Friday, 03 May 2024
Τα άρθρα Μελών και Φίλων της Παρέμβασης, όπως δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και διεθνή τύπο.
Για να δείτε τα άρθρα ανά συγγραφέα, πατήστε εδώ .
Η υποστήριξη των ασθενών που έχουν νοσήσει από καρκίνο κατά την επάνοδο στην εργασία τους γίνεται πλέον ένα μαζικό διακύβευμα για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάθε χρόνο, οι διαγνώσεις νέων περιστατικών καρκίνου στην Ευρώπη εκτιμάται ότι ανέρχονται σε 3,4 εκατομμύρια. Περίπου το ήμισυ των ατόμων που διαγιγνώσκονται με καρκίνο βρίσκεται σε ηλικία εργασίας.
Την ίδια στιγμή, έχουμε ραγδαία μείωση της θνησιμότητας, καθώς ο καρκίνος μετατρέπεται σταδιακά σε μια χρόνια πάθηση και κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις (έγκαιρη διάγνωση) αποκτά ιάσιμη μορφή, ιδίως στις περιπτώσεις του καρκίνου του μαστού για τις γυναίκες, και του καρκίνου του προστάτη για τους άντρες. Όσον αφορά ειδικότερα στον καρκίνο του μαστού, που είναι ο πιο κοινός καρκίνος στις γυναίκες σε όλο τον κόσμο και αντιπροσωπεύει περίπου το 12% των νέων περιπτώσεων και το 25% των συνολικών περιπτώσεων καρκίνου στις γυναίκες, έχει ποσοστό επιβίωσης 87% τα πρώτα 5 έτη από τη διάγνωση.
Αυτά ακριβώς τα θέματα πραγματεύεται μια πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA), με τίτλο «Αποκατάσταση και επιστροφή στην εργασία μετά τον καρκίνο — εργαλεία και πρακτικές» / «Rehabilitation and return to work after cancer — instruments and practices» (2018). Η έρευνα παρέχει μια εικόνα των ζητημάτων που αφορούν την αποκατάσταση και την επιστροφή στην εργασία έπειτα από διάγνωση καρκίνου, καθώς και των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τόσο οι εργαζόμενοι που έχουν προσβληθεί από καρκίνο όσο και οι εργοδότες τους. Επιπλέον, η έκθεση παρουσιάζει συστάσεις για μέσα, πρακτικές, πολιτικές και παρεμβάσεις για την επιτυχή υποστήριξη της επιστροφής στην εργασία των εργαζομένων που έχουν προσβληθεί από καρκίνο.
Μια περίπλοκη και πολυεπίπεδη σχέση
Παρότι η διαχείριση του καρκίνου έχει βελτιωθεί και ο συνολικός αριθμός ατόμων που επιβιώνουν από τον καρκίνο αυξάνεται, οι εργαζόμενοι που έχουν προσβληθεί από καρκίνο αναφέρουν ότι ο καρκίνος και η θεραπεία του έχουν διάφορες επιπτώσεις στην υγεία τους, συμπεριλαμβανομένων ψυχολογικών, νοητικών και σωματικών που μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα εργασίας τους, δυσχεραίνοντας περισσότερο την παραμονή ή την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας. Είναι σημαντικό να διευκολυνθεί η αποκατάσταση τους, τόσο για την προώθηση της ευημερίας αυτής της ευάλωτης ομάδας όσο και για τη μείωση των σχετικών κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων. Στην έρευνα του EU-OSHA διαπιστώθηκε ότι, ενώ υπάρχουν μέτρα για τις μυοσκελετικές παθήσεις και τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το στρες, υπάρχουν λιγότερα μέτρα επανένταξης στην εργασία για τους εργαζομένους που πλήττονται από καρκίνο.
Μετα-αναλύσεις διεθνών μελετών από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και άλλες χώρες έδειξαν ότι το ποσοστό ανεργίας μετά από καρκίνο αυξάνεται και μάλιστα, όσο αφορά στις γυναίκες που έχουν νοσήσει από καρκίνο του μαστού, το ποσοστό είναι υψηλότερο μετά τον καρκίνο του μαστού από ό, τι μετά άλλους καρκίνους (35,6 vs 31,7%). Ακόμη, ένας σημαντικός αριθμός από τις γυναίκες που πέτυχαν να επιστρέψουν στην εργασία, βιώνουν έλλειψη υποστήριξης από τους συναδέλφους ή τον εργοδότη τους και διακρίσεις, καθώς στιγματίζονται μετά τον καρκίνο με μείωση των ευθυνών τους, στασιμότητα μισθού, ανακοπή της εξέλιξης της σταδιοδρομίας τους.
Η επιστροφή των εργαζομένων στην εργασία μετά από έναν καρκίνο είναι ύψιστης σημασίας, διότι ενισχύει την ποιότητα ζωής, την οικονομική ανεξαρτησία και τη μείωση του κοινωνικού κόστους. Όμως, είναι μια περίπλοκη διαδικασία, η οποία απαιτεί μια σειρά βημάτων που πρέπει να ακολουθηθούν, και κυρίως, συνδυασμένη δράση και συνεργασία.
Γι' αυτό το λόγο, το αναδυόμενο ζήτημα της αποκατάστασης και της επανόδου στην εργασία των εργαζομένων με καρκίνο αποκτά πολυεπίδεδα χαρακτηριστικά, αφορώντας από ιδέες για διευκολύνσεις εργασιακού χαρακτήρα για τη σταδιακή πλαισίωση του ωραρίου εργασίας, την παροχή κατάρτισης και σχεδίων επιστροφής, τη βελτίωση της επικοινωνίας με τους συναδέλφους, την παροχή ενημέρωσης μέσω τηλεφώνου, διαδικτυακά ή με τη μορφή έντυπου υλικού, μέχρι τη δυνατότητα αλλαγής πόστου και θέσης στην εταιρία και κυρίως, την απάλειψη φαινομένων άμεσης ή έμμεσης διάκρισης στα εργασιακά καθήκοντα.
Ανάγκη συνεργασίας των επιχειρήσεων με τους ενδιαφερομένους
Η συνεργασία των επιχειρήσεων με τον εργαζόμενο που έχει νοσήσει και την οικογένειά του, τους προϊσταμένους τμημάτων και τους συναδέλφους, τα αρμόδια τμήματα ανθρώπινου δυναμικού, τους γιατρούς εργασίας και τους ειδικούς σε θέματα επαγγελματικής αποκατάστασης, τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, τους συλλόγους ασθενών με καρκίνο και άλλες ΜΚΟ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και έχει θετικές επιπτώσεις στη διαδικασία της επιστροφής στην εργασία.
Η ευαισθητοποίηση των εμπλεκομένων στην ανάπτυξη και την εφαρμογή ενός συστήματος αποκατάστασης και επανόδου στην εργασία αποτελεί μείζονα πρόκληση, καθώς τα συμφέροντα, οι ανάγκες και οι ρόλοι τους διαφέρουν σημαντικά. Είναι, ωστόσο, ένας κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας. Ο χώρος εργασίας πρέπει να είναι το κεντρικό σημείο κάθε συστήματος επιστροφής στην εργασία μετά τον καρκίνο. Η νοοτροπία και ο πολιτισμός της εταιρείας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις της επιστροφής.
Σε μια εποχή που πολλές επιχειρήσεις προβάλλουν τις πρωτοβουλίες κοινωνικής υπευθυνότητας, η οργάνωση της επανόδου στην εργασία των εργαζομένων που έχουν νοσήσει από καρκίνο αναδεικνύεται σε ένα πεδίο όπου όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές κερδίζουν. Κοστίζει ελάχιστα και ακτινοβολεί στην κοινωνία μια θετική αύρα πραγματικής υποστήριξης και ενδυνάμωσης των εργαζομένων. Οι επιχειρήσεις έχουν άμεσο συμφέρον, είτε οι εργαζόμενοί τους έχουν νοσήσει, είτε όχι, να προωθήσουν τέτοιου είδους μέτρα θετικής πλαισίωσης που σε λίγα χρόνια θα φαντάζουν αυτονόητα. Άλλωστε, με τη συνεχή άνοδο του προσδόκιμου ζωής στις δυτικές χώρες και την Ιαπωνία, οι ειδικοί ογκολόγοι και οι βραβευθέντες ερευνητές στα βραβεία Νόμπελ Ιατρικής 2018 τονίζουν ότι βαδίζοντας προς την «κοινωνία των 100 χρόνων προσδόκιμου βίου», η πλειονότητα των ανθρώπων θα παρουσιάσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ένα καρκινικό συμβάν. Αυτό σημαίνει επίσης ότι, περισσότεροι εργαζόμενοι θα αρρωστήσουν και έτσι, οι πολιτικές επανόδου στην εργασία θα είναι κρίσιμης σημασίας για να κρατήσουν οι επιχειρήσεις τους εργασιακούς χώρους βιώσιμους.
*Δημοσιεύτηκε στο tvxs.gr στις 15/12/2018.
«Ο θόρυβος γύρω από τις δήθεν "νέες προκλήσεις" είναι καταφανώς τεχνητός. Πρόκειται για μια προσπάθεια της τελευταίας στιγμής να αποσταθεροποιηθεί η κυβέρνηση μέσω του εκφοβισμού των βουλευτών της αντιπολίτευσης και των ΑΝ.ΕΛΛ. που σκοπεύουν να υπερψηφίσουν τη Συμφωνία των Πρεσπών»
Σάλος ξεσηκώθηκε για τις «νέες προκλήσεις» του Ζάεφ. Πρώτη είδηση επί ημέρες στον ΣΚΑΪ. Δικαιωμένος για την αντίθεσή του στη Συμφωνία των Πρεσπών δηλώνει ο Μητσοτάκης. Νεκρή κηρύσσει (και πάλι) τη συμφωνία ο Καμμένος. Ξανασκέφτονται τη θετική τους ψήφο, δηλώνουν ή υπονοούν στελέχη της ελάσσονος αντιπολίτευσης.
Πληροφορίες κυκλοφορούν πως δυσανασχετεί και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Και ο γνωστός προπαγανδιστικός μηχανισμός αναγγέλλει πως καταρρέει η πλειοψηφία υπέρ της συμφωνίας στη Βουλή, επίκειται η πτώση της κυβέρνησης και άρα επισπεύδονται οι εκλογές.
Ακόμη και ο αρχιτέκτονας της συμφωνίας Κοτζιάς δηλώνει με απρέπεια πως «θα τράβαγε τα αυτιά του Ζάεφ» αν ήταν στη θέση του Τσίπρα, ξεχνώντας τα ωραία που έλεγε πρόσφατα ως υπουργός. Η κυβέρνηση από την πλευρά της αφήνει να διαρρεύσει πως, μέσω του Νίμιτς, ανακάλεσε τον Ζάεφ στην τάξη και πως αυτός συμμορφώθηκε με μια «διορθωτική» (στην πραγματικότητα διευκρινιστική) δήλωση του εκπροσώπου του.
Τι είπε όμως ο Ζάεφ;
Αρχικά, τα ΜΜΕ και οι εξανιστάμενοι πολιτικοί απέφυγαν να το προσδιορίσουν. Ο Μητσοτάκης κατήγγειλε πως μίλησε για διδασκαλία της «δήθεν» μακεδονικής γλώσσας («στα σχολεία», προσέθεσαν κάποιοι). Στη συνέχεια κυκλοφόρησαν δύο βίντεο όπου ο Ζάεφ μιλάει και για «Μακεδόνες του Αιγαίου» και δηλώνει πως ο ίδιος δεν θα είναι «Βορειομακεδόνας», αλλά «Μακεδόνας» και δεν θα μιλάει τη «βορειομακεδονική», αλλά τη «μακεδονική» γλώσσα.
Οπερ έδει δείξαι, αναφωνούν οι μακεδονομάχοι μας: παραβιάζει τη Συμφωνία των Πρεσπών και εγείρει θέμα μακεδονικής μειονότητας.
Ας δούμε όμως τα πράγματα συγκεκριμένα:
Πρώτον, το ότι η γλώσσα της γείτονος είναι η μακεδονική αναγνωρίζεται ρητά στη συμφωνία (και το έχουμε αναγνωρίσει στο πλαίσιο του ΟΗΕ από το 1977). Συνεπώς, ουδέν που να συνιστά «νέα πρόκληση».
Τώρα, βάσει ποιας αρχής η διδασκαλία μιας γλώσσας, που μάλιστα αναγνωρίζεται επίσημα, απαγορεύεται σε μια δημοκρατική χώρα; Είναι λογικό τα ελληνικά να διδάσκονται στη Βόρεια Μακεδονία, αλλά τα μακεδονικά να μην μπορούν να διδάσκονται στην Ελλάδα; Αποτελεί «πρόκληση» ο Ζάεφ να υποθέσει πως η απαγόρευση θα αρθεί;
Κανείς βέβαια, ούτε ο Ζάεφ, δεν είπε πως η Συμφωνία των Πρεσπών επιβάλλει να διδάσκεται η μακεδονική γλώσσα και μάλιστα στα σχολεία μας. Πρόκειται προφανώς για ζήτημα που αφορά τα δικαιώματα των πολιτών μας και, όσον αφορά τα σχολεία, την εκπαιδευτική μας πολιτική. Ποιο θα ήταν όμως το πρόβλημα αν τα μακεδονικά διδάσκονταν μέσα ή έξω από τα σχολεία μας;
Δεύτερον, το ότι οι κάτοικοι της πλειοψηφούσας εθνότητας της γειτονικής μας χώρας θα συνεχίσουν όπως πριν να αυτοαποκαλούνται Μακεδόνες είναι επίσης γνωστό. Ουδείς διανοήθηκε ποτέ πως η συμφωνία επιβάλλει στους γείτονες να μετονομάσουν την εθνότητά τους. Αρα ούτε εδώ υπάρχει «πρόκληση».
