi que 109 autres plages - afin que les entreprises privées puissent avoir des droits d'utilisation exclusive pendant 50 ans a provoqué une controverse majeure», a noté le journal grec To Vima.
«Dans la liste deTAIPED, on trouve les plages de Myrto à Kato en Achaîa, de Vasiliki à Leucade, de Kalmitsi en Chalcidique et - quelle honte - deux plages de Elafonisos, la petite île entre le Péloponnèse et Cythère, célèbre pour ses eaux bleu-vert et la couleur claire de ses plages de sable», précise un site d'information.
Face aux critiques, le fond a indiqué que rien n'était encore décidé. Les précisions de l'office public affirmant qu'il respecterait les lois n'a guère rassuré les élus locaux des sites concernés. De quoi renforcer encore l'inquiétude des Grecs pour la sauvegarde de leur littoral alors que le premier ministre Samaras vient d'annoncer que «nous redémarrons notre pays en commençant par la mer»,
Μου γεννήθηκε πολύ μεγάλη περιέργεια όταν διάβασα ότι ο Υπουργός Οικονομικών κύριος Στουρνάρας πήγε στο τελευταίο Eurogroup πριν από μία εβδομάδα και υπέβαλλε για έγκριση - συζήτηση ένα σχέδιο για το πού και πώς θα αναπτυχθεί η ελληνική οικονομία τα επόμενα 10 χρόνια.
Η είδηση συνοδευόταν από την πληροφορία ότι το σχέδιο βασίστηκε στην μελέτη "Greece 20/20" της εταιρείας McKinsey (του 2012 με χρηματοδότες τον ΣΕΒ και την Εθνική Τράπεζα) καθώς και σε μελέτη του ΙΟΒΕ.
Λέω τι στο καλό, είναι δυνατόν να στέλνουμε ένα τέτοιο τόσο κρίσιμο σχέδιο στις Βρυξέλλες και εμείς να μην έχουμε πάρει είδηση;
Τέλος πάντων, μετά από ψάξιμο στους ιστιότοπους του Υπ. Οικονομικών και του ΙΟΒΕ δεν βρήκα τίποτα σχετικό και τελικά κατέληξα να βρω στο διαδίκτυο στα αγγλικά μια εκτενή περίληψη της περίφημης μελέτης της McKinsey.
Αμέσως έκανα μέσα στο κείμενο ένα search με τις δύο λέξεις που με ενδιέφεραν "olive oil" και... έμεινα κόκκαλο.
Πήγα και μια παράγραφο παρακάτω στην σελίδα 54 και έμεινα πάλι κόκκαλο! Δεν θα γράψω πολλά γιατί νομίζω ότι με τα πολλά λόγια κινδυνεύουμε να χάσουμε την ουσία για το σε ποια μορφή αγροτικής παραγωγής θέλουν (δεν θέλουμε - θέλουν) να μας πάνε.
Η πρόταση λοιπόν της McKinsey προβλέπει με δυο λέξεις ότι: πέντε με έξι μεγάλες εταιρείες θα πρέπει να ελέγχουν όλη - ναι όλη - την γεωργική παραγωγή της Ελλάδος. Διαβάστε :
1. Για το ελαιόλαδο:
Αντί των 1.200 ελαιοτριβείων, που λειτουργούν σήμερα σε όλη τη χώρα, με μια μέση ετήσια παραγωγή περίπου 500 τόνους το καθένα, να δημιουργηθούν μόνο ΔΥΟ mega-ελαιοτριβεία δυναμικότητος 100.000 - 150.000 τόνων το καθένα που θα απορροφούν όλη την παραγωγή ελαιολάδου. Μάλιστα οι mega-μελετητές της μελέτης αναφέρουν την Κρήτη και την Πελοπόννησο σαν δύο προτεινόμενα μέρη εγκατάστασής τους. Και ποιος ο λόγος: για να επιτύχουμε "οικονομίες κλίμακος" και έτσι να μπορέσουμε να ανταγωνιστούμε με χαμηλές - ισοπεδωτικές τιμές την Ισπανία. Χάλια τα νεύρα μας. Πάει περίπατο βέβαια η περίφημη υψηλή ποιότητα και η "υπεροχή" του ελληνικού ελαιολάδου. Με κάποιο άλλο όραμα εμείς προσπαθούμε να μάθουμε τους νεώτερους: "ποιότητα- ποιότητα - ποιότητα" και αυτοί θέλουν να πάμε εντελώς αντίθετα: "ποσότητα - ποσότητα – ποσότητα". Μα καλά, αφού δεν μας μένει απούλητο το ελαιόλαδο γιατί πρέπει να γκρεμίσουμε και άλλο την τιμή του; Να πάμε ακόμα πιο χαμηλά όπως η Τυνησία και η Συρία; Τι θα πετύχουμε; Αυτό που ξέρω είναι τι δεν θα πετύχουμε... καλύτερες μέρες για τον Έλληνα παραγωγό που είναι και το ζητούμενο. Και αυτό στον χώρο του ελαιολάδου, και όχι μόνο, μπορούμε να το πετύχουμε μόνο με πιο καλής ποιότητος ελαιόλαδα, όχι κατώτερης ποιότητος.
2. Για τα φρούτα και λαχανικά (και αναφέρει μάλιστα πατάτες, ντομάτες, μήλα και ροδάκινα):
Nα γίνουν 2 ή 3 μεγάλες μονάδες συσκευασίας σε Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα και στην Πελοπόννησο.
3. Και το καλύτερο μας το φυλάνε στην επόμενη παράγραφο: Να ιδρυθεί μία (μία) εταιρεία διακίνησης όλων αυτών των αγροτικών προϊόντων με προτεινόμενο όνομα "Greek Foods Company" η οποία μπορεί να είναι ιδιωτική (ποιος τυχερός θα την πάρει μέσω... ΤΑΙΠΕΔ ίσως!) ή μια σύμπραξη δημοσίου - ιδιωτών (ΡΡΡ) με σκοπό την καλύτερη προώθηση στις ξένες αγορές και έτσι να επωφεληθούν, λέει, οι μικροί από τις συνέργειες που θα προκύψουν.
Και όμως, οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές μας που στριμώχνονται στα κανάλια και ασχολούνται με την "ευρωπαϊκή προοπτική", τον Νότο και τον Βορά, την αλληλεγγύη και το όραμα της Ενωμένης Ευρώπης και το μόνο που τους απασχολεί μερικές φορές είναι το μέγα θέμα της καθιστικής χωροταξίας των ευρωβουλευτών του Ποταμιού, είμαι σίγουρος ότι ούτε ένας τους δεν έχει καν σκεφτεί να ζητήσει από το Υπουργείο Οικονομικών να δει και να μελετήσει τι στο καλό «Σχέδιο Ανάπτυξης" έχουμε στείλει εκεί ακριβώς στις Βρυξέλλες ζητώντας την ευλογία για τη χρηματοδότησή του. Θα έπρεπε όμως, έτσι, έστω και από μια απλή περιέργεια...Σημείωση προς τους mega-μελετητές της McKinsey: οι παραγωγοί ελαιολάδου στην Τοσκάνη, αφού με τα χρόνια χτίσανε με υπομονή και γνώση την ποιότητα του, το πουλάνε 7 με 10 ευρώ το λίτρο και εσείς θέλετε να μας πάτε στο 1,80 του απλού παρθένου της Ισπανίας;Aντί, λοιπόν, να βάλουμε στόχο στο αναπτυξιακό μας σχέδιο στον τομέα του ελαιολάδου μέσα από εκπαίδευση και εκσυγχρονισμό να κάνουμε μέσα στην επόμενη δεκαετία την Κρήτη την "Τοσκάνη της Ευρώπης", εσείς και κάποιοι κρυμμένοι στο σκοτάδι θέλετε να πάμε αλλού.