Ας δούμε όμως και τα περί μακεδονικής μειονότητας:
Ο Ζάεφ, απαντώντας σε έναν εθνικιστή βουλευτή που τον κατήγγειλε πως εγκατέλειψε τους «Μακεδόνες του Αιγαίου», υπενθύμισε –και μάλιστα ειρωνευόμενος το «ενδιαφέρον» του συνομιλητή του– πως επί 28 χρόνια που διήρκεσε η διαμάχη με την Ελλάδα, κανείς δεν ενδιαφέρθηκε γι' αυτούς τους ανθρώπους. Ενώ τώρα, με την επίλυση της διαμάχης, θα μπορούν να διδάσκονται και τη γλώσσα τους. Εγείρει άραγε μειονοτικό ο Ζάεφ;
Αποτελεί αντικειμενικό γεγονός πως στην ελληνική Μακεδονία υπάρχουν κάτοικοι που έχουν μητρική γλώσσα τα μακεδονικά και πως μερικοί από αυτούς (όχι πολλοί πάντως) αυτοπροσδιορίζονται και ως εθνοτικά Μακεδόνες. Αυτούς οι γείτονές μας τους αποκαλούν ανέκαθεν «Μακεδόνες του Αιγαίου». Η ελληνική πολιτεία, μοιάζοντας σ' αυτό περισσότερο με τριτοκοσμική χώρα παρά με κράτος-μέλος της Ε.Ε., όχι μόνο δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη μακεδονικής μειονότητας, αλλά παρεμβάλλει και ποικίλα εμπόδια στην ελεύθερη έκφραση και οργάνωση αυτών των Ελλήνων πολιτών. Γι' αυτό και έχουμε καταδικαστεί από το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου.
Με την ανεξαρτητοποίηση της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας, περιλήφθηκε άρθρο στο Σύνταγμά της που, σύμφωνα με το ισχύον διεθνές δίκαιο, προέβλεπε το ενδιαφέρον του κράτους για τους ομοεθνείς τους στις γειτονικές χώρες. Πράγματι, το διεθνές δίκαιο δίνει αυτό το δικαίωμα στις χώρες-μητέρες. Οπως δηλαδή η Ελλάδα νομιμοποιείται να επιδεικνύει ενδιαφέρον για την ελληνική μειονότητα στην Αλβανία, χωρίς αυτό να συνεπάγεται αλυτρωτικές βλέψεις.
Ομως, οι κυβερνήσεις της γείτονος σωφρόνως απέφυγαν να εγείρουν θέμα μακεδονικής μειονότητας, σε αντίθεση με την πρακτική παλαιότερων κυβερνήσεων της Γιουγκοσλαβίας.
Εκτίμησαν υποθέτω ορθά πως το μείζον ήταν η ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων με την επίλυση του ζητήματος του ονόματος. Θα εκτίμησαν επίσης ότι το μειονοτικό αποτελούσε «κόκκινη γραμμή» για την Αθήνα και δεν άξιζε να τορπιλίσει τις διαπραγματεύσεις. Εξάλλου, η Ελλάδα είναι χώρα δημοκρατική και μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, και οι όποιοι εθνοτικά Μακεδόνες πολίτες της μπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους στο πλαίσιο του Συντάγματός μας και των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας.
Συνεχίζοντας στη λογική αυτή, ο Ζάεφ δέχτηκε την τροποποίηση του σχετικού άρθρου του Συντάγματος ώστε να μην υπάρχει πλέον ρητή μνεία των ομοεθνών τους σε γειτονικές χώρες, ενώ παρέμειναν και οι ισχυρότατες διατάξεις που απαγορεύουν την ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις γειτονικών χωρών και όσον αφορά πολίτες των τελευταίων.
Ο θόρυβος γύρω από τις δήθεν «νέες προκλήσεις» είναι συνεπώς καταφανώς τεχνητός. Πρόκειται για μια προσπάθεια της τελευταίας στιγμής να αποσταθεροποιηθεί η κυβέρνηση μέσω του εκφοβισμού των βουλευτών της αντιπολίτευσης και των ΑΝ.ΕΛΛ. που σκοπεύουν να υπερψηφίσουν τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Στηρίζεται σε συνειδητές διαστρεβλώσεις στα όρια των fake news. Ο Ζάεφ ούτε παραβιάζει τη Συμφωνία των Πρεσπών ούτε εγείρει θέμα μακεδονικής μειονότητας. Αντίθετα, με τη συμφωνία αφίσταται από την επίκληση δικαιώματος που του δίνει το διεθνές δίκαιο. Αν ο Μητσοτάκης και οι μακεδονομάχοι ψάχνουν υπευθύνους για την έγερση θέματος μακεδονικής μειονότητας, ας καταγγείλουν (ως αυθεντικοί Ευρωπαίοι!) τις συμβάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και τις αποφάσεις του Δικαστηρίου του Στρασβούργου, όχι τον Ζάεφ και τις Πρέσπες.
Το γεγονός ωστόσο πως ο τεχνητός αυτός θόρυβος βρίσκει κάποια απήχηση στην ελληνική κοινωνία οφείλεται στο ότι ο πυρήνας της εθνικιστικής θέσης για το Μακεδονικό εξακολουθεί να ασκεί γοητεία και όχι μόνο στους φανατικούς μακεδονομάχους και τους ακροδεξιούς. Η επίσημη θέση της χώρας βασίζεται μεν στο ότι καμία πλευρά δεν πρέπει να μονοπωλεί τον όρο Μακεδονία, αλλά στην πραγματικότητα οι περισσότεροι Ελληνες εξακολουθούν να πιστεύουν πως η Μακεδονία είναι ιδιοκτησία μας. Γι' αυτό και:
• Λέγεται πως «δώσαμε» τη γλώσσα στη γείτονα (έστω και ως «συμβιβασμό»), ενώ βέβαια δεν θα μπορούσαμε να δώσουμε κάτι που ποτέ δεν είχαμε, μακεδονική γλώσσα.
• Αδυνατούμε να «χωνέψουμε» ότι υπάρχει μια σύγχρονη μακεδονική εθνότητα.
• Ακόμη και υποστηρικτές της Συμφωνίας των Πρεσπών βρίσκονται σε άμυνα όταν οι γείτονές μας επαναβεβαιώνουν την ταυτότητά τους.
• Οι καταληψίες μαθητές επικρίνονται μεν για το φασιστικό σύνθημα πως «η δημοκρατία πούλησε τη Μακεδονία» που εμπνέεται από τη Χρυσή Αυγή, όχι όμως για το «η Μακεδονία είναι ελληνική» που υποστηρίζεται από το σύνολο του εθνικιστικού κατεστημένου και παραπέμπει σε μονοπώληση του όρου από μέρους μας.
Είναι κατανοητό, στην προσπάθειά της να «περάσει» τη συμφωνία, η κυβέρνηση να επιδιώκει να απομονώσει τις πιο ακραίες φωνές και να παίρνει υπόψη τις ευαισθησίες των αμφιταλαντευομένων. Φοβάμαι όμως πως αν αυτή η αμυντική τακτική ξεπεράσει κάποια όρια, αν η κυβέρνηση και οι δυνάμεις που υποστηρίζουν τη συμφωνία υποστείλουν το μέτωπο κατά του εθνικισμού και αφήσουν να ηγεμονεύουν τα ιδεολογήματα κατά του «μακεδονισμού», η εξομάλυνση με τη γείτονα κινδυνεύει να έχει την τύχη του Κυπριακού.
Θέλω πάντως να ελπίζω πως η κυβέρνηση θα αντισταθεί σε κάθε πίεση να υπαναχωρήσει από μια από τις θετικότερες ενέργειες της θητείας της. Αυτό τουλάχιστον δήλωσε σαφώς ο Τσίπρας από τη Μόσχα.
*Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 11/12/2018.
Η εγκατάλειψη των χωριών, η κοινωνική ερημοποίηση της ελληνικής υπαίθρου, σε συνδυασμό με τις απειλές της κλιματικής αλλαγής, δημιουργούν ένα εφιαλτικό τοπίο. Η διπλή αυτή απειλή, μπορεί να αποβεί μοιραία, αν δεν ληφθούν από τώρα μέτρα, στη βάση ενός εθνικού σχεδίου ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα. Δεν αναφέρομαι εδώ στα τρέχοντα (επιδοτήσεις, καθυστερήσεις, συντεχνίες, γραφειοκρατία), αλλά στα θεμελιώδη που πρέπει να μας απασχολήσουν επειγόντως. Κι εξηγούμαι.
Η αξία του μόχθου, η καλλιέργεια της γης, η αγάπη της αγροτικής παραγωγής φαίνονται για πολλούς σήμερα απόμακρα, εξωπραγματικά. Τρείς γενιές ελλήνων μεγάλωσαν σε αστικό χώρο, έχουν αποξενωθεί από την χειρωνακτική αγροτική εργασία και από τη ζωή στο χωριό. Είναι επάγγελμα τελικά η ενασχόληση με τη γη ή είναι «αποστολή», δηλαδή ανώτερο κοινωνικό λειτούργημα; Η ευρωπαϊκή αντίληψη και ειδικά η αρχαία ελληνική και η ρωμαϊκή παράδοση είναι σαφείς. Μυθολογία, θεότητες, σύμβολα, γραπτά κείμενα, μνημεία, προφορική παράδοση, όλα συντείνουν προς τη δεύτερη, την ευγενή εκδοχή. Ιστορικά, δεν πρόκειται για επάγγελμα, για άσκηση βιοπορισμού, ούτε για συντεχνία. Πρόκειται για βάθρο κοινωνίας, για θεμελιώδη επιλογή ζωής. «Σύμφωνα με μια παράδοση ο Ρωμύλος είχε απαγορεύσει εντελώς την άσκηση επαγγελμάτων από τους Ρωμαίους, που όφειλαν να θεωρούν αποστολή τους τη στρατιωτική υπηρεσία και τη γεωργία, ενώ η άποψη ότι ο γεωργός και όχι ο βιοτέχνης ή ο έμπορος είναι η ηθικώς υπέρτερη μορφή στην κοινωνία διατηρήθηκε και μετά τον Κάτωνα και τον Κικέρωνα, ώς την αυτοκρατορική εποχή» (GEZA ALFODLY, «Ιστορία της ρωμαϊκής κοινωνίας», έκδοση ΜΙΕΤ, Αθήνα 1988).
Η γενική απαξίωση της χειρωνακτικής και ειδικά αγροτικής εργασίας στην εποχή μας είναι εμφανής. Η μιζέρια, το πάθος, η υπερβολή της μεταπολεμικής περιόδου ώθησε γενιές ολόκληρες «μακριά από το χωριό». Η εξωτερική και εσωτερική μετανάστευση ήρθαν ως επιστέγασμα μιας διπλής σύμπτωσης: της τεχνολογικής εξέλιξης (αγροτικά μηχανήματα) και της ανάγκης εμβασμάτων από το εξωτερικό. Η πρόοδος και η αστικοποίηση ταυτίστηκαν με την εγκατάλειψη της φτωχής υπαίθρου. Η σύγχρονη εποχή δεν αγαπά την αγροτική εργασία. Η φιλελεύθερη, αλλά και η μαρξιστική θεωρία και πρακτική θεωρούν την αγροτική εργασία κατώτερη των άλλων, προτιμούν για ευνόητους λόγους την εργατιά, την υπαλληλία, το κατάστημα, το εμπόριο, την σιγουριά του μηνιαίου μισθού και «την ευδαιμονία της κατανάλωσης» της πόλης. Γίνεται όμως εμπόριο χωρίς πρώτη ύλη; Χωρίς αγροτικό προϊόν μπορεί να υπάρξει μεταποίηση; Κι εδώ είναι η αντίφαση. Μέχρι τώρα, πολλοί πίστεψαν ότι ...οι εισαγωγές θα δώσουν τη λύση. Μόνο που εισαγωγές σημαίνει έλλειμμα, χρέος, εξάρτηση, παρασιτισμός. Βλέπουμε σήμερα δυστυχώς τα αποτελέσματα της οικονομίας των εισαγωγών και των διαρκών ελλειμμάτων. Είναι γνωστό ότι η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα στη σύνθεση του ΑΕΠ είναι πολύ χαμηλή, υπολογίζεται γύρω στο 3,5%. Αντίθετα ο πρωτογενής τομέας συμμετέχει στην απασχόληση με υψηλό ποσοστό κι αυτό δείχνει την χαμηλή παραγωγικότητα του τομέα. Οι εγγενείς λόγοι είναι πολλοί κι έχουν επαρκώς αναλυθεί. Η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων είναι δύσκολη, αφού αυτά συνδέονται με κοινωνιολογικά ζητήματα (ηλικιακή σύνθεση του αγροτικού πληθυσμού, απαξίωση του επαγγέλματος του αγρότη, εγκατάλειψη του χωριού και της υπαίθρου, συρρίκνωση των κρατικών υπηρεσιών, κοκ).
Η ανάγκη αύξησης της αγροτικής παραγωγής σε όλους τους κλάδους (κτηνοτροφία, αλιεία, γεωργία) και βελτίωσης της ποιότητας των προϊόντων είναι αυταπόδεικτη. Ετσι θα μειωθούν οι εισαγωγές, θα περιοριστεί το εμπορικό μας έλλειμμα, θα ισορροπήσει το αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο. Οι τάσεις όμως της αγοράς είναι αντίθετες. Παρά την πολυετή κρίση και την αναμενόμενη στροφή των νέων προς τον αγροτικό τομέα, τα στοιχεία δείχνουν συνεχή μείωση των εκμεταλλεύσεων και μείωση των θέσεων εργασίας. Σε ορισμένους τομείς, π.χ. κτηνοτροφία, η παραγωγή διασφαλίζεται χάρη στην εργασία των μεταναστών, παλαιότερα αλβανών και τώρα των εργατών ασιατικής καταγωγής.
Εδώ και χρόνια η φορολογική διοίκηση έχει το πάνω χέρι στα αγροτικά πράγματα. Το ποιός είναι αγρότης καθορίζεται από μια γραφειοκρατία που ελέγχει τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και έχει ως αποστολή τη διαφύλαξη των συμφερόντων της και την συλλογή φόρων. Τώρα τα πράγματα έμπλεξαν κι άλλο λόγω της κρίσης και της απαραίτητης διεύρυνσης της φορολογικής βάσης. Ασφαλιστικό, φορολογικό, λογιστικά βιβλία, εργόσημο, «ιστορικά δικαιώματα», κοκ, με δυο λόγια όλα τα θέματα των αγροτών, έγιναν ένα κουβάρι, ένας γόρδιος δεσμός. Και Μέγας Αλέξανδρος δεν φαίνεται στον ορίζοντα... Οι «κατά κύριο επάγγελμα αγρότες» λιγοστεύουν με δραματικό ρυθμό. Οι νέοι παραγωγοί είναι ελάχιστοι, η εγκατάλειψη της υπαίθρου είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός, το βλέπει κανείς παντού. Αυτά και άλλα αντίστοιχα είναι τα θέματα που πρέπει να προτάξουν οι αγρότες-παραγωγοί, δεν έχει κανένα νόημα σήμερα η παραδοσιακή κομματική, καθοδηγούμενη διαμαρτυρία, τα μπλόκα και τα γμωστά συνθήματα. Το να στέλνεις λάθος μήνυμα στην κοινωνία με τρακτέρ στους δρόμους ή περήφανες κομματικές φιέστες, είναι αναποτελεσματικό. Χρειάζεται βεβαίως αντίδραση των αγροτών σε όλα αυτά τα απερίγραπτα που βιώνουν με προτάσεις, με στόχους, με επαγγελματικές οργανώσεις, αλλιώς δεν υπάρχει περίπτωση να προκύψει λύση.
Ο νόμος σήμερα θεωρεί τους αγρότες ελεύθερους επαγγελματίες, αλλά όχι παραγωγούς. Εκεί είμαστε, δεν είναι κατά νόμο, όπως θάπρεπε, παραγωγοί προϊόντων και υπηρεσιών (αγαθά, περιβάλλον, οικοσύστημα, βιοποικιλότητα) για την κοινωνία. Θεωρούνται στην ουσία ελεύθεροι επαγγελματίες, παρά το ότι η ΚΑΠ είναι δεσμευτικότατη σε ό,τι αφορά πρωτοβουλίες παραγωγής.
Νοιάζεται κανείς για το μέλλον της παραγωγής, το μέλλον του χωριού και του τόπου; Κοινωνία χωρίς ντόπιους παραγωγούς μπορεί να υπάρξει; Χώρα χωρίς ζωντανά χωριά μπορεί να σταθεί;
Τα ιστορικά στοιχεία είναι σαφή. Είχαμε εγκαταλειμμένα χωριά στην περίοδο της τουρκοκρατίας λόγω της φυγής στο βουνό και στην περίοδο 1800-1850 αναφέρονται 662 εγκαταλειμμένα χωριά (Κωστής Μοσκώφ, «Η εθνική και κοινωνιή συνείδηση στην Ελλάδα», 1974. Τώρα όμως το θέμα τίθεται διαφορετικά. Θα έχουμε εθνική παραγωγή, διατροφική επάρκεια, χωρίς νέους ανθρώπους στην ύπαιθρο; Ηδη η σημερινή μικρή εθνική αγροτική παραγωγή στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην εργασία των ηλικιωμένων αγροτών, των συνταξιούχων και συνάμα των ξένων εργατών, νομίμων και εποχικών-μετακλητών. Κι αυτό σε εποχή υψηλής ανεργίας των νέων...τόσο στην Αθήνα, όσο και την επαρχία. Ποιός θα αλλάξει αυτά τα πράγματα, αυτές τις αντιλήψεις, αυτή τη νοοτροπία; Πώς θα μαζευτούν τα φρούτα και οι ελιές χωρίς τους νέους ανθρώπους; Η ανέχεια υποχρέωνε ολόκληρη την αγροτική οικογένεια σε συμμετοχή στην παραγωγή, για τις γενιές που μεγάλωσαν πριν το 1970. Μετά ήρθε η καλοπέραση, το εύκολο χρήμα. Γιατί όμως άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν εγκατέλειψαν παντελώς την αγροτική τους παραγωγή;
Αλλά δεν είναι μόνο οικονομικό το θέμα. Υπάρχει το ζήτημα των αρχών, των νοοτροπιών, του τρόπου ζωής. Ποιός πολιτικός θα σταθεί τώρα ως πρότυπο βίου; Ποιός δάσκαλος θα διδάξει στα παιδιά αγάπη για τη φύση, «τα αγαθά τοις κόποις κτώνται», τη λαϊκή σοφία των παροιμιών υπέρ του κόπου, του μόχθου, του έντιμου βίου; Ισως η Ανάγκη, όπως έλεγε ο Βίκτωρ Ουγκώ. Πριν την Ανάγκη όμως, ας δούμε την δική μας πραγματικότητα. Εχουμε έναν εκπληκτικό τόπο, έχουμε παραδοσιακά μεσογειακά προϊόντα, έχουμε ένα μοναδικό περιβάλλον, έχουμε πολλά πλεονεκτήματα και μικρο-κλίματα που δίνουν αρώματα, βότανα, δημητριακά, λάδι, φρούτα, λαχανικά, κρέατα και γαλακτοκομικά άριστης ποιότητας. Εχουμε μια παράδοση χιλιετιών, γευσιγνωσία αιώνων, αγαθά μοναδικά. Πολλά από αυτά προστατεύονται από την εθνική και κοινοτική νομοθεσία, τα γνωστά ΠΟΠ.
Το ερώτημα είναι τούτο; Όπως πάμε, σε λίγα χρόνια, δεν θα υπάρχουν νέοι παραγωγοί, η νοοτροπία της υποβάθμισης της αγροτικής παραγωγής και εργασίας σε συνδυασμό με την αστυφιλία και τις δύσκολες συνθήκες που βιώνουν τα νέα ζευγάρια, οδηγούν σε πλήρη εγκατάλειψη τα χωριά. Και γεωργία χωρίς ζωντανά χωριά, χωρίς νέα ζευγάρια, δεν γίνεται. Εκτός κι αν θέλουμε τα χωριά μας ερείπια και τα κτήματα σε Ανώνυμες Εταιρείες, με χιλιάδες ξένους εργάτες για φράουλα ή ελιές και κτηνοτροφικές μονάδες βιομηχανικού τύπου. Κάθετες όπως λένε οι τεχνοκράτες, μόνο που αυτοί δεν σκαλίζουν, δεν ποτίζουν, δεν αρμέγουν...Βρίσκουν το γάλα έτοιμο στο σούπερ-μάρκετ, όπως όλοι μας πλέον, δεν ενδιαφέρει αν αυτό παράγεται στην Αργεντινή, στην Γερμανία ή στην Ελλάδα. Η αγορά νάναι καλά και όλα τα άλλα είναι στατιστικές. Η Ηπειρος, Μεσσηνία, η Κρήτη, η Ελασσόνα, η Νάξος, η Ορεστιάδα, η Ελλάδα, χώρα όπου δεν υπάρχει βιομηχανική παράδοση, μπορεί να ζήσει έτσι; Το δικό μας ενδογενές μοντέλο της αγροτικής οικογενειακής εκμετάλλευσης μπορεί να επιβιώσει κα πώς; Πώς θα αγαπήσει η νέα γενιά τον πρωτογενή τομέα και πώς αυτός θα στηριχθεί από την Πολιτεία στις σημερινές συνθήκες; Με την πρόσθετη απειλή του δημογραφικού, αφού δεν κάνουμε παιδιά και υπάρχει μείωση του πληθυσμού και της αυξανόμενης φτώχειας στην ύπαιθρο, ποιο είναι το μέλλον για το ελληνικό χωριό;
Παράλληλα είναι γνωστό και έκδηλο πλέον ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει δυστυχώς και τη χώρα μας, σχεδόν όλες τις παραγωγικές περιοχές. Εχουμε επίσης ως χώρα και αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα: «Η κατανάλωση περιβαλλοντικών πόρων στην Ελλάδα υπερβαίνει την εθνική παραγωγή σε τέτοιον βαθμό, ώστε θα χρειαζόταν μια περιοχή ίση με 2,47 φορές την επιφάνεια της Γης για να ικανοποιήσει τις ανάγκες των καταναλωτών αν όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη κατανάλωναν πόρους όπως οι 'Ελληνες.»(βλ. την έκθεση https://www.ypaithros.gr/klimatiki-allagi-pos-tha-epireasei-tin-ellada/).
*Δημοσιεύτηκε στο nextdeal.gr στις 10/12/2018.
Ο Μακιαβέλι λέει ότι η πολιτική μοιάζει με Κένταυρο. Μισός άνθρωπος – μισός άλογο, δηλαδή συνδυασμός πειθούς και καταναγκασμού. Αυτόν τον εύγλωττο συνδυασμό έλλογου και α-λογου χρησιμοποίησε και ο Γκράμσι για να δημιουργήσει την έννοια της ηγεμονίας. Η ηγεμονία είναι κάτι πολύ περισσότερο από την κατοχή της εξουσίας, αλλά και κάτι περισσότερο από ωραίες ιδέες. Δεν υπάρχει πολιτική χωρίς τη λάντζα της. Αλλά είναι η περιβάλλουσα ατμόσφαιρα ιδεών και συναισθημάτων που δίνει ισχύ και προοπτική στις αποφάσεις της.
Ας σκεφτούμε με τους όρους αυτούς την πολιτική μας εμπειρία. Αν η Μεταπολίτευση ήταν μια μεγάλη εποχή μεταρρυθμίσεων –δημοκρατικοί θεσμοί, εκπαίδευση, οικογενειακό δίκαιο και έμφυλες σχέσεις, ΕΣΥ κ.λπ.– και αν οι μεταρρυθμίσεις αυτές άλλαξαν σε βάθος την ελληνική κοινωνία, ήταν γιατί τις διασφάλισε ένας κύκλος ιδεών και συναισθημάτων, πολύ ευρύτερος στη διάδοσή του, από τα κόμματα που είχαν την πρωτοβουλία τους.
Διαθέτει σήμερα η κυβέρνηση μια ανάλογη ηγεμονία ιδεών στην κοινωνία; Δύσκολα θα το υποστήριζε κανείς αυτό. Περάσαμε πράγματι μια δύσκολη και ανάποδη περίοδο, με διακυβέρνηση υπό κηδεμονία, με ισχνή πλειοψηφία, την οποία εξασφάλιζε μια συμμαχία με συντηρητικές δυνάμεις. Ο Κένταυρος επιβίωσε, αλλά το μήνυμά του δεν ακούστηκε ευκρινώς.
Εχει όμως ένα μήνυμα η Αριστερά και ποιο είναι αυτό; Ως έναν βαθμό, η ίδια η Αριστερά, συγκρίνοντας το τι ήθελε και προσδοκούσε πριν από το 2015 και το τι πέτυχε σήμερα, δεν το αντιλαμβάνεται. Γι' αυτό και κατατρύχεται από αισθήματα «ήττας» και από ενοχές εγκατάλειψης των ιδεολογικών της «πιστεύω». Δηλαδή η συνείδηση δεν ανταποκρίνεται στο είναι. Συνέπεια η παλινδρόμηση ανάμεσα στο τι ήταν πριν και τι είναι τώρα.