Επείγει στην χώρα η ανασυγκρότηση της φιλοευρωπαϊκής κεντροαριστεράς, για να υπάρξει πλέον ισχυρό ανάχωμα στον φαιοκόκκινο λαϊκισμό και τις φιλοδοξίες του.Οι φιλοευρωπαϊκές και μεταρρυθμιστικές πολιτικές δυνάμεις στην χώρα μας, έστω και αν πραγματοποιούν μεταρρυθμίσεις υπό την πίεση της τρόϊκας και των Ευρωπαίων εταίρων μας, στις ευρωεκλογές συγκέντρωσαν ποσοστό 41,5% (ΝΔ, Ελιά, Ποτάμι, Χατζημαρκάκης, ΔΗΜΑΡ, Γέφυρες), έναντι 50,2% (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, Δράση) που είχαν αθροίσει στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2012.
Τα ποσοστά αυτά υποδηλώνουν ότι, μέσα σε δύο χρόνια, παρά τα λάθη της ΝΔ, την φορολογική επέλαση, την κρίση ρευστότητας, την άνοδο της ανεργίας και την κρίση στην Ευρώπη, τέσσερις Έλληνες στους δέκα –από αυτούς που πήγαν να ψηφίσουν την Κυριακή 25 Μαΐου– παραμένουν προσκολλημένοι στο ευρωπαϊκό όραμα και στην προσπάθεια Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση να πορευτούν στον δύσκολο και συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο τού αύριο. Είναι έτσι σαφές ότι από αυτό το 41,5% εξαρτάται το μέλλον της χώρας και μαζί του είναι συνδεδεμένες οι βαθειές μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν σε όλα τα επίπεδα.
Στην σημερινή Ελλάδα της κρίσης, αυτό το 41,5% έχει ηρωικό χαρακτήρα και γι αυτό πρέπει να διατηρηθεί. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνον μέσω της πολιτικής εξουσίας που ασκεί σήμερα, Με διαφορετικά λόγια, η σημερινή συγκυβέρνηση θα πρέπει να ενισχυθεί κα να επεκταθεί, ώστε να παραμείνει.
Μοναδικός τρόπος για να γίνει κάτι τέτοιο είναι η πολυθρύλητη συσπείρωση του κεντροαριστερού χώρου. Το θέμα όμως είναι ότι η ανασύνθεση της κεντροαριστεράς σε καμμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει με βάση τα υφιστάμενα σχήματα. Αυτά έχουν φθαρεί και σε μεγάλο βαθμό συνδέονται με την ουσιαστική και πολυεπίπεδη πτώχευση της χώρας. Η ελληνική κεντροαριστερά θα πρέπει να επαναλάβει –υπό διαφορετικές, βέβαια, ιστορικές συνθήκες– είτε το πείραμα των Γάλλων σοσιαλιστών το 1971 (όταν στο συνέδριο του Επιναί εγκατέλειψαν το βεβαρυμένο παρελθόν τους και ίδρυσαν το νέο Σοσιαλιστικό Κόμμα Γαλλίας), είτε την πρωτοβουλία της ιταλικής κεντροαριστεράς και της επανίδρυσής της μετά από πολλές πολιτικές περιπέτειες.
Ένας νέος και ευρύς κεντροαριστερός πολιτικός σχηματισμός θα μπορούσε να πετύχει εκλογικά ποσοστά της τάξεως του 20% και 25% και άρα να αποτελεί μόνιμο φορέα εξουσίας σε συνεργασία με την κεντροδεξιά –που και αυτή δείχνει να σταθεροποιείται, μεσούσης της κρίσης, σε ποσοστά κυμαινόμενα από 25% έως 30%. Αν δύο τέτοιοι σχηματισμοί μπορούσαν να κυβερνήσουν την χώρα μία οκταετία, η Ελλάδα του 2022 θα ήταν κυριολεκτικά μία «άλλη χώρα».
Σήμερα, απέναντι στο 41,5% υπάρχει ένα συμπαγές 58,5% –που είναι η Ελλάδα του χθες. Είναι, στην ουσία, η δύναμη του λαϊκισμού, της αντίδρασης, της αρπακόλας, της κρατικής κραιπάλης και του θρησκευτικο-εθνικιστικού φονταμενταλισμού. Είναι αυτή η απίστευτα αντιδραστική δύναμη που πριν σαράντα χρόνια δημιουργήθηκε στους κόλπους ενός αχρείου πελατειακού πολιτικού συστήματος, στο οποίο δέσποζαν ο άκριτος εθνικισμός και ο αριστερός μεσσιανισμός με πράσινα και κόκκινα χρώματα. Ως φαίνεται, λοιπόν, αυτό το φαιοκόκκινο τέρας στις σημερινές συνθήκες αντιπροσωπεύει το 50% του πολιτικού φάσματος της χώρας. Έχει δε και ισχυρή πρόσβαση στο Διαδίκτυο, η οποία, ωστόσο, ευτυχώς, για την ώρα δεν αποδίδει πολιτικά –για τον απλό λόγο ότι οι Έλληνες, και κυρίως οι νέοι, δεν διαβάζουν. Σε αντίθεση με την Γαλλία, για παράδειγμα, όπου τα διαδικτυακά βοθρολύματα αποτελούν σημαντικό όπλο της πολυεκατομμυριούχου Μαρίν Λεπέν και της μαφίας της.
Υπό αυτές τις συνθήκες, τα δύο κόμματα της σημερινής εξουσίας πρέπει να εκμεταλλευθούν το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ χτύπησε ταβάνι. Όταν μετά από δύο χρόνια έξαλλου λαϊκισμού, το κόμμα παίρνει 100.000 ψηφοφόρους λιγότερους από αυτούς που είχε πάρει το 2012, αυτό σημαίνει ότι το κόμμα των συνιστωσών δεν μπορεί να πάει πιο μακρυά. Πιθανόν δε ένα κομμάτι του, το φιλικό προς το ευρώ και την ΕΕ, να αποχωρούσε για να ενταχθεί σε ένα κεντροαριστερό κόμμα εξουσίας. Κατά την γνώμη μας, στελέχη όπως οι κ.κ. Γ. Σταθάκης, Δημ. Παπαδημούλης, Γ. Δραγασάκης και, γιατί όχι, η νέα Περιφερειάρχις Αττικής Ρένα Δούρου, δεν θα έλεγαν όχι σε μία παρόμοια προοπτική, που θα είχε πλέον σαφώς και άρωμα εξουσίας.
Είναι, συνεπώς, άμεση η ανάγκη της επανασύνθεσης του κεντροαριστερού χώρου, σε νέες βάσεις και βέβαια με προοπτικές συμμετοχής στην εξουσία.
Τα πράγματα, αντιθέτως, είναι δυσκολότερα για την κεντροδεξιά και την Νέα Δημοκρατία. Στην σημερινή συγκυρία, κύριο μέλημά της θα πρέπει να είναι η παγίωση του ποσοστού της. Η λαϊκιστική και θρησκόληπτη ακροδεξιά δύσκολα πλέον μπορεί να ενσωματωθεί στον νεοδημοκρατικό χώρο. Θα συνεχίσει να παραδέρνει μεταξύ Χρυσής Αυγής, ΑΝΕΛ και ΛΑΟΣ –τρία κόμματα που είναι πιο κοντά στο ΚΚΕ παρά στην ΝΔ. Έτσι, ο μόνος χώρος με τον οποίο θα μπορούσε να συνεργασθεί η ΝΔ είναι αυτός που σήμερα εκπροσωπείται από την Δράση και άλλα φιλελεύθερα μικρά κόμματα, του οποίου η πολιτική δύναμη αντιπροσωπεύει ένα ποσοστό 1%-2%. Ωστόσο, είναι πολύ αμφίβολο αν η ΝΔ θα κάνει ανοίγματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Συμπερασματικά, λοιπόν, η όποια μεταρρυθμιστική συγκυβέρνηση στην χώρα είναι υπόθεση της κεντροαριστεράς, η οποία, επειδή στην ουσία αυτή ήταν παρούσα και στις περισσότερες μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις, διαθέτει έμπειρο στελεχιακό δυναμικό και, κυρίως, με υψηλή ευρωπαϊκή εμπειρία. Και αυτή θα είναι το μέγα ζητούμενο τα χρόνια που έρχονται.
Δημοσιέυτηκε στο europress στις 28/5
Η Ένωση Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο πολιτών, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής της το 1995 κράτησε την ίδια σταθερή θέση μη εμπλοκής στον κομματικό ανταγωνισμό σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις που διεξήχθησαν στην χώρα (1996, 2000, 2004, 2007, 2009, 2012). Την ίδια ακριβώς στάση θα τηρήσει και στις προσεχείς εκλογές της 17ης Ιουνίου ακολουθώντας τις πάγιες αρχές της που είναι:
1. Τήρηση αποστάσεων και μη εμπλοκή στον κομματικό ανταγωνισμό για την διεκδίκηση της κυβερνητικής εξουσίας. Πάγια θέση της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ είναι ότι ένα από τα κεντρικότερα προβλήματα της χώρας είναι η γενικευμένη κομματικοκρατία που δεν πρέπει όμως να ταυτίζεται με την καθόλα θεμιτή κομματική διάρθρωση του πολιτικού συστήματος σε μία Σύγχρονη Δημοκρατία. Λέμε όχι στην κομματικοκρατία, ναι υπό όρους στην κομματική Δημοκρατία εντός των ορίων του Συντάγματος τονίζοντας ότι αυτή η τελευταία πρέπει να συμπληρωθεί με νέους Διαβουλευτικούς και Συμμετοχικούς θεσμούς υπέρ της ενδυνάμωσης του Πολίτη και της Κοινωνίας Πολιτών. Ειδικά για τις κρίσιμες εκλογές της 17ης Ιουνίου θεωρούμε ως κύρια κριτήρια επιλογής κάθε λογικού και ενεργού πολίτη τα ακόλουθα:
α) Τη διασφάλιση της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ όπως και την αποτροπή κάθε πιθανότητας χρεωκοπίας του κράτους σε οποιαδήποτε μορφή. Η Παρέμβαση υποστηρίζει από την ίδρυσή της την προωθημένη ευρωπαϊκή ενοποίηση με την Ελλάδα στον κεντρικό πυρήνα των προοδευτικών δυνάμεων που θέλουν μια ισχυρή, παραγωγική, κοινωνική Ευρώπη θελκτικό παγκόσμιο πρότυπο ποιότητας ζωής στο πλαίσιο μιας ανισομερούς παγκοσμιοποίησης.
β) Την ανατροπή του γενικευμένου κομματισμού και της κομματικοκρατίας που οδήγησαν τα τελευταία χρόνια την χώρα στο χείλος της χρεωκοπίας.
γ) Την ποιότητα των προτάσεων και την σχετική αξιοπιστία δυνατότητας εφαρμογής τους προς μια νέα, αναγεννημένη Ελλάδα προς το 2021 που θα συνδυάζει ένα ριζικά διαφορετικό και ευέλικτα παραγωγικό κράτος και δημόσια διοίκηση, ένα καινοτομικό επιχειρηματικό τομέα με την προώθηση ενός «εξανθρωπισμένου» καπιταλισμού με εταιρική κοινωνική ευθύνη και μια δυνατή Κοινωνία Πολιτών με υψηλή ποιότητα ζωής για όλους τους πολίτες.
Επειδή κατανοούμε ότι καμία από τις βασικές πολιτικές δυνάμεις που διεκδικούν άμεσα την εξουσία στις εκλογές της 17ης Ιουνίου δεν συνθέτει με επάρκεια και τα 3 προαναφερόμενα κριτήρια και έως ότου επιτέλους λυθεί το ουσιαστικό πολιτικό πρόβλημα της χώρας με πλήρη ανασύνθεση των πολιτών δυνάμεων, καλούμε τα μέλη, τους φίλους αλλά και κάθε ενεργό πολίτη να ακολουθήσει την «μέθοδο της εις άτοπον απαγωγής» επιλέγοντας το «μικρότερο κακό» στις εξαιρετικά επείγουσες σημερινές συνθήκες. Αυτό σημαίνει διαφορική βαθμολόγηση των υπαρχουσών λύσεων. Βεβαίως υπάρχουν κάποιες προσπάθειες δημιουργικής πολιτικής σύνθεσης σε νεότερα κόμματα (κυρίως ΔΗΜΑΡ και Δράση) όπως και ισχυρές νησίδες πολιτικών στα κόμματα (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ) που ενδεχομένως αποτελούν ψήγματα μιας αυριανής θετικής εκπροσώπησης των βαθύτερων αναγκών της χώρας και αυτό είναι κάτι που πρέπει επίσης να σταθμίζουν οι πολίτες ως ψηφοφόροι.
2. Διεκδικούμε το δικαίωμα να ακούγονται οι απόψεις μας στο Δημόσιο Διάλογο που κορυφώνεται στον προεκλογικό αγώνα. Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ήδη από το 1997 έχει εκπονήσει ένα «Δεκάλογο Θέσεων της Κοινωνίας Πολιτών προς υιοθέτηση από τα πολιτικά κόμματα και την κυβέρνηση» που σταθερά επικαιροποιεί και προβάλλει πριν και μετά τις εκλογές.