Δεν έχει ανακεφαλαιώσει τα ίδια της τα πεπραγμένα και δεν έχει δώσει προοπτική και μελλοντικότητα σε αυτό που κάνει. Δεν έχει συνειδητοποιηθεί δηλαδή ότι η Ελλάδα βγήκε από μια κρίση η οποία ισοδυναμούσε σχεδόν με πόλεμο, και η οποία ήταν διπλή, αν συνυπολογίσουμε και τη μεγάλη μεταναστευτική κρίση, με τους δημοκρατικούς της θεσμούς άθικτους και εν λειτουργία, με ενισχυμένους δεσμούς με την Ευρώπη παρά τα καψώνια, χωρίς να έχει εξοκείλει στην Ακρα Δεξιά που θεριεύει σε όλη την Ευρώπη, προσπαθώντας να λύσει μεγάλα χρονίζοντα προβλήματα όπως το Μακεδονικό, τα δικαιώματα και οι σχέσεις με την Εκκλησία.
Αλλά αυτά είναι η αφετηρία. Εκείνο που περιμένουν οι πολίτες να ακούσουν είναι τις προτάσεις της για το τι κοινωνία θέλουμε, τι πολίτες θέλουμε, όχι γενικά και αόριστα, αλλά στις συγκεκριμένες συνθήκες και καταναγκασμούς.
Εχει γίνει πολύς λόγος για σοσιαλδημοκρατικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αγονη συζήτηση γιατί:
α) στην Ελλάδα η σοσιαλδημοκρατία δεν έχει ρίζες,
β) το ΠΑΣΟΚ ποτέ δεν έγινε κλασικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και
γ) η σοσιαλδημοκρατία περνά βαθιά κρίση, δεν είναι αυτό που ήταν και στο εσωτερικό της σοβαρές συζητήσεις εγκυμονούν ευρύτερες ανακατατάξεις. Εκείνο το οποίο έχει σημασία είναι η ανασυγκρότηση της Αριστεράς. Μια αναδόμηση με ευρύτερες δυνάμεις, με βάση τα νέα προβλήματα και με βάση την εμπειρία της διακυβέρνησης.
Γιατί η Αριστερά δεν είναι πλέον ο άοπλος αγνός προφήτης, αλλά πολύπαθος και πολυμήχανος Κένταυρος. Επομένως, η ανασυγκρότηση δεν θα γίνει στο πεδίο των συζητήσεων, αλλά στο πεδίο των πολιτικών πρωτοβουλιών.
Και εδώ αρχίζουν τα προβλήματα. Παρά τις διακηρύξεις, εξακολουθεί μια αυτο-απομονωτική πολιτική, και το βλέπουμε στον ορισμό στενά κομματικά υποψηφίων στις δημοτικές εκλογές, σε ένα πεδίο που προσφέρεται κατ'εξοχήν σε συμμαχίες. Δεν είναι δυνατόν στη δεκαετία του '50, όταν η Αριστερά καταδιωκόταν, να μπορεί να αναδεικνύει υποψηφίους με ευρύτερη επιρροή, να κερδίζει όλους τους μεγάλους δήμους, και να μην μπορεί να το κάνει σήμερα, καταφεύγοντας στην απομόνωση. Τα είπαμε γι' αυτά με αφορμή την παλινδρόμηση στη σκανδαλολογία. Νοοτροπία σκαντζόχοιρου.
Πράττει σαν να έχει προαποφασιστεί ότι, εν όψει ήττας, θα σμιλέψει ένα μικρό αλλά ανθεκτικό κόμμα αποφασισμένων για τους δύσκολους καιρούς. Αλλά επιβίωση και συντήρηση, με τις συνειδήσεις των οπαδών στο ψυγείο, είναι νοοτροπία ΚΚΕ, όχι μιας Αριστεράς που συμμετέχει στο ιστορικό γίγνεσθαι.
Τι κάνουμε απέναντι στο τσουνάμι της Ακροδεξιάς, που το βλέπουμε όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά να έρχεται κι εδώ, και μάλιστα με εφήβους; Είναι μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ που ανησυχεί; Και η άλλη Αριστερά, το προοδευτικό κομμάτι της κοινωνίας; Ποιος θα ανταποκριθεί στις ανησυχίες του; Το ΚΙΝ.ΑΛΛ. απογοητεύει, γιατί πάει όλο και πιο δεξιά. Πώς θα γίνουν συμμαχίες;
Συχνά επικαλούμαστε την εμπειρία της δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Αλλά αν τα δυο αριστερά της κόμματα δεν πολεμούσαν τότε το ένα το άλλο, η κατάληξη θα μπορούσε να είναι και διαφορετική. Αλίμονο για την ίδια την κοινωνία και για την τύχη της δημοκρατίας στην Ελλάδα, αν η μάχη δοθεί με σημαία την κομματική επιβίωση. Πρέπει να δοθεί με στόχο την ηγεμονία στην κοινωνία. Με τη δημιουργία μιας ευρύτερης περιβάλλουσας ατμόσφαιρας. Την ευρύτερη ανασυγκρότηση της Αριστεράς.
*Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 3/12/2018.
Δεν είναι καινούργια η καχυποψία ότι αρκετοί –με «πολιτικές» πτήσεις δεξιών και αριστερών φτερών ή και με φτερά «πέραν της Δεξιάς και της Αριστεράς»– σκέφτονται περισσότερο την καριέρα τους παρά το μέλλον των συμπολιτών τους∙ κυκλοφορεί σε μεγάλες δόσεις στους δρόμους, τις πλατείες και στις συζητήσεις στην Ευρώπη.
Επιπλέον, το ότι αρκετοί κυβερνώντες κατανοούν και συνομιλούν πιο χαλαρά με τα χρηματοοικονομικά συμφέροντα του καζινοκαπιταλισμού –αν δεν είναι κιόλας με κάποιο τρόπο «έμμισθοί» του– σχολιάζεται ήδη σε αρκετές χώρες.
Ειδικά, το σύστημα της Γαλλίας όχι μόνον δεν αποτελεί εξαίρεση αλλά, ιστορικά από το 1970, είχε δώσει ρυθμό στην ταυτότητα των διεθνών ελίτ.
Οι οικογενειακές σχέσεις μεταξύ κυβερνητικών στελεχών και υπουργών και διοικητών των μεγάλων εταιρειών και οι συντροφικές σχέσεις των πτυχιούχων, π.χ. των Grandes Écoles –ατόμων που συνδέονται μεταξύ τους με «παλαιούς πανεπιστημιακούς δεσμούς»– συνέβαλαν στην επιτυχία μιας παγκόσμιας πασαρέλας φορολογικών ιδεών που στήθηκε από τις μεγάλες επιχειρήσεις για τις μεγάλες επιχειρήσεις και τον πλούτο.
Ο Εμανουέλ Μακρόν είναι ένα τυπικό παιδί του «Pantouflage», ή αλλιώς, της «περιστρεφόμενης πόρτας», δηλαδή, της εύκολης μετακίνησης από μια υψηλόβαθμη θέση σε κάποια άλλη: από το υπουργείο Οικονομίας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη γαλλική οικονομική ανάπτυξη, από την Τράπεζα Ρότσιλντ στο υπουργείο Οικονομικών του σοσιαλιστή Ολάντ και, τέλος, στην προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Σήμερα, χωρίς κόμμα και δημοτικότητα, ο πρίγκιπας που μελετούσε τον χρηματιστηριακό δείκτη CAC40 του Παρισιού, αντιμετωπίζει την πιο σοβαρή θεσμική κρίση που βίωσε ποτέ η Γαλλία από τον Μάη του '68. Πληρώνει το τίμημα της έλλειψης ευαισθησίας στις ιδέες της δικαιοσύνης και της ισότητας, λέει ο οικονομολόγος Τομά Πικετί.
Μα δεν πρόκειται για κάτι πρωτόγνωρο στην Ευρώπη· δεν είναι κάτι νέο για την «τροφό των επαναστάσεων». Και ας σκεφτούμε ότι τα διευθυντήρια της Ευρώπης (Βρυξέλλες, Φρανκφούρτη, Στρασβούργο και Βερολίνο) δεν είναι άμοιρα των γαλλικών εξελίξεων.
Ομως –για πολλοστή φορά– το θέμα είναι ότι τα «κίτρινα γιλέκα» επιμένουν πως δεν καθοδηγούνται από τα κόμματα∙ ούτε θέλουν. Και μόνον η «παραδοχή του α-κομματικού», ήδη, καλουπώνει το στερεοτυπικό μιξάζ της γυμνής δύναμης των μεγάλων αριθμών με την ανικανότητα του όχλου, δηλαδή, την ασχετοσύνη και τον μηδενισμό που, συνήθως, αποδίδεται ως «απολιτίκ» στους μεγάλους αριθμούς «χωρίς πολιτική καθοδήγηση». Και τι ξέρουν και τι μπορούν να πετύχουν, δηλαδή, οι «απολιτίκ»;
Ωστόσο, αν κρίνει κάποιος τα 42 αιτήματα των «κίτρινων γιλέκων» στη γαλλική κυβέρνηση για κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά, εργασιακά θέματα, θα δει ότι τα περισσότερα είναι αμιγώς πολιτικά. Θα νόμιζε ότι πρόκειται για το πρόγραμμα μιας φανταστικής Αριστεράς της Ευρώπης – ενήμερων δημοκρατών που έχουν «λόγο και άποψη» για όλα: από το εκλογικό σύστημα μέχρι την παιδεία και το προσφυγικό.
Το θέμα του απολιτίκ είναι μεγάλο. Αλλά, στην προκειμένη περίπτωση είναι και αμφίδρομο. Οι απολιτίκ πράγματι δεν κατανοούν πώς ένας κεντρώος (πέραν της Αριστεράς και της Δεξιάς) επαγγελματίας του απολιτίκ φιλοευρωπαϊσμού αλλά και οπαδός του νεοφιλελευθερισμού βάζει τα δυνατά του να μεταρρυθμίσει μια μονόδρομη Ευρώπη που αρνείται να μεταρρυθμιστεί.
Και δεν μπορούν να καταλάβουν πώς θα πετύχει τη μεταρρύθμιση της Ευρώπης όταν, ταυτόχρονα, θέλει να εφαρμόσει πλήρως στη χώρα του μια ευρωπαϊκή πολιτική μεταρρυθμίσεων η οποία, έτσι κι αλλιώς, τον εκθέτει και με το παραπάνω σε κινδύνους πολιτικού καμποτινισμού και γελοιοποίησης. (Το παραπάνω ερώτημα αφορά και εμάς, στην Ελλάδα.)
Και, για να τελειώνουμε, τα απολιτίκ «κίτρινα γιλέκα» είναι πιο πολιτικά σε σχέση με τη διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ που, ενώ έκανε ό,τι περνάει από το χέρι της για να διογκώσει τη φτώχεια και την κοινωνική οργή στην Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική, την Αφρική κ.α., εκφράζει τώρα τους φόβους της για την έλευση μιας νέας «εποχής της οργής».
Η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη, το νωπό παράδειγμα της Ισπανίας όπου νοσταλγοί του Φράνκο για πρώτη φορά εισέρχονται στο κοινοβούλιο της Ανδαλουσίας, δεν επιτρέπει εύκολα συμπεράσματα. Η Ευρώπη αλλάζει. Σήμερα, η αδόμητη προσέγγιση των «κίτρινων γιλέκων» για τη Γαλλία –για το καλό ή το χειρότερο– θέτει τα πολιτικά ζητήματα για τον 21ο αιώνα. Οφείλουμε να τα δούμε.
Η επίκληση του «Aux armes citoyens! Στα όπλα πολίτες» της «Μασσαλιώτιδας» ίσως, δεν είναι απάντηση. Αλλά, επιτέλους ας θυμηθούμε ότι πριν γίνει εθνικός ύμνος των Γάλλων, τραγουδήθηκε ως ύμνος του διεθνούς επαναστατικού κινήματος του 19ου αιώνα. Και ας θυμηθούμε ως Ευρωπαίοι την εικόνα που φτιάχτηκε τότε για τους «ασύνταχτους, μιαρούς απολιτίκ» από τον Ιππόλυτο Τεν ή τον Γκουστάβ Λε Μπον που πραγματικά είχαν τρομάξει από την Κομμούνα του 1871 και από τις κραυγές εκείνων που αξίωναν ν' ακουστούν. Όπως τρομάζουν ο Μακρόν ή η Λαγκάρντ σήμερα.
Όμως, τελικά, ποιος θα ακούσει τους βίαιους, επικίνδυνους, καταστροφικούς απολιτίκ; Και σε ποια δημοκρατική πολιτική τάξη;
*Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 8/12/2018.
«Πώς να κάνουμε πράγματα με τις λέξεις», ήταν ο τίτλος του διάσημου βιβλίου στο οποίο ο φιλόσοφος Τζον Λ. Οστιν εξηγούσε ότι ο λόγος δεν περιγράφει μόνο, δεν διαπιστώνει απλώς, αλλά επίσης παράγει πολύ συγκεκριμένα και απτά αποτελέσματα. Αν αυτό ισχύει για τον λόγο γενικώς, ισχύει πολύ περισσότερο για τον πολιτικό λόγο. Ο λόγος της πολιτικής, και των πολιτικών, είναι κατεξοχήν λόγος που ενεργοποιεί, κινητοποιεί, διαμορφώνει συνειδήσεις και παρακινεί σε πράξη.