3. Αν και ως Ένωση Πολιτών δεν εκφράζουμε συλλογικά την προτίμησή μας για συγκεκριμένα πολιτικά κόμματα και δεν παίρνουμε μέρος ως ομάδα σε εκλογές εθνικού ή τοπικού χαρακτήρα εκφράζουμε όμως παγίως την προτίμησή μας για μεμονωμένα άτομα υποψηφίους όλων των πολιτικών χώρων που έχουν αποδεδειγμένα με πράξεις και λόγια υποστηρίξει την λογική της Κοινωνίας Πολιτών. Άλλωστε όπως συνέβη και στις 5 προηγούμενες εκλογές αρκετά μέλη και φίλοι της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ συμμετείχαν στους εκλογικούς συνδυασμούς των κοινοβουλευτικών κομμάτων που έχουν γενικά εκφραστεί υπέρ της Κοινωνίας Πολιτών όπως επίσης και στους συνδυασμούς νέων κομμάτων (4 με τη ΔΗΜΑΡ, 2 με Δράση, 1 με ΣΥΡΙΖΑ).
4. Οι παραπάνω πάγιες αρχές της ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ για την μη εμπλοκή στον κομματικό ανταγωνισμό θα παραμείνουν λογικά αμετάβλητες εκτός αν επισυμβούν α) κάποια ριζική αλλαγή πανευρωπαϊκού χαρακτήρα που θα επηρεάσει τη μορφή του πολιτικού παιχνιδιού είτε β) μία εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση απειλής της εθνικής επιβίωσης που θα απαιτούσε μια άμεση πανεθνική υπερκομματική συσπείρωση για την αποτροπή εθνικής καταστροφής. Η πρώτη πιθανότητα φαντάζει προς το παρόν εξαιρετικά απομακρυσμένη. Για την δεύτερη περίπτωση ελπίζουμε ότι οι εκλογές της 17ης Ιουνίου θα λύσουν βιώσιμα το πρόβλημα της εξόδου της χώρας από την κρίση και θα απομακρύνουν την ανάγκη ενός έκτακτου εθνικού συναγερμού.
Εάν όμως δεν το κάνουν, η Ένωση Πολιτών για την ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ σε συνεργασία με άλλες ομάδες ενεργών πολιτών και πολιτικές δυνάμεις ανεξάρτητα σημερινής κομματικής ένταξης, θα κινηθεί προς την κατεύθυνση της ενεργού διαμεσολάβησης για την δημιουργία μιας γενικής πολιτικής κινητοποίησης διάσωσης και αναγέννησης της χώρας.
5. Τέλος είναι αυτονόητο ότι η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ πιστεύει ότι όλοι οι πολίτες πρέπει να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα που εκτός από δικαίωμα είναι υποχρέωση και ευθύνη. Η ψήφος παραμένει πάντα το μεγάλο όπλο του πολίτη. Θεωρητικά οι πολίτες για μια μέρα μπορούν να αλλάξουν τα πάντα. Ακόμα και μόνο στην θεωρία είναι μία δυνατότητα που βρίσκεται στην καρδιά της Σύγχρονης Δημοκρατίας.
«Συμβιωτική κοινωνία»:Μοιάζει με πλεονασμό κι όμως δεν είναι. Θα μπορούσε να είναι ένα σύνθημα, μια κραυγή. Κι όμως δεν βγαίνει, το ύφος των δύο αυτών λέξεων εκπέμπει στοχασμό κι αυτοσυγκράτηση. Τί είναι λοιπόν;
Η έκφραση κατ'αρχήν είναι του Μάουρο Μποναϊούτι και παρατίθεται στο βιβλίο του ισπανού συγγραφέα Κάρλος Τάϊμπο «η πρόταση της αποανάπτυξης», από τις «εκδόσεις των συναδέλφων». Βιβλίο τεκμηριωμένο, με ριζοσπαστικές προτάσεις, βιβλίο που σε κάνει να ξανασκεφτείς πολλά πράγματα. Ας γυρίσουμε στο θέμα μας : η συμβιωτική κοινωνία. «Η υλική αποανάπτυξη σύμφωνα με τον Μάουρο Μποναϊούτι «ή θα στηρίζεται στις ανθρώπινες σχέσεις, θα είναι συμβιωτική και πνευματική, ή δεν θα υφίσταται», γράφει ο ακριβώς ο Κάρλος Τάϊμπο.
Στην «Καθημερινή της Κυριακής», της 27ης Απριλίου 2014, σε ένα αφιέρωμα του Πάσχου Μανδραβέλη στο «παλιό αίτημα της ανανέωσης», με αναφορές στη γενιά του '30 και στον Γιώργο Θεοτοκά διαβάζω τη ρήση του Γ. Θεοτοκά: «Το πνεύμα πρώτα, ο άνθρωπος πρώτα κι όλα τα άλλα έρχουνται μετά».
Γιατί σήμερα όλα αυτά, γιατί αυτή η ανάγκη επιστροφής στον άνθρωπο; Τί μας κάνει σήμερα να ξανασκεφτόμαστε τα βασικά; Μα προφανώς το τραγικό αδιέξοδο που ζούμε. Ανοίξτε την οποιαδήποτε εφημερίδα ή περιοδικό, την όποια ισοσελίδα, κάντε μια ήρεμη συζήτηση με φίλους, με συγγενείς, θα δείτε ότι το κύριο αίτημα είναι πλέον η νέα ισορροπία, το αίτημα της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας, μια νέα σχέση του ανθρώπου με την εξουσία, αλλά και με τη φύση και βεβαίως μια νέα σχέση μεταξύ μας. Μια νέα κοινωνία. Ολα τα άλλα είναι πάντα σημαντικά (οικονομία, ιδεολογία, οικογένεια, κοκ) αλλά το κύριο είναι ο άνθρωπος, ακριβώς αυτός που ξεχάστηκε. Χάριν της ευημερίας, της κατανάλωσης, της διαφήμισης, της εύκολης ζωής, της ανεμελιάς; Μάλλον, αλλά η κρίση που ζούμε έχει το θετικό ότι μας βάζει να ξανασκεφτούμε τα κύρια: χωρίς δικαιοσύνη, ισορροπία, αρχές, αξίες, ποιότητα ζωής, προστασία των κοινών αγαθών, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε. Αν δεν δράσουμε τώρα, η καταστροφή θα έλθει και θα είναι αποτέλεσμα της δικής μας απερισκεψίας. Ο καπιταλισμός είναι όντως δημιουργικός μέσα στην καταστροφική του μανία και διογκώνοντας συνεχώς τις ανισότητες, θέτει το ερώτημα: η οικονομία στην υπηρεσία της κοινωνίας ή συνέχιση αυτού του απαράδεκτου συστήματος που φτιάξαμε και μέσα στο οποίο ζούμε σήμερα; Δεν πρόκειται για επιστροφή στα παλαιο-κομμουνιστικά συνθήματα, πρόκειται αντίθετα για στροφή στον άνθρωπο και στον ανθρωπισμό, αφού είναι το μόνο που μπορεί να μας ενώσει, να μας κάνει να συζητήσουμε, να σκεφτούμε τους κανόνες που λείπουν ή που δεν εφαρμόζονται.
Η αναπόφευκτη αλλαγή της οικονομίας, της κοινωνίας, των προτεραιοτήτων, της πολιτικής ζωής συνδέεται με την αναγκαιότητα ειλικρινούς απάντησης στην κρίση. Συνεπώς η προσπάθεια ανασυγκρότησης δεν μπορεί να θεωρηθεί μια διαδικασία ξεκομμένη από το τεράστιο αυτό θέμα. Δεν είναι όλα περασμένα-ξεχασμένα. Εδώ που φτάσαμε, είναι αυτονόητο ότι πρέπει να μιλούμε για κάτι το πραγματικά νέο, ριζοσπαστικό, αυθεντικό και γνήσιο. Το ποιοί θα το εκφράσουν θα φανεί , οι καιροί απαιτούν τεκμηριωμένες προτάσεις, ενώ οι κρίσεις συνήθως δημιουργούν απρόβλεπτες καταστάσεις.
Το νέο πρόταγμα θα είναι αυτό, πρώτα απόλα ο άνθρωπος. Κι αυτό σημαίνει εμπιστοσύνη, συμπόνια, κατανόηση, ενδιαφέρον για τον διπλανό χωρίς διακρίσεις. Να συζητούμε αλλά και να ακούμε τον άλλον, είναι σημαντικό να ακούμε όταν μας μιλά κάποιος: «Του λόγου μέτρον ουχ ο λέγων, αλλ' ο ακούων» έγραφε ο Πλάτωνας και ορθά μας το θυμίζει ο Ε. Σπύρου στο περιοδικό «ΝΑΙ»
«Εκούσια απλότητα», όπως λέει ο Κάρλος Τάϊμπο, συνολική αναθεώρηση και μεταμόρφωση. Ζούμε όντως μια μετάβαση και η τεχνολογία κάθε μέρα αλλάζει τα δεδομένα. Θεωρώ ότι «το παλιό σύστημα πεθαίνει και το νέο θα γεννηθεί μέσα από κρίσεις και ταραχές. Μια μεγάλη αλλαγή νοοτροπιών και αντιλήψεων είναι αναγκαία για να παράσουμε στη νέα μορφή της κοινωνικής οργάνωσης που θα βασίζεται σε μια άλλη ισορροπία ανάμεσα στο είναι και στο έχω. Η «ανθρώπινη διάσταση» τίθεται πλέον στο κέντρο του κοινωνικού ενδιαφέροντος, η παγκοσμιότητα, η ανθρωπότητα έχει σίγουρα περισσότερο μέλλον από την ασύμμετρη παγκοσμιοποίηση που ζούμε και η ποιότητα της ανάπτυξης πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο δημόσιας διαβούλευσης αφού το αδιέξοδο είναι ορατό. Στη νέα της εργασία η αμερικανίδα φιλοσόφος Martha Nussbaum προτείνει μια «ζωή ανθρωπίνως αξιοπρεπή» και μια σειρά από σημεία που μπορούν να αποτελέσουν σχετικά θεσμικά ερείσματα. (βλ. Le Monde, 31 Αυγούστου 2012, βιβλιοπαρουσίαση του νέου της βιβλίου με τίτλο «Creating capabilities. The Human Development Approach »(βλ. Αθανάσιος Θεοδωράκης, «Εξαιρετικώς επείγον. Πολιτεία και δημοκρατία ανιθρωπιάς», εκδόσεις Μανιφέστο).
Δημοσιεύτηκε στο metarithmisi.gr stiw 30/4
Τις τελευταίες μέρες, με αφορμή το ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ, εκτυλίσσεται (ή, ορθότερα, μαίνεται) στα media μια συζήτηση για τη μειονότητα της Θράκης. Δυστυχώς η συζήτηση αυτή, από πλευράς όσων την υποκινούν, πρωτοστατούσης της ΝΔ, διεξάγεται με όρους επικίνδυνους και βλάπτει όλους: τη μειονότητα, τα δικαιώματα, τον δημόσιο διάλογο, τη δημοκρατία.
Η άποψή μου, την οποία έχω διαμορφώσει και εκφράσει εδώ και χρόνια, μπορεί να συνοψιστεί, επί του πρακτέου, στο εξής: Αν γίνουν μερικές διορθωτικές κινήσεις σχετικά με τα μειονοτικά στη Θράκη, η Ελλάδα θα μπορέσει να αφήσει πίσω της πολλά από τα προβλήματα για τα οποία είναι συνυπεύθυνη μαζί με την Τουρκία και το μέλλον να είναι καλύτερο, σε καιρούς χαλεπούς για όλους τους πολίτες της, μειονοτικούς και μη.
Για να συμβεί όμως αυτό, πρέπει το ελληνικό κράτος να πάψει να αντιλαμβάνεται τη μειονότητα ως πεδίο άσκησης πολιτικών «εκτάκτου ανάγκης» ή ειδικού χειρισμού και να την εντάξει σταδιακά στις κανονικές δημόσιες πολιτικές ενός ευνομούμενου κράτους.
Τα βασικά πεδία στα οποία χρειάζονται επιτακτικά αλλαγές είναι τα εξής:
1. Η μειονοτική εκπαίδευση, η οποία, παρά τα κεκτημένα του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων, συνεχίζει να βρίθει αναχρονισμών. Ουσιαστικά πρέπει να την ξαναστήσουμε σχεδόν από την αρχή με ένα νέο, σύγχρονο νομικό πλαίσιο· η κεκτημένη εμπειρία, μέχρι σήμερα, δίνει αυτή τη δυνατότητα.
2. Ο θρησκευτικός αρχηγός της μειονότητας, ο μουφτής, ο οποίος διορίζεται με δεκαετή θητεία από την κυβέρνηση. Την ίδια στιγμή, λειτουργούν οι δύο εκλεγμένοι από τη μειονότητα μουφτήδες, φορείς ακραίων τουρκικών εθνικιστικών και συντηρητικών θέσεων. Μοναδική διέξοδος, εδώ, είναι η διάκριση των λειτουργιών μεταξύ ιερωμένου και δικαστή με νόμο του κράτους. Δεν γίνεται και τα δύο σε ένα πρόσωπο, για ένα σύγχρονο κράτος. Καθαρές κουβέντες... Η διάκριση αυτή θα δώσει τη δυνατότητα στην κοινότητα να εκλέγει τον θρησκευτικό της αρχηγό, ο οποίος δεν θα μπορεί να είναι δικαστής. Οι δικαστές δεν εκλέγονται στα σύγχρονα πολιτεύματα.
3. Τρίτο ζήτημα, παρεπόμενο του προηγουμένου. Στη Θράκη πρέπει να βρούμε τον πιο πρόσφορο τρόπο να καταργηθεί ο ισλαμικός νόμος, η Σαρία. Σήμερα, ο (διορισμένος) μουφτής -ως ιεροδίκης - δικάζει υποθέσεις οικογενειακού και κληρονομικού δικαίου, σύμφωνα με διατάξεις του ισλαμικού δικαίου, με αποκρουστικά αποτελέσματα σε βάρος της αρχής της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων του παιδιού. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί.