Είναι λόγος παρεμβατικός. Οπως έλεγε ο Αντόνιο Γκράμσι, στη γλώσσα της πολιτικής θεωρίας αυτός, τα πολιτικά κόμματα δεν εκφράζουν παθητικά τις κοινωνικές τάσεις αλλά επιδρούν ενεργητικά πάνω σε αυτές για να εντάξουν τις διάσπαρτες τρέχουσες ιδέες σε μια συνεκτική κοσμοαντίληψη, σε ένα ιδεολογικό σχήμα και ένα πολιτικό πρόγραμμα (Α. Γκράμσι, «Παρελθόν και παρόν» και «Οι διανοούμενοι», εκδόσεις Στοχαστής). Υπ' αυτή την έννοια, τα κόμματα έχουν ρόλο καθοδηγητικό, οργανωτικό· εν τέλει παιδαγωγικό.
Αν θέλει κανείς να δει στην πράξη ένα γλαφυρό παράδειγμα για το τι σημαίνουν όλα αυτά, αρκεί να παρατηρήσει το κύμα της ακραία εθνικιστικής αντίδρασης που έχει ενσκήψει στη χώρα μας με αφορμή τη Συμφωνία των Πρεσπών. Κύμα που ξεκίνησε με τα συλλαλητήρια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και έφτασε αυτές τις μέρες σε μια σειρά καταλήψεις σχολείων ανά την επικράτεια.
Οι παραστρατιωτικές και παραεκκλησιαστικές οργανώσεις που βγήκαν στην επιφάνεια με τα συλλαλητήρια και η Χρυσή Αυγή που στηρίζει ανοιχτά τις καταλήψεις είναι μόνο μία συνιστώσα των κινητοποιήσεων, αν και η πιο απεχθής, που χάρη στην ανακίνηση του «Μακεδονικού» απέκτησε πολιτική ορατότητα. Κινητοποιήσεις σαν αυτές, όμως, δεν θα ήταν εφικτές αν δεν υπήρχε ένας όχι περιθωριακός αλλά mainstream πολιτικός λόγος, σύμφωνα με τον οποίο η συμφωνία εκχωρεί «τη μακεδονική γλώσσα και τη μακεδονική ταυτότητα» αμαχητί στους γείτονες – όπερ σημαίνει: παραδίδει τη Μακεδονία (μας).
Μεθοδολογικά, δεν έχει καμία σημασία εάν ο φιλελεύθερος αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατά βάθος δεν πιστεύει σε μια τέτοια ρητορική και απλώς επιχειρεί να διασφαλίσει την ενότητα του κόμματός του ή εάν η αρχηγός της Κεντροαριστεράς στην πραγματικότητα επιδιώκει τον επαναπατρισμό του «πατριωτικού ΠΑΣΟΚ» ή ακόμη εάν οι συγκυβερνώντες ΑΝ.ΕΛΛ. επιχειρούν να διασφαλίσουν την επιβίωσή τους επιστρέφοντας στην «κανονική» τους ακραία δεξιά ταυτότητα τώρα που εξαντλήθηκε η αντιμνημονιακή δυναμική.
Οι μύχιες προθέσεις δεν έχουν σημασία εφόσον ο πολιτικός λόγος που εκφέρεται «κάνει πράγματα», δηλαδή νομιμοποιεί τις ποικίλες εκδηλώσεις του εθνικιστικού κύματος.
Οπως μικρή σημασία έχει εν προκειμένω το ορθό κατά τα άλλα αντεπιχείρημα, ότι και η σημερινή κυβερνώσα Αριστερά, στη φάση της πύρινης αντιμνημονιακής αντιπολίτευσης, «έκανε πράγματα» με τον εθνοκεντρικό λόγο που εκτόξευε εγκαλώντας τις τότε κυβερνήσεις ως περίπου αργυρώνητες στους δανειστές, ενώ και σήμερα καλλιεργεί το χωράφι της σκανδαλολογίας τροφοδοτώντας τυφλές αντι-πολιτικές τάσεις.
Οι εθνικοί μας μύθοι ποτέ δεν πεθαίνουν, και μετά από χρόνια οικονομικής κρίσης μια καθημαγμένη κοινωνία εύκολα θα αναζητήσει τη χαμένη αξιοπρέπειά της στην «εθνική μας τύφλωση». Εδώ όμως έγκειται ο παιδαγωγικός ρόλος της πολιτικής: να μην επιτρέψει σε αυτές τις τάσεις να κυριαρχήσουν, πολύ περισσότερο να μην τις πυροδοτήσει – ιδίως εάν πρόκειται όχι για ενήλικους αλλά για γυμνασιόπαιδα και λυκειόπαιδα.
Στο σημείο αυτό είναι εμφανής η αμηχανία και της κυβερνητικής πλευράς, που διστάζει να καυτηριάσει μια κινητοποίηση που στρέφεται ευθέως εναντίον της, πλην όμως αξιοποιώντας ρεπερτόρια δράσης που είναι οικεία στο αριστερό φαντασιακό: την κατάληψη. Και πώς να το κάνει, αφού επί χρόνια η Αριστερά αποδέχθηκε τον εκφυλισμό των σχολικών καταλήψεων, εν ονόματι της πολιτικοποίησης των νέων «από τα αριστερά».
Ακόμη κι έτσι, πάντως, επ' ουδενί δεν μπορεί να εξισώνεται ο έστω μαθητικός χαβαλές με μαθητές που φωνάζουν τα ανατριχιαστικά αντιδημοκρατικά συνθήματα «Ελλάς ή τέφρα» ή «Η δημοκρατία πούλησε τη Μακεδονία».
Το κυριότερο: το σχολείο, όσο και αν αναπόφευκτα διαπερνάται από τους ανέμους της πολιτικής και της κοινωνίας, πρέπει να τηρεί μια σχετική έστω αυτονομία από αυτά. Επί ποινή αυτοκατάργησής του, οφείλει να είναι «ο κλειστός χώρος όπου δεν φτάνει ο θόρυβος του εφήμερου», εκεί όπου ο δάσκαλος και ο μαθητής παίρνουν απόσταση από το υπάρχον ακριβώς για να μπορούν να το κρίνουν και να το αλλάζουν (Σταύρος Ζουμπουλάκης, «Για το σχολείο», Πόλις, 2017).
Αν λοιπόν η δημοκρατική παιδαγωγική λειτουργία των κομμάτων επιβάλλει να μην εργαλειοποιούν τους ανηλίκους με εθνικιστικά στερεότυπα ή αγωνιστικές φαντασιώσεις των ενηλίκων, η ευθύνη αυτή βαραίνει εξίσου, αν όχι περισσότερο, τους δασκάλους.
Όπως λέει πάλι ο Στ. Ζουμπουλάκης, ο δάσκαλος δεν είναι ο όμοιος και αδελφός των παιδιών, αλλά κάποιος «που θα τα διδάξει με γνώση και κύρος, ένας άνθρωπος με υπόσταση, κάποιος δηλαδή με τον οποίο αξίζει να συγκρουστούν». Τι είναι αλήθεια πιο πολιτικό από αυτό;
*Δημοσιεύτηκε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" στις 4/12/2018.
Την ευκαιρία μιας διασταυρωμένης τοποθέτησης, που έδειξε τις διαφορές φιλοσοφίας, είχαν στην φετεινή εκδήλωση «Η Ώρα της Ελληνικής Οικονομίας» του ΕλληνοΑμερικανικού Επιμελητηρίου Αλέξης Τσίπρας και Κυριάκος Μητσοτάκης: ο Μητσοτάκης, την πρώτη μέρα, έδωσε την έμφαση στις φορολογικές μεταρρυθμίσεις-ελαφρύνσεις, ως εργαλείο ανάπτυξης. ο Τσίπρας, την δεύτερη, ενσωμάτωσε την προσέγγιση των τωρινών παροχών στην λογική της συνολικής αναδιανομής.
Ένα βήμα πίσω, όμως: έχει μια ιδιότυπη γραφικότητα, το πώς προσλαμβάνουμε στην μεταΜνημονιακή/προεκλογική Ελλάδα την κρίση των Ευρωπαίων «εταίρων» αλλά και των νεοανακαλυφθεισών στην δημόσια συζήτηση «αγορών» για το πού το πάμε το καράβι της Ελληνικής οικονομίας.
Όταν προ ημερών είχε χτυπήσει την χλωμή-έως-ανύπαρκτη Ελληνική χρηματιστηριακή αγορά ο ιός της απαξίωσης των συστημικών τραπεζών, με κατολίσθηση των μετοχών τους και άφθονο short selling, βουή πολλή ακούστηκε: οι μεν μίλησαν (έως και) για υπονόμευση της πορείας της οικονομίας, συνεπώς της οικονομικής πολιτικής, άρα και των προσπαθειών της Κυβέρνησης. οι δε, αναφέρθηκαν σε ανακάλυψη του πόσο λίγο πείθει το μεταΜνημονιακό αφήγημα ή/και πόσο σκιαγμένοι είναι οι ξένοι επενδυτές. Όταν η ίδια αυτή περιθωριοποιημένη αγορά έκανε ράλλι με +4,5% , κοντά +10% στις τράπεζες, πάνω από 15% η μετοχή της Εθνικής, ούτε η μια πλευρά ούτε η άλλη είχε το κουράγιο να αντιστρέψει το επιχείρημα...
Ακόμη πιο χαρακτηριστικά, όταν είχαν πυκνώσει οι οιμωγές για την απόδοση του 10ετους ομολόγου που σκαρφάλωσε πάνω από το 4,65% (ενώ κάποια στιγμή είχε βρεθεί κάτω από το 4,25%), οι μεν διεκτραγώδησαν μιαν οικονομία που δεν γίνεται δεκτή στις αγορές, άρα τελειώνει το λαδάκι της άμα αρχίσει να χρησιμοποιεί το διαβόητο cash buffer κλπ., οι δε παρέπεμψαν στην επίπτωση της αναταραχής λόγω Ιταλίας, Τουρκίας κοκ. Τώρα, όταν οι αποδόσεις του δεκαετούς πέρασαν κάτω από το 4,2% (του δε κακότυχου 7ετούς που κινούνταν στο 4,3% ξαναπέρασαν κάτω από τον πήχη του 3,85%), πάλι δεν είχαμε πολλούς προθύμους να προσέλθουν σε ανάλυση, προβολή κλπ.
Αν πάλι μετακινήσουμε λίγο τον δείκτη και μετρήσουμε τις αντιδράσεις/αξιολογήσεις του πρόσφατου Eurogroup - εκείνου όπου τσιμεντώθηκε η διατήρηση των συντάξεων των παλιών συνταξιούχων, αλλά και εγκρίθηκε sans voir /χωρίς επιφυλάξεις ή τοποθετήσεις ο Προϋπολογισμός 2019 για την Ελλάδα - διαπιστώνουμε μιαν άλλη τάση ωρίμανσης της δημόσιας συζήτησης. Εκείνο που χρειάζεται να συνειδητοποιηθεί είναι ότι η Ελλάδα πλέον έχει δυο λογιών αντιμετωπίσεις από την ΕΕ, τους μηχανισμούς της, τους υπευθύνους της εποπτείας/παρακολούθησης. Η μια, είναι αντιμετώπιση μιας χώρας «όπως οι άλλες»: παρακολουθείται η δημοσιονομική συμβατότητα με το Σύμφωνο Σταθερότητας («και Ανάπτυξης», το τελευταίο όμως πάντα λέγεται με αίσθηση πικρού χιούμορ...), όπως διορθώνεται με την απαίτηση του αυτοτραυματιστικού πρωτογενούς πλεονάσματος του 3,5%. Όμως κανείς δεν μπαίνει στο αν το συνολικό μείγμα πολιτικής της χώρας είναι βιώσιμο ή όχι, στραβό ή σοφό. Έως εκεί έχει φτάσει η Ευρωπαϊκή ενοποίηση, όχι περισσότερο: όταν λοιπόν οι Ευρωπαίοι «εταίροι» βλέπουν μια χώρα όπως η Ελλάδα (ή η Πορτογαλία προχθές) να πηγαίνει διαφορετικά απ' ό,τι θεωρούν ορθό, απλώς ανησυχούν. Οι «φρουϊζελέδες» όπως αποκαλούνται οι Βρυξελλιώτες απ' όσους στην Ελλάδα θα΄θελαν να ανακαλούν την Αθήνα στην τάξη δίκην «υπερ-Αντιπολίτευσης», απλώς δεν έχουν τέτοιο θεσμικό δικαίωμα!