4. Τα μειονοτικά βακούφια. Τα κοινοτικά ιδρύματα - η περιουσία της μουσουλμανικής κοινότητας - διέπονται από το απόλυτο θεσμικό χάος με μόνο στόχο να μην ελέγχονται από τη μειονότητα. Το αποτέλεσμα είναι απολύτως αδιαφανείς διαδικασίες και ακροβασίες σε ό,τι αφορά τη διαχείρισή τους. Το καθεστώς αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα.
5. Τέλος, υπάρχει το ζήτημα των μειονοτικών σωματείων: την ίδια στιγμή που τα ελληνικά δικαστήρια απαγορεύουν την εγγραφή του καταστατικού τους εξαιτίας του επιθέτου «τουρκικός-ή» στον τίτλο τους, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει αποφανθεί ότι τα σωματεία πρέπει να εγγραφούν ως έχουν. Η κατάσταση αυτή οξύνει τα πνεύματα στη Θράκη. Ας εφαρμοστούν επιτέλους οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Ετσι δεν μπορεί να συνεχίζουμε.
Το βασικό συνολικό πρόβλημα στη Θράκη, η επίλυση του οποίου θα απελευθερώσει δυναμικές χειραφέτησης στα παραπάνω επιμέρους, είναι η αλλεργία που προκαλεί στο ελληνικό κράτος η χρήση του όρου «τουρκικός» από τους μειονοτικούς που το επιθυμούν και είναι η πολύ μεγάλη πλειοψηφία της μειονότητας. Αυτή αποδίδεται στο ότι η Ελλάδα νιώθει την απειλή πως τυχόν αναγνώριση της δυνατότητας των ανθρώπων να αυτοπροσδιορίζονται όπως θέλουν ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για την αναγνώριση «εθνικής μειονότητας». Για τον λόγο αυτόν υπάρχει χαρά όταν κάποιος αυτοαναγνωρίζεται ως «Πομάκος» ή «Τσιγγάνος» και κατήφεια όταν αυτοαναγνωρίζεται ως «Τούρκος».
Ο φόβος αυτός, όταν έχεις απέναντί σου την Τουρκία, είναι σε έναν βαθμό κατανοητός. Ομως αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται να αναγνωρίσει νομικά καμία εθνική ή τουρκική μειονότητα, και για τον λόγο αυτόν δεν τίθεται κανένα ζήτημα αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης. Αλλο είναι το κρίσιμο, το οποίο καμία Λωζάννη δεν απαγορεύει: κάθε άνθρωπος να προσδιορίζεται όπως θέλει, χωρίς φραγμούς, και να ονομάζει όπως θέλει τα σωματεία του, αρκεί φυσικά αυτά να σέβονται τους νόμους και το Σύνταγμα.
Αυτό είναι και το κλειδί για τη λύση του μειονοτικού στη Θράκη. Οι άνθρωποι να αυτοπροσδιορίζονται όπως νομίζουν - Τούρκοι, Τσιγγάνοι, Πομάκοι - και θα είναι ικανοποιημένοι για (το γεγονός ότι δεν στριμώχνονται για) αυτό. Να αυτοπροσδιορίζονται όμως, όχι επειδή έτσι χρηματοδοτεί το τουρκικό προξενείο της Κομοτηνής, το τοπικό γραφείο Πολιτικών Υποθέσεων του ΥπΕξ ή διάφοροι μανδαρίνοι και τα δημιουργήματά τους ένθεν και ένθεν, αλλά επειδή έτσι το ζητάει η ψυχή τους.
Ετερον εκάτερον...
Δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ στις 27/4
Μπορεί οι απόψεις του ΣΥΡΙΖΑ στα οικονομικά να βρίσκονται κάπου στις παρυφές της Λίθινης Εποχής, όμως οι απόψεις του στα μειονοτικά θέματα βρίσκονται στο mainstream της δυτικοευρωπαϊκής κουλτούρας -κάτι που, δυστυχώς, δεν μπορεί να ειπωθεί για τα υπόλοιπα ελληνικά κόμματα και ιδιαίτερα για την Νέα Δημοκρατία.
Δεν θα σχολιάσω το θέμα της τοποθέτησης και μετά απόσυρσης της υποψηφιότητας της κ. Σουλεϊμάν Σαμπιχά.
Εκεί υπεισέρχονται διάφορες πολιτικές σκοπιμότητες. Αυτές, όμως, που ήταν εντυπωσιακές για Έλληνα πολιτικό, ήταν οι δηλώσεις του υποψηφίου του ΣΥΡΙΖΑ καθηγητή Δημήτρη Χριστόπουλου για τα μειονοτικά θέματα. Όπως πολύ σωστά παρατήρησε στις δηλώσεις του, η πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων όλα τα χρόνια δεν είχε ποτέ καμία σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά ήταν πάντοτε η έκφραση των κρατικών συμφερόντων, έτσι όπως τα προσδιόριζε η ΕΥΠ και το ΥΠΕΞ.
Το πιο χαρακτηριστικό, φυσικά, ήταν ο τραγέλαφος της ονομασίας. Όταν για πολλά χρόνια ο κυριότερος εχθρός της Ελλάδας ήταν η κομμουνιστική απειλή και οι σχέσεις με την Τουρκία ήσαν εξαιρετικές, τότε το ελληνικό κράτος επέβαλλε δια ροπάλου την ονομασία «Τούρκος» στους μειονοτικούς. Όταν αργότερα, λόγω Κυπριακού κυρίως, οι σχέσεις με την Τουρκία χάλασαν, η μειονότητα αίφνης μεταβλήθηκε σε «μουσουλμανική», με την περαιτέρω απίστευτη διάκριση σε «τουρκογενείς, πομάκους και τσιγγάνους»!
Ανασύρθηκε, με άλλα λόγια, από το οπλοστάσιο της μεσαιωνικής ρητορικής ο όρος «γένος», προκειμένου να αποφευχθεί ο χαρακτηρισμός, απλά και ξάστερα, «Τούρκος» για τον μειονοτικό της Θράκης. Όσο δε για τα άλλα «γένη» που συνιστούν τη «μουσουλμανική» μειονότητα, το όλο θέμα θα μπορούσε να είχε λυθεί με τον απλούστερο τρόπο, δηλαδή με μία απογραφή στην οποία θα δινόταν στους ερωτώμενους η επιλογή του προσδιορισμού της εθνοτικής τους ταυτότητας. Όμως κάτι τέτοιο φυσικά θα ήταν αδιανόητο για ένα κράτος όπως το ελληνικό, το οποίο έχει a priori αποφανθεί ότι στην επικράτεια του δεν ζουν άλλες εθνότητες .
Φυσικά η χρήση «γενεαλογικών» μεσαιωνικών προσδιορισμών, έτσι ώστε να αποφευχθεί το πικρό ποτήρι του εθνοτικού πρσδιορισμού, είναι κάτι που το ελληνικό κράτος εφαρμόζει εξαιρετικά επιλεκτικά. Δεν το εφαρμόζει π.χ. ποτέ για τις ελληνικές μειονότητες που ζουν εκτός των συνόρων της χώρας. Έτσι δεν γίνεται ποτέ λόγος για τους «ελληνογενείς» της Αλβανίας. Αυτό που ακούμε πάντα -και πολύ σωστά- είναι για τους «Έλληνες μειονοτικούς» της Αλβανίας.
Πόσες, αλήθεια, καταδίκες ακόμα θα χρειαστούν από το ευρωπαϊκό δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και πόσοι ακόμα εξευτελισμοί των Ελλήνων διπλωματών σε διεθνή συνέδρια, προτού το ελληνικό κράτος υιοθετήσει μία σύγχρονη, λογική και πεφωτισμένη πολιτική στο θέμα των εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων που ζουν στη χώρα;
Προς το παρόν, μας παρηγορεί το γεγονός ότι ένα ελληνικό κόμμα δίνει περίοπτη θέση και προβάλλει τις απόψεις ενός εξαιρετικού επιστήμονα και γνώστη του θέματος, όπως του Δημήτρη Χριστόπουλου -κάτι που δυστυχώς δεν τόλμησε να κάνει ούτε καν το Ποτάμι, όταν προέκυψε κάποιο ανάλογο θέμα με τις δηλώσεις του Νίκου Δήμου.
Δημοσιεύτηκε στο protagon στις 23/4
Για άλλη μία φορά ένα θέμα που αφορά τη μειονότητα στη Θράκη βρίσκεται στη δίνη του κυκλώνα. Για άλλη μία φορά όλοι γίνονται ειδικοί και εκφράζουν με πάθος βεβαιότητες. Για άλλη μία φορά ένα θέμα που διχάζει κεφαλαιοποιείται από τους εκατέρωθεν εθνικισμούς. Κατά τη γνώμη μου, η χειρότερη υπηρεσία προς τη μειονότητα, προς ολόκληρη την κοινωνία στη Θράκη και την ελληνική κοινωνία στο σύνολό της είναι τούτο: να γίνονται τα δύσκολα θέματα αρμονικής ένταξης συνθήματα, χάρτινο σημαιάκι και κομματικό καρφιτσάκι στο πέτο.
Για να ζήσουν αρμονικά στους κόλπους της κυρίαρχης κοινωνίας οι μειονότητες παντού στον κόσμο χρειάζεται να κατακτηθούν σχέσεις εμπιστοσύνης. Αντί γι' αυτό όμως συνήθως η κάθε πλευρά ρίχνει το φταίξιμο της έλλειψης εμπιστοσύνης στον «άλλον» της αντίπερα όχθης. Ετσι τα χρόνια περνούν και τα προβλήματα, αντί να λύνονται, γίνονται ακόμη πιο δύσκολα. Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης προϋποθέτει την εγκατάσταση πρακτικών διαλόγου, τη δέσμευση σε μια μακρόχρονη διαδικασία εξεύρεσης λύσεων, όπου ο καθένας θα αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί και θα εργαστεί προς μια κατεύθυνση αμοιβαίων συμβιβασμών, χωρίς χαμένους και κερδισμένους.
Οι μειονότητες - και προφανώς και η μειονότητα στη Θράκη - δεν μπορούν να ενταχθούν αρμονικά στην κυρίαρχη κοινωνία αν απεμπολήσουν την ταυτότητά τους. Και οι ταυτότητες στην ύστερη νεωτερικότητα που ζούμε είναι πολλαπλές, αντιφατικές και συχνά αντικρουόμενες. Εξίσου όμως δεν μπορούν να ενταχθούν αν δεν ισχυροποιηθεί η ιδιότητα του πολίτη, με όλα τα δικαιώματα και όλες τις υποχρεώσεις που αυτό συνεπάγεται.
Παντού στον κόσμο για τις κοινωνικές ομάδες που βιώνουν διχασμούς είναι απαραίτητες διαδικασίες επίλυσης των διαφορών, τόσο από πάνω προς τα κάτω με πολιτικές αποφάσεις, εξίσου όμως και από κάτω προς τα πάνω με τη συμμετοχή όλων στον διάλογο και στη διαπραγμάτευση. Στη Θράκη είναι πολλή ακόμη η δουλειά που πρέπει να γίνει και στα δύο αυτά πεδία, στο εσωτερικό της μειονότητας όσο και της πλειονότητας και παράλληλα στις μεταξύ τους σχέσεις.
Εχοντας δουλέψει πάνω από 15 χρόνια στη Θράκη με αντικείμενο τα θέματα εκπαίδευσης και ένταξης της μειονότητας, μπορώ να μιλήσω για το επίπεδο που αφορά τις από κάτω προς τα επάνω διαδικασίες και να διαβεβαιώσω τον κάθε δύσπιστο αναγνώστη ότι η εγκατάσταση πρακτικών διαλόγου μαθαίνεται από την πολύ μικρή ηλικία. Τα παιδιά μαθαίνουν να κάνουν γέφυρες ανάμεσα στις διαφορετικότητες και το πετυχαίνουν πολύ αποτελεσματικά. Αντλώντας από στοιχεία της σχολικής χρονιάς 2012-13, επτάμισι χιλιάδες παιδιά σχολικής ηλικίας (από σύνολο σχεδόν 14.000) συμμετείχαν σε μαθήματα ελληνικής γλώσσας και σε δημιουργικές δραστηριότητες που οργανώνει το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης των Παιδιών της Μουσουλμανικής Μειονότητας στη Θράκη. Πολλοί γονείς (κυρίως μητέρες των παιδιών) μετείχαν σε μαθήματα ελληνικών που τα ζήτησαν οι ίδιες. Η γνώση της γλώσσας του τόπου όπου ζουν είναι απαραίτητη ώστε οι μειονότητες να μπορούν να έχουν φωνή.
Τα παιδιά, όταν μάλιστα βρίσκονται σε κοινές δραστηριότητες μεταξύ μειονότητας και πλειονότητας, κάνουν πράξη τη συμβίωση. Πηγαίνουν πέρα από διχαστικά στερεότυπα, οξύνουν τον αναστοχασμό και την ενσυναίσθηση. Αυτές είναι ιδιότητες που αν δεν κατακτηθούν ποτέ μειονότητα και πλειονότητα δεν θα πορευθούν δημιουργικά μαζί. Θα ήθελα να δώσω ένα πολύ εύγλωττο παράδειγμα από αυτή τη διαδικασία εκμάθησης της συμβίωσης και της συνεργασίας. Στην κατασκήνωση που γίνεται το καλοκαίρι στις όχθες του Νέστου μετέχουν παιδιά και νέοι μειονότητας και πλειονότητας μαζί. Το πρόγραμμα το καταρτίζουν μαζί εμψυχωτές επίσης μειονότητας και πλειονότητας. Πολλοί από αυτούς έχουν συμμετάσχει σε μαθήματα και δραστηριότητες του Προγράμματος όταν ήταν παιδιά. Στις κατασκηνώσεις αυτές τα παιδιά κολυμπούν, κάνουν ομαδικά παιχνίδια, ανακαλύπτουν τη φύση, φτιάχνουν κατασκευές από φυσικά υλικά, παίζουν μουσική αλλά πάνω από όλα βιώνουν τη δημιουργική συμβίωση, τη συνεργασία και τη συμμετοχή. Στο τέλος της κατασκήνωσης το κάθε παιδί φτιάχνει από μια αποχαιρετιστήρια ζωγραφιά. Ενα κοριτσάκι της μειονότητας πέντε χρόνων ζωγράφισε πρόπερσι με πολλά χρώματα γραμμές και καμπύλες που αλληλοτέμνονται. Οταν τη ρώτησαν τι δείχνει η ζωγραφιά, απάντησε: «Το όλον».