Η δεύτερη αντιμετώπιση της Ελλάδας, είναι εκείνη της μεταΜνημονιακής εποπτείας , επιτήρησης, ή παρακολούθησης ή όπως αλλιώς ονοματισθεί: αυτή είναι το κατάλοιπο των 3 Προγραμμάτων Προσαρμογής/Μνημονίων που κουβάλησε η χώρα, πολλές φορές - το δέχονται και οι ίδιοι οι Τροϊκανοί πλέον - με περιττές λεπτομέρειες, προαπαιτούμενα, μεταρρυθμίσεις και «μεταρρυθμίσεις». Η πρώτη μεταΜνημονιακή έκθεση κουβάλησε πολλές σχετικές υποδείξεις, ανόμοιες και φορές-φορές γραφικές: ποιος θα διαφωνήσει ότι πρέπει η ΑΑΔΕ να συνεχίσει να στελεχώνεται, η πρωτοβάθμια Υγεία να χτιστεί σοβαρά; Όμως... ποιος θα προχωρήσει τις διαδικασίες, με ΑΣΕΠ κοκ; ποιος θα σπρώξει πόρους; Όσο για την επίσπευση ιδιωτικοποιήσεων/παραχωρήσεων, από την Εγνατία μέχρι το συνεχώς επανερχόμενο Ελληνικό, ακόμη και οι πλέον αισιόδοξοι Τροϊκανοί έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο συνδυασμός Δικαιοσύνης, υπερ-διαδικαστικότητας και αρνητισμού της Ελλάδας της Μεταπολίτευσης, υπόσχονται αργόσυρτη πρόοδο. Εδώ, όμως, υπάρχει και το ενδεχόμενο του μόνου «δαγκώματος»: η μη-ελευθέρωση των πρώτων 600 εκατ. Ευρώ (από τα σχεδόν 5 συνολικά υπεσχημένα) από τα SMPs και ANFAs.
Αυτή η διάσταση δεν θα αγγίξει κάτι το ουσιώδες στην σχέση Ελλάδας-Ευρωζώνης. Απλώς θα βοηθήσει χώρες όπως η Γερμανία, η Ολλανδία , η Φινλανδία να μην έχουν προβλήματα με την Ελλάδα στα κοινοβούλιά τους. Ωριμάνσεις...
*Δημοσιεύτηκε στην "Ναυτεμπορική" στις 8/12/2018.
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
«Ανάληψη Δράσης για μια Προοδευτική και Βιώσιμη Ευρώπη σε 100+10 Προτάσεις Πολιτικής»
Έκθεση για την
Ευημερία και Ισότητα σε μια Βιώσιμη Ευρώπη
(Report of the Independent Commission on Sustainable Equality)
Με κεντρικό μήνυμα πως μια άλλη Ευρώπη είναι εφικτή, μια Ευρώπη βιώσιμη για όλους τους πολίτες, παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Έκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής για την «Ευημερία και Ισότητα σε μια Βιώσιμη Ευρώπη» (Report of the Independent Commission on Sustainable Equality- ISCE), μια Πρωτοβουλία της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών.
Η Έκθεση για την Ευημερία και την Ισότητα σε μια βιώσιμη Ευρώπη, η οποία είναι το αποτέλεσμα μιας πολύμηνης προσπάθειας διαβούλευσης και διαλόγου, προωθεί ένα νέο μακροπρόθεσμο όραμα, για μια Ευρώπη βιώσιμη, δίκαιη και δημοκρατική. Εντάσσει 100 συγκεκριμένα και άμεσα υλοποιήσιμα μέτρα πολιτικής σε μια ρεαλιστική στρατηγική που βασίζεται στις δεσμεύσεις των κρατών-μελών της ΕΕ να εφαρμόσουν τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης που υιοθετήθηκαν από 193 χώρες στο πλαίσιο του ΟΗΕ πριν τρία χρόνια για την περίοδο 2015-2030. Τα προτεινόμενα μέτρα στοχεύουν στην ενδυνάμωση της συμμετοχής των πολιτών στη λήψη και υλοποίηση αποφάσεων, στην αναμόρφωση της λειτουργίας των αγορών, στην προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης για όλους, στην διασφάλιση της οικολογικής και κοινωνικής προόδου καθώς και στη ριζική αλλαγή του συστήματος διακυβέρνησης της Ευρώπης ώστε να υπάρξουν προϋποθέσεις αλλαγής των πολιτικών που υιοθετούνται τόσο από τα κράτη –μέλη όσο και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Επιτροπή παρακινεί τις προοδευτικές δυνάμεις να ενώσουν τις δυνάμεις τους προς αυτή την κατεύθυνση εν όψει της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου 2019-2024.
Η Ανεξάρτητη Επιτροπή συστάθηκε τον Απρίλιο 2018 προκειμένου να ανταποκριθεί με συγκεκριμένες πολιτικές προτάσεις στις σύγχρονες προκλήσεις καθώς και στις αυξανόμενες ανισότητες στην Ευρώπη. Η Επιτροπή συν-προεδρεύεται από την κα Λούκα Τ. Κατσέλη, Καθηγήτρια Οικονομικών στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρώην Υπουργό και τον πρώην Πρωθυπουργό της Δανίας κ. Poul Nyrup Rasmussen. 30 εξέχουσες πολιτικές προσωπικότητες, εμπειρογνώμονες και αναλυτές από όλη την Ευρώπη συμμετείχαν στην Ανεξάρτητη Επιτροπή, το έργο της οποίας υποστηρίχθηκε επιπροσθέτως από ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών εταίρων, μη κυβερνητικών οργανώσεων καθώς και οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών.
Η κα Λούκα Τ. Κατσέλη, Συν-προεδρεύουσα της Ανεξάρτητης Επιτροπής, τόνισε:
«Η Ευρώπη και ο πλανήτης μας βρίσκονται στη δίνη μιας πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και οικολογικής κρίσης, κρίσεις οι οποίες συνδέονται και ανατροφοδοτούνται μεταξύ τους.
Το 2016, 118 εκ. Ευρωπαίοι, σχεδόν το ένα τέταρτο του Ευρωπαϊκού πληθυσμού συμπεριλαμβανομένων και εκατομμυρίων παιδιών, ζούσαν στα όρια φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού, ενώ το 5% των πιο πλουσίων Ευρωπαίων κατείχε το 40% του συνολικού ιδιωτικού πλούτου. Η κλιματική αλλαγή, οι εισοδηματικές ανισότητες αλλά και οι ανισότητες στην κατανομή της δύναμης έχουν επιτείνει την περιβαλλοντική υποβάθμιση η οποία με τη σειρά της έχει διογκώσει τα κοινωνικά προβλήματα. Χρειάζεται πολιτικό θάρρος και βούληση για να πούμε την αλήθεια: το μοντέλο ανάπτυξης που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα είναι μη βιώσιμο και οφείλουμε να το αλλάξουμε. Για να γίνει βιώσιμο χρειάζονται ριζοσπαστικές αλλαγές στις πολιτικές που εφαρμόζουμε, στους κανόνες που θεσπίζουμε και στο σύστημα διακυβέρνησης που έχουμε υιοθετήσει. Μόνο τότε μπορεί να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης, να μειωθούν οι αυξανόμενες ανισότητες, να αποκτήσουν φωνή οι πολλοί και η Ευρώπη να καταστεί βιώσιμη και δημοκρατική.
Σήμερα χρειαζόμαστε την Ευρώπη περισσότερο παρά ποτέ. Καμία χώρα από μόνη της δεν μπορεί να αναχαιτίσει την κλιματική αλλαγή από την οποία κινδυνεύει ο πλανήτης μας. Καμία χώρα από μόνη της δεν μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά κύματα μετανάστευσης και προσφύγων. Καμία χώρα από μόνη της δεν μπορεί να σταματήσει τη φυγή κεφαλαίων προς φορολογικούς παραδείσους που βρίσκονται εκτός εθνικής δικαιοδοσίας ή να εποπτεύσουν αποτελεσματικά μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις και Τράπεζες. Η Ευρώπη όμως των 500 εκατομμυρίων μπορεί να το πετύχει αν θελήσει να το επιδιώξει . Για να το πετύχει όμως πρέπει να αλλάξει πολιτικές, κανόνες και διακυβέρνηση».
Κλείνοντας, η κα Λούκα Τ. Κατσέλη υπογράμμισε: «Η συγκεκριμένη Έκθεση αποτελεί ένα καινοτόμο εγχείρημα για τα Ευρωπαϊκά δεδομένα εφόσον για πρώτη φορά:
1. Προτείνεται ένα ριζοσπαστικό εναλλακτικό σχέδιο με σαφές όραμα και στρατηγική για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την προώθηση της ευημερίας όλων των πολιτών.
2. Το σχέδιο αυτό τοποθετεί τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις διαστάσεις της, την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αναδεικνύοντας την ανάγκη σφαιρικής αντιμετώπισης των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών ανισοτήτων και προκλήσεων.
3. Παραθέτει μια σειρά 100 άμεσα υλοποιήσιμων μέτρων πολιτικής καθώς και 10 «επιπλέον βημάτων» προκειμένου το όραμα για μια βιώσιμη Ευρώπη να μπορεί να υλοποιηθεί.
4. Προτείνει την αντικατάσταση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης από ένα Σύμφωνο Βιώσιμης Ανάπτυξης ενταγμένο σε ένα Πολυετές Πλαίσιο Βιώσιμων Πολιτικών και σε μια ετήσια διαδικασία Βιώσιμου Ευρωπαϊκού Εξαμήνου όπου εξειδικεύονται οι πολιτικές συστάσεις προς τα κράτη –μέλη και τα Ευρωπαϊκά Όργανα ενώ προάγεται η διαφάνεια και η δημοκρατική λογοδοσία με τη δημιουργία οργάνων παρακολούθησης και αξιολόγησης των πολιτικών, οδηγιών και συστάσεων.
5. Το προτεινόμενο Σύμφωνο Βιώσιμης Ανάπτυξης συμπληρώνει τη χρήση δημοσιονομικών δεικτών που σήμερα χρησιμοποιούνται ως αποκλειστικοί δείκτες για την χάραξη πολιτικής , με Δείκτες Βιωσιμότητας οι οποίοι λαμβάνουν υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνθήκες στα κράτη-μέλη και αναδεικνύουν τα αναγκαία μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την προαγωγή της βιώσιμης ανάπτυξης.
ΑΝΑΦΟΡΑ Δελτίο τύπου / REPORT Press release
Green Project στην Αυστραλία 2018
Στα ίχνη του Πλατύποδα: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, Αποθέματα Βιόσφαιρας της UNESCO και Αβορίγινες
Green Project Australia 2018
Platypus trail: Renewables, UNESCO Biospheres and Aborigines
"Δεν είμαστε ιδιοκτήτες του κόσμου μας, είμαστε μέρος του" (ρητό των Αβορίγινων)
Ένας πρώτος απολογισμός μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του διαφορετικού περιβαλλοντικού οδοιπορικού
"We do not own our world, we are a part of it" (Aboriginal proverb)
A first account after the successful completion of the alternative environmental journey
________________________________________________________________________________
Προκειμένου να χαιρετήσει την επιτυχή ολοκλήρωση του αντισυμβατικού οδοιπορικού "Green Project στην Αυστραλία 2018 στα ίχνη του Πλατύποδα: Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, Αποθέματα Βιόσφαιρας της UNESCO και Αβορίγινες" της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Green Project, ο Πρόξενος της Ελλάδας στην Πέρθη, κύριος Αντώνιος Κολιάδης, προσφέρθηκε ευγενικά να οργανώσει την Παρασκευή 31 Αυγούστου 2018, μία συγκινητική εκδήλωση στο κτίριο του Προξενείου, με την τιμητική παρουσία του κυρίου Κόλιν Ίνγκραμ, Εκτελεστικού Διευθυντή της Υπηρεσίας Πάρκων και Επισκεπτών, του Υπουργείου Βιοποικιλότητας, Προστασίας Περιβάλλοντος και Αξιοθέατων, της Κυβέρνησης της Δυτικής Αυστραλίας, του κυρίου Νικ Μελιδόνη, Μάστερ Φωτογραφίας από το AIPP, M. Photog. V-five gold bars, και του κυρίου Κώστα Δημητριάδη, Δημοσιογράφου και Ανταποκριτή του SBS.
Μετά από αυτό, ήλθε η ώρα του απολογισμού μιας εμπειρίας ζωής. Από τις 5 μέχρι τις 31 Αυγούστου 2018, 26 ατελείωτες μέρες και νύχτες γεμάτες με συγκλονιστικές εικόνες, έξω από αυτόν τον κόσμο. 5 ομόσπονδες πολιτείες: η Τασμανία, η Βικτώρια, η Νέα Νότια Ουαλία, η Νότια Αυστραλία και η Δυτική Αυστραλία. 2 ομοσπονδιοποιημένες επικράτειες: η Επικράτεια της Πρωτεύουσας της Αυστραλίας και η Βόρεια Επικράτεια. 13.110 χιλιόμετρα οδηγώντας οικολογικά τροχόσπιτα με φωτοβολταϊκά πάνελς πάνω σε χιόνι και πάγο, μέσα από ποτάμια και λάσπη, κοντά σε θαλάσσια οικοσυστήματα, διαμέσου της ερήμου και των άνυδρων περιοχών, τροπικών δασών και άγριας βλάστησης, κατά μήκος αλπικών περιοχών με παγετώνες, κ.α.
41 εξαιρετικά σημαντικά "πράσινα σημεία ενδιαφέροντος": 3 Υδροηλεκτρικά: Ταρραλέα Τασμανία, Γκατέγκα Σνόουϊ Χάϊντρο, -το Σύστημα Σνόουϊ Χάϊντρο είναι το μεγαλύτερο στην Αυστραλία συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 3.772 gigawatts (5,058,000 hp) - Όρντ Νταμ Κανανάρρα, 5 Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς της UNESCO: Άγρια Φύση Τασμανίας -τα αρχαιότερα τροπικά δάση στον κόσμο ηλικίας περίπου 180 εκατομμυρίων ετών-, Ουλούρου-Κάτα-Τζούτα, Κάκαντου, Ακτή Νινγκαλού, Σάρκ Μπέϊ, 5 Αιολικά Πάρκα: Γούλνορθ Τασμανία –το πρώτο αιολικό πάρκο της Αυστραλίας-, Ουόνταγκι Βικτώρια, Χόρνσντέϊλ, Κούμπερ Πίντυ, Κόραλ Μπέϊ, 6 Αποθέματα Βιόσφαιρας: Χερσόνησος Μόρνινγκτον & Γουέστερν Πορτ, Γουίλσον Προμόντορυ Θαλάσσιο Πάρκο & Θαλάσσιο Απόθεμα, Κροατζιγκολόνγκ, Κοσιούσκο, Χάττα-Κούλκυν, Ουλούρου-Κάτα-Τζούτα, 2 Κέντρα Προστασίας Κοάλα και Πιγκουίνοι, Φίλλιπ Άϊλαντ, 1 Εργοστάσιο Μαύρου Λικέρ από χαρτί: Μέρυβεϊλ Βικτώρια, 4 Φωτοβολταϊκά Πάρκα, Μάγγα, Ρογιάλλα, Μπανγκάλα –ο μεγαλύτερος φωτοβολταϊκός σταθμός της Αυστραλίας 220MW-, Κούμπερ Πίντυ, 1 Σταθμός Συγκεντρωτικού Ηλιακού Συλλέκτη, Μιλντούρα, 1 Εστιατόριο με Κουζίνα Αβορίγινων: Οράνα Αδελαΐδα, 1 Περιβαλλοντικό Οινοποιείο: Κελάρια Σέβενχιλλ –η πρώτη οινοποιεία που δημιουργήθηκε στο Κλαιρ Βάλεϋ της Νότιας Αυστραλίας το 1851- 1 Αποθήκευση Ενέργειας : Χόρνσντέϊλ –η μεγαλύτερη μπαταρία λιθίου στον κόσμο με 129 μεγαβατώρες-, 1 Ηλιοθερμικός Σταθμός Κοινωνικής Πρωτοβουλίας: Ορόρα Πόρτ Ογκάστα, 1 Απόθεμα Περιβαλλοντικής Προστασίας: Καρλού Καρλού Ντέβιλς Μάρμπλς, 1 Σταθμός Βιοαερίου από απορρίμματα: Σόαλ Μπέϊ Ντάρουϊν, 8 Εθνικά Πάρκα: Γουίλσον Προμόντορυ Θαλάσσιο Πάρκο & Θαλάσσιο Απόθεμα, Κροατζιγκολόνγκ, Κοσιούσκο, Χάττα-Κούλκυν, Ουλούρου-Κάτα-Τζούτα, Κακαντού, Ακτή Νινγκαλού, Κάλμπαρρι.
42 μοναδικές συνεντεύξεις, όπου "όλοι φαίνεται να αναγνωρίζουν τους Παραδοσιακούς Θεματοφύλακες της γης αυτής και να χαιρετίζουν τον εξελισσόμενο πολιτισμό και την συνεισφορά των Πρώτων Αυστραλών στην κοινωνία". Μεταξύ άλλων, συναντήσαμε τον κύριο Δημήτριο Μιχαλόπουλο Γενικό Πρόξενο της Ελλάδος στη Μελβούρνη, τον κύριο Μπίλλ Παπαστεργιάδη Πρόεδρο της Ελληνικής Κοινότητας της Μελβούρνης, τον κύριο Αθανάσιο Μπαουστάνο, Μέλος ΔΣ του Ελληνο-Αυστραλιανού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (Βικτώρια) Inc., τον κύριο Τζέϊσον Τζάκομπι, Γενικό Διευθυντή, Πάρκα Τασμανίας και Υπηρεσία Άγριας Ζωής, Υπουργείο Πρωτογενών Βιομηχανιών, Πάρκων, Υδάτων και Περιβάλλοντος (DPIPWE), τον κύριο Νικ Θεοδορόπουλο, Πρόεδρο Ελληνικής Κοινότητας της Τασμανίας, τον κύριο Τομ Άλλεν Στέλεχος Εκστρατείας Δημοσιότητας και τον κύριο Βίκα Μπέϊλυ, Διευθυντή Εκστρατείας Δημοσιότητας, Γουϊλντερνες Σοσάϊτυ Τασμανίας, τον κύριο Κλάϊντ Μάνσελλ και τον κύριο Γκρέϊμ Γκάρντνερ, Αβορίγινες Στελέχη Συμβουλίου Γης των Αβορίγινων Τασμανίας, τον κύριο Μπεν Λόρντ, Αβορίγινα Ξεναγό, την κυρία Καρολάϊν Νόρνταγκ, Βοηθό Διευθύντρια και την κυρία Megan Smith, Αναπληρώτρια Διευθύντρια, Πολιτική Προστατευόμενων Περιοχών, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κυβέρνηση της Κοινοπολιτείας της Αυστραλίας, τον Καθηγητή Πίτερ Μπριτζγουότερ, Μέλος της Διεθνούς Συντονιστικής Επιτροπής του Προγράμματος ΜΑΒ – Επικεφαλής Καθηγητή, Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Οικολογίας και Ινστιτούτο Διακυβέρνησης και Πολιτικής Ανάλυσης, Πανεπιστήμιο Κάνμπερρας, τον κύριο Ιωάννη Φερεντίνο, Σύμβουλο Πρεσβείας Α' και την Α.Ε. κυρία Αικατερίνη Ξαγοράρη, Πρέσβυ, Πρεσβεία της Ελλάδος στην Αυστραλία, τον κύριο Νιλ Τζόνσον, Λιμάνι της Εχούκα, τον κύριο Ανδρέα-Κωνσταντίνο Γκούρα, Γενικό Πρόξενο της Ελλάδος στην Αδελαΐδα, Κοσμήτορα του Προξενικού Σώματος της Νότιας Αυστραλίας, την κυρία Μαρία Γαλατσάνου, Διευθύντρια Επενδύσεων Ορυκτών, Υπουργείο Ανάπτυξης της Πολιτείας, Κυβέρνηση της Νότιας Αυστραλίας, τον κύριο Τζον (Γιάννη) Λοτσόβιακ, Αβορίγινα Διευθυντή Υπηρεσιών Αβορίγινων, Σύμβουλο Πρόεδρο του NATSSIC, Αδελαΐδα, την κυρία Γκρέτα Βόλσταντ, Διευθύντρια, Εστιατόριο Οράνα, Αδελαΐδα, τον κύριο Τζάστιν Φράϊ, Αβορίγινα Διευθυντή, Μπουνγκάλα Φωτοβολταϊκός Σταθμός, Ενέλ Γκριν Πάουερ, Πόρτ Ογκάστα, τους κυρίους Γιώργο και Γιάννη Ασλαματζή, οπαλιωρύχους, Κούμπερ Πίντυ, την κυρία Τίγκαν Σάργουντ Υπεύθυνη Ομάδας Επισκεπτών και Τουριστικών Υπηρεσιών και τον κύριο Στίβεν Μπάλντουϊν, Διευθυντή, Λειτουργίες Πάρκου και Υπηρεσίες Επισκεπτών, Εθνικό Πάρκο Ουλούρου-Κάτα-Τζούτα, Πάρκα Αυστραλίας, τον κύριο Μιχαήλ Χατζημιχαήλ, ιδιοκτήτη Πρατηρίου Αυτοκινήτων, Άλις Σπρίνγκς, τον κύριο Γιάννη Χριστόφορο Ανοιχτομάτη, Επίτιμο Γενικό Πρόξενο του Ντάρουϊν, τον Καθηγητή Λώρενς Κράμ Αναπληρωτή Πρύτανη του Πανεπιστημίου Τσάρλς Ντάρουϊν και του Κέντρου Ντάρουϊν για τις Δασικές Πυρκαγιές, τον Λόρδο Μέϊορ Κον Βατσκαλή, πρώτο Έλληνα Δήμαρχο του Ντάρουϊν, τον κύριο Νικ Τέοχ Διευθυντή, Σόαλ Μπέϊ Διαχείριση Απορριμμάτων, τον Καθηγητή Γιάννη Μιχαλούδη, Εικαστικές Τέχνες, Πανεπιστήμιο Τσάρλς Ντάρουϊν, τον κύριο Τζάστιν Ο΄Μπράϊαν, Διευθύνοντα Σύμβουλο, Γκάντζεϊμι Σύλλογο Αβορίγινων που εκπροσωπεί τη φυλή Μίρραρ, Παραδοσιακούς Ιδιοκτήτες του ορυχείου ουρανίου Ρέϊντζερ, Τζαμπιρού, Τζαμπιλούκα, Εθνικό Πάρκο Κακαντού, τον κύριο Γκρέγκ Πάττερσον, Ξεναγό, Γέλλοου Γουότερ Τούρς, την κυρία Φελίσιτυ Ράϊτ, Διευθύντρια και Μέντορα, Γκαλερύ Πρόβενανς Αρτς, Ντάρουϊν, τον κύριο Ντόννυ Γουλαγκούτζα, παγκοσμίου φήμης Αβορίγινα καλλιτέχνη, Ντέρμπυ, τον κύριο Μάρκ και την κυρία Μαίρη Νόρβαλ ιδιοκτήτες της Γκαλερύ Νόρβαλ, Ντέρμπυ, τον κύριο Αντώνιο Κολιάδη, Πρόξενο της Ελλάδας στην Πέρθη, τον κύριο Κόλιν Ίνγκραμ, Εκτελεστικό Διευθυντή της Υπηρεσίας Πάρκων και Επισκεπτών, του Υπουργείου Βιοποικιλότητας, Προστασίας Περιβάλλοντος και Αξιοθέατων, της Κυβέρνησης της Δυτικής Αυστραλίας, τον κύριο Νικ Μελιδόνη, Μάστερ Φωτογραφίας από το AIPP, M. Photog. V-five gold bars, τον κύριο Κώστα Δημητριάδη, Δημοσιογράφο και Ανταποκριτή του SBS, τον κύριο Ελπίδιο Κάραλη, Ενοριακό Ιερέα της Εκκλησίας Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Πέρθη, και τον Δρ Τζον Γιαννάκη Επιστημονικό Συνεργάτη και Ιστορικό, Πανεπιστήμιο Κέρτιν, Πέρθη.
Οι 11 αποφασισμένοι εθελοντές ταξιδιώτες της Green Project ήταν -κατά σειρά χρόνου συμμετοχής- οι: Δρ Γιάννης Τζώρτζης, Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, Μέλος της Royal Photographic Society of Great Britain, κύριος Ιάσονας Ταβλάς, Δημοσιογράφος της ΕΡΤ, κυρία Βασιλική Κασούμη, Ιατρική Επιστήμονας, κύριος Δημήτρης Πατεράκης, Πολιτικός Μηχανικός και Φωτογράφος της Fuji, κύριος Κωστής Βάρδας, Εκπαιδευτικός και Φωτογράφος, κυρία Βαλέρια Καλτεζιώτη, Μοριακή Βιολόγος, κυρία Κασσιανή Καλτεζιώτη, Αρχιτέκτονας Εσωτερικών Χώρων, κυρία Σάντυ Βεργίτση, Ειδική στην Παραδοσιακή Ιατρική, κυρία Κατερίνα Χαρτερού, Φαρμακευτικό Μarketing, Καθηγητής Δρ Άγγελος Κατσάγγελος, Electrical Engineering και Computer Science στο Northwestern University of Chicago, και Γιάννης Αναστασόπουλος, Σύμβουλος Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Επιχειρηματίας Βιολογικής Εστίασης.
Είμαστε εξαιρετικά ευγνώμονες στην κυρία Έμμα Παπαεμμανουήλ, Δημοσιογράφο, Ανταποκρίτρια της ΕΡΤ στην Αυστραλία, στον κύριο Αλέκο Μάρκελλο, Δημοσιογράφο, Ανταποκριτή της ΕΡΤ στην Αυστραλία, και στον κύριο Κώστα Δημητριάδη, Δημοσιογράφο και Ανταποκριτή του SBS, για την υποδειγματική, εκτενή και εμπεριστατωμένη κάλυψη του οδοιπορικού.
Ευχαριστούμε θερμά το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, τη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού, την Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO, και το Δήμο Αθηναίων, που έθεσαν την πρωτοβουλία αυτή υπό την αιγίδα τους, καταδεικνύοντας την αποφασιστικότητα της Ελληνικής Πολιτείας να την υποστηρίξει. Πέραν αυτών, αξίζει να σημειωθεί ότι το UNESCO Regional Bureau for Science and Culture in Europe, η Πρεσβεία της Αυστραλίας στην Ελλάδα, η Ελληνική Κοινότητα της Μελβούρνης, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εξοικονόμησης, η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας, το Ελληνικό Κέντρο Φωτογραφίας και ο Ελληνικός Σύλλογος Αποφοίτων LSE, τίμησαν το εγχείρημα αυτό, με την αιγίδα τους, γιατί θεώρησαν ότι αυτό αποτελεί μία σημαντική δράση δημόσιας διπλωματίας, η οποία προώθησε μέτρα ανάπτυξης δεξιοτήτων για την αποτελεσματική κατανόηση και εφαρμογή της World Heritage Convention και των σχετικών εργαλείων.