Συμπέρασμα: Η ενδυνάμωση της μειονότητας, η χειραφέτησή της από τους εκατέρωθεν εθνικισμούς, η οικοδόμηση της εμπιστοσύνης και η αξιοποίηση των διαφορών είναι ο μόνος δρόμος που εξασφαλίζει το δημιουργικό μέλλον της Θράκης. Αυτό είναι έργο που δεν μπορεί να το κάνει ούτε η μειονότητα ούτε η πλειονότητα μόνη της. Είναι ένας χορός που χορεύεται από δύο.
Δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ στις 27/4
Ο όρος «βαριά βιομηχανία», παραπέμπει κατά τον πρωθυπουργό κ. Σαμαρά, σε κάτι μουγκό, σε κάτι απρόσωπο. Έτσι ακριβώς αναφέρθηκε στο συνέδριο στο Μέγαρο Μουσικής, σε ομιλία του για τον τουρισμό, μπροστά σε εκπροσώπους τουριστικών επιχειρήσεων, την Τετάρτη, 30 Απριλίου.
Η έκφραση αυτή, από τα υπεύθυνα χείλη του πρωθυπουργού της Ελλάδος, είναι απαξιωτική για την όποια βιομηχανία έχει μείνει στην Ελλάδα, τρομάζει σαφώς και πιθανούς επενδυτές ή βιομήχανους Έλληνες, που ίσως σκέφτονται να επενδύσουν στην Ελλάδα, αλλά και Ευρωπαίους ή Ασιάτες βιομήχανους. Με ποια προοπτική να έρθουν στην Ελλάδα; ΄Οταν μια τέτοια δημόσια αναφορά του πρωθυπουργού στιγματίζει, κατά κάποιο τρόπο, την κοινωνία της βιομηχανίας;
Ο κύριος Σαμαράς μάλλον δεν έχει επισκεφθεί σύγχρονες βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Δεν είχε, ίσως, δυστυχώς, τη δυνατότητα να αποκτήσει σχετικές παραστάσεις. Παρόλο που ακόμα υπάρχουν και στην Ελλάδα πολύ αξιόλογες βιομηχανικές μονάδες αλλά και εργαζόμενοι εκεί. Αυτοί οι επιχειρηματίες, οι υπάλληλοι και εργάτες της ελληνικής βιομηχανίας, είναι το περιεχόμενο του απρόσωπου; Όχι βέβαια, και πρόσωπο έχουν και όνομα. Και υπόληψη.
Ε, λοιπόν ναι, ζηλεύω τους Γερμανούς, που η πρωθυπουργός τους, η κυρία Μέρκελ, πηγαίνει ανελλιπώς, κάθε έτος, στη βιομηχανική έκθεση του Αννόβερου, δίνει πρώτη το παρόν, συνομιλεί με ευρευνητές και με βιομήχανους για τις νέες τεχνολογίες, παίρνει μηνύματα για να τα περάσει στα υπουργεία της. Έτσι δημιουργείται πολιτικό και κοινωνικό κλίμα για την περιπόθητη ανάπτυξη. Έτσι μειώνεται η ανεργία, σε αντίθεση με την Ελλάδα.
Τι σήμα παίρνουν άραγε, από την αναφερθείσα φράση του πρωθυπουργού, τα νέα παιδιά που σπουδάζουν στα Πολυτεχνεία και σε Τεχνικές Σχολές, αλλά και σε Πανεπιστήμια, με τη θέληση να διαπρέψουν σε δοκιμασμένες, αλλά και σε νέες τεχνολογίες, οι οποίες, ναι, εφαρμόζονται και στη βιομηχανία; Ή να πάρουν τα ματια τους και να σηκωθούν να φύγουν;
Τι αποτυπώνει άραγε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα της Ελλάδος, που συζητήθηκε έντονα στη Βουλή, σχετικά με τη βιομηχανία; Έχει εγκαταλειφθεί κάθε ιδέα ανάκαμψης και εκμοντερνισμού της ελληνικής βιομηχανίας; Έτσι φαίνεται. Καμία σχετική πινελιά αισιοδοξίας από τον πρωθυπουργό. Οι όποιες ελπίδες, λοιπόν, επαφίενται στις υπηρεσίες, και δη στον τουρισμό.
Η ιδέα ότι ένα κράτος μέσα στη Ευρώπη, με τη δομή και με τον πληθυσμό της Ελλάδος, δεν χρειάζεται βιομηχανική παραγωγή, είναι απατηλή. Μικρές και μεγάλες χώρες, εντός και εκτός του ευρώ, που ευημερούν, έχουν σοβαρή βιομηχανία. Από τη Δανία, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία, την Τσεχία μέχρι την Ελβετία, όλες. Για να μην αναφερθώ στη Νότιο Κορέα η στη Νότιο Αφρική.
Κλείνω με μια ιστορική αναδρομή στην Αγγλία, στο έτος 1980. Όταν τα πράγματα δεν πήγαιναν καθόλου καλά, στην εκεί οικονομία, αρκετοί πολιτικοί είχαν προτείνει στροφή αποκλειστικά στις υπηρεσίες. Οι μάχες με τα συνδικάτα ήταν στο ζενίθ.
Αλλά ύψωσαν την φωνή τους, ευτυχώς για την Αγγλία, και άλλοι με αντίθετη γνώμη, όπως ο διοικητής της GEC, λόρδος Winstock.
«Τι θα κάνει ο τομέας παροχής υπηρεσιών, είπε, εάν δεν θα έχουμε βιομηχανική παραγωγή; Κατά πάσαν πιθανότητα θα γίνουμε υπηρέτες αυτών, που θα είναι σε θέση να παράγουν αξιόλογα προϊόντα. Εμείς θα ταΐζουμε τους φύλακες του Πύργου του Λονδίνου. Θα είμαστε γραφικοί».
Η Αγγλία άλλαξε ρότα. Με την κυβέρνηση της Θάτσερ. Η οποία έφερε αξιολογότατες επενδύσεις στη βιομηχανία της Αγγλίας από την Ιαπωνία αρχικά, και μετά και από τη Γερμανία.
Τα συμπεράσματα για την Ελλάδα, δικά σας.
Υποσημείωση: Κύριε Σαμαρά, εάν θέλετε να επισκευθείτε σύγχρονες, διόλου «μουντές», βιομηχανικές μονάδες στη Γερμανία, έχω άμεση πρόσβαση σε πολλούς τομείς. Μπορώ να σας βοηθήσω. Παρόλο που, μάλλον, δεν χρειάζεστε τη δική μου βοήθεια, υπάρχει και ο απεσταλμένος της κυρίας Μερκελ, ο κύριος Fuchtel, που πιστεύω πως θα σας εξυπηρετήσει σχετικά, εάν το θέλετε.
Δημοσιεύτηκε στο protagon την 1/5