Το κόστος του οδοιπορικού αυτού διατηρήθηκε στο απόλυτο minimum και καλύφθηκε από ιδίους πόρους των εθελοντών συμμετεχόντων. Σους ευγενείς χορηγούς του εγχειρήματος περιλαμβάνονται οι NIKON Damkalidis SA, Athens, FUJIFILM Doha Qatar, RentPhotoVideo, Athens, και ARGO Fishop, Melbourne. Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί ότι κατέστη δυνατόν το κοινό, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Αυστραλία, να μοιραστεί μέσω των χορηγών επικοινωνίας, την τηλεόραση και το ραδιόφωνο της ΕΡΤ (EΡT, ERT World, Πρώτο Πρόγραμμα και Φωνή της Ελλάδας) και του SBS Australian Broadcasting Νetwork, τις έγκριτες εφημερίδες "Νέος Κόσμος" της Μελβούρνης και "Ναυτεμπορική" & www.naftemporiki.gr της Αθήνας, τις ιστοσελίδες Aephoria και Ελculture, την καθημερινότητα του εξαιρετικά ενδιαφέροντος αυτού οδοιπορικού, καθ' όλη τη διάρκεια της υλοποίησής του.
Στο αμέσως επόμενο διάστημα, η Green Project θα ολοκληρώσει την απαιτητική επεξεργασία του τεράστιου πρωτότυπου φωτογραφικού και video υλικού των 4 Τerabytes που έχει παραχθεί, προκειμένου το καλοκαίρι του 2019 να οργανωθεί η πλήρης φωτογραφική έκθεση και να παρουσιαστεί το καινοτόμο ντοκιμαντέρ, όπου θα αποτυπώνεται η συνύπαρξη εντός των Βιοσφαιρών της UNESCO, των σύγχρονων εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και της παραδοσιακής "περιβαλλοντικής γνώσης" των Αβορίγινων. Η προβολή των καλών περιβαλλοντικών πρακτικών της Αυστραλίας μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο στην προώθηση αντίστοιχων εφαρμογών στην Ελλάδα, όσο και στην πρόληψη περιβαλλοντικών καταστροφών, όπως οι πρόσφατες πυρκαγιές που συγκλόνισαν την Αττική.
Πιστεύουμε στη δύναμη της φωτογραφίας να αλλάξει τον κόσμο μας!
Ελάτε μαζί μας στα επόμενα περιβαλλοντικά οδοιπορικά:
"Green Project στην Κρήτη: Ίρις 2019"
"Green Project σε Ιαπωνία - Αλάσκα 2020"
Η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Green Project ιδρύθηκε το 2008 από την εθελοντική πρωτοβουλία ενεργών πολιτών, επιστημόνων και καλλιτεχνών, εμπνευσμένη από το "World Solar Programme 1996-2005" της UNESCO, για την πραγματοποίηση των "πράσινων φωτογραφικών οδοιπορικών", υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO. Στοχεύει στην αφύπνιση της κοινωνικής συνείδησης μέσω της περιβαλλοντικής φωτογραφίας και του ντοκιμαντέρ, αποτελώντας όχημα ελληνικής πολιτιστικής και ενεργειακής διπλωματίας. Μέχρι σήμερα, έχει υλοποιήσει τα οδοιπορικά στην Ασία (2008, Αθήνα – Πεκίνο), στην Αφρική (2010, Αθήνα – Κέιπ Τάουν), στην Ευρώπη (2012, Αθήνα-Βόρειο Ακρωτήριο), στη Νότια Αμερική (2014, Μπογκοτά-Γη του Πυρός), και τον περίπλου του Ιονίου με ιστιοπλοϊκό (2017). Το έργο της έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως "Best Practice in the Annual Report of National Commissions for UNESCO of 2014", ενώ έχει αποσπάσει το "First Prize in Arts" στο "Public Book Awards 2015", το "Πρώτο Βραβείο" του "International Photo Competition 2014" του Energy Community της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Βιέννη, Αυστρία, το "Μεγάλο Βραβείο Διεθνούς Συμμετοχής" του "Festival de l' Image Environnementale 2010" στο Παρίσι, Γαλλία καθώς επίσης και το "Third Award for the Clean Development Mechanism" στο "United Nations Framework Convention on Climate Change 2010" στο Κανκούν, Μεξικό. Το 2018, το ντοκιμαντέρ σε παραγωγή της Green Project "SUDAMERICA: Τα χίλια χρώματα της ζωής – Ένα οδοιπορικό της Green Project" διακρίθηκε στο "4ο Αφιέρωμα στο Ελληνικό Ντοκιμαντέρ της Αθήνας", που συνδιοργανώθηκε από την "Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ" και το "Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης".
Αγαπητές φίλες και φίλοι,
Θα ήθελα καταρχήν και προσωπικά, και εκ μέρους της Fondation Gabriel Péri, και του διευθυντή της, Michel Maso, να ευχαριστήσω τους διοργανωτές αυτής της εκδήλωσης για την πρόσκληση τους. Το επιστημονικό έργο του Κώστα Βεργόπουλοu, άρρηκτα δεμένο με τα πολιτικά και ιδεολογικά διακυβεύματα της γαλλικής κοινωνίας, αλλά και σε διαρκή ενασχόληση με τα προβλήματα της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή της διάσταση, αποτελεί πηγή στοχασμού αλλά και έμπνευση προτάσεων για λύσεις.
Θα μου επιτρέψετε δυο προκαταρκτικές παρατηρήσεις.
Πρώτον, ο Κώστας Βεργόπουλος δεν ήταν απλά ένας πανεπιστημιακός οικονομολόγος. Τα διανοητικά του εργαλεία και η μεθοδολογία του εδραιώνονταν σε μια πολύπλευρη παιδεία κοινωνικών επιστήμων. Ήξερε πολύ καλά ότι οι οικονομικές σχέσεις δεν είναι μετέωρες αλλά συμπυκνώνουν πολλαπλούς κοινωνικούς καθορισμούς και εκφράζουν συγκεκριμένες στρατηγικές ταξικών, εθνικών και γεωπολιτικών παικτών. Η εικόνα της οικονομίας ως μηχανής που τείνει ή αποκλίνει από τη γενική ισορροπία του ήταν ολότελα ξένη. Συζητώντας μαζί του, ο καλόβουλος συνομιλητής καταλάβαινε τον πολυδιάστατο χαρακτήρα φαινομένων όπως για παράδειγμα η παγκοσμιοποίηση που λειτουργούν ταυτόχρονα και ως ιδεολογικά εγχειρήματα ή μεταμοντέρνες διηγήσεις. Συγκεκριμένα, ως κοινωνικό πολιτικό διακύβευμα διακύβευμα, ο όρος-ομπρέλα παγκοσμιοποίηση καλύπτει ετερογενείς και ανισοβαρείς πραγματικότητες. Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε διάφορες πτυχές όπως :
• Η παγκοσμιοποίηση ως ένα σύστημα περιορισμών που επιβαρύνουν τις εθνικές οικονομίες;
• Ως μια αμείλικτη δυναμική που προκαλεί σημαντική εξασθένιση του εθνικού κράτους, χωρίς όμως να το καταλύει ως συμβατικό πεδίο ταξικών συσχετισμών, συμβιβασμών και συγκρούσεων;
• Ως παράγοντας που οξύνει τα αποτελέσματα της κοινωνικής κρίσης και βαθαίνει τις κοινωνικές ανισότητες;
• Ως πλανητική επικοινωνιακή διαδικασία με πολλαπλές εκφάνσεις (πολλαπλασιασμός των ανταλλαγών, "παγκόσμιο χωριό", "διαδικτυακός πλανήτης", επανάσταση των μεταδόσεων, ιδιότυπος νεοτεχνολογικός ουτοπισμός);
• Ως πολιτισμική μετάλλαξη (κτητικός ατομικισμός, νέα εμπειρία του χωροχρόνου, melting pot, αισθητική της επιφάνειας);
• Ως νέος γεωπολιτικός χώρος, πολυκεντρικός και φυγόκεντρος.
Η δεύτερη παρατήρηση αφορά την πολιτική διάσταση του έργου του Κώστα Βεργόπουλου. Μπορούμε να πούμε ότι δεν υπήρξε ποτέ υπέρμαχος της αξιολογικής ουδετερότητας στην ίδια τη επιλογή, σύλληψη και εμβάθυνση του αντικείμενου ερευνάς του. Η πολιτική του συνείδηση είναι στοιχείο συγκρότησης της διανοητικής του παραγωγικότητας. Όμως ο Κώστας δεν υπήρξε ποτέ ένας κομματικός διανοούμενος αλλά ένας ελεύθερος στοχαστής που πάντα ασκούσε δημιουργική κριτική χωρίς προϊδεάσεις και διακρίσεις. Ήταν όπως το ορίζει ο Pierre Bourdieu, ένας αυθεντικός δημόσιος διανοούμενος που παρεισφρύει στο πεδίο της πολιτικής χωρίς να εγκαταλείψει τα επιστημονικά του σύνεργα, τις απαιτήσεις και τις δεξιότητες του ερευνητή.
Με τον Κώστα ήμασταν συνάδελφοι στο ίδιο πανεπιστήμιο, εκείνος στο τμήμα οικονομίας, προσωπικά στο τμήμα πολιτικών επιστημών. Γνωριστήκαμε στα τέλη της δεκαετίας του 1880 όταν ήμουν ακόμα υποψήφιος διδάκτορας φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο της Ναντέρ. Εκείνο που χαρακτήριζε τον Κώστα, ήταν η συναδελφική του συμπεριφορά με τους νέους ερευνητές, χωρίς κανένα ίχνος σνομπισμού ή πρόθεση συμβολικής κατίσχυσης. Ζητούσε πάντα πρώτος τη γνώμη του συνομιλητή του όχι για να επιβεβαιώσει την άποψη του άλλα για να εμπλουτιστεί από το προβληματισμό του άλλου. Η άποψη του όμως, στην εκφορά της, είχε την απλότητα, τη διαύγεια και την βαθύτητα των κατασταλαγμένων πονημάτων.
Θα μου επιτρέψετε να τελειώσω με ένα απόσπασμα του Κώστα. Η πρώτη μας συνεργασία ήταν μια κοινή συνέντευξη που κάμαμε το τον μεγάλο Αμερικάνο ιστορικό Immanuel Wallerstein. Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε το 1996 στο περιοδικό Futur Antérieur που βγάζαμε τότε με τον Jean-Marie Vincent και τον Toni Negri.
Ο Wallerstein μιλούσε για τη παρακμή του παγκόσμιου φιλελευθερισμού, τη πτώση της αμερικανικής ηγεμονίας και την αδυναμία του καπιταλισμού να διαχειριστεί τα οικολογικά προβλήματα της συσσώρευσης κεφαλαίου. Η ερώτηση όμως του Κώστα, χωρίς να αντιλέγει έπη της ουσίας, επικεντρώνεται πρώιμα σε σημεία που σήμερα είναι περισσότερο επίκαιρα παρία πότε.
"Η προσέγγισή σας φαίνεται πολύ αισιόδοξη: αναφέρετε για παράδειγμα την άνοδο των δημοκρατικών απαιτήσεων. Αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι μάλλον μια εξέλιξη προς τον αυταρχισμό. Από τη μια πλευρά, παρατηρούμε μια μαζική κοινωνική περιθωριοποίηση, συμπεριλαμβανομένων των ανεπτυγμένων χώρων, μια απώλεια της συνοχής του συστήματος, μια σειρά από σωρευτικά φαινόμενα ανισοτήτων που ορισμένοι ορίζουν ως «κοινωνικό κάταγμα». Από την άλλη πλευρά, το πολιτικό παιχνίδι στη Δύση γίνεται όλο και πιο αφυδατωμένο και οι κυβερνήσεις λογοδοτούν όλο και λιγότερο για τη δράση τους στους εκλογείς τους. Πρέπει λοιπόν να ειπωθεί ότι δεν είναι η επιβεβαίωση του δημοκρατικού παιχνιδιού που βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη, αλλά ο πολλαπλασιασμός των ανησυχητικών συμπτωμάτων που σηματοδοτούν μια εξέλιξη προς καθεστώτα που απονευρώνουν τη δημοκρατική συμμετοχή."
Αυτό ήταν το ασίγαστο πάθος που μας κληροδότησε ο Κώστας Βεργόπουλος. Ένα πάθος που μας βοηθάει και σήμερα, παρ όλες τις διαφορές και τις διχογνωμίες, να κατανοήσουμε τον κόσμο για να τον αλλάξουμε όχι με βάση τις παρωχημένες συνταγές πολιτικής μαγειρικής του παρελθόντος άλλα με βάση τις ελπιδοφόρες ενατενίσεις και πρακτικές του μέλλοντος.
*Εισήγηση του Μιχάλη Βακαλούλη στο πλαίσιο της εκδήλωσης προς τιμήν του Κώστα Βεργόπουλου (26/11/2018).
